_,olitie doet inval in tadsdeel Goegeletoe Fachmi wil hervatting overleg Midden-Oosten Ook Amerika heeft z'n „Pieter Mentens Spaanse oppositie zet premier klem Poolse minister stapt op landelsrelatie EG en ra foegoslavië sterker euwe golf van onrust in Zuid-Afrika verwacht Thais weer naar school Aanslag Khaddam zou werk Zwarte Juni zijn Geen schot in Rhodesië- conferentie Communist in gespreksgroep Nationalisaties Groot-Brittannië toch aangenomen China: nieuwe minister van buitenlandse zaken Frankrijk en Italië willen economische top Breznjew geeft Carter even de tijd Oorlogsmisdadigers profiteerden van anti-communisme n ETH6- i)AG 3 DECEMBER 1976 BUITENLAND TROUW/KWARTET 7 Bei- ar een^PSTAD (Reuter, UPI, AP) Zeshonderd man oproer politie is gisteren het zwarte stadsdeel 1. Het|goeletoe (bij Kaapstad) binnengetrokken, volgens zegslieden van de politie om een nieuwe ting van Seweld te voorkomen. JJJ dan zestien jaar. !ln een geval is een hele school met; 63 kinderen met onderwijzers en al gevangen gezet. Dom zal 361 ,.Ca-| over-l erijen politiewoordvoerders zeiden dat creke- herhaling dreigt van de onrusten Lierse 'e zwarte stadsdelen van begin I zomer, waarbij enkele honder- izwarten om het leven kwamen. ^gelopen dagen is het in Goegoe- e steeds onrustig geweest. Bij ïd zal igingen tegen het apartheidsbe- 5 een van de- blanke Zuidafrikaan- minderheidsregering kwamen eente nsdagavond twee zwarten door tiekogels om het leven. Daarop van de oproerpolitie binnen, sloot n. ge- wijk met veel golfplaathuizen, soon- e straten en vrijwel zonder voor- it,zal ungen af van de buitenwereld en van steerde een groot aantal „ver- 15.30 hten". Onder hen waren er ook trvan alleen de papieren niet in t waren (alle niet-blanke Zuid- kanen boven de achttien jaar die ten hun „thuislanden" wonen tten een pasje hebben). Mannen. 51ste- Jwen en kinderen werden wegge- rd op vrachtwagens en door spe- e politiefunctionarissen ver- r(j. De politie weigerde gisteren hUf eeggen hoeveel mensen er zijn het rresteerd. Geruchten wilden dat zal de razzia's in Goegeletoe meer tten- 1 tweehonderd mensen zijn aan- ouden. progressieve partij in Zuid- rika heeft de politie gevraagd be nd te maken wat het lot is van de r zal arte kinderen en teenagers, die de ,Mu- 'tste weken eerder zijn gearres- chti- >rd- Helen Suszman, een van de flementsleden van de progressie- stel- [partij, heeft na een verhit debat uur ft minister Kruger van justitie ge- l®n gekregen dat er een speciaal ten- Ireau wordt opgericht, waar de ou- aan- van verdwenen jongeren inlich- Qvgr igen kunnen vragen. De politie rtgu figert nog steeds het aantal arres- lang hten onder de zwarte jeugd be- !nd te maken. Van de gearresteer- jkse r z"n er verscheidene niet ouder een lou- s ei- Voortgaande opsporingsacties van de politie dwingen vele ouders hun kinderen buiten iSoweto in veilig heid te brengen. M'.eer dan 170 scho lieren zijn naar Swaziland en Botswana gevlucht of zijn er door hun ouders heen gebracht. Anderen hebben onderdak gevonden bij hun familieleden of bij -vrienden in veraf gelegen streken Of.* het platteland. Bij het Christelijk Instituut en de Zuidafrikaanse raaid van kerken stromen de verzoe ken om inlichtin gen van bezorgde ofciders binnen, die raad en hulp vragen voor het in veiligheid brengen van hun kin deren. De politie beweert dat de arrestaties niet in het wilde wfcg plaats hebben en alleen dienen okn de leiders van de onrust van de laatste maanden te vinden. Leiders van de zwarte ge meenschap spreken dit tegen. Helen Suszman hoorde dat de politie van huis tot huis gaat met lijsten met namen en ieder gevangen neemt die niet is komen opdagen voor de exa mens van het eind v an de cursus. De