ARP en PvdA:
Eén grond voor
dienstweigering
7//4%rent<
met't nieuw
Spaar- extra-Premie
boekje.
Rabobank S
Werkgevers halveren eis vakbeweging
Raad van de VU stelt beslissing uit
„Misselijke
suggestie"
Bij Duiker 155 ontslagen
Verontruste telegrammen over verkiesbaarheid
DONDERDAG 25 NOVEMBER 1976
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 3
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Ongeveer de helft van de Tweede Kamer steunt
het voorstel van het AR-Kamerlid De Kwaadsteniet om een
algemene ruim gestelde erkenningsgrond voor gewetensbezwa
ren tegen de militaire dienst in te voeren; de regering is tegen dit
voorstel. In het debat gisteren in de Tweede Kamer over de
wijziging van de Wet Gewetensbezwaren, ondersteunen alle
linkse fracties dit AR-voorstel.
ADVERTENTIE
Totaal beschikken de linkse fracties
plus de AR over een kleine meerder
heid van 78 van de 150 stemmen Bij
de uiteindelijke stemming zal veel
afhangen van het aantal aanwezige
Kamerleden en de vraag hoeveel
AR-Kamerleden uit de boot zullen
vallen. DeAR-fractie telt momenteel
drie „aarzelaars".
Kamer en regering zijn het'erover
eens dat de huidige wet, die alleen
totaal pacifisten erkent, te beperkt
is. De regering heeft daarom voorge
steld vier nieuwe categorieën voor
erkenning in aanmerking te laten
komen. Het gaat daarbij om gewe
tensbezwaren die betreffen: het ge
bruik van alle wapens, van bepaalde
wapens latoompacifisten) van een
bepaald gebruik van wapens (bij
voorbeeld bombardementen op ste
den) en het gebruik van een
krijgsmacht in strijd met de beginse
len van internationaal recht. Dat ge
bruik geldt niet alleen de Neder
landse krijgsmacht, maar ook ande
re NAVO-krijgsmachten.
Geen onderscheid
De regering wil gewetensbezwaren
die uit andere motieven ontstaan,
niet erkennen. De AR en de linkse
fracties wijzen het onderscheid tus
sen het ene of andere gewetensbe-
aar van de hand. ..De wetgever
in niet uitmaken wat een gewe-
Eii Van Thijn over
_]|Van Agt:
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG - De PvdA fractielei
der Van Thijn vindt het „een misse
lijke suggestie" van minister Van
Agt dat de zaak Menten zou zijn
aangegrepen om hem (Van Agt» als
CDA-lijsttrekker in een kwaad dag-
lcht te stellen. Van Thijn schrijft dit
in het PvdA-blad „Roos in de vuist".
Van Thijn betwijfelt of het lijsttrek
kerschap van Van Agt in het kamer
debat over Menten een rol heeft
gespeeld. Als dat al zo was dan is hij
eerder ontzien dan onredelijk hard
bejegend
Minister Van Agt zelf verklaarde gis
teren in de Eerste Kamer nog eens
dat „veruit de verdrietigste conse
quentie van de slechte gang van
zaken rondom de mislukte arresta
tie is dat opnieuw leed wordt toege
voegd aan mensen die al zoveel
doorstaan hebben gehad." Het twee
de kwalijke gevolg is naar zijn me
ning dat het vertrouwen in de justi
tie is geschokt. „Dan komt er een
hele tijd niets en dan pas volgt even
tueel wat mij persoonlijk is overko
men." aldus Van Agt
De vaste Tweede Kamercommissie
voor justitie zal vandaag de Accent
hoofdredacteur Knoop horen over
diens rol in de affaire Dat gebeurt
op verzoek van Knoop zelf Daarna
zal de commissie beslissen of zij nog
meer mensen (mogelijk de minister
zelf) voor een gesprek zal uitnodi
gen. De commissie zal in ieder geval
nadere vragen aan minister Van Agt
stellen over diens brief betreffende
het onderzoek naar de zaak Menten.
de
ou-1
ten I
tensbezwaar is en welke gewetensbe
zwaren niet of wel erkend mogen
worden. Dat is een taak voor de
toetsingscommissie die met de be
trokkene praat." zei De
Kwaadsteniet.
