Journalisten behielden
voorsprong op justitie
■li
dichtbij
)mment,aar
enten
Voorgeschiedenis zaak-Menten, een 'nationaal schandaal':
.potest bij voorbaat
veilig wonen in heel oud huis
moedertje
plas
fenomeen
geronimo
het weer door hans de Jong
weerrapporten
Randstoringen
4 INSDAG 8 DECEMBER 1976
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 5
jr de arrestatie van Menten
twitserland een paar korte
itekeningen, waarvan een
i een voorlopig karakter
et hebben omdat er nog zo
onzekerheden zijn over de
pere afwikkeling.
de eerste plaats moet een
malist (want het bloed
ipt nu eenmaal waar het
t gaan kan) vaststellen dat
e arrestatie vooraf gegaan
Joor een demonstratie van
frnallstieke vasthoudend-
el, die zonder meer bewon
ing verdient.
t tweede punt (en daar be
ien de onzekerheden al) is
aag wat er na deze arres-
moet gebeuren. Voorlo-
j is dat een zaak voor de
ttserse autoriteiten, die
leten beslissen óf Menten
s rdt uitgeleverd en zo ja, aan
lk land, want het is
arschijnlijk dat ook de
olse regering dezer dagen in
- m van haar belangstelling
or Menten zal blijkgeven.
ik is niet uitgesloten dat
inten (als hij niet in Zwitser-
id mag blijven) zal worden
gewezen naar een land dat
zelf kan uitkiezen. Het is
ie onzekerheid die de vol-
ening over deze arrestatie
is afremt. Trouwens: voor
ilge uitbundigheid is er, alle
Iten in aanmerking geno-
en, geen enkele aanleiding.
door Huib Goudriaari
AMSTERDAM Aan de speculaties over de verblijfplaats van
Pieter Nicolaas Menten is een eind gekomen. De zaak-Menten,
vanaf eind mei door journalisten Hans Knoop en de Israëliër
Chaviv Kanaan tot leven gebracht, is ook beslist door de
hardnekkigheid en de kennelijke inventiteit van journalisten.
Voordat de justitie Menten kon aanhouden, heeft deze affaire de
proporties gekregen van een „nationaal schandaal".
10 oktober: De rijksrechercheurs ke
ren met de Poolse documenten In
Nederland terug, waarna de verta
ling van de stukken begint
i 11U
e gen
Irdt
t inisi
(t derde punt tenslotte is,
it er ongeacht de vraag of
nu wel of niet een rechtzaak
;en Menten komt haast
dt gemaakt met het door
lister Van Agt toegezegde
storisch onderzoek naar al-
t s wat zich rondom Menten
left afgespeeld, tot op de dag
1 ui vandaag. Een eventuele
chtzaak -moet beslist los van
lt onderzoek worden gezien
r— omgekeerd.
let veilig opbergen van het
- radioactieve afval uit de
prntentrales is een groot pro-
leem. Het gaat er immers niet
ileen maar om dat wij dat
pul zo gemakkelijk en zo
Dordelig mogelijk kwijt ra-
ïn. Het is evenzeer de bedoe-
ig dat wij er andere mensen
ïen last mee berokkenen;
iensen die elders wonen of
lie generaties na ons zullen
bmen, want wij moeten voor
e oplossing van het probleem
i eeuwen denken. Het is daar
in ook te begrijpen dat er
^•pgal wat mensen zijn die on-
erustheid voelen over wat er
Ier allemaal aan de hand is.
iiist daarom is heb zo vreemd
Bt er nogal wat van die onge
ilste mensen zijn, die weinig
I niets willen weten van de
nderzoekingen een oplossing
I vinden voor deze moeilijk
eden. De kernenergie is in op-
praak vanwege de moeilijkhe
en; dan moet in hun wat
bnderlijke logica ook elke
Dging tot het vinden van een
plossing in opspraak komen.
