Regering te wijken wenst niet voor elke gewetensbezwaarde dichtbij mimentaar fetuden ten-communisme (1) Studenten-communisme (2) Kamer agenda dat bloempje is verdwenen inbrekertje opschieten vriendelijk pater lifter het weer Stormachtige buien WARTI - ISDAG 23 NOVEMBER 1976 BINNENLAND TROUW/KWARTET 5 <7^ «I Groningse hoogleraar Hofstee, is voorvechter van de univcrsitai- democratiscring, heeft zich on- igs zeer kritisch uitgelaten over it hij het ..studentencommunis- nocmt. Volgens deze hoogle- zijn studentenorganisaties in rieden en heden altijd sterk ge- du geweest op het eigen belang. "iVroegcr kwam de in jacquet gesto ken student daar eerlijk voor uit. De d spijkerpak geklede studentenlei der die per megafoon het volk toe- ipreekt is minder makkelijk herken- aar als vertegenwoordiger van zijn igen belangen. lofstee heeft duidelijk de bedoeling :had te provoceren en in die opzet is hij zeker geslaagd. De studenten beweging heeft hem verraad aan de Slinkse idealen van weleer verweten en zich voor het overige niets van zijn kritiek aangetrokken. Het ver- PcrpQ haal van Hofstee is ingepast in de itstalkast van de reactionaire krachten, waarin eerder staatssecre taris Klein, eens vertegenwoordiger van Nieuw Links, nu als staatssecre- ris verantwoordelijk voor de uni versitaire „afbraakpolitiek", werd bijgezet. Het is niet makkelijk de functie van de huidige studentenbeweging, zoals die zich manifesteert in het Lande lijk Overleg Grondraden (LOG), te bepalen. Het LOG vertegenwoor digt slechts een deel van de studen- Itenbevolking. maar wel het meest [actieve deel. Bij verkiezingen voor universiteits- en (sub)faculteitsraden trekt het LOG de meeste kiezers, [politiek is de koers van de beweging duidelijk „links", dat wil zeggen ergens tussen PvdA en CPN in. analyse van prof. Hofstee is waarschijnlijk bewust eenzijdig ge weest. Natuurlijk komen studenten op voor hun eigen belang, maar dat hoeft niet te betekenen dat zij geen oog hebben voor het belang van anderen. Het kan ook zijn dat stu denten, opkomend voor zichzelf, werken als een voorhoede voor an deren. De betrokkenheid van stu denten bij bevrijdingsbewegingen in de derde wereld en de aanvankelijke aktie voor democratisering zijn daarvan een voorbeeld. Ook thans' kan men die bredere politieke be langstelling niet aan de linkse stu dentenbeweging ontzeggen. Dat neemt niet weg dat studenten door hun maatschappelijke positie een nogal eenzijdige kijk op de maatschappij hebben. Dat is niet erg. mits zij dat eerlijk erkennen. Het is waar dat een beweging als het LOG sterk aanleunt tegen de CPN. al zijn er de laatste tijd weer toena deringspogingen tot de PvdA. Ook het recht op een eigen politieke voorkeur zouden wij niet aan de studenten willen onthouden, al prik kelt hun rechtlijnigheid in dit op: zicht ons wel tot enkele kritische bedenkingen. We geven die hier ten beste naar aanleiding van de demon stratie van zaterdag j.l., waar o.a. Jandirk Pronk, voorzitter van de studentenraad van de VU. sprekend namens het LOG, de bezuinigings- politiek van de regering hekelde. Daarbij gaat het er ons niet om de bezuinigingen die de universiteit de laatste jaren treffen te bagatellise ren. Er zijn genoeg punten waarover je je zorgen kunt maken: de studen tenstop, de studieverkorting, de be zuiniging op personeelskosten er het afremmen van de investeringen door Ferry Mingelen DEN HAAG ..De conciëntie (het geweten)" schreef de AR- voorman Abraham Kuyper in 1892, is de wortel van alle bur gerlijke vrijheden, de bron van nationaal geluk. De regeling van de gewetensvrijheid voor militaire dienstweigeraars zal echter noch door de regering noch door het parlement als een bron van geluk worden er varen, in