Hij erkende dat de overheid het
recht heeft gewetensvrijheid te be
perken indien hogere belangen ern
stig worden bedreigd. Maar volgens
hem is dat in dit geval niet aan de
orde
Hij gaf toe dat misbruik van de wet
bij zo'n ruime regeling mogelijk is.
maar dat is ook het geval bij het
rebx regeringsvoorstel. Hierbij ver
wees De Kwaadsteniet ook naar een
uitspraak van de AR-voorman Kuy-
per dat de overheid beter 10 maal ten
onrechte een gewetensbezwaar kan
erkennen dan eenmaal een echt ge
wetensbezwaar moet onderdrukken.
Kombrink (PvdA) zag momenteel
geen zwaarwegende belangen die
zich tegen de verruiming verzetten.
De afweging van belangen kan in de
toekomst natuurlijk anders uitval
len. dan zullen we opnieuw moeten
beslissen, zei hij. Van Winkel (PPR)
vond dat de samenleving iemand
nooit mag dwingen aan geweld deel
te nemen. Imkamp (D'66) meende
dat enig misbruik van de wet niet zo
erg is omdat de krijgsmacht toch
maar last zou hebben van de
„dienstbalers".
Grens bereikt
KVP. CHU en VVD onderschreven
het regeringsvoorstel wel. „De grens
voor de verruiming van de wet is
bereikt. Wij tillen zwaar aan de ge
wetensnood. maar ook aan de
grondwettelijke dienstplicht." ver
klaarde mevrouw Luckers-
Bergmans (KVP) KVP en CHU heb
ben een wijzigingsvoorstel ingediend
om de door de regering genoemde
vier categorieën in een algemene for
mule te vatten, zonder daarbij ver
der te gaan dan de regering wil.
De VVD verklaarde zich bereid het
regeringsvoorstel volledig te steu
nen. zolang tenminste de vervangen
de dienstplicht voor erkende gewe
tensbezwaarden een derde langer
blijft dan de gewone diensttijd De
VVD zal tegen het regeringsvoorstel
stemmen indien het kabinet ak
koord zou gaan met de wens van de
linkse fracties de vervangende
diensttijd even lang te maken als de
militaire diensttijd is.
Openbaar vervoer
in Lelystad
DEN HAAG - Het snel groeiende
Lelystad in oostelijk Flevoland
krijgt met ingang van 1 december
lokaal openbaar vervoer.
Van half acht 's morgens tot half
zeven 's avonds zal een halfuur-
dienst worden onderhouden tussen
het zuidelijk deel van de eerste
woonwijk Atol en de in het westen
van Lelystad gelegen wijk Schouw
Op deze route doen de bussen van
de maatschappij Flevodienst het
reeds bestaande centrum en het in
aanbouw zijnde winkel- en kanto
rencentrum Gordiaan aan. aldus
woensdag het ministerie van ver
keer en waterstaat.
De halfuurdienst wordt dagelijks
onderhouden, behalve op zondag.
Voordelig
Voor de konstante spaarder, die zijn
spaartegoed niet vaak aanspreekt Het Spaar
extra Premiehoekje van de Rabobank is
dan een prachtige manier om extra rente te
maken Uw spaartegoed blijft onmiddellijk
opeisbaar. U betaalt wel 2"" over elk opge
nomen bedrag Als vuistregel kan gelden
dat net Spaar extra Premieboekje voordelig
is. alsu het spaartegoed langer dan een jaar
laat staan.
Niet voordelig
Bent u een spaarder, die geregeld wat van
z n spaartegoed opneemt, dan is het Spaar
extra Premieboekje niet voordelig voor u
U kunt dan beter een andere spaarvovm
kiezen De Rabobank helpt u daarbij graag.
