VANDAAG
NUMMER
Wel steeds Trouw
^"T
fW2
'pl/tji/M
imot
de
c**
■VEEZOEK EN WAARSCHUWING.
<Ulh«*c
tra e*rutlge lering aan een ander, maar zorg
t, dat onder niet weet van wlen hJJ bet ontvangt
«$M^ncr de voortidrtigheJd bg de verspreiding uit het
worde aan óeh ontvanger nimmer bekend.
„OranJe-bodeV, die
-—pi
t W*4'
I009"'
Trouw - 34ste Jaargang nr. 10.000
Trouw van vandaag kreeg een speciale
verpakking. Dat hebben wij gedaan, om
extra aandacht te wijden aan de verschij
ning van het tienduizendste nummer van
onze krant. Het Kwartet passeerde die
mijlpaal al eerder, maar toch vonden wij
het voor onze lezerskring van belang om
nummer 10.000 in deze vorm te presente
ren: vier extra pagina's om de gewone
dagkrant heen. En op die bladzijden dan
enkele grepen uit de geschiedenis, die voor
onze krant in het oorlogsjaar 1943 begon.
Een periode van 33 jaar, waarin historie
werd geschreven, hetgeen blijkt uit de
facsimilé's van de pagina's uit de tijd, die
de meesten van ons meemaakten. Boven
dien interviews met drie lezersfjinnen en
een plaatselijke agent van het aiiereerste
uur.
itecw
Vrijdag 3 december 1976
^'^£rr-rjr'i"4, .1-^=
Het begon ergens in januari 1943. Zich verzettend
tegen de voortdurend toenemende dwingelandij
van de Nazi-bezetters begonnen enkele mensen
met de samenstelling van het illegaal verspreide
pamflet, dat de naam Oranjebode kreeg. Daarin
werd aandacht gewijd aan de geboorte van prin
ses Margriet.
Het werd het eerste nummer van het illegale
Trouw. Bij de verjaardag van koningin Wilhelmi-
na in hetzelfde jaar heette het nummer ook weer
Oranjebode, maar kreeg daarnaast de toevoeging
Trouw no. 10. (hiernaast verkleind afgedrukt).
De naam Trouw verscheen voor het eerst als titel
van nummer 2, gedateerd 18 februari 1943. Die
pagina plaatsten wij in facsimile, evenals die
voorpagina van 15 oktober 1943, waarin de schrij
vers zich keren tegen de executies van weer een
groep illegale werkers door de Duitse Nazi's.
Dat artikel eindigt met de niet mis te verstane zin:
„Wij eeren onze dooden door ons op te maken om
ons volk te verlossen van de dwingelandij!"
En op 13 april van 1945, toen Westelijk Nederland
nog zuchtte onder de ellende van de hongerwinter,
kon Trouw (als bovengronds blad) in het Oosten
van het land de dood van president Roosevelt
melden. Onderstaande pagina is de editie die in
Almelo werd verspreid.
Dat de krant door velen in die donkere oorlogsda
gen niet alleen werd verspreid, maar ook door vele
handen met allerlei drukapparatuur op vele plaat
sen werd vervaardigd, blijkt wel uit de collage van
pagina's uit alle delen des lands: gedrukt, gesten
cild en in afwijkende vormen, maar wel steeds
Trouw
,ok*°
.ncod'0
b«V
Ie JAARGANG
No. 12
Ja. zij zullen
Zich vervullen
Deze tijden van geluk.
Dcez ellenden
Gaan volenden
En verpletterd wordt het juk.
In dc afgeloopen maand hebben weer tal van executies
plaats gehad, die ten doel hebben de Nedcrlandsche bevol
king schrik en angst aan te jagen. Een tiental kranige kerels
zijn op 20 September te Assen neergeknald, negentien moedige
makkers zijn hen op den Isten October in den dood gevolgd.
Z.: zijn niet de cenigen, die hun vaderlandsliefde met hun
leven bezegelden. Er worden heel wat meer doodvonnissen
voltrokken, dan wij uit de krant vernemen. Wij gedenken
ook hen. die uit hun huis werden gehaaid en zonder eenigen
vorm van proces werden doodgeschoten en de velen, die na
langer of korter tijd in de concentratiekampen aan hun ont
beringen zijn bezweken. Wij zien er van af namen te noemen,
uit vrees, dat de droeve doodenlijst toch nog niet volledig
zou zijn.
