Hans L. was en is 'niet verminderd toerekenbaar' ^4 Mevrouw Pinguïn heeft een afspraakje. Ontwikkelingshulp deels eigenbelang Uniekdierenboekvoor nieuwe Amro spaarders. Psychiaters achten tbr niet noodzakelijk: Kamervragen over gevaarlijk Brits schip Middenpit van gasfornuis is erg duur bctpema c i/É* Lubbers opent tentoonstelling in Moskou Professor Breman op studiedag: Pers-resolutie bij UNESCO voorlopig van de baan „Faciliteiten bij stadsvernieuwing ook zonder subsidie" IJDAG 26 NOVEMBER 1976 BINNENLAND TROUW/KWARTET 9 ?n is in ex van negei ontdel iet nbek( loor mot urd. een etc 'schal foor Leo Kleyn dsticl 'h- en ROERMOND De 58-Jarige abrieksarbeider Hans L. uit iet Limburgse Horn, die ervan irdt beschuldigd in 1942 en 13 als SS'er tientallen joden het leven te hebben ge- cht is na de oorlog niet we- üjk veranderd. De psychia ter prof. dr. F. H. L. Beyaert de oor- jertelde gisteren de bijzondere :n- ttrafkamer van de rechtbank •treeft Roermond dat hij bang is g mo at L. zich opnieuw aan mis- krijgea indeling en moord zou schul- bouww lig maken, als de omstandig- dt over ieden er weer naar waren en de :entrun betrokkene weer bekleed zou lafSÏ morden met de macht die hij in Tnde>t kamp Bobruisk had. '"onM h het psychiatrisch rapport dat nachti Beyaert en de psychiater D. Mulder zakelijk )Ver L- hebben uitgebracht, wordt feconcludeerd dat de verdachte oor zijn daden „niet relevant ver minderd toerekenbaar" is. Voor zo- n Doom rer ze hebben kunnen nagaan, leed het prs L. niet aan enige ziekelijke storing i streninn de geestvermogens, toen hij an wor dienst deed bij de Waffen-SS. Bij zijn worden lanmelding, zo staat in het rapport. was hij „een goed opgevoede jonge- gisteren man. die op zoek was naar identi- densde leit". an zijo niniste )fvogelt banden Omdat hij naar hun mening geen ""bij «I «vaar voor zichzelf of anderen ople- ^orische rert. achten de psychiaters het niet lodig L. ter beschikking van de rege naar djjpng te stellen. Zij adviseren L.. icht deze schuldig worden bevon- ;n, tot een gevangenisstraf te ver- irdelen. waarbij hij volop gelegen- lid moet krijgen arbeid te ver- 'iten en het ook van belang is dat religieuze begeleiding krijgt. Zij ten de kans namelijk niet kbeeldig dat L. in de gevangenis lintegreert. Overigens vinden zij dat omtrent het gedrag van de verdachte weinig te voorspellen valt. Als L. in een crisis raakt, schrijven Beyaert en Mulder, zou hem onmiddellijk des kundige hulp moeten worden geboden. Volgens de rapporteurs is L. na de Dorlog lang een gefolterd mens ge weest. gestraft door het kwaad dat üj zelf bedreven, had. Uiterlijk was uj een rustig en zwijgzaam man. Hij veeg met name, ook tegenover zijn rouw over zijn praktijken in Bo- ruisk. Zijn vrouw heeft verklaard iet altijd wel merkwaardig gevon- ien te hebben dat L. zo onrustig sliep.Met deze vrouw trouwde de Limburger ln 1972, nadat zijn eerste vrouw in 1958 overleden was en hij in 1970 na een huwelijk van zes jaar van zijn tweede vrouw was geschei den. Uit zijn eerste huwelijk werden vier kinderen geboren, terwijl één kind, dat zijn eerste vrouw al had, door hem geëcht is. Schuldcomplex Van films of boeken die over de oorlog of over Joden handelden wil de L. na de oorlog niets weten. Hij zetten de televisie af als er een oor logsfilm kwam en wendde het hoofd af als hij in de etalage van een boekwinkel een boek over de joden vervolging zag liggen. Zijn vrouw dacht dat hij een schuldcomplex over de oorlog had. Het rapport vermeldt dat L. wel een slot op zijn mond deed. maar het verleden niet kon afsluiten. Hij dronk veel na de oorlog, vooral op vrije dagen, en