tegendeel. Haast zes jaar nadat het kabinet De Jong de eerste wijzigingsvoorstellen op de wet gewetensbezwaren militai re dienst indiende, behandelt de Tweede Kamer deze week het gewij zigde. en nog eens gewijzigde voor stel van het kabinet-Den Uyl. tot wijziging van de wet gewetensbezwa ren. Al deze wijzigingen hebben niet kunnen voorkomen dat een belang rijk deel van de Kamer zware kritiek op het voorstel heeft en weer nadere wijzigingen heeft ingediend, die voor de regering uiterst moeilijk te slik ken zijn. Kamer en regering zijn het erover eens dat de in 1964 van kracht ge worden wet dringend moet worden veranderd. De gronden voor erken ning van gewetensbezwaren daarin zijn te beperkt, gaan uit van een totale afwijziging van ieder wapen geweld en bieden bijvoorbeeld geen stapp :baUt r juli nbet g do :s Dc i is di n? Zo luci ■lf zo d. logs ,u?ï >P ughl op tevr zakt :onv brf r hl nd vre iezi urne Onze kritiek richt zich echter op de vereenzelviging van het universitaire belang met het algemeen belang. Natuurlijk heeft heel de maatschap pij baat bij goed universitair onder wijs en omderzoek. Als aantoon baar is dat hier wezenlijke schade wordt aangericht, zou men ook bui ten de universitaire kring in het geweer moeten komen tegen zulke bezuinigingen. Maar als Jandirk Pronk en dc zijnen ons wijs maken lat deze regering „onder aanvoe ring van de confessionelen" niets anders doet dan de universiteiten uitknijpen om de winsten van de grote ondernemingen te spekken, is dat .een rethoriek die men van jonge intellectuelen niet verwacht. Als ter loops het „ethisch reveil" van het CDA (waar Jandirk best tegen mag zijn) wordt afgedaan als „een eco nomisch reveil van de grote onder nemers en de bewapening", dan wordt, vrezen wij, het gezond ver stand van mensen die niet gestu deerd hebben toch onderschat. Wanneer tenslotte de keus wordt gegeven tussen goed onderwijs óf meer geld voor straaljagers, dan verspeelt men het recht serieus ge nomen te worden. De demonstranten van zaterdagmid dag beschouwen zichzelf als verdedi gers van de democratie. Hun opvat ting van democratie houdt in dat zij dc „massa-aktie" gelijkstellen met de wil van het volk. Een fraai voor beeld daarvan levert hun verzet te gen en sabotage van dc door het parlement aanvaarde studieverkor ting. „Massa-akties" van bepaalde groepen studenten hebben „bewe zen" dat deze herprogrammering ondemocratisch is. En dus kennen groepen van studenten zich het recht toe deze operatic in het honderd te sturen. Hoewel al vanaf 1967 ge sproken is over studieverkorting, wordt nog altijd het argument ge bruikt dat de regering overhaast te werk gaat. Hoewel de Tweede Ka mer de studictermijn van vier jaar enigszins heeft verruimd (waarbij elke student nog twee jaar extra uitloop heeft), blijven studenten zich tegen de studichervorming ver zetten. Het is hun goed recht kritiek te hebben op dc wet-Posthumus. Maar als zij op deze wijze een door een ruime parlementaire meerderheid genomen besluit denken te onder graven. zijn ze toéh minder geloof waardig als spreekbuis van degenen die nooit een universiteit van binnen hebben gezien. Tekeningen, bij voorkeur in liggend formaat, sturen aan: Trouw, jury politieke prent. Postbus 859, Amsterdam. Naam en adres aan de achterzijde vermelden. Voor geplaatste prenten is er een boekenbon. VAN EEN LEZER - En wab steekt erachter - Oud vuil AR-Kamerlid De Kwaadsteniet en Abraham Kuyper: geen onder scheid tussen gewetensbezwaren. ruimte voor zekere politieke gewe tensbezwaren en de zogenaamde atoompacifisten. Grote opschudding ontstond de laatste jaren steeds weer wanneer de bezwaren van een dienstweigeraar niet erkend werden en de betrokkene dan van een dienstweigeraar