Ij merken het hier in Neder-
md, waar op het ogenblik
roefboringen worden verricht
n na te gaan of er mogelijk-
eden zijn dat radio-actieve af-
U van onze kerncentrales op
slaan in de steenzout-
irmaties in de noordelijke
rovincies. Ongeacht de resul-
iten die dat onderzoek zal op-
Veren, wordt nu reeds bij
^orbaat bezwaar gemaakt en
ttie gevoerd tegen de bo
ngen.
at is een griezelig-onredelijke
lak. Terecht heeft dan ook de
{gering bij monde van de mi-
isters Vorrink en Lubbers la-
in weten, dat het onderzoek
li doorgaan ja zelfs „met
racht" zal worden voortgezet
Bi toch tenminste aan de
eet te komen waar wij aan
ie zijn en om straks op grond
in die kennis een beleid te
Unnen uitzetten.
Iemand moet de technische
1 politieke problemen, ver-
>nden aan de invoering van
trnenergie onderschatten,
laar niemand ook mag
thtvaardig oordelen over de
jico's die wij in de komende
ren kunnen lopen als nog
eeds onze hele energievoor-
ening afhankelijk is van olie
gas. En het woordje „ons"
l de voorgaande zin slaat dan
fcus niet alleen op de geindus-
ialiseerde en welvarende lan-
tn, maar zeker ook op de ar-
le landen in de wereld die als
[rste de dupe zullen worden
fcn de door schaarste steeds
Dger wordende olieprijzen.
De positie van de lijsttrekker van
het CDA, minister van Justitie Van
Agt, kwam in het geding, maar ook
de geschiedenis van de na-oorlogse
bijzondere rechtspleging, waarbij de
miljonair Menten ook op een bijzon
dere wijze werd ontzien. Vooraan
staande KVP-ers uit die Jaren, met
name de toenmalige Tweede-Kamer
voorzitter wijlen dr. Kortenhorst, die
Menten ondanks zijn Kamervoorzit
terschap als advocaat verdedigde,
zijn ervan beschuldigd Menten te
hebben beschermd.
Na de processen tegen Menten in
1948 werd hij in 1949 veroordeeld tot
acht maanden. Hij zou slechts
diensten aan Duitsland hebben ver
leend als tolk. Niettemin publiceerde
de ex-verzetsman C. Brink in 1952
een brochure, waarin een deel van
het voor Menten belastende materi
aal al was opgehoopt. Er werd niet
op gereageerd: Nederland was, zoals
de laatste maanden vaak is opge
merkt, „Menten-ziek". Zesentwintig
jaar bleef het stil rond de man. die
zich volstrekt veilig en duidelijk on
aantastbaar waande. Hij spande
tenslotte zichzelf een valstrik door
het plan een deel van zijn
kunstschatten te gaan verkopen.
Toen de veiling van schilderijen, ta
pijten en aardewerk die op maandag
21 juni zou worden gehouden, be
kend werd, was naar nu kan wor
den vastgesteld Mentens lot
beslist.
Uit Israël
Eind mei leest de journaliste dr.
Henriette Boas in De Telegraaf (het
zelfde blad dat door de pen van H. A.
Lunshof, de kunstverzamelaar in de
jaren vijftig furieus had verdedigd)
een bericht over de op handen zijnde
veiling. Mevrouw Boas, correspon
dente van het Israëlische blad Ha'a-
retz, herinnert zich nu het overbe
kende verhaal van Mentens oor
logsmisdaden in Polen, verteld door
'Chaviv Kanaan. Deze redacteur van
de Ha'aretz had haar in de Jaren
zestig gewezen op de executies van
Poolse joden, waarin Menten de
hand zou hebben gehad.
Ook zei hij dat de in 1949 naar Neder
land gestuurde getuigenverklarin
gen toen door de Nederlandse Justi
tie terzijde waren gelegd, omdat het
„te laat" aankwam (het proces was
voorbij, de dossiers waren gesloten).
Mevrouw Boas tipt Kanaan over de
te verwachten veiling en brengt hem
in contact met Knoop, die daarvoor
nimmer van Menten noch van Ka
naan had gehoord. Knoop reist naar
Israël en in Accent van 19 juni ver
schijnen zijn eerste onthullingen on
der de kop: „Israëlische journalist:
Menten is massamoordenaar".
