Tweede kerkdienst niet afschaffen Krikke slaat alle heilige huisjes plat 1 Vandaag Uit de kerkbladen Gereformeerd synoderapport: UIT De Godsvraag zit erachter Conferenties Coi Uit VOORBIJGANGERS D< MAANDAG 22 NOVEMBER 1976 KERK TROUW/KWARTET2 Van een onzer verslaggevers LEUSDEN Schal de tweede kerkdienst op zondag niet al, maar maak er eventueel een getijdedienst (Avondgebed) van. Dat ls het advies van de gerelormeerde deputaten voor de eredienst ln hun rapport, dat vrijdag door de gerelormeerde synode zal wor den besproken. De kerkorde van de gereformeerde kerken schrijft voor, dat de ge meente op zondag tweemaal sa menkomt (artikel 70), en dat daar bij eenmaal aan de hand van de Heldelberger catechismus wordt gepreekt (artikel 71). Daar zitten nogal wat gemeenten mee. In een aantal plaatsen ls geen tweede dienst meer. Vandaar dat enkele classes zich tot de synode wendden met het verzoek om nieu we bezinning. De classis Maas tricht vroeg om een handreiking om datgene waar artikel 71 van de kerkorde veilig wil stellen op een nieuwe manier ln de gemeente waar te maken. En de classis 's-Hertogenbosch ging nog een stapje verder.en vroeg of een goed geprogrammeerd toerustingspro gram voor kringen voortaan niet zou mogen gelden als alternatief voor de tweede dienst. Kringwerk Voor dat laatste voelen deputaten niets. „Hoe nuttig deze kringen ook zijn, zij kunnen nooit be schouwd worden als vervanging van de kerkdienst, want het wordt al te gauw een elitaire gespeciali seerde zaak." Oemeen te toerusting ls dringend nodig, aldus deputa ten. „Laat men aan vorming en onderricht alles doen wat men kan, mits dit maar niet de schijnt wekt van oppeppen of vervangen van de eredienst Alleen die ge meente, die echt de liturgie weet te vieren, zal daarin de inspiratie vin den voor verdere onderlinge toe rusting en dienstbetoon." Wat moeten gemeenten, waar de tweede dienst met catechismus- preek verloopt, dan doen? Het lee- r-element moet, als het goed ls, ln elke dienst zitten, ook ln die van zondagmorgen (de term „leer- dlenst" ls ln feite een pleonasme, zeggen deputaten. want wij ken nen geen leer zonder viering en geen viering zonder leer). Voor de tweede dienst heeft de synode naast de gebruikelijke catechls- muspreek al een alternatieve mo gelijkheid gegeven, getuige het kerkboek en de katern, namelijk het Avondgebed. Continuïteit Daarom zijn deputaten tegen al- schaffing van de tweede dienst, ook al komen er nog zo weinig mensen. Handhaving waarborgt een zekere continuïteit voor het liturgisch leven van de gemeente, waardoor vormen ln stand blijven, die anderen ln later tijd misschien weer als zinvol erva ren. Zo kan een Avondgebed als tweede dienst zinvol zijn en een op gericht teken van de biddende kerk, ook al zijn hierbij maar zeer weinig gemeenteleden aanwezig. Deputaten vinden verandering van de kerkorde niet nodig, als de kerke raden maar de vrijheid hebben, om ln hun situaties oplossingen te zoe ken, die misschien niet naar de letter van de kerkorde zijn maar wel naar de bedoeling. Van de synode mag dan verwacht worden, dat zij de ker korde niet zonder meer op een lega listische wijze hanteert. Dit is Albert Schneider uit Zurich, Zwitserlands oudste heilsodaat. Hij vierde dezer dagen zijn honderdste verjaardag en droeg bij die gelegenheid nog eens zijn uniform van het Leger des Heils. door Herman Verbeek De Leeuwarder hervormde ziekenhuisdominee Sibbele Krikke ls aan de rijksuniversiteit te Groningen gepromoveerd tot doctor ln de godgeleerdheid op een proefschrift, waarin hij beschrijft wat er aan levensgevoel omgaat in de moderne mens. Zijn onderzoek wijst uit dat de liturgische van de kerken daar helemaal geen rekening mee