Mot ontsteltenis is ook de doodsmare vernomen van de
drie en dertig wakkere mannen, die in Berlijn gefusilleerd
zijn. Zij behoorden tot het z.g. Steikel-proces. dat in April
1912 in zijn geheel naar Berlijn io overgebracht. Ruim veertig
landgenooten zijn daar berecht, drieëndertig kregen op 4 Juni
j.l. den kogel.
Sedert hun ontvoering had niemand meer iets van deze
menschen gehoord. Noch de familie, noch de Hollandsche
advocaten konden met hen in contact treden. Zoo hebben zij
daar geleden in den vreemde, veertien maanden lang. zonder
één enkel vertroostend of bemoedigend woord van hun familie
en vrienden
De spanning en zorg waarin de thuisblijvenden verkeerden,
waren schier ondragelijk. Tot nu eindelijk begin September de
waarheid bekend werd en vele families in rouw werden
gedompeld. Officieel bericht over de terechtstelling heeft
niemand ontvangen. Zonder afscheid, zonder een laatsten
groet aan wie hen lief waren, zijn zij in het vijandige land
onbarmhartig neergeveld en een nieuwe golf van nameloos
leed is over ons land gegaan.
EERESALUUT
Het is oorlog en het gaat in dezen strijd hard tegen hard.
Wie zijn plicht verstaat en zijn plaats inneemt in het grootc
verzetsleger, weet wat er op het spel staat. Wij hebben tc
doen met een tegenstander, voor wien leugen en terreur,
wreedheid en onrecht vertrouwde wapens zijn. Dit mankt ons
dubbel kwetsbaar. Dat niettemin onze jongens met taaie ver
betenheid in hun actief verzet volharden, daarop kunnen wi|
trotsch zijn. Er is rouw in ons hart oin hen. die vielen, wij
derlen in dc smart van hen. die achterblevenmaar
wij zijn niet gebroken.
De open gevallen plaatsen worden door anderen ingeno
men. vanzelfsprekend, zonder ophef, met bewustzijn van dc
risico's.
In het weerstaan van den vijand is Nederland Êcn. Hier
staan dc strijders zij aan zij. de eenvoudige handwerksman
naast den academisch gevormde, dc boerenknecht naast den
zoon van deftigen huize, de plattelander naast den .stedeling.
Hier scharen ouderen zich in dc rijen der jongeren, hier ont
breken zelfs vrouwen niet op het "appel.
Elke kring onzer bevolking heeft thans deel aan het bloedig
offer, dat de in het nauw gedreven vijand opcischt. Maar liet
is vrccselijk, tc bedenken, dat deze offers het Judasloon zijn
van de verraders van ons volk. Zonder het verraad In eigen
boezem zouden de Duitschers heel moeilijk in onze linie kun
nen door dringen. Dat maakt het leed om eigen verlies zoo
wrang en het maakt den strijd van allen zoo verbitterd.
Niettemin, ons ceresaluut aan dc gevallenen is tegelijk een
wapenkreet. Wl) vreczen den vijand niet. noch zijn verrader
lijke handlangers.
Wij eeren onze dooden door ons op te maken om ons volk
te verlossen van de dwingelandij
tt
i-rW4
Wt
WW
oie
rteie®
aan
6t°ed
zV\n
Veven
i
it*»*
-ja*
uv'<:
i-r
"fn
"JToP *.w. w.«"
%5s>- 5-
l'dra-V
evb®
L»
o^0'
iscVie
V* v»o ,uu»r
M»ct' .WK10 1-nCt
-■<« iS**w
srs.—
ïs» r jsï**
=5i.-tf
,.^55
*- - I1A>«4 «H» UA*»"
-lijieiiws
1°#'
VrSa-Sfe!!'
25
OBAKJS Él
OBAKJS W B0YUra_,w_.T
m TW-IBU1L1LCTIN
MXXDCaMC»
KDtDCaWCW
V00« W.VBOU"
11 m«i« AH*-
.^winmUBi 'ImMT*
t .f r»«
nu lrn»t«
(tpIMUI lljl S
B 101)1 1