Over sparen gesproken
Sparen is een zaak van meer dan i ente
alleen. Wip daarom even bii ons binnen als u
meer wilt weten over de verschillende mo
gelijkheden Met 3100 vestigingen is er altijd
een Rabobank in de buurt. En goede raad
kost niets
geld en goede raad
Gemiddelde koopkrachtcijfer minder dan 0,3 procent
Van onze sociaal-economische redactie
DEN HAAG De loonsverhoging die de werkgevers voor volgend jaar maximaal bieden, ligt
nauwelijks boven de helft van wat de vakcentrales FNV. CNV eisen. Deze eisen van de
vakcentrales stemmen overeen met wat regering en centraal planbureau in hun verwachtingen al
hadden opgenomen.
Onderstaand overzicht geeft de
voorstellen van vakbeweging voor de
bruto loonsverhogingen in 1977, als
mede de uitkomst in koopkracht
voor de „modale werknemer" (ge
huwd. twee kinderen, 25.750 gul
den bruto in 1976). Daarbij wordt de
koopkracht gedurende heel 1976 ge
middeld vergeleken met die gedu
rende heel 1977 gemiddeld
Werkgevers FNV. CNV
1 jan.'77 2.5 pet 4.5 pet
1 juli '77 2 pet 3,8 pet
Eind'77 4.5 pel 8,3 pel
Koopkraeht 0.3 pet 1,1 pet
Een bruto loonsverhoging van 3.8
procent per 1 juli is nog niet als
zodanig door FNV en CNV geëist. De
vakbeweging gaat echter uit van het
herstel van de oude halfjaarlijkse
prijscompensaties. Het centraal
planbureau raamt de compensatie
van juli echter op 3.8 procent
Maximum
In de cijfers over de koopkracht is
geen rekening gehouden met inci
dentele loonsverbeteringen, zoals
promoties, overwerk. De 0.3 procent
van de werkgevers is een maximum,
dat in het voorstel van de werkge
vers uitsluitend in de sterke be
drijfstakken en ondernemingen kan
worden gehaald Zwakke takken zul
len eronder moeten blijven. Het ge
middelde koopkrachtcijfer voor de
modale werknemer zal dus in het
werkgeversvoorstel uitkomen bene
den die 0.3 procent
In bovenvermelde koopkrachtcijfers
is ook al rekening gehouden met de
meevallers in de sociale verzekering,
die volgens minister Boersma (socia
le zaken) mede het reëel beschikbare
loon ten goede zullen komen Zo
hadden FNV en CNV hun looneisen
tot nu toe gebaseerd op een uit
komst van een half procent
koopkrachtverbetering voor de mo
dale man. Dat blijkt nu 1.1 procent
te worden. Uitgaande van de
koopkracht hebben FNV en CNV
daarmee dus 0.6 procent speelruimte
erbij voor de loononderhandelingen.
Koopkracht
„Het kernpunt" van de werkgevers
voorstellen is. aldus het rapport dat
de werkgevers gisteren uitbrachten,
„dat de ontwikkeling van de
koopkracht van de werknemers niet
langer zonder meer en eenzijdig
door de werkgevers kan worden ge
waarborgd Het bedrijfsleven kan
zich niet langer permitteren garan
tiebewijzen voor prijscompensatie
af te geven." Als de vakbeweging
koopkrachteisen stelt die het be
drijfsleven niet kan opbrengen, „zal
de vakbeweging een beroep moeten
doen op de overheid om bij te sprin
gen. door verlaging van de collectie
ve lasten." aldus het rapport van de
werkgevers.
Dit voorstel van de werkgevers om
te kappen met de prijscompensaties
is „voor het CNV onaanvaardbaar
als methodiek," aldus loonbe-
stuurder Van der Meulen. Onaan
vaardbaar acht hij ook het voorstel
om in sterke bedrijven en be
drijfstakken een veel grotere
loonsverbetering door te voeren dan
BRUSSEL De ontwikkeling in de
Nederlandse economie, zoals de loon
kostenstijging en het teruglopen van
de rentabiliteit (winst) van de onder
nemingen. moeten radicaal worden
omgebogen. Dit is de mening van de
Europese Commissie( het dagelijks
bestuur van de Europese Ge
meenschap in Brussel.