examenboycot was 1 onderdeel van het scholierenproteafc. Dé Zuidafrikaanse politie zou aan wijzingen hebben dlat zwarten de afgelopen weken gr<6te wapenarse nalen hebben aangelegd, waaruit eveneens wordt afgeleid dat een Oost-Transvaal en van daaruit wor den doorgevoerd naar andere delen van Zuid-Afrika. Volgens twee blanke medewerkers van de Universiteit van Kaapstad zijn uitbarstingen van geweld in de Zuidafrikaanse mijnen bijna onver mijdelijk. Zij hebben hun bevindin gen neergelegd in een rapport „conflicten in de Zuidafrikaanse mijnen, 1972-76". De ernst van de situatie is moeilijk te overschatten", is hun conclusie. De afgelopen drie jaar hebben onlusten in de mijnen aan meer dan 200 Afrikanen het leven gekost. In, 1975, zo schrijven de onderzoe kers, hadden de stakingen en de onlusten zo'n omvang aangenomen dat de minister van mijnbouw een speciale commissie instelde die de zaak moest onderzoeken en oplos singen aanbevelen. „De ongere geldheden waren zo alarmerend dat de minister het rapport niet heeft vrijgegeven voor publikaties." Volgens de onderzoekers moeten de belangrijkste oorzaken van de conflicten gezocht worden in de le vensomstandigheden in de woonba rakken waar de Afrikaanse trekar beiders gescheiden van hun gezin nen leven, en in het ontbreken van enige vertegenwoordiging lichamen voor de arbeiders. Bijna duizend Thaise studenten hervatten gisteren de colleges aan de Thammasat universiteit in Bangkok. De universiteit was gesloten sinds de onrust twee maanden geleden waarbij zeker 47 studenten om het leven kwamen en de staatsgreep die daarop volgde. Volgens officiële cijfers zitten nog steeds drie honderd studenten vast maar volgens zegslieden is twee duizend dichter bij de waarheid. Honderden studenten zijn na de militaire coup ook naar het buitenland gevlucht en hebben zich aangesloten bij communistische verzetsgroepen die in de grensgebieden strijden tegen de Thaise militaire heersers. eveneens wordt ai£"eiciu dat een TT 1 ry CAIRO, TEL AVIV, DAMASCUS (Reuter, UPI, AP, AFP) De Egyptische minister van buitenlandse zaken heeft de Sowjet-Unie en de Verenigde Staten met klem gevraagd begin volgend jaar de Geneefse conferentie over het Midden-Oosten te hervatten en voorstellen te doen voor een Arabisch-Israëlische overeenkomst. De VS en de SU zijn beiden voorzitter van de conferentie, die sinds december 1973 is verdaagd. grens met Mozambique werden ge arresteerd zouden .w apens het land hebben willen binnenbrengen, ter wijl volgens niet offictiële zegslieden sindsdien nog vier „wapenkoeriers" zijn aangehouden. De wapenarsena len zouden in eerste instantie wor den aangelegd in het dunbevolkte t leider van de EG-delegatie nr. Max van der Stoel samen met delfoegosla- (sche president Tito (rechts). PV ELGRADO (Reuter. UPI, AP) De Europese Gemeensc hap en legoslavië hebben een gezamenlijke verklaring getekend. Barbij de bestaande handelsovereenkomst wordt ultj lebreid iet het doel het Joegoslavische handelsbalanstekort te v ermin- tren en de westerse Investeringen te stimuleren. De verklaring erd namens de EG ondertekend door de Nederlandse minister »n buitenlandse zaken mr. Max van der Stoel, die momenteel lorzitter is van de Europese raad van ministers. Ve hebben een nieuw stadium be- ikt in de relatie tussen de EG en legoslavië", aldus Van der Stoel, e EG-commissaris Finn Olav Gun- flach, die de post buitenlandse be- ekkingen in Brussel waarneemt lwe )or sir Christopher Soames zei dat €n* f verklaring de banden van Joego- itie Qvië met de EG en het gehele Wes- de In versterkt. fet handelsbalanstekort van Joe- Jslavië met de EG is vorig jaar tot igeveer 6 miljard gulden gestegen de 1 de vrees bestaat in het