kon dan om het minste of geringste opstuiven, waar na hij grauwend en snauwend rondging. Als hij nuchter was maakte hij eën schuwe indruk. Eén van de vier zus ters van L. heeft verklaard dat haar broer na de oorlog „een andere Hans dan van voor de oorlog" was. Ook een andere zuster vond haar broer erg veranderd: „Hij was weinig spon taan en gauw driftig". Nadat hij aan het einde van de oor log door de Amerikanen gevangen was genomen, maar door een Neder lands tribunaal was vrijgesproken, werkte L. enige tijd op de boerderij van een oom in Limburg. Die oom heeft hem een ijverige en harde wer ker genoemd. Later werkte L. in ver schillende plaatsen als fabrieksar beider. Ook voor 1940, toen hij in Duitsland woonde, was hij niet bepaald lui. „Drie dingen", heeft iemand gezegd, „stonden bij hem bovenaan: wer ken, zuipen en voetballen". Ook na de oorlog gaf hij zich daaraan hartstochtelijk over. Een vriend uit de vooroorlogse tijd beschreef L. als een „vrolijke, beslist niet driftige jongeman". L. was lid van een voet balclub en bezocht vaak café's waar hij menig rondje weggaf. Zijn oudste zuster heeft opgemerkt dat zijn vrienden misbruik maakten van zijn goedgeefsheid. Een andere zus ter herinnerde zich L. uit die tijd als „onstandvastig en meegaand, maar niet kwaad." Aangenomen mag worden, schrij ven Beyaert en Mulder, dat L. in die dagen een trouwe, onderdanige werknemer was. Hij werkte in een weverij die onder joodse leiding stond. Zijn moeder werkte in een joods gezin waarmee ze goed over weg kon. Niet gebleken is dat de vader of moeder van L. met het fascisme symphatiseerden. L.'s va der. afkomstig uit Limburg en in het begin van de eeuw fabrieksarbeider in Duitsland geworden, beleefde de opkomst van Hitler met gemengde gevoelens en was tegen het regime gekant. „Hij bleef", aldus het rap port. „een Hollander in hart en nieren". Niet blij Eerzuchtig Op zijn werk zette de Limburger zijn beste beentje voor. Hij was volgens het psychiatrisch rapport eerzuchtig en vaak fanatiek. Hij wenste niet dat er klachten over hem kwamen, in het bijzonder niet van een baas. Zijn mede-arbeiders hadden geen hekel aan hem, maar ze keken wel voor hem uit. In een van de fabrieken waar hij werkte, werd zijn ijver be loond met een benoeming tot voor man. Toen bleek dat hij geen macht kon uitoefenen, werd hem die functie weer ontnomen, al bleef hij ln de fabriek een vooraanstaande plaats Innemen. Eenmaal raakte hij een baan kwijt, doordat hij ontslagen werd. Hij kon niet gehandhaafd worden, doordat hij een beklemmende sfeer schiep en grillig ln zijn optreden was. Om hem heen, aldus het rapport, ontstond te veel onrust; hij ging over de schreef bij zijn pogingen in een goed blaadje te komen bij zijn superieuren. De ouders van L. waren ook niet blij, toen hun zoon zich bij de SS meldde. Ook een broer van L., die in 1941 bij Kiev sneuvelde, had tegen de wens van zijn ouders in dienst genomen bij de Waffen-SS. Ook de Neder landse vereniging, waarvan L. lid was. ontraadde haar leden zich ge wapenderhand aan de zijde van de Nazi's te scharen. De meeste leden gaven daaraan gehoor. Na terugkeer uit Bobruisk meed L. zijn Neder landse vrienden. Tot nu toe. aldus Beyaert, is veron dersteld, dat degenen die dienst na men bij de SS door een autoritaire vader waren opgevoed. Bij L. is daarvan niets gebleken. Hij had een goede vader en een zorgzame moe der, die haar zoon nogal verwende en van wie hij alles kreeg. Wel moet het sterk fascistische klimaat ln Duitsland, waarin joden van alle rampspoed de schuld kregen, van invloed zijn geweest op het denken en handelen van L. Maar de