Voorts wordt aangedrongen op een
geleidelijke terugkeer tot een strak
ker begrotingsbeleid. Het doel in 1977
moet zijn het financieringstekort te
stabiliseren op ongeveer twaalf mil
jard gulden. Dit doel zou bereikt moe
ten worden door de stijging van de
uitgaven vooral van sociale over
drachten af te remmen. De belas
tingdruk kan niet onbeperkt worden
opgevoerd, zo voegt de Europese
Commissie hieraan toe.
Om lot gunstige vooruitzichten op de
middellange termijn te komen, zou
den de kosten van levensonderhoud
volgend jaar met niet meer dan zeven
procent mogen stijgen en de loonsom
per werkneinei met maximaal acht a
achteneenhalf procent.
AMSTERDAM Duiker Appara
ten in Rijswijk is van plan de helft
van het personeel te ontslaan. De
ontslagen (155 man) worden noodza
kelijk geacht door de teruglopende
orderontvangst en doordat alleen
orders kunnen worden verkregen
door beneden de kostprijs te
leveren.
Duiker Apparaten draait verliesge
vend. de kasmiddelen zijn uitgeput
Geld voor een afvloeiingsregeling is
er niet. Het personeel zal vandaag
op de hoogte worden gebracht.
Volgens de heer D Nederveen, be
stuurder van de Industriebond CNV.
die dit gisteren van de directie te
horen kreeg, heeft een onderzoek
van een organisatiebureau uitgewe
zen, dat Duiker onder de huidige
omstandigheden „sterk moet wor
den afgeslankt Duiker heeft bij
het ministerie van Economische Za
ken om financiële steun gevraagd
ten bedrage van 1.5 tot 3 miljoen
gulden. Minister Lubbers heeft nog
geen besluit genomen over het al
dan niet toekennen van die steun
Wordt de hulp niet gegeven, dan
kunnen verdergaande maatregelen
worden verwacht, aldus de CNV-
bestuurder
De bonden hebben gisteravond con
tact gezocht met de vaste kamer
commissie voor Economische Zaken
om te pleiten voor regeringssteun
in zwakke
Minimumloon
De werkgevers willen ook een streep
halen door de wettelijke automa
tische verhoging van het minimum
loon. elke zes maanden aan de hand
vah de algemene loonstijging De
werkgevers vragen de regering
wetswijziging. Minister Boersma
had het parlement al meegekregen
om voor één keer op 1 juli j.l. de
automatische verhoging voor een
deel uit te stellen Toen is echter
vastgelegd dat dit deel 3.3 pro
cent op 1 januari wordt bijgespij
kerd. Daar komt dan nog bijna twee
procent automatische verhoging bij
De verhoging op 1 januari wordt dus
rond vijf procent. Dit vinden dp
werkgevers, met name in het-mid
den- en kleinbedrijf, veel te veel
Veel kans lijkt er overigens niet dat
de werkgevers hun zin zullen krij
gen In juni is de inhaalmanoeuvre
duidelijk in de wet vastgelegd, en
noch de regering noch regenngsge
zinde fracties in de Kamer willen tot
nu toe iets anders Voorzitter Per-
quin van het KNOV (middenstand)
zei gisteren echter dat „wij niet be
reid zijn tot enigerlei afspraak over
de lonen met de vakbeweging, voor
dat we weten wat er gebeurt met het
minimumloon
Rita
„Ze willen niet geloven, dat uw
das van pure zijde Is Mogen ze even
zelf het bewijs voelen?"
ADVFRTENTIE
Door Bert de Jong
AMSTERDAM De universiteitsraad van de Vrije Universiteit heeft dinsdag
avond geen definitieve uitspraak gedaan over de voorwaarden om tot lid van de
raad gekozen te kunnen worden. Er lag een advies op tafel, afkomstig van de
Werkgroep Bezinning om de belofte (bereidverklaring), dat men naar vermogen
in de geest van de doelstelling te werk zou gaan, als enige voorwaarde te stellen.
De beslissing hierover is uitgesteld.