Westen dat elgrado langza'am maar zeker op vo* :onomisch terrein in de armen van ioskou wordt gedrongen. Joegosla vië heeft tot nu toe getracht dat te voorkomen. Mr. Van der Stoel heeft in I een ban- ketrede Joegoslavië besch (reven als een trots land dat de wei«eld heeft laten zien hoe onafhankelijkheid verkregen en verdedigd ka n worden. Joegoslavië waar in tegensi Helling tot andere meer centralistisc fci geleide socialistische staten, de bedrijven een zeer grote mate van autonomie hebben, wil graag „joint ventures" (gezamenlijke projecten) met West- europese bedrijven opzetfrm. Men is zich er in Belgrado zeer ^soed van bewust dat de EG het bedrijfsleven moeilijk kan dwingen tot de rgelijke samenwerking. Egypte, aldus Fachmi, is voorbereid op elk vredesinitiatief. Een voortdu ring van de huidige situatie dient de vrede niet maar leidt onvermijdelijk tot of bevriezing van de situatie of tot een verscherping van de crisis. Als de besprekingen in Genève niets opleveren zullen de Arabieren de kwestie-Midden-Oosten terugbren gen in de veiligheidsraad van de Ver enigde Naties. Als Israël dwars en agressief blijft zullen de Arabieren' hun rechten met geweld terugwin nen, aldus Fachmi. In een verwijzing naar het Arabische oliewapen zei hij: „Alle mogelijkheden, die de Arabie ren hebben zullen worden aange wend in geval van een nieuwe strijd. Een oorlog is een oorlog. Een suggestie van de Israëlische pre mier Rabin om onderhandelingen tussen de Arabieren en de Israëli's te laten verlopen volgens de procedure van de Europese veiligheidstop van Helsinki vindt bij Fachmi weinig GENEVE (Reuter) De zwarte en blanke afgevaardigden op de Ge neefse conferentie over Rhodesië hebben donderdag amper meer dan verwijten uitgewisseld. De verdeeld heid over de manier waarop een interim-regering moet worden ge vormd, is blijven bestaan. De Britse voorzitter Richard noem de de bijeenkomst „nuttig". Hij zei dat de besprekingen vandaag wor den voortgezet. steun. „Het is een sprong in het duister waarvan hij zelf de afloop niet kent." Er kunnen volgens hem wel dergelijke onderhandelingen plaats vinden tussen Israël en de Palestijnen. Israël zal dan moeten toestaan dat er een onafhankelijke Palestijnse staat wordt gevestigd in de westelijke Jordaanoever en de strook van Gaza. Volgens Fachmi kan er niet worden onderhandeld over de Israëlische terugtrekking uit de hoogvlakte van Golan en de Sinai. Wapens Libanon Israël is bereid Libanon wapens te verstrekken als die worden besteed aan een politiemacht voor zuidelijk Libanon, aldus heeft een regerings woordvoerder meegedeeld. Libanon moet op die manier verhinderen dat er Syrische troepen in het grensge bied van Israël en Libanon zija Is raël heeft een compromis om Liba nese politie en „symbolische" niet- Syrische militairen uit de door Syrië gecontroleerde Arabische vredes macht in het gebied te legeren afge wezen. De Syrische minister van buiten landse zaken en vice-premier Abdel Halim Khaddam herstelt snel van de mislukte moordaanslag die woensdagnacht even buiten Damas cus op hem is gepleegd. Er werd verscheidene malen op de minister geschoten, waarbij Khaddam in de arm gewond werd. Zijn vrouw bleef ongedeerd. De Irakese staatsradio heeft gistera vond gezegd dat de guerrillabewe ging Zwarte Juni verantwoordelijk is voor de aanslag op Khaddam. Zwar te Juni heeft volgens radio-Irak in Madrid verklaard dat de aanslag is MADRID (Reuter, UPI, AP) De Spaanse oppositie heeft premier Adolfo Suarez voor het blok gezet door te besluiten een communist op te nemen in de tien man sterke delegatie, die met de premier over de voorwaarden voor het referendum van 15 december en de parlementsverkiezingen van volgend jaar gaat