niet erkend werden en de betrokkene dan voor lange tijd het gevang in moest. Sprekend voor beeld was de zaak Kees Vellekoop. die haast een jaar gevangen zat tot dat hij. vooruitlopend op de wijzi ging van de wet. vrij kwam. In januari 1976 was het eindelijk zover De regering deed het voorstel vier nieuwe categorieën gewetensbe zwaren te erkennen, betreffende: het gebruik van wapens (bezwa ren tegen militair wapengeweld in het algemeen); het gebruik van bepaalde wapens (bijvoorbeeld atoomwapens); een bepaald gebruik van een wa pen door een Navo-krijgsmacht (bij voorbeeld bombardementen op steden); militair geweld door een Navo- strijdmacht, in strijd met de begin selen van internationaal recht. Het voorstel betekende een dras tische uitbreiding van de erken ningsmogelijkheden. maar ook een duidelijke beperking: gewetensbe zwaren die niet onder de vier ge noemde categorieën vallen, worden niet erkend. Opvallend standpunt Deze beperking is met name door de AR, maar ook door PvdA. PPR en D'66 principieel van de hand gewe zen. Al voor de regering tot een besluit was gekomen, verraste de AR-fractie vriend en vijand meteen opvallend standpunt. In februari 1975 sprak de fractie zich op aan drang van het AR-Kamerlid dr. W. de Kwaadsteniet uit voor één alge mene erkenningsgrond. „Een gewe tensbezwaar is een gewetensbe zwaar, daar mag geen onderscheid tussen gemaakt worden." zei De Kwaadsteniet toen. De CHU-lelder Kruisinga sloot zich aan bij dit standpunt, dat bij de rest van de CHU-fractie en de KVP grote beroe ring wekte. Zij deelden de vrees van het kabinet dat één algemene erkenningsgrond misbruik van de wet zou uitlokken en er wellicht tóe zou leiden dat er op den duur te weinig dienstplichti gen zouden overblijven. De Kwaadsteniet vond in Kuyper een grote bondgenoot. Deze schreef in 1892: ..De regering kan beter tien maal voor een verkeerde consciëntie uit de weg gaan. dan ook slechts één keer een goede consciëntie onder drukken. Daarom staat bij ons als heilige en onomstotelijke regel bo venaan: zodra een onderdaan zich op zijn consciëntie beroept, wijke de overheid, uit eerbied voor het heilige terug" De regering bediende zich van een andere AR-voorman, prof. P. J. Bou- kema die in 1972 in een rede over het geweten als maatschappelijk pro bleem. verklaarde: „De vrijheid van geweten is niet absoluut, de over heid heeft de bevoegdheid de uitoe fening van grondrechten te beper ken indien dit noodzakelijk is ter bescherming van hogere waarden." De regering wees dan ook de visie van de AR-fractie af. De Kwaadsteniet diende daarom dit jaar met steun van PvdA. PPR en D'66 een wijzigingsvoorstel in om de vier categorieën gewetensbezwaren te vervangen door één algemene er kenningsgrond. luidend: „Ernstige gewetensbezwaren zijn de onover komelijke gewetensbezwaren tegen de persoonlijke vervulling van mili taire dienst in de Nederlandse krijgsmacht." „Ik ben", zegt De Kwaadsteniet. „niet zo bang voor misbruik. Ten eerste is misbruik ook mogelijk als het regeringsvoorstel wordt aange nomen Maar als de gewetensbezwa ren serieus getoetst worden, als je ziet wat iemand er voor over moet hebben om als gewetensbezwaarde erkend te worden: een lange proce dure, langere vervangende diensttijd, dan zal het misbruik wel meevallen Er blijven in ieder geval genoeg dienstplichtigen over. Nu al wordt slechts ruim een derde van de dienstplichtigen werkelijk in dienst geroepen. De mogelijkheden tot uitstel en vrijstelling van dienst zijn zo ruim dat ik niet begrijp waarom de regering zo krampachtig en dog matisch moet doen over de gewe tensbezwaren," aldus De Kwaadsteniet. Een van de redenen voor deze „krampachtigheid", is de vrees bij de regering dat een te ruime