Inmiddels eist de BBK (Beroepsver
eniging van Beeldende Kunste
naars) van de directie van Sotheby-
Mak van Waay op zondag 20 juni dat
de maandag 21,juni te houden vei
ling wordt uitgesteld, in afwachting
van een diepgaand onderzoek naar
de herkomst van de kunstvoorwer
pen. De kunstenaars menen dat de
collectie afkomstig is van door de
nazi's vermoorde Poolse joden. Men
ten besluit dezelfde zondag tot
uitstel, omdat hij vreest dat „schade
zal worden toegebracht aan de col
lectie". Enige dagen later verklaart
hij dat de opbrengst van de veiling
voor het Rode Kruis was bedoeld.
Maar het Rode Kruis zegt van niets
te weten.
In de daarop volgende weken gaan
Accent en Tros-Aktua verder met de
voor Menten belastende publikaties.
Menten dreigt met een proces tegen
het weekblad Accent wegens aantas
ting van eer en goede naam, een
bedreiging die nooit zal worden uit
gevoerd.
Op 22 juni stellen de Tweede Kamer
leden Kosto en Molleman (PvdA) en
Geurtsen (WD) vragen over de
zaak-Menten aan de minister van
justitie. Wordt een hernieuwd straf
rechtelijk onderzoek overwogen?
Waarom legde de Nederlandse justi
tie in 1949 de Israëlische getuigen
verklaringen terzijde?
„Passief beleid"
In diezelfde week. in het Algemeen
Dagblad van 23 juni openbaart mr.
J. H. M. Nabben, hoofd van de afde
ling staats- en strafrecht van het
ministerie van justitie, dat men er
niets voor voelt het dossler-Menten
te lichten: „Alleen als er nieuwe fei
ten aan het licht komen". Een colle
ga van mr. Nabben, de heer G. Dek
ker: „Wij voeren ten aanzien van die
mensen (die fout waren in de oor
logsjaren) een passief beleid. Het is
niet zo dat wij hen ten koste van
alles opsporen".
8 juli: de minister van justitie geeft
de Amsterdamse procureur-
generaal mr. F. J. Hartsuiker,
opdracht de rijksrecherche met een
onderzoek te belasten. Dit onder
zoek heeft aanvankelijk een „oriën
terend karakter".
Op 9 juli meldt het Poolse persbu
reau PAP dat de Poolse centrale
commissie van onderzoek naar nazi-
misdaden haar dossiers over Men
ten beschikbaar houdt voor de Ne
derlandse Justitie. Volgens het op 23
november bekendgemaakte rapport
van mr. Hartsuiker over de mislukte
aanhouding van Menten, werd pas
een maand later, op 6 augustus, op
het ministerie van Justitie kennis
genomen van het Poolse aanbod
(reeds op 10 Juli gepubliceerd in De
Waarheid en Trouw).
Juli en augustus: De rijksre
chercheurs C. G. J. Peters en Paster
kamp stellen onderzoeken in in Zwe
den, de Verenigde Staten, Duitsland
en Israël. Op 12 juli concludeert het
Amsterdams Openbaar ministerie
dat het voorhanden materiaal welis
waar belastend is, maar dat er nog
geen rechtsgrond is om tot aanhou
ding van Menten over te gaan. Begin
september: Het oriënterend onder
zoek wordt vanaf heden aangemerkt
als een opsporingsonderzoek, waar
van de Amsterdamse hoofdofficier
van Justitie, mr. A. N. Messchaert,
de leiding krijgt
6 september: De officier van Justitie
in Amsterdam verzoekt vla procu
reur-generaal mr. Hartsuiker aan
het ministerie van Justitie te bevor
deren dat een bezoek aan Rusland
kan worden gebracht om het onder
zoek af te ronden. Het zal. volgens
mr. Hartsuiker, tot 18 november du
ren voor van de Russische autoritei
ten toestemming werd verkregen
voor de rechercheurs om Rusland te
bezoeken.
Poolse dossiers
21 september: Nadat de Poolse dos
siers, die op 9 juli waren aangeboden
en die volgens een latere verklaring
van de voorzitter van de Poolse
commissie, prof. dr. C. Pllichowsky,
tegenover Trouw, voldoende be
wijskracht hadden om Menten te
arresteren, op 9 augustus door Justi
tie waren opgemerkt, vertrekken de
rechercheurs naar Polen.
26 oktober: De journalist Hans
Knoop behoudt zijn voorsprong op
justitie en vertrekt naar Rusland
(waarbij in aanmerking moet wor
den genomen dat een journalist niet
die formaliteiten in acht moet ne
men, die zijn weggelegd voor politie
en Justitie).