houdt*. Het eerste deel van Krikkes boek, verreweg het sterkste deel, lees Je in één ruk uit. Je ziet Jezelf en Je tijdgenoten ln een spiegel, „in een zeer bol geslepen spiegel", zei litur gie-lector Caspar Honders bij de promotie. Krikke roept de totale twijfel op die mensen vandaag be vangt. Geen geloof blijft onge deerd. Oeen weg, geen waarheid en geen leven zijn absoluut. De Schrif ten zijn tijdgebonden boeken. Of het gaat over oorlogen ln de naam van Ood of over opstanding na de dood, dat moet Je allemaal kritisch bezien. De mens die uit het oude geloof tuimelt kan zich niet meer toevertrouwen aan heilige verhalen en gewijde handelingen. Hij krijgt een afkeer van samenkomsten en diensten waar men er vroom, eer biedig en stellig op los gelooft. Zo kan het eenvoudig niet meer. Loden schoenen Wie het eerste deel van Krikkes boek op zich heeft laten inwerken, gaat met loden schoenen verder. Zouden de kerken openstaan voor het wegvallen van het antieke reli gieuze besef? Nee. stelt het onder zoek vast. Als Je de liturgische boe ken en bundels nagaat, is men praktisch op de oude voet voortge gaan. Het ontwerp-dienstboek van de hervormde kerk formuleert tra ditioneel, met de taal van achteren dus. Het Kaderboek van de protes tanten durft evenmin een doorbraak aan. Zelfs de remon strantse mevrouw Klink gaat nog op „audiëntie bij de Allerhoogste" Het grote nieuwe „Liedboek" laat een groep dichters uit de Jaren vijf tig uitmaken wat tot de gemoderni seerde „tale Kanaas" mag behoren. De v.d. Leeuw-Stichting bluft met hoogdravende bijbelse poézie voor ingewijden. De r.k. kerk ln ons land blijft met haar beroemde katechis- mus ook binnen de cirkel van haar rechte leer. Er is weliswaar veel rooms-liturgische verscheidenheid, maar zelfs een Huub Oosterhuis doorbreekt meestal niet de oude dogmatiek, meent Krikke. Hij kent vermoedelijk alleen de Oosterhuis die de kerken zich hebben toegeëi gend en nu misbruiken. Krikke vindt de basisgroep en kritische gemeenten vermoeiend: ze Jagen Je geweten zondags op. En ze hangen notabene gewoon weer de Joodse openbaring aan. Kenmerken Als Krikke zelf ln het laatste deel van zijn boek wil aangeven hoe een liturgie vandaag de dag zou moe ten zijn, geeft hij een paar kenmer ken en maar enkele voorbeelden. Een eigentijdse dienst moet de kwetsbare mens brengen naar het Mysterie, zonder Ood. zonder God mens, zonder opstanding. In het Niets, ln de Leegte ls er behoefte aan steun, troost, opvang. Je moet terecht kunnen ln een ruimte van rust, een luwte-plek, een kleine groep als een „vrind". Krikke laat niets overeind van het dierbaar erfgoed. Alle heilige huis jes slaat hij plat. En laat niemand beweren dat hij nergens zo'n huisje heeft. Krikke noemt zijn onderzoek een „luchtverkennlng", hij is inder daad niet erg grondig te werk ge gaan, maar hij heeft wel veel ge zien: de oude religieuze stad met torens, koepels, burchten en ker kers is ingestort. Krikke ziet een ruïne en hij verwijt de kerken dat ze blijven doen alsof die er niet ls. Ze staan de handen voor de ogen en bidden aan al die miljoenen randkerkelijken en ongelovigen voorbij. Tegenstrijdig Een tweestrijdig gevoel was in me onhoog gekomen toen ik het boek uit had. Herkenning en veront waardiging. Het ls nodig dat de leegte ln de hedendaagse wereld aan het woord komt. Dat gat in het bestaan mag niet overhaast wor den dichtgeworpen omdat we er niet tegen kunnen. De mysticus kent vanouds de nacht van het geloof, alleen ln zijn kloostercel. We zijn nu samen in de donkerte van de twijfel. Onze eigen cultuur heeft ons daar gebracht. Goed dat Krik ke daar diep op ingaat. In een zie kenhuis als waarin hij werkt zal behoefte zijn aan zijn hand. Maar er ls