regeling ook gevolgen zal hebben voor gewe tensbezwaren tegen het betalen van belasting, tegen verzekeringen en inentingen. Het kabinet heeft daar om al laten weten het voorstel De Kwaadsteniet af te wijzen. De meest betrokken bewindsman, staatsse cretaris Van Lent, heeft zich zelfs laten ontvallen persoonlijk de hele wetswijziging liever in te trekken dan met een te mime regeling ak koord te gaan. Zo heet zal de pap wellicht niet gegeten worden. De heren zullen el kaar in het debat nog wel proberen te overtuigen of een andere oplos sing zien te vinden. Veel hangt af van de vraag of het voorstel-De Kwaadsteniet voldoende steun in de Kamer krijgt. Dat is nog niet met zekerheid te zeggen. Alhoewel de AR in 1975 het principieel eens werd over de zaak. is het onzeker of de fractie in zijn geheel achter De Kwaadsteniet blijft staan. Een bot sing met het kabinet en onenigheid in het CDA brengen andere dan principiële overwegingen in het ge ding. Het geweten is een bron van nationaal geluk, zoals Kuyper zei. de regerings-fractics zullen er op dit punt geen bron van nationale ellen de van willen maken. DEN HAAG De Tweede Kamer begint vandaag om twee uur met de stemmingen over volksgezondheid en milieuhygiëne. Daarna wordt de wet universitaire bestuurshervor- ming afgehandeld. Vervolgens be gint de behandeling van de begro ting van CRM en in de avond wel licht nog een deel van het debat over de wet wijziging gewetensbezwaren militaire dienst. Woensdag antwoorden minister Van Doom en staatssecretaris Meijer de Kamer over de begroting van CRM. De regering zal in de loop van deze vergaderdag ook antwoorden over de wijzigingswet gewetensbe zwaren. Donderdag worden de debatten over CRM en de gewetensbezwaren afgerond, op de stemmingen na Op de agenda staan voorts mondelinge vragen van de PvdA over de alcohol controles door de politie en een wij ziging van de wet omroepbijdragen. De Eerste Kamer houdt deze week de algemene beschouwingen over het regeringsbeleid voor 1977. onder redactie van loes smit Wij tobben met overbevolking en zijn zorgelijk doende met family- planning. Maar aan het eind van de achttiende eeuw kon de schrij ver J H. Nieuwold nog met vol doening vaststellen: Het is toch goed dat er vele menschen in'de wereld zijn". Deze uitspraak gaf hij als titel mee aan een door hem vervaardigd prentenboek en wie dit bekijkt voelt terstond een krachtig verlangen opkomen naar de aanwezigheid van veel der hier afgebeelde personen (on danks die overbevolking). Neem Grietje, die „altoos op den tijd van melken"past. Zulke Grietjes zijn er niet meer, wij hebben maatschappelijke werksters, dat wel, maar moeten zelf naar de supermarkt, vóór zessen. En hoe staat het met Jan Wever, Herman de Schoenmaker of Jaap de Tim merman. die Nieuwold laat opdravenAllen zijn ze lustig aan 't werk. Maar wij moeten eindeloos zoeken naar een schoenmaker en eindeloos bellen om een timmerman. Jan Wever... och, we kunnen zonder hem, C Ss A is toch voordeliger. Wie méér oude prentjes, versjes en verhalen wil bekijken en le zen, al dan niet met een betraand oog. moet de herdruk van Bloempjes der Vreugd"(onderti tel: het mooiste uit oude kinder boeken) t>an Leonard de Vries in huis halen. Het is een fotogra fische herdruk in enigszins ver korte vorm van het gelijknamige boek dat achttien jaar terug bij De Bezige Bij uitkwam. Een complete herdruk zou te kostbaar geworden zijn. vandaar dat Unie boek in Bussum er dit van maak te. ..Bloempjes der Vreugd" (het zal inmiddels duidelijk zijn dat Grietje daarvandaan komt) is al leszins de moeite waard geble ven. de beschrijvende inhoudsop gave en de toelichting zijn ge bleven. Tot januari is de prijs f 19,50, daarna gaat het flink omhoog