2 november: De op 1 november uit
Rusland teruggekeerde Knoop legt
uiterst bezwarend materiaal voor
aan het openbaar ministerie in
Amsterdam. Ook waarschuwt
Knoop, die reeds in de zomermaan
den minister Van Agt daarop had
geattendeerd, voor de voor de hand
liggende mogelijkheid van ont
vluchting van Menten. Knoop be
looft tevens het „Russische materi
aal" niet op 10 november, maar een
week later te zullen publiceren.
9 november: De Amsterdamse
hoofdofficier van justitie, mr.
Messchaert, stelt mr. J. R. H. Kuy-
per, hoofd van de hoofdafdeling
staats- en strafrecht van het minis
terie van Justitie ervan op de hoogte
dat Knoop op 17 november zijn ma
teriaal zal publiceren. Mr. Kuyper
belt dezelfde dag het Openbaar Mi
nisterie dat hij een spoedige arresta
tie van Menten nu wel noodzakelijk
acht. HIJ deelt Messchaert ook mee
spoedige arrestatie onvermijdelijk
te vinden nu ook Tros-Aktua op 19
november het onderzoek van Knoop
zal uitzenden. Mr. Messchaert wil
uitstel in afwachting van de Rus
sische reactie. In een telefoonge
sprek met mr. Hartsuiker stelt mr.
Kuyper als dag van arrestatie maan
dag 15 november voor.
De lijsttrekker
Met het besluit Menten op maandag
15 november te arresteren, wat zou
leiden tot de geruchtmakende mis
lukte aanhouding, komt een einde
aan de voorgeschiedenis. Hierna
krijgt de zaak gevolgen voor de mi
nister van justitie en lijsttrekker
van het CDA in eigen persoon. Mi
nister Van Agt blijkt niet op de
hoogte te zijn geweest van de voor
genomen arrestatie, wat hem in het
Kamerdebat ernstig wordt aangere
kend. Duidelijk wordt dat hij de
nota van secretaris-generaal mr. A.
Mulder van Justitie, waarop „heden"
stond, en die over de arrestatie han
delde, niet heeft gelezen. Ook blijkt
dat de villa van Menten in Blaricum
tussen 9 november en 15 november
niet is bewaakt.
Na de mislukte aanhouding slaat er
een golf van verontwaardiging door
het land. Kamerleden stellen scher
pe vragen en de term „klassejustl-
tie" valt Gesuggereerd wordt dat
Menten over de op handen zijnde
arrestatie moet zijn getipt.
Op dinsdag 16 november, twee da
gen na de echec van Mentens vlucht,
deelt premier Den Uyl, als minister
van justitie ad interim mee, dat
diepgaande onderzoeken zullen wor
den Ingesteld naar de toedracht van
de ontsnapping. Minister Van Agt
zal worden teruggeroepen uit Roe
menië. waar hij een informeel be
zoek aflegt. Van Agt wordt de dag
na zijn terugkeer in het Kamerdebat
geconfronteerd met emoties van
parlementariërs, die sommigen
doen veronderstellen dat ook de
lijsttrekker van het CDA het moet
ontgelden. Pas na een urenlang fel
debat zegt de minister toe, boven
dien een onderzoek te zullen laten
instellen naar het vervolgingsbeleid
Inzake oorlogsmisdadigers sinds
1945. Hierbij zal de veronderstelde
bescherming van Menten in de Jaren
vijftig worden onderzocht. Na het
voor de minister pijnlijke debat,
zegt hij op een verkiezingsbijeen
komst van het CDA, dat hij heeft
moeten denken aan een „actie be
schadiging lijsttrekker CDA. hoofd
stuk 1". PvdA-fractlevoorzitter Ed
van Thijn reageert hierop: de minis
ter is in het debat juist ontzien.
Vragen
Er blijft een groot aantal vragen
bestaan over de zaak-Menten, vra
gen die ook worden opgeroepen
door publikaties over vergaderingen
van de leden van het openbaar mi
nisterie in etablissementen in Bus-
sum en Hilversum, waar Menten
geen onbekende gast zou zijn ge
weest. Op 23 november brengt mr.