meer. Terecht merkte de gepensioneerde professor Dankbaar tijdens de promotie op: „U zoekt uw heil ln een soort innig heid waaraan velen zich zullen er geren. En gelukkig maar. Er ls ver zet, protest, opstandigheid. Dat le vensbesef verneem lk nauwelijks bij u." Krikke had op dat moment een kostbaar papiertje bij de hand: hij las het grafschrift van Marx voor: „De wijsgeren hebben de we reld verklaard, maar het gaat erom de wereld te veranderen". Waarom heeft Krikke Marx en andere he dendaagse onderzoekers niet één maal durven noemen? Hij zegt niets over de christenen voor het socialisme. Hij zucht onder de kri tische actie van de basisgroepen en open gemeenten. Telefonisch deel de hij mee: „Ik ben eigenlijk libe raal". Daarom draaide hij het graf schrift van Marx toch weer om; hij zei tegen Dankbaar: „Het gaat er om de veranderde wereld te verkla ren, in het Mysterie".En Marx draaide zich om ln zijn graf. Doodgelopen Het inhoudloze, weerstandloze Mysterie is het einde van een dood gelopen weg. Zo'n Mysterie van verre einders en diepe gronden zal nooit antwoorden. Ik dacht dat we Plato en Hegel eindelijk voorbij waren. Dat waren de profeten en de rabbi Jesus van Nazareth al. Was Kribbe maar meer met de bijbelse en met de marxistische litteratuur bezig geweest en met de kritiek daarop. Niet omdat het hier om bijbelse en marxistische schrijvers gaat, maar omdat die dichter bij huis blijven en een actiever, posi tiever en vreugdevoller bestaan aanrichten, dichter bij huls, lijfe lijk, stoffelijk, beweeglijk, histo risch. Daarbij hoeven we ook niet te vluchten in een Mysterie-spel. Jesus van Nazareth ls al gauw weer een Griekse godenzoon en een Ro meinse heerser gemaakt. Maar zo als hij was, bij de tijd en bij de hand ln een oude liefdesgeschiede nis, praktischer en poëtischer hoeft het niet Wat in de joodse geschiedenis door de profeten werd opengebroken, brengen Marx en andere open inte gere maatschappelijke en politieke denkers vandaag aan het licht. ZIJ weerstaan het Witte Huls en het Rode plein. Natuurlijk was Marx atheïst. Want waar geen recht is, is geen God. Er is een slag mensen dat onze wereld liefheeft maar dan anders. Die vermoeden wat oor spronkelijk bedoeld werd met „Ryk Gods". Dat is een verheu gend levensbesef. Die mensen zul len hun eigen samenkomsten wel maken. s Herman Verbeek, liturg in de ba sisgroep „De Vier Handen" in Gro ningen, bespreekt het proefschrift van S. Krikke:,, Veranderd le vensbesef en liturgie, uitgegeven door van Gorcum, Assen, win kelprijs 29,50. Korte, duidelijk geschreven, liefst aan één kant getypte, brieven kunnen worden gestuurd naar Secretaris HoofdredacUe Trouw/ Kwartet, Postbus 859, Amsterdam. Bij publlkatle wordt de naam van de schrijver vermeld. VAN LEZERS - Men ten (1) Men zoekt nu hard naar Menten maar laat men ook zoeken naar zijn eventuele tipgever. Het zou toch er gerlijk zijn en het komt bij mij als hoogst onbetrouwbaar over dat op het ministerie van Justitie of bij de politie dit mogelijk zou zijn. Rotterdam J.Schiereck Palestina-Komité (2) Ook al worden door sommigen de doelstellingen van het Palestina- Komité als controversieel be schouwd. kan op grond daarvan subsidie aan het comité niet onthou den worden. De argumentatie pro subsidie door de nationale commis sie ontwikkelingsverwerklng (NCO) betreft onder meer het ln brede krin gen van de Nederlandse bevolking nagenoeg ontbreken van ach tergrondinformatie over de situatie ln het Midden-Oosten. Te denken valt daarbij o.a. aan de burgeroorlog ln Libanon, de situatie ln de bezette gebieden ln Israël en de rol van het Palestijnse volk ln het Midden - Oostenconflict. Dié voorlichting en bewustwording in Nederland ls één van