en wordt het f 27.50. Al een hele tijd verdwenen er uit het hoofdbureau van politie in het Amerikaanse Miami Beach al lerlei voor de politie onmisbare uitrustingsstukken. Drie mag num-pistolen, bijna vierhonderd patronen, een politie-insigne, een knuppel en zelfs portofoons en luidsprekers stonden al op de lijst van gestolen voorwerpen, toen de politie ontdekte wie de dief was: een jongetje van dertien Jaar, dat pal tegenover het hoofdbureau woont en thuis al een heel aardige verzameling had opgebouwd. De politie kreeg het ventje te pak ken, toen hij werd aangehouden in een auto die hij zojuist van het gemeentelijk waterleidingbedrijf had gestolen. In zes Europese landen is nage gaan. hoe hard voetgangers in grote steden en kleine stadjes lo pen. Dat tempo houdt volgens de onderzoekers hauw verband met de grootte van de bevolking. Be woners van grote steden blijken dan ook heel wat harder te lopen dan mensen die in een kleine plaats wonen, weet het tijdschrift De Bejaarden. De Key City Bank and Trust Company. een kleine han delsbank in Dubuque in de Ame rikaanse staat lowa. voert het de vies „van vriend tot vriend" hoog in haar vaandel. Een paar klanten van de bank konden kort geleden met recht voor honderd procent achter die leus staan, toen ze in plaats van hun salaris ruim een miljoen dollar op hun rekening gestort zagen, en zoveel verdien den ze toch werkelijk niet in een maand. Maar die zeer gewaar deerde geste werd alweer gauw ongedaan temaakt. Het bleek om een administratieve vergissing te gaan, hoewel de bankdirecteur Murrack volhoudt, dat ook die uit pure vriendelijkheid is voortgeko men: „Ons personeel is zich er zo van bewust bij de vriendelijkste bank van de stad te werken, dat het ze kennelijk even in de bol is geslagen". Om nog even op de voetbalschoe nen voor de jeugdclubs van pater Grol in Nairobi terug te komen (waarover hij Jongstleden zater dag in deze hoek vertelde): wie een (stukje) voetbaluitrusting, -shirtjes. voetbalschoenen of -broeken of misschien zelfs onge- bruike bokshandschoenen thuis heeft liggen en die wil afstaan voor die clubs in de Kenlase hoofdstad die erom zitten te springen, kan ze sturen naar de stichting centraal missiecommis sariaat, kortweg Stichting C.M.C., Van Alkemadelaan 1 in Den Haag. Graag de naam van me vrouw Benschop er bij vermelden, die er alles van afweet en voor doorzending naar Nairobi zorgdraagt. Van honden hoor Je het meer, maar ook poezen willen na een verhuizing wel eens naar hun ou de plekje terug wandelen. Krui meltje heeft het vlugger, hoewel nauwelijks comfortabeler ge daan. Kruimeltje is het poesje van het gezin De Wit, pas van Bergum naar Leeuwarden ver huisd Het poesje werd op een avond weer in Bergum gevonden, onder de auto van een Bergumer die op die avond van Leeuwarden naar huis was gereden. Volgens de Leeuwarder Courant moet het diertje zich aan de auto vastge klemd hebben en zo zijn meegelift naar Bergum. waar het natuurlijk niet meer zijn baasje in het oude huis vond. Kruimeltje is daarom opnieuw naar Leeuwarden, naar zijn eigen De Witten, gelift, maar nu wèl comfortabel, in de auto van de eerlijke vinder. door hans de |ong Bij het tekenen van de weer kaart gistermiddag heb ik voor de eerste keer dit najaar driftig hagel-en sneeuwsym- bolen moeten hanteren. Vooral in Scandinavië deden zich hele concentraties voor. maar ook meer naar het zuid westen en westen zoals in Denmarken. West-Duitsland. op de Shetlands, de Far oer. De temperatuur was er ten opzichte van zondag niet ver der gedaald: op de Far oer minus twee. Shetlands nul graden, oost-Schotland plus vier en aan de Nederlandse noordkust zes tot zeven gra den gemeten gistermiddag om één uur. Duidelijk komt de