Hartsuiker het eerste, voorlopige
rapport uit over de mislukte aan
houding. Conclusie van mr. Hartsui
ker: „Hoe Menten zich aan aanhou
ding heeft kunnen onttrekken is tot
nog toe volkomen onopgehelderd
gebleven".
Op 14 december zal minister Van
Agt in een gesprek met de Kamer
commissie van justitie kunnen in
gaan op duistere details over de
voorbereiding van de aanhouding
tussen 9 november en 15 november.
Mogelijk zal Pieter Nicolaas Menten
ook een en ander kunnen ophel
deren.
VAN EEN LEZER
Tekeningen, bij voorkeur in liggend formaat, sturen aan: Trouw,
jury politieke prent. Postbus 859, Amsterdam. Naam en adres aan
de achterzijde vermelden. Voor geplaatste prenten is er een
boekenbon.
onder redactievan bes smit
Wat de bouwperiode van de vei
ligste huizen betreft, hebben de
onderzoekers vermoedelijk niet
gepraat met mensen die in splin
ternieuwe huizen wonen.
Een vrijstaand eengezinshuis is
iets veiliger dan zo'n huis in een
rijtje, een galerijflat iets minder
onveilig dan een portiekflat en
het allerveiligst woon je nog in
een huis dat tussen 1956 en 1960
gebouwd is of vóór 1901.
Dat vinden de bewoners van die
huizen zelf tenminste en het staat
nu allemaal in een rapport dat
het Bouwcentrum (in Rotterdam
heeft samengesteld in opdracht
van het Veiligheidsinstituut (in
Amsterdam). Daar staat natuur
lijk veel meer in. want het is een
behoorlijk dik rapport geworden
en het kost dan ook ruim dertig
gulden, maar „Weena 700". het
informatieblad van het Bouw
centrum. schrijft er ook al heel
wat over.
Wat er in het rapport staat, is
voornamelijk afkomstig uit een
enquête, aangevuld met ervarin
gen die het Bouwcentrum zelf in
de praktijk heeft opgedaan. Be
woners zeggen zelf dat de be
langrijkste oorzaak van ongeluk
ken in huis de trap ts. Nog steeds
volgens die bewoners zou 35 pro
cent van alle ongelukken bin
nenshuis iets met die trap te ma
ken hebbende leuning is er af of
stuk, de treden zijn te glad. de
bochten te scherp en de openin
gen tussen de spijlen te groot. En
dan bedoelen ze vooral die boch
tige spiltrappen. Ook het ontbre
ken van een hekje bovenaan de
trap in gezinnen met kinderen
werd nogal eens genoemd (maar
daar hadden die gezinnen na
tuurlijk zelf iets aan kunnen
doen). De tweede belangrijke oor
zaak van ongelukken is in drieën
gedeeld: vrijwel evenveel proble
men blijken de keuken, deuren en
glasvlakken, en de elektriciteit
op te leveren.
•De uitkomsten slaan althans niet
op huizen van na 1972, maar in
elk geval is het niet zo. dat erg
nieuw ook erg veilig zou zijn: als
onveiligste groep werden de wo
ningen genoemd, gebouwd in de
periode tussen 1969 en half 1972.
Veel problemen schrijft het
Bouwcentrum toe aan te krappe
ruimten, maar ook aan de plaat
sing van bepaalde vaste meu
belstukken. Keukenkastjes bij
voorbeeld hangen vaak op een
hoogte die het onvermijdelijk
maakt, dat de gebruiker er eens
zijn of haar hoofd tegen moet
stoten Die hoogte is niet altijd te
vermijden en daarom beveelt het
Bouwcentrum aan om de onder
kant van de kastjes van een rub
beren stootrand te voorzien; dat
stoot in elk geval zachter.
Nu zou makkelijk uit het voor
gaande de conclusie getrokken
kunnen worden, dat zulke moei
lijkheden en mankementen na
tuurlijk wel in huurhuizen en na
tuurlijk niet in koophuizen voor
komen. Mis. Ook dat heeft het
Bouwcentrum onderzocht, en in
beide soorten woningen blijken
precies evenveel klachten over
onveiligheid te bestaan.