onderhandelen. De communistische partij is in Spanje verboden en het plan bestaat om dat zo te houden. Socialistische woordvoerders zeiden gisteren dat de onderhandelingen met Suarez. door het besluit van de oppositie al zijn begonnen voordat daar officieel sprake van ls. De pre mier moet naar aanleiding van de communistische deelname aan de delegatie beslissen of hij de groep nog wel kan ontvangen. Last hij de besprekingen niet af dan zal hij wor den beschuldigd van onoprechtheid en stilzwijgende erkenning van de communistische partij. In een communiqué heeft de opposi tie verklaard dat de onderhande lingsdelegatie zal bestaan uit twee socialisten, een communist, een christen-democraat, een sociaal democraat. een liberaal, een verte genwoordiger van de verboden vak bonden en een afgevaardigde van elk van drie regio's, Baskenland, Ca- talonië en Galicië. De communisten zouden overwegen partijleider San tiago Carrillo als vertegenwoordiger aan te wijzen. Generaals Twee rechtse generaals uit het Spaanse leger, die kritiek geleverd hebben op de hervormingsplannen van de regering blijven in actieve dienst. Een verzoek van de regering om hen op een zijspoor te zetten is afgewezen door de hoogste legerlei ding. Het gaat om de generaals Car los Iniesta, de vroegere commandant van de Guardia Civil, de para militaire politie en om Fernando de Santiago, de vroegere vice-premier en minister van defensie. Premier Suarez uitgevoerd „als uitvoering van de opdracht leiders van het verraderlij ke regiem in Damascus te vervolgen en terecht te stellen. De organisatie heeft haar naam gekozen naar de maand, waarin vorig jaar de Sy rische troepen Libanon binnen gin gen om naast de rechtse Libanezen te strijden in de burgeroorlog. Samenwerking De Israëlische premier Rabin is voorstander van de oprichting van een Arabisch-Israëlische ge meenschappelijke markt in het Mid den-Oosten naar het voorbeeld van de Europese Gemeenschap, zo heeft hij in een vraaggesprek met het Franse dagblad France Soir. Hij op perde de mogelijkheid van samen werking op gebied van energie en watervoorziening en de aanleg van een spoorlijn van Turkijke naar Egypte over Israëlisch gebied. LONDEN (Reuter De Britse La- bour-regering heeft een comfortabe le meerderheid van 18 stemmen be haald om een nationalisatie- wetsontwerp het Lagerhuis er door ;te krijgen. Dit was de laatste ronde in een lange strijd tussen de Labourpartij e. het door de Conservatieve partij be heerste Hogerhuis, dat er twee we ken geleden in slaagde het w ts- ontwerp Voor de tweede maal te torpederen. Peking (AP, Reuter) Als verwacht is de Chinese minister van buiten landse zaken Tsjiao Kwan-hwa ver vangen, naar wordt aangenomen omdat zijn vrouw contacten had met gearresteerde radicale leiders. De voormalige Chinese vertegen woordiger bij de Verenigde Naties. Hoeang Hoea, is tot zijn opvolger benoemd. Het besluit is eensgezind „genomen" tijdens de zitting van het dagelijks bestuur van het volkscongres. PISA (AFP) Frankrijk en Italië zullen binnenkort voorstellen dat er in 1977 een topconferentie wordt ge houden van de voornaamste indus triële landen over de economische en monetaire toestand. Dit is door de Franse president Vale- ry Giscard d'Estaing meegedeeld na D6iabberd het gesprek, dat hij in Pisa had met premier Giulio Andreottl van Italië. Soortgelijke conferenties zijn eerder gehouden in Rambouillet en Porto Rlco. WARSCHAU (Reuter. UPI) De Pool se minister van buitenlandse zaken Stefan Olszowski (46) treedt af en zal een belangrijke nieuwe functie op zich nemen binnen de communis tische partij in Warschau. Als opvol ger van Olszowski wordt genoemd de huidige minister van milieuza ken, Emil Wojtaszek, oud