de taken die het Palestina- ko- mlté zich stelt. En Juist de waarde en het nut van deze aktlviteiten heeft het NCO op het oog bij het positieve advies aan min Pronk. Caria Woliers Medische Ombudsman Met belangstelling las lk het verslag van het congres „Goed beter wor den" ln Rotterdam. Bijzonder trof fen mij: de tussen aanhalingstekens geplaatste zinnen: „Uiteindelijk is de patiënt beheerder van zichzelf en moet hij de lijn bepalen waarlangs hij dat beheer wil uitvoeren" en „De stem van de patiënt is even medebepalend als de stem van wie dan ook. Het gaat om zijn of haar wel en wee". Maar waar kun Je te recht wanneer Je als patiënt wel Je stem laat horen, de feiten noemt. Je daarbljweet geruggesteund door de visie van een hulsarts maar klem loopt ln een academisch ziekenhuis. Daar kan men na vele foto's en wat onderzoek Je visie niet delen en wenst niet over te gaan tot laparoto- mle, ook al vraag Je als patiënt daar om. 't Gaat hier beslist niet om een zgn. „stress" geval. Wordt het geen tijd dat we een ombudsman gaan aanstellen voor klachten op me disch terrein? Alphen aan den Rijn J. Nagelkerke Het „ethisch reveil" geeft veel kerkbladschrijvers stof tot over peinzen. zoals ds. L. H. Kwast in de (gereformeerde) Friese Kerkbode: Een etisch reveil kan niet georgani seerd. niet geproghrammeerd, niet per wet vastgelegd worden. Het ls vrucht van het werk van de Heilige Geest. En dan zit toch alles weer vast op de Godsvraag. Niet ln die zin of de meerderheid van het Neder landse volk nog wel aanneemt dat er „een God is", maar in de geheel andere zin of het Godswoord beslag op ons heeft gelegd. Wie de vragen van de dag en de kwestie van de ethiek (b.v. kunstmatige vrucht afdrijving, actieve euthanesie) wil beantwoorden zonder geloof aan en erkenning van de zeggenschap van God ln zijn Woord, ls aan verregaan de consequenties prijsgegeven. Hij is een praktisch atheïst geworden en zijn enige principe is zijn zelfbesef: hij is er ook nog. Daarom meet hij alles aan zichzelf. HIJ meet de din gen aan „wat hij ervan vindt" en aan „hoe het bij hem overkomt". Hij hoort slechts wat hij horen wil en zijn ethiek wordt selectief. Wat ln zijn eigentijdse kraam te pas komt, krijgt geldigheid en verder basta. Dat ls de stroom waartegen de heer Van Agt wil oproeien en dat zal hem niet meevallen! Geestelijk Ds. J. H. Velema in het christelijk gereformeerde weekblad De Wekker Er is geen ethisch reveil mogelijk, zinvol, bestaanbaar zonder dat dit reveil een geestelijk karakter draagt. Een reveil dat niet opkomt en bestaat in de terugkeer naar Gods wet en getuigenis, is geen waa rachtig reveil. Het is alleen een tijde lijke, incidentele, lokale verbete ring, op bepaalde punten vaak, maar zonder de wortel aan te tasten van het kwaad, zonder de bron te zuiveren waaruit het kwade op komt. Elk reveil dat de naam reveil waard is. is altijd geestelijk van aard en heeft dan ook altijd zoals de geschiedenis ons laat zien ethische 0323consequenties voor de wijze waarop de christen leeft en handelt en niet handelt. Wie dit overslaat snoeit hier en daar een paar takken, maar de verkeerde wortel blijft. Het is een goede zaak wanneer vandaag wordt gezien: we moeten anders gaan leven, menswaardiger en meer medemenselijk. Maar dat kan alleen werkelijkheid worden wanneer we met elkaar tot de Here God terugke ren. ons tot Hem bekeren en ons door Hem laten gezeggen in alle vragen van ethiek en politiek.Dat zal rijke gevolgen hebben voor het volksleven, zoals de Bijbel ons leert en de geschiedenis laat zien. Daar om moeten we niet spreken over een ethisch reveil. Krijgen we ook nog een maatschappelijk of een theolo gisch reveil? Het echte reveil heeft rijke gevolgen