De motie, waarin dit werd verwoord
en die betekende, dat op voorhand
geen CPN-ers werden uitgesloten,
maakte overigens alle kans aangeno
men te worden. De eerste ronde van
de discussie had duidelijk gemaakt,
dat de meningen niet zo vreselijk
veel verschilden
Er speelde echter een ander element
mee in de discussie. Voorzitter P
Kuijpef deelde aan het begin van de
vergadering mee. dat enkele tele
grammen waren ontvangen, waarin
werd aangedrongen op uitstel van de
beslissing
De telegrammen verraadden een ze
kere verontrusting en deden vermoe
den. dat een beslissing van de raad
met door iedereen begrepen zou
worden
Door de afvaardiging van de vereni
ging voor wetenschappelijk onder
Doelstelling
voor
democratie
wijs op gereformeerde grondslag
werd met name op uitstel aange
drongen De raad bracht daar begrip
voor op
Deze vereniging, waarvan de Vrije
Universiteit uitgaat, heeft moeite
met de achterban en de achterban
met haar Een aanwijzing voor deze
moeite was, dat prof H. Mulder van
de Vrije Universiteit in Brussel, ver
tegenwoordiger van de vereniging,
meer dan de helft van zijn spreektijd
over dit belangrijke onderwerp ge
bruikte voor kritiek op Trouw en het
Friesche Dagblad.
Nu staan we altijd open voor kritiek
(erkend moet worden, dat een ge
vraagde rectificatie op een ongeluk
kige plaats in de krant terecht is
gekomen, red. Trouw), maar de
vraag is wel of de afgevaardigde van
de vereniging het alleen bij de mas
sa-media moet zoeken. In de publici
teit sta je voor de opgave de lang niet
altijd duidelijke meningsvorming in
de geledingen van de VU te vertalen
Een goed overzicht van wat er aan de
hand is, is moeilijk te verkrijgen
Wie als buitenstaander een avond
discussie meemaakt m het gebouw
aan de De Boelelaan in Amsterdam
komt overigens al gauw tot de ont
dekking dat het in dit bolwerk met
zo bar en boos toegaat als men elders
wel eens wil doen voorkomen
De spanning met de achterban is
onnodig groot, een juiste presentatie
naar buiten van wat leeft in de VU en
haar beweegt kan veel van de ver
ontrusting wegnemen. Er moet aan
inwendige zending worden gedaan
Basis
Werd de definitieve uitspraak over
de verkiesbaarheid uitgesteld, de
universiteitsraad wilde de voort te
zetten discussie toch een basis mee
geven door uit te opreken, dat de
doelstelling van de Vrije Universiteit
belangrijker is dan de regels van de
universitaire democratie. Deze mo
tte. ingediend door Harm Scheepstra
van de VU-studentenorganisatie.
werd met 32 stemmen voor. vijf
stemmen tegen en twee onthoudin
gen aangenomen Het was mr I
Vroon van de vereniging, waarvan de
VU uitgaat, die voorstelde in ieder
geval wel over deze motie te beslis
sen. Bij de grote eenstemmigheid
over deze motie moet wel opgemerkt
worden, dat enkele leden er bij de
bespreking een andere inhoud aan
gaven
Zo liet de voorstemmende progres
sieve studentenfractie weten dat de
ze motie voor haar hetzelfde was als
de motie, die de fractie als alterna
tief had ingediend
In deze motie, die weinig van dc
eerste verschilde, was het „prevale
ren" van de doelstelling vervanger
door de woorden dat de doelstelling
„het besturen van de universiteiter
moet doordringen en beheersen
Ook deze motie werd met grott
meerderheid (36 van de 40 stemmen
aan
vaard. In haar advies had dc
werkgroep het „prevaleren" zo inge
vuld. dat van de kandidaten de „be
reidverklaring" zal worden verlangd
Over de aard en inhoud van du
bereidverklaring, die geen formele
aangelegenheid mag zijn. zal de dis
cussie vooral verder gaan Zo vroeg
prof. Mulder van de vereniging ol
aan de „bereidverklaring een
sanctie moet worden verbonden
Dat de discussie dinsdagavond in
betrekkelijk grote eenstemmigheid
kon verlopen was niet in het minst t«
danken aan het weloverwogen en
wijze advies, dat de commissie Be
zinning had ingediend. De inhoud
van de discussie gaf geen aanleiding
om ongeruste brieven naar huis te
schrijven Integendeel