ambassadeur van Polen in Parijs. Waarnemers in de Poolse hoofdstad menen dat de mutaties verband houden met de verdwijning van ho ge Poolse partijfunctionarissen die aan prestige hebben Ingeboet na de moeilijkheden, afgelopen zomer, rond de verhoging van voedsel prijzen. Het Poolse parlement (SEM) is bij eengeroepen om partij besluiten over de voedselvoorzieningen goed te keuren. Er is een nieuwe regeling voor de prijzen opgesteld maar een woordvoerder beklemtoonde dat prijsverhogingen gematigd zullen zijn om de consument een gevoel van zekerheid te geven. Al meerdere malen leidden tekorten aan levens middelen in Polen tot onrust; eind 1971 zelfs tot het vertrek van partij leider Gomoelka. De bijeenkomst moet volgens de Franse president worden voorafge gaan door een Europese conferentie die speciaal is gewijd aan de econo mische toestand in de Europese Ge meenschap. De economische toestand van Polen ls op het Ogenblik belabberd. Het land heeft veel in het buitenland moeten lenen (de schulden zijn op gelopen tot 17 miljoen gulden), de oogsten zijn achtergebleven en de handel met het buitenland hapert door de economische teruggang (al leen al ons land voerde het afgelo pen jaar 26 procent minder uit Polen in). PLAINS (Beater) Gedurende de eerste maanden van Jimmy Carters presidentschap uJ de Sowjet-Unie haar uiterste best doen internationale crisissituaties te vermijden. Sowjet-partijleider Breznjew heeft Carter, die in januari wordt beëdigd, een boodschap van die strekking gestuurd. Dat ia gebeurd via minister van handel William Simon die momenteel een bezoek aan Moskou brengt, vertelde Carters perschef Jody Powell. Breznjews verklaring van goede intenties aan de nieuwe Amerikaanse president is ben» volgens Powell ook nog eens via 'particuliere kanalen' toegespeeld. ad. loor Rimmer Mulder 1 aij ïorlogsmisdadigers vormen in de Verenigde Staten een minder explosie) probleem dan hier. maar Och zou er een Amerikaanse „zaak-Menten" kunnen ontstaan. Aan de belangrijkste voorwaarden s voldaan: er leven in het land tientallen nooit bestrafte Nazi-knechten, er is ernstige kritiek op de rijze waarop de autoriteiten de opsporing van deze mens«;n heeft aangepakt en tenslotte zijn er lok nog journalisten en andere speurders die zich hier ilruk over maken. Iet bestaan van oorlogsmisdadigers •innen Amerika's grenzen is kort leleden weer onder de aandacht van Kt grote publiek gebracht door de migratie-dienst (de INS). Deze |ienst kondigde vorige maand aan Irocedures tot uitwijzing te begin- len tegen drie bejaarde mannen, die rvan worden verdacht in de Tweede Wereldoorlog voor de Duitsers te lebben gemoord Alle drie zouden in |eval van uitwijzing naar de Sowjet- Jnie moeten. Alle drie verweren zich laarom met de verklaring dat tegen »un ingebrachte beschuldigingen al ten maar boosaardige communis- |sche verzinsels zija Eén van hen, de nu 72-jarige Bole- savs Maikovskis, is in 1965 al tin Riga bij verstek ter dood verooi deeld. Amerika gaf toen geen gehoor aan het Russische verzoek om uitwijzing. Maikovskis was in de ♦oorlog werkzaam bij de politie in Letland (nu ingelijfd bij de Sowjet-Unfce). Als politieman was hij de Duitse 'bezet ter behulpzaam bij de opspoi ing en executie van Joden. Dat de im raigra- tiedienst het dossier-Maik twskis weer heeft opgezocht is vooral te danken aan het werk van part* rulle re actievoerders, die vinden dat de autoriteiten zelf veel te laks zijn bij dit soort zaken. Hoeveel oorlogsmisdadigers de V8 binnen zijn gekomen weet niemand precies. Min of meer officiële schat tingen houden het op ruim 200. Tot nu toe is er nog maar één van hen uitgewezen. In 1973 werd Hermine Braunsteiner Ryan aan West- Duitsland