vraag waarom L. zich wel bij de SS aan sloot en anderen niet of later af haakten. is bij het psychiatrische rapport niet duidelijk geworden. Verbaal geweld Dat onderzoek heeft plaats gevon den in de Psychiatrische Observatie kliniek van het gevangeniswezen „Ingevreten" Volgens Mulder ontbreekt het L. ook aan een „volwassen gewe tensfunctie". L., aldus deze psychia ter. „streeft naar zelfwaarmaklng door middel van destructie. Daar door wordt de toch al defectueuse gewetensfunctie kalt gestellt." Nu nog, zei Beyaert gisteren, praat L. over Joden, op een manier die Je ln 1976 in Nederland niet meer voor mogelijk houdt. Zijn manier van denken moet door het fascisme diep zijn Ingevreten." L. heeft in de POK ook gezegd: „Ik bid tot God dat zoiets niet meer zal gebeuren. Ik hoop dat de mensen die nu aan de regering zijn, zoiets kunnen voorkomen. Ik ben bang dat de Hitlertijd weer terugkomt". In een op zijn verzoek door een pater geschreven brief heeft L. de rechtbank vanuit het huls van be waring in Maastricht laten weten: „Het beestachtige dat ik de joden heb aangedaan heb ik ook ver diend". Vandaag zal de officier van Justitie, mr. M. J. Bruigom, zijn requisitoir houden. Volgende week dinsdag komt de verdediging aan het woord. DEN HAAG De Kamerleden Ja- sen (PPRM( EN MEVROUW Epe- ma-Brugman (PvdA) willen van de ministers van verkeer, binnenlandse zaken en sociale zaken opherldering hebben over de gang van zaken bij ht binnenlopen in de haven van Delfzijl van het Britse schip Arrino, dat wosndag dreigde te exploderen. Zij vragen informatie over de bela ding van het schip, de bestemming en willen voorts weten of bij het lossen wel zou worden volstaan aan bestaande veiligheids en ar beidsvoorschriften. Ook willen bei de Kamerleden worden geïnfor meerd over mogelijke gevaren voor opvarenden en voor de werknemers van bedrijven bij de losplaats. Zoals bekend, moest een van de gebouwen woensdag in allerijl wor den ontruimd toen bekend werd. dat de lading van Arino (bestaande uit Chilisalpeter. olie en kerosine) kon exploderen. Het schip ligt op het ogenblik in het Doekegat. halverwege tussen het Duitse Waddeneilend Borkum en de Eemshaven. Geprobeerd wordt de lading te lossen en de ruimen vol water te spuiten. In de buurt liggen schepen van rijkswaterstaat, de rijkspolitie, het loodswezen en een reddingsboot om in geval van nood onmiddellijk te kunnen assisteren. De 32-koppige bemanning is nog aan boord. DEN HAAG Constant ge bruik van dc aansteekbrander van een kooktocstel is een kostbare zaak, aldus de Stich ting Vergelijkend Warenonder zoek, die zes gasfornuizen heeft beproefd. Wie dc aansteekbran der (het middenpitje) van zijn kooktocstel dag en nacht laat branden, verbruikt in een jaar net zoveel gas als er voor al het kook- en bakwerk nodig is. Het middenpitje verbruikt per jaar bij constant gebruik 76 tot 123 kubieke meter gas per jaar, afhankelijk van het merk. Dat komt neer op 21 tot 35 gulden per jaar. Het middenpitje constant laten branden is, afge zien van de onnodige geldelijke kosten, in strijd met het streven zuinig om te springen met ener gie, merkt de stichting op. De stichting vindt verder, dat het gasinstituut niet streng ge noeg toeziet op de naleving van de keuringseisen. Van de negen gasfornuizen bleken er drie niet of niet geheel te voldoen aan de veiligheidseisen voor het elektrische gedeelte. ADVERTENTIE De dieren laten duidelijk blijken dal ze elkaar herkennen. De snavels worden omhooggestoken, de vleugels aangelegd en de partners waggelen onder luid geroep met hun kop heen en weer Dit is ccn van de wonder baarlijke feiten uit het