op elk gebied. Laten we daarom bidden, daarop hopen èn dat verwachten. Antwoord Ds. L. H. Ruitenberg vreest, dat de progressieven onvoldoende erop voorbereid zijn, om op het ethisch reveil passend te reageren. In Tijd en Taak onafhankelijk blad voor evangelie en socialisme, schrijft hij: Te veel mensen van links denken te goed te weten wat recht, macht, toekomst is dan dat zij de mogelijk heid van nuanceringen toelaten. En zich daardoor toesluiten voor wat onder de oppervlakte bij zeer velen werkzaam is, nl. een soort (mij nentwege aanvechtbaar) ge- loofsdenken dat óók een politieke factor is. In de politiek zal het vooral via ethische probleemstellingen op duiken. En wij maar betogen en betogen met statistieken en econo mische wetten en slogans aan het „gezonde volksgevoel" ontleend, maar daarmee toch de overtuigings kracht missen Jegens die miljoen die het best met ons eens zouden willen zijn, als wij maar enig begrip had den voor de angsten en de verwach tingen. de geloofservaringen en de taboes, die hen doen aarzelen. Waar mee ik maar zeggen wil. dat wij met dat ethisch reveil niet klaar zijn door het als niet terzake weg te honen. Liever is het mij aan te to nen, dat wat socialisten willen niet te verwezenlijken ls zonder wakker te zijn ook op geestelijk en zedelijk gebied. De werkgroep doestelling van de Vrije Universiteit meent, dat ie mand die bereid is naar vermogen in de geest van de doelstelling van de VU te werken, niet geweerd mag worden uit bestuursfuncties, als hij lid blijkt te zijn van de CPN. Prof. mr I. A. Diepenhorst, tot voor kort rrector magnificus, schrijft daarover in Centraal Weekblad: De Vrije Universiteit heeft altijd ge staan voor een ideaal. Zij heeft de band tussen Openbaring en we tenschap willen leggen en vasthou den. Het is in volstrekte strijd met haar bedoeling als zij zou toegeven aan vermeend democratische eisen en een uitspraak deed die nadrukke lijk de toegang van communisten wil men van nationaal-socialisten tot het universitair bestuur insloot. Voor wie de gebruikelijke betekenis der benamingen en begrippen handhaaft zijn marxisme en com munisme zo goed als nationaal- socialisme en fascisme naar hun aard niet met het Evangelie in over eenstemming te brengen. Om zo rap als bij sommigen het geval was te kunnen weten dat het uitgesloten ls C.P.N.-ers niet toe te laten tot de universitaire besturen wanneer zij de bereidverklaring ondertekenen, wijst enkel op een nodeloos risico's nemende oordeelvorming. Het zon der horen van de ledenraad der Ver eniging. het zonder raadpleging van enkele oud-curatoren of oud hoogleraren, het met bulten spel zet ten bij de voorbereiding der voor steilen van hen die voorheen ln de onderwerpelljke kwestie gemoeid waren, dit twistpunt tot oplossing brengen, is niet gelukkig. Rustpunten Uitgeverij Gooi en Sticht ls een tweemaandelijks tijdschrift voor ouderen. Uit officiële rapporten blijkt vaak, dat de oudere mens niet de geestelijke begeleiding krijgt, die hij nodig heeft. Het tijdschrift Rustpunten zal dit probleem niet oplossen, maar doet althans een po ging het te benaderen. Een abonne ment (postbus 17, Hilversum) kost vijftien gulden per jaar. De mede werkers zitten overwegend in de r.