Het was haar op een of andere
manier gelukt, dat al die maan
den niemand iets van haar toe
stand bemerkt had: haar ouders
niet, haar leraren niet en haar
klasgenootjes niet. Maar toen de
baby zich midden onder de taal
les aanmeldde, kon de veertienja
rige Marielle uit Rome haar ge-
helm niet langer verborgen hou
den. Ze werd goed beroerd en de
conciërge bracht haar naar de
EHBO-afdeling van de school,
waar het kind van een gezonde
baby beviel. Volgens de Romeinse
correspondent van De Limburger
stond Marielle bekend als een wat
teruggetrokken, rustig meisjes,
dat altijd in een wijde, loden Jas
liep.
Plassen op straat lijken zo on
schuldig en meestal zijn ze het
ook. Maar niet altijd. In een klei
ne plaats in de Amerikaanse staat
Minnesota lag er ook eentje, in de
hoofdstraat nog wel, en ene Jlm
Murray reed er dan ook gewoon
doorheen. Dat was althans zijn
bedoeling, maar hij kwam niet
ver: de plas bleek een flinke kuil,
waarin de onfortuinlijke automo
bilist met wagen en al koppie-
onder ging, worstelde en gauw
boven kwam. De gemeentelijke
autoriteiten hadden helemaal
vergeten een hekje om de „plas"
te zetten.
Dit is een van de vijf kerst- en
nieuwjaarskaarten, die samen de
tweede set vormen die de stichting
anti-apartheidsbeweging Neder
land (AABN) verspreidt om de be-
vrijdingsstrijd in Zuid-Afrika te
steunen. Alle vijf kaarten tonen
werk van Afrikaanse kunstenaars.
De kaarten kosten per set drie gul
den (inclusief enveloppen) en kun
nen per postgiro besteld worden
(580900 t.n.v. AABN te Amster
dam, waarbij dan bovendien 1,20
voor verzending moet worden ge
stort) of schriftelijk bij de AABN,
Lauriergracht 116 in Amsterdam.
Wie vijftien sets of meer bestelt,
krijgt twintig procent korting.
Vaker dan menig beroemd akteur
is Geronimo op de Britse televisie
geweest: 52 maal hebben de kij
kers hem op hun beeldscherm
kunnen zien. En toch was Geroni
mo maar een slak, zij het dan ook
geen gewone. Wegens zijn abnor
male lengte 33 centimenter,
een wereldrecord, vermeld in Gui-
ness' recordboek werd de slak
beroemd, geliefd en veelvertoond.
Beroemdheid Geronimo is nu in
de Zuidengelse badplaats
Brighton rustig ingeslapen, letter
lijk. want hij overleed tijdens zijn
winterslaap.
Het fenomeen bestaat nog steeds:
een popgroep stampt de muziek
er op het podium uit, en in de zaal
vallen de fans onderhand flauw
van enthousiasme. In de Austra
lische stad Sydney trad de Engel
se formatie Bay City Rollers op en
ook daar hebben zich wilde tone
len afgespeeld, honderden tieners
vooral meisjes probeerden
op het podium te kruipen om de
musici even aan te raken (dat
schijnt het einde voor een fan te
zijn), maar ook ruim driehonderd
van de aanwezigen moesten zich
onder doktersbehandeling stel
len Tien kwamen zelfs in het zie
kenhuis terecht en moesten er
blijven.
Randstoringen trekken van
tijd tot tijd voorbij. Ze geven
een vergrote kans op buiten
begeleid door een harde of
stormachtige wind. Boven de
Noordzee is kracht 9 (storm)
plaatselijk nog altijd moge
lijk. De grootste buiïgheid is
in deze tijd van het jaar trou
wens boven zee en in de
kustgebieden te verwachten
in verband met het nog war
me zeewater. De Londense
computers voorzien, dat er
deze maand nog wel vaker
perioden met gestoord weer
zullen komen die dan worden
afgewisseld door drogere en
koudere momenten. In de
loop van deze week wordt het
bij een meer rechtstreekse
aanvoer van polaire lucht uit
west tot noordwest ook iets
kouder met wellicht weer een
hagel- of natte sneeuwbui en
tijdens ophelderingen in het
binnenland een vergrote
kans op grondvorst. Van
Nieuw-Schotland trok een
hoge drukgebied van 1032
millibar in oostelijke richting
de oceaan op.