nieuwe dierenboek van de Amro Bank. „Van dier tot dier" heet 't. 120 Pagina's feiten en 60 schitterende kleurenfoto's over een uniek onderwerp: de „talen" in het dieren rijk. De taal van geluid, geur, kleur, gebaren en trillingen. Dicrenkenner Prof. Dr. Anthonie Stolk heeft er begrijpelijke mensen taal van gemaakt en geeft boeiende uitleg. U krijgt deze verrukkelijke uitgave - zolang de voorraad strekt - voor één tientje als u nu een spaarrekening opent. En dc Amro stort op elke nieuwe rekening ook nog 'ns f 7,50. (Deze openingspremie is 1 maand niet opvraagbaar.) De aktie loopt van 2 november tot 4 december. (POK) ln Utrecht, waarvan Beyaert geneesheer-direkteur is. Het heeft zes weken geduurd. Tijdens het on derzoek, aldus het rapport, wissel den heldere en waanzinnige momen ten bij L. elkaar af. Nu eens reageer de hij slaafs en onderdanig, dan weer was hij autoritair en soms agressief. Tegen de agressie van L. bleek ver baal geweld een goede remedie te zijn, al moest hij ook eens ln een Isoleercel worden opgesloten, nadat hij met een stoel een aantal ruiten had ingeslagen. Het hele onderzoek, schrijven de rapporteurs, werd gekenmerkt door een afweerhouding van de verdach te. Hij wilde niet aan de oorlogsmis daden herinnerd worden en sloot ge sprekken daarover bulten. De psy chiaters constateerden een toene mende desoriëntatie en zagen de ver dachte steeds psychotlscher worden. Een medewerker van de POK. die aanvankelijk een afkeer van L. had, is hem steeds meer gaan zien als een stakker die broodnodig hulp moet hebben. Het door Beyaert en Mulder ge schetste beeld van L. is dat van een contactueel gestoorde, gevoelsarme man met een gemiddelde Intelligen tie en een psychopatische persoon lijkheid. Als er een onderscheid kan worden gemaakt tussen gehoorzame moordenaars en sadisten, aldus Mul ders, behoort L. tot de laatste cate gorie Bij L. zijn sadistische trekken onderkend. Minister Lubbers van economische zaken tijdens zijn speech in Mos kou. waar gisteren de eerste ten toonstelling van Nederlandse pro- dukten werd geopend. De dame naast hem is een Russische tolk, die zijn in het Nederlands gehouden toespraak vertaalde. van één onzer verslaggevers DEN HAAG Waarom doen de rijke landen aan ontwikkelings samenwerking? Waarom geven zij ontwikkelingshulp aan de arme landen? „Deels uit eigenbelang", zo zei gisteren prof Dr H. J. Breman tijdens een openbare vergadering van het nationale adviesraad voor ontwikkelingssa menwerking (NAR) ln Den Haag. Zonder steun komen grote groepen ln de wereld in een steeds mensontwaardlger bestaan wat uiteindelijk zal leiden tot een uitbarsting van geweld die ln strijd is met het pure Nederlandse en westerse eigenbelang. Voor Breman is het onaanvaardbaar tBlel lagen tijdens de studiedag, een dat nog steeds zestig a zeventig pro cent van de wereldbevolking in mensonwaardige omstandigheden omstandigheden leeft. Hij viel hierin dr'J. F. de Jongh bij die zei zich even verantwoordelijk te voelen voor zijn buurman als voor een man in Pakistan. Bovendien wees hij op his torische verantwoordelijkheid en de historische schuld die de westerse landen hebben tegenover de Derde Wereld. Hoe dan? Nu bij elke Amro Bank. Dat ontwikkelingshulp een goede zaak is. daarover waren de deelne mers aan de studiedag het ln meer derheid eens, maar hoe moet zij ge geven worden? „Wat willen de armen in de ontwikkelingslanden? Ontwik kelingshulp moet aansluiten bij de wensen van de mensen en gericht zijn op het vormen van de toekomst zoals zij die willen." zo zei minister van ontwikkelingssamenwerking drs. J. Pronk. Hulp moet volgens nem gericht wor