-k. hoek. Basisonderwijs nieuwe stijl. Over de integratie kleuter- en basisonder wijs. 11-12 december. Den Alerdlnck te Laag Zuthem (tel. 05290-541). Zijn er hoopgevende sterren? Voor mensen van 25 Jaar en ouder, don derdagavond 23 december half acht tot dinsdagmorgen 28 december elf uur op De Drieklank te Paterswolde. Opg. tel. 05907-2700. Licht en rook Als azijn voor de tanden en rook voor de ogen, zo is de luiaard voor wie hem er op uitsturen De vreze des Heren vermeerdert levensdagen, maar de jaren van de goddeloze worden verkort. Wat de rechtvaardige hoopt mondt uit in vreugde, maar de verwachting van de godde loze loopt op niets uit. (Spreuken 10, 26-28) De luiaard is de trage mens. Karl Barth heeft gewezen op de negatie ve betekenis van de traagheid Traagheid is de tegenhanger van geloof. De trage komt niet op gang. Hij gelooft er eigenlijk niet in. Hi) krijgt wel een missie mee, maar er komt niets van terecht omdat hij et niet bij betrokken is. Rook in Je oog1 Je uitzicht wordt er door belem merd. Wat moet je ermee? Is er dan nog uitzicht? Ja. In de vreze des Here, in het beslist volgen van zijn weg. Dat loopt niet dood. De hoop van de rechtvaardige mondt uit ln de grote blijdschap, in de vreugde waarin alle leed verdwijnt. We leven met deze God niet ln de mist. Een voortdurend licht gaat ons voor. Een licht dat niet uitgedoofd wordt De trage mens ziet dat niet en sonu krijg Je daar rook van ln je ogen en een nare smaak in de mond. Man het is niet beslissend. Beslissens ls dat Hij er is, bij ons, voor ons en onder ons. Het kl maar dat er de Demo kansel de Beiers van F Het n komei demoi aansp menw gedaa breuk mogel Open nen t niet Het i: alleer van zoma Bove door CDU van hebbi ning altijd begre Ten weesl den. afvaa de h aanle niet tijd 2 de h< Beroepingswerk NED. HERV. KERK Beroepen te Rotterdam-Overschle: H. Onderstal, kand. te Hattem. GEREF. KERKEN Aangenomen naar Kollumeizwaag: A. Veldhuijzen te Honselersdljk; naar Meppel: J. Niemantsverdriet U Zevenhulzen .(Gr.). zijn deel; ven van op z kom len, wat met GEREF. KERKEN (VRUG.). Beroepen Te Ureterp: M. H. 81iggen taise te Alkmaar-Broek op Langedijk. Tc 1 Os. Th. E. van der Bru( $et Op 69-Jarige leeftijd is te Apeldoon voor overleden de hervormde emeritus Wes predikant Th. E. van der Brug. Hij scho heeft de hervormde gemeenten te Oosternleland, te Harüngen, te Apeldoorn en te Woudenberg (bul- 6 tengew. wijkgem. in wording) ge diend en ging in 1972 met emeritaat. J.C. van Beek lang een 197: alle* ver! enig een uitd opg De heer J. C. van Beek (54) te Hilver sum, adjunct-directeur van de Alge mene Bank Nederland te Amster dam, heeft zijn functie bij deze bank neergelegd. HIJ krijgt hierdoor tijd vrij om met zijn ervaring op financt eel en organisatorisch terrein chris telijk (jeugd)werk te dienen. De heer Van Beek is onder meer voorzitter van de stichting Youth for Christ Nederland en lid van het lnternatio nale bestuur van deze interkerkelij ke jeugdorganisatie. Hij begon zijn bankloopbaan bij de Twentsche bank in Arnhem en was van 1961 tot 1964 directeur van het hoofdkantoor in Amsterdam. Na de fusie met de Nederlandsche Handel Maatschap pij in 1964 speelde hij een belangd) ke rol ln de ontwikkeling van het effectenbedrijf van de ABN. Christobal Ortiz Dr. Christobal Ortiz, medewerker van het kerkelijk hulpproject „Pro- muri" ln Paraguay, is uit de gevan genis ontslagen. Reeds eerder waren drie andere medewerkers van project op vrije voeten gesteld. Van de vijf, die dit voorjaar werden gear resteerd. is nu alleen nog Waldint Soto onder arrest. Tegen hem is een proces aangekondigd. De vrijlatlnl van de vier ls het gevolg van een gesprek, dat een internationale in terkerkelijke commissie onder lei ding van de Nederlanse pater Sael man vorige maand met president Stroessner had. Overigens was toe gezegd, dat alle vijf zouden worden vrijgelaten. Het project „Promuri' wordt onder andere gefinancierd door de protestantse organisatie IC- CO, Solidaridad. het algemeen di* konaal bureau van de gereformeer de kerken en de r.k. vastenactie. Ui De lanc heb ged pan dat den een trel geli doe eldi

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 2