Ook de Engelse bergstreken
zijn inmiddels alweer ge
waarschuwd tegen dit win
terse weertype dat ook in
maart en april soms zo lang
kan doordrammen. Herin
nert u zich bij voorbeeld nog
dat op 9 april nog 5 tot 6
graden vorst in ons land werd
gemeten en dat op 29 april de
thermometer in Deelen tot
minus 7.2 graden zakte?
Overigens moet gezegd wor
den dat die echte maartse en
aprilse witte buien het toen
vrijwel lieten afweten. Daar
voor was het voorjaar 1976
veel te droog.
Het wordt tijd onze medewer
kers het volle pond te geven.
Eerst dr. M. A. J. Visser in
Breda. Hij deelt mee dat de
gemiddelde weerscore in no
vember per dekade (10 da
gen) landelijk respectievelijk
43 (normaal 44). 47 (40) en 36
(39) is geweest. De laatste no
vemberdag was de weerscore
landelijk niet hoger dan ge
middeld 22 door een re-
genstoring, die plaatselijk
duisternis veroorzaakte. Al
leen 12 februari was de
weerscore nog lager, name
lijk 20, meteen de laagste
uitslag van het hele jaar. 25
maart was zij ook 22.
De onrust in de bovenlucht
ging ook niet voorbij aan
waarnemer Pellikaan te
Zwijndrecht. „Op 27 novem
ber was de straalstroom zo
sterk, dat de condensstrepen
achter de vliegtuigen snel
verdwenen." Onze man in
Almkerk schrijft met voor
uitziende blik op de 29ste no
vember, dat de barometer
zich toen na de passage van
een regengebided niet her
stelde. Hij vond dat een veeg
teken. „De herfst laat nu toch
wel haar ware aard zien. Ik
ben benieuwd of de depres
sies hun banen steeds naar
zuidelijker breedten blijven
verleggen." (Dat gebeurde in
derdaad tot het afgelopen
weekeinde).
Marken boekte op 30 novem
ber een nieuw lokaal
luchtdrukrecord met 971 mil
libar. soms na een daling van
10 millibar in drie uur tijd. De
gemiddelde Gouwzeetempe-
ratuur over november was 6.8
graden C., die op 17.' meter
hoogte 8.8. op 10 cm boven de
grond 4.4, op 10 cm in de
grond 7.6, op 30 cm in de
grond: 9 graden en op 50 cm
in de grond 9.9 graden C.
De novemberwind waaide in
Roosendaal voor 50 procent
uit zuidwestelijke richting, 13
procent west. 10 procent
zuidoost en noordwest. 5 pro
cent noord en zuid. Ten Post
in Groningen rapporteerde
een recordsombere novem
ber daar met 22 zonuren (re
cord was 23 in 1934) en de
droogste herfst sedert 1965.
Morgen volgen de neerslag
uitslagen.
Scheveningen 4 13 10 43 IJmuiden
5,07-17 17, Den Helder 9 09-21 10. Hu-
lingen 11 29-23 32. Delfzijl 1 04-13 29
Amsterdam
Ueht bew
7
De Bilt
onbew
0
Eelde
zw new
8
Eindhoven
licht bew
0
Den Helder
zw bew
9
Luchth Rtd
Ucht bew
0
Twente
hall bew.
•4.5
VUssingen
onbew
8
Zd Limburg
half bew.
0
Aberdeen
hall bew
8
Athene
half bew.
4
Barcelona
Ucht bew.
17
Berlijn
half bew
18
Bordeaux
weerlicht
7
Brussel
hall bew.
13
Frankfort
regen
8
Oeneve
geh bew.
7
Helsinki
sneeuw
9
Innsbruck
regen
3
Kopenhagen
zw bew
7
Lissabon
geh bew.
0
Locarno
Ucht bew.
10
Londen
onweer
2
Luxemburg
zw bew
9
Madrid
zw bew
6
Malaga
zw bew.
13
Mallorca
zw bew
23
Munchen
geh bew.
17
Nice
onbew
0
Oslo
regen
14
Pan)s
regenbul
3
Rome
half bew
10
Split
geh bew
17
Stockholm
regen
14
Wenen
geh bew.
5
Zurich
zw. bew.
8
Casa Btanca
onbew
5
Las Palm as
geh bew
20
New York
regen
geh bew
Ucht bew
21
Tel Aviv
20
Tunis
22