den op de 60 tot 70 procent van de wereldbevolking die nog steeds niet aan de bak is gekomen, op het voor komen van machtsultbuitlng, rech teloosheid en onrecht, zoals dat nu nog zo vaak in ontwikkelingslanden bestaat. Onlangs kwam de bewindsman met een notaontwikkelingssamen werking waarin hij pleitte voor het richten van de hulp op de armsten ln de ontwikkelingslanden. En als dat niet kan via regeringen omdat die onwillig zijn moet de hulp zo veel mogelijk lopen via partikuliere or ganisaties (kerken, vakbeweging), zo zei Pronk. Drs. H A. J. Coppens, één van de andere inleiders tijdens de studie dag, zat op dezelfde lijn. Volgens hem moet een van de belangrijkste voorwaarden bij het geven van hulp het gevoerde beleid in het betreffen de ontwikkelings land zijn. Andere normen als het richten van de steun op de aller armsten en de mate van armoede van een land noemde de econoom van de Vrije Universiteit van het tweede belang. De wijze waarop hulp moet worden gegeven was één van de onderwer pen in de twee rapporten die ter NAIROBI (Reuter, UPI, AP) De Algemene Vergadering van de UNE SCO (de organisatie voor onderwijs en cultuur van de Verenigde Naties), die ln de Keniase hoofdstad Nairobi bijeen is. heeft gisteren een door de Sowjet-Unie geïnspireerde ont werpresolutie terug verwezen naar de speciale onderhandelingscom missie. Dat houdt in dat de resolu tie. waarin werd aangedrongen op staatscontrole over de pers. de ko mende twee jaar niet besproken zal worden. DAMASCUS (Reuter. AP) Irak en Syrië trekken hun troepen terug van hun gemeenschappelijke grens die ze daar verzameld hadden geduren de een twist tussen de twee regimes, aldus is gisteren uit Syrische bron nen vernomen. Waarnemers in Damascus beschou wen het bericht als een teken van ontspanning tussen Syrië en Irak. De twee landen hebben gedurende vier jaar met elkaar op vijandige voet geleefd over ideologische ge schillen tussen fracties van de Ara bische Baath-partiJ die in Damas cus en Baghdad regeren. In ons bericht in de krant van gisteren over het verplaatsen van de vroege STER-rcclame naar een later tijdstip is een hinderlijke fout geslo pen. Minister Van Doorn heeft mee gedeeld dat deie verschuiving waarschijnlijk per I januari 1978 plaats zul vinden en niet per 1 januari 1977 zoals zoals we gisteren meldden. van de minderheden één van de meerderheid. De laatste pleit o.a. voor modernise ring van ontwikelingslanden (indus trialisatie bv). Door modernisering ontstaat vol gens de minderheid vanzelf de be wustwording van de armen in ont wikkelingslanden. die de minder heid zo graag wil. Zij wil zich bij het ontwikkelingsbeleid en ontwikke lingshulp vooral richten op be- wustworden en de bevrijding van de arme massa. Dr de Jongh. woordvoerder van de opstellers van het meerderheidsrapport, stond kri tisch tegenover deze houding. HIJ sprak zelfs over westerse hoogmoed Prof. Breman. samen met Coppens de minderheid uitmakend, nam van zijn standpunt niets terug. „Het stellen van normen is voor ons van wezenlijk belang. Wij kiezen voor emancipatie (bevrijding en be wustwording), niet gericht op ont wikkelingslanden. maar op mensen. Ontwikkeling is ook een verhoging van het levenspeil en die wordt lang niet altijd bewerkstelligd door mo dernisering. Modernisering kan zelfs leiden tot meer armoede, meer wer keloosheid." Van onze parlementsredactie DEN HAAG De gemakken die gemeenten krijgen van de bepalin gen van de wet op de stadsvernieu wing moeten losgekoppeld worden van de financiële bijdragen die het rijk geeft in het kader van de stadsvernieuwing. Dat hebben de raad voor de volkshuisvesting