verwarmende werking van het Noordzeewater in deze cijferopeenvolging tot uiting. Midden op de Noordzee werd plus drie graden gemeten, blijkens waarneming op de tanker Zaria. Dit schip rap porteerde evenals nog een andere boot halverwege tus sen Den Helder en de Engelse kust windkracht negen ge middeld over tien minuten uit noord-noordwestelijke richting. Dergelijke uitschieters kwa men voor tijdens het voorbij trekken van hagelbuien waarmee een heleboel wind uit de hogere niveaus op het zeeoppervlak neerkwam. Ge noemde schepen kwamen tot een windsnelheid van 80 kilo meter per uur Blijkens bal lonwaarnemingen aan de En gelse zuidoost-kust (Hemsby) bezat de wind op circa vijf kilometer hoogte een snel heid van ruim 84 kilometer per uur (stemt goed overeen met de scheepswaarneming), op zeven kilometer 90 kilo meter per uur. op negen kilo meter bijna honderd kilome ter per uur. of twaalf kilome ter bijna 110 kilometer per uur oftewel orkaankracht elf. De vijf kilometertempe- ratuur van Hemsby was met minus 21 graden een stuk ho ger dan op de Shetlands met minus 31 graden op hetzelfde niveau: rijp voor sneeuw buien, die dan ook vandaag en morgen wel over ons zul len komen met name in de oostelijke helft van Neder land De hoogtekou komt na melijk nog wat verder onze kant op. Voor de gehele Duitse noord kust is gisteravond een stormvloedwaarschuwing uitgegeven. Er werd van Em- den, Bremen en Hamburg een waterverhoging van één tot anderhalve meter boven normaal peil voorzien. De weerkaart toont een brede hogedrukzone van de Azoren tot oostelijk van Groenland met een belangrijkste cen trum van 1037 millibaar ten zuidwesten van Ierland. Te genhanger is een stormde- pressie van 965 millibaar bij de Witte Zee, nu opvullend. Evenals bij een typische voorjaarssituatie met maart se buien reiken de isobaren tussen hoge-en lage druk (1025 tot 1015 millibaar) van het Noordpoolgebied vrijwel •rechttoe- rechtaan tot de noordelijke boorden van de Middellandse Zee met een duidelijke vernauwing ten zuidwesten van Noorwegen: altijd een gevaarlijk oord voor de scheepvaart Vooral in dat gebied krijgt de wind een belangrijke toeneming en gevolg is dat veel Noord- zee-water wordt opgehoopt in de Duitse Bocht-trechter. kans op nptte sneeuw c en nachtyorsj vandaar ook bovengenoemde stormvloedwaarschuwing. In de regel duurt zo n kou inval met vorst in het binnen land gedurende nachten och tend. u weet wel van „sneeuw in het slijk, over drie dagen een harde dijk", een dag of vier Dan gaat zachtere Atlan tische lucht in het offensief tegen de koude. Ook nu gaat dat gebeuren want bij de zuidpunt van Groenland heeft zich alweer een nieuwe onruststoker gemeld, die de oostelijke wind daar gisteren bij vlagen tot kracht tien deed toenemen. Koers: eerst noordoost later oost. Ergens tussen IJsland en Ierland is wel een zwakke plek in de hogedrukrug te vinden om een warmtefront door te la ten. Op de Far Oer is voor woensdag alweer zachter en regenachtig weer voorspeld en ook noord-Schotland krijgt dat weertype binnen afzienbare tijd Bij ons zal het wel niet voor vrijdag doorkomen Het wil wel eens gebeuren dat later achter zo n uitgediepte storing de koude noord tot noordoosten wind terugkeert, soms door middel van een sneeuwstormpje Of dat deze keer ook zo gaat is zeer onze ker De kans hierop wordt dunkt mij kleiner nu het eer tijds zo krachtige maximum boven Groenland (eerst 1046 millibaar. nu 1032 millibaar (sterk verzwakt). Hoocwat^r «nrtwln 23 nowmbtr Vlutiniren 116-13 42 HarliurvlttUlui- ;cn 337 1564 Rotterdam Ml 11 «4 Schcvenintrn 4 35 16 54 Umuiden 5 09 17 28 Drn Helder 9 27 21 55 Har- linnen 113», Delfzijl 1 17-13 45

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 5