overgeleverd om daar te recht te kunnen staan voor de mis daden die zij als bewaakster in de kampen Ravensbrück en Maidanek heeft begaan. De meeste nazi-helpers die nu in de VS wonen zijn afkomstig uit Oost- Europa. Zij konden zich gemakke lijk schuil houden in de grote groe pen vluchtelingen uit de gebieden die na de Tweede Wereldoorlog on der de macht van de Sowjet-Unie kwamen. De documenten over hun identiteit en handel en wandel ln de oorlogsjaren bevonden zich niet in Britse of Amerikaanse, maar ln Rus sische handen. Tot vandaag is dat een goede garantie gebleken om be rechting te ontlopen. Direct na de oorlog betekende het dat oor logsmisdadigers konden profiteren van de snel slechter wordende be trekkingen tussen de Verenigde Sta ten en de Sowjet-Unie. Anti-communisme In Amerika laaide het anti- communisme hoog op. In 1948 zetten de VS hun grenzen wijd open voor de honderdduizenden Europeanen die als gevolg van de grensverschuivln- gen die de Sowjet-Unie afdwong „statenloos" waren geworden. Nie mand twijfelt er aan dat er onder de massa's immigranten die toen de VS binnenstroomden ook tientallen za ten met een verdacht oorlogsverle den. Maar het werd deze „slachtof fers van Stalin", voor wie een specia le immigratieregeling bestond, niet lastig gemaakt het Amerikaanse staatsburgerschap te verwerven. Het geval van Andrlja Artukovic Il lustreert aardig hoe oud-fascisten van het politieke klimaat in het na oorlogse Amerika konden profiteren. Artukovic was ln de oorlog minister van Justitie en binnenlands bestuur in het door Duitsers bezette Kroatië. In die functie werkte hij mee aan de arrestatie en executie van vele tien duizenden. HIJ wist onder een valse naam Amerika binnen te komen. In 1956 verzocht Joegoslavië om zijn uitlevering, maar Artukovic wist zich daaraan te onttrekken met het argument dat hij in feite een politie ke vluchteling was en in Joegoslavië ook om „politieke redenen" zou wor den berecht. Hij vond in het Ameri kaanse Congres veel steun voor zijn zaak en woont nu nog ongehinderd in Calilornië. Doofpot Geen wonder dat de Justitie en de immigratiedienst onder deze politie ke omstandigheden weinig zin had zelf acties tegen oorlogsmisdadigers te beginnen. De Journalist Howard Blum, die aan een boek hierover werkt, beweert dat de Immigratie dienst zelf vaak opzettelijk zaken Ln de doofpot heeft gestopt. Twee vroe gere medewerkers van deze dienst hebben dezelfde Indruk. Zij bereid den samen de uitwijzing van me vrouw Ryan voor en zeggen dat ze daarbij van hogerhand regelrecht zijn tegen gewerkt. Belden hebben inmiddels de dienst verlaten en wer ken nu samen met particuliere orga nisaties die ijveren voor de berech ting van oud-Nazi's en hun helpers. Het belangrijkste werk van deze or ganisaties is het verzamelen van ge gevens en het activeren van de over heid. Daarbij krijgen ze voor het leerst sinds Jaren ook steun van poli tieke kant. Er zijn nu tenminste twee leden van het Huis van Afgevaardig den die actief meewerken. Onder de ze druk is bereikt dat de immigratie dienst de dossiers over enkele ver- (dachte gevallen weer heeft opge zocht. Obstakels Of dit zal lelden tot uitwijzingen is Vers twee. De Juridische obstakels zijn enorm. Wie eenmaal de sluizen van de Amerikaanse Immigratie- Idlenst ls gepasseerd kan niet zomaar weer het land worden uitgezet. Er moet voor een uitwijzing net zulk zwaar belastend materiaal worden geleverd als bij een „normale" rechtzaak. Dat ls voor misdrijven die zo n 35 jaar geleden zijn gepleegd toch al moeilijk, maar het wordt nog Ingewikkelder als de hulp nodig is van buitenlandse overheden, die voor de Amerikanen verdacht zijn.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 11