en de raad van advies voor de ruimtelijke ordening aan het kabinet geadvi seerd. De beide instanties menen dat het instrumentarium dat de wet geeft ook moet. kunnen worden toegepast als het rijk geen financiële bijdrage kan geven. Dat zou vooral de kleine re gemeenten ten goede kunnen ko men. die gezien de prioriteit die de grote steden met oude kernen finan cieel gezien zullen krijgen, voorlopig niet aan de beurt komen voor een financiële stadsvernleuwlngsblj- drage Met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten schrijven de twee in stanties verheugd te zijn over het feit dat er nu een wetsontwerp stadsvernieuwing bestaat. Op de tails bevelen zij echter andere moge lijkheden aan. De raad voor de volkshuisvesting vindt de procedures die ln het wets ontwerp staan omschreven te lang. De raad voor de ruimtelijke orde ning wil de provinciebesturen ook een taak geven ln de stadsvernieu wing. Alle drie de instanties wijzen op het gevaar dat de wet sterk centralise rend zal werken, en zal afdoen aan de verantwoordelijkheid van de ge meentebesturen. ADVERTENTIE Pieter A. Vroon Weg met de psychologie Afdoende dwarsdoorsnee van de huidige stand van zaken in de Elisabeth Kübler-Ross Dood Over de dood als voltooiend deel van de menseli|ke ontwikkeling Kubler-Ross beschri|ll o m haar eigen confrontatie met de dood en haar ervaringen bij de begeleiding van stervenden 235 pagina s -119.50 Clark E. Moustakas Eenzaamheid Eenzaamheid is een inspirerende, verdiepende beleving, zegt Moustakas. die dit u>t eigen ervaring en die van anderen aantoont 128 pagina s - f 14.50 Janet en Paul Gotkin De woede en de tranen Aanklacht tegen de psychiatrie door longe vrouw, die tien iaar lang onder behandeling was en zich tenslotte aan de greep van medicamenten inrichtingen en psychiaters onttrok om weer mens te worden 380 pagina s - 1 24.50 Corn. Verhoeven Een vogeltje in mijn buik Een jaar lang noteerde de auteur van dag tot dag hoe zijn dochtertje van anderhalf begon te praten Uniek verslag waarin voor hel eerst wordt beschreven hoe een kind zich meester maakt van de moedertaal 220 pagina s - f 19.50 J. L. Klink Geloven met kinderen Verkorte en bewerkte uitgave van de drie delen Kind en geloof Kind en leven I Kind op aarde - handreiking voor de geloofs opvoeding van kinderen 240 pagina s - f 12.50 Huub Oosterhuis Mensen voor dag en dauw Voor wie moeten we kiezen de Jezus van het kerkelijk evangelie of de strijder voor sociale gerechtigheid» Oosterhuis geefl zi|o antwoord m dit boek over messiaanse mensen' 206 pagina s - 112.50 Morris Bishop Franciscus Biografie waarin deze man. die ondanks al zijn innerli|ke tegen stellingen een heilige werd. overtuigend tot leven komt 199 pagma s - 117.50 Anne van der Meiden Welzalig is het volk Bewerkt portret van de zwarte- kousenkerken, de kleine wereld van dc extreme orthodoxie, die nog altijd nieuwe leden trekt 247 pagina s - f 22.50 Leslie A. Hart Hersenwerk Een meuwe visie op hel denken, leren en voelen van de mens Zeer leesbaar boek dal inzicht verschaf! m de wi|zo waarop tegenwoordig over opbouw en functies van de hersenen wordt gedacht 312 pagma s - 1 29.50 Malcolm Muggeridge Jezus Indrukwekkend en prachtig geïllustreerd boek waarin het leven en de woorden v<m Jezus worden weergegeven als toetssteen voor onze ti|d 16 pagma s in kleur. 50 afbeeldingen in zwart wit, gebonden in goudgestempeide band formaat 19 25.S cm 208 pagma s - f 24 50 Van uw boekhandelaar knjgl u Nieuws van Ambo en de Basiskrant met gegevens over alle nieuwe Ambo- en Basisboeken 7. T 57. D

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 9