Stap in een nieuw autotijdper
De Veluwe, mooi én kwetsbaar
SiT
fSMEl
I 1
sSC
I 1
I I-
lil»
«NMW
'Een doorn in het oog van den econoom, een paradijs voor den armen Hollander'
Er is nu een werkelijk nieuwe auto in het land. De nieuwe, zéér
comfortabele Audi 100. Met een exclusieve styling volgens de wetten
van de aërodynamica.
Een groep architecten ontwierp het royale interieur met de
anatomisch gevormde stoelen. Het nieuw ontwikkelde verwarmings-
en ventilatiesysteem zorgt voor een constant behaaglijke tempera
tuur. En wat een vering! Iedere oneffenheid wordt geruisloos
gestreken. Luxe en comfort kennen werkelijk hun weerga i
Tenslotteook wat betreft de veiligheid is hij zijn tijd ver vof
De voorwielaandrijving en zelfcorrigerende stuurinrichting zi
ervoor dat de Audi 100 altijd in de juiste koers blijft Het stuursfc
remsysteem maakt van een „noodstop" een veilige stop. En oq
kheei
een 1
et rid
lemso
ivadi
ervol
ikoni
hult
en va
k Tij
lingin
niet
van
telied
mat
'Tinc
'en ei
wel
klein*
zijn
was
over
opei
chudi
paai
•d. Ti
t de
iden
»t ws
n. in i
loemt
üster
dse V
vene
die ook opmerkte dat de Veluwe
eenmaal bedekt was met een ontzag
lijk woud, dat grotendeels door de
mensen werd uitgeroeid, komt ter
sprake in het kader van de vraag of
de Veluwe een natuurlijk landschap
is. Een vraag die d tor de schrijvers,
Hein Schimmel en Sietzo Dijkhui
zen, ontkennend wordt beantwoord.
Overal draagt de Veluwe het stempel
van menselijk ingrijpen, trouwens
de echte oerwouden bestaan hier al
sinds tientallen eeuwen niet meer.
Ruim 95 procent van onze bossen is
door de mens aangeplant.
De invloed van de mens op de natuur
moet echter niet uitsluitend als af
brekend worden gezien. „Het door de
mens beïnvloede landschap uit het
midden van de vorige eeuw was, bio
logisch gezien, rijker dan het .na
tuurlijke' landschap van 5000 jaar
geleden. Dat was een gevolg van het
feit dat de neveneffecten van de
menselijke invloeden in vroegere tij
den .verrijkend' hebben gewerkt ter
wijl thans de menselijke invloed na
genoeg uitsluitend negatief werkt op
het biologisch potentiaal van ons
land". De mens heeft bijgedragen tot
de vorming van het prachtige Veluw-
se landschap, met een rijke variatie
aan planten en dieren, dat Frederik
van Eeden beschreef in zijn boek
„Onkruid" en dat onze grootouders
nog hebben gekend en dat ook Hei
mans en Thijsse nog in volle glorie
meemaakten, hoewel zij ook reeds
de eerste symptomen van ontluiste
ring hebben geconstateerd.
Niet in gal
Het boek „Ontdek de Veluwe" laat
de schoonheid van de Veluwe zien èn
haar kwetsbaarheid. De schrijvers
hebben hun pen, dachten we, niet in
gal gedoopt. Zij wijzen er op hoe
mooi de Veluwe nog is, en vanuit die
positie doen zij een ernstig beroep op
de lezers om behoedzaam met die
Veluwe om te gaan. In allerlei op
zicht is er veel verknoeid, en dat
wordt met voorbeelden gestaafd.
Maar er zijn tekenen van hoop,
het getij is langzaam aan het keren.
Eén minuut voor twaalf is het er van
gekomen. Nadat het „slopingspro-
ces" zijn verwoestend werk had ge
daan: stadsuitbreiding, gemotori
seerd verkeer, toename van de recre
atiedruk, ontwatering, intensieve
veeteelt, toepassing van chemische
bestrijdingsmiddelen enz. (vermoe
delijk voelt men van agrarische zij de
wel enige aandrang hier wat kantte
keningen te plaatsen). Niet alleen de
Veluwe holde achteruit, het is eigen
lijk een algemeen probleem. Van de
1350 soorten hogere planten, die de
Nederlandse flora telt, bedroeg het
aantal verdwenen, bedreigde, ver
moedelijk bedreigde en sterk achter
uit gegane soorten in 1956 volgens
prof. V. Westhoff 434, dat is 32 pro
cent Momenteel bdraagt het al 54
procent, dus meer dan de helft. Voor
de dierenwereld is het beeld niet veel
rooskleuriger. Uilen en roofvogels
zijn sterk in aantal afgenomen. Het
zelfde geldt voor weidevogels en voor
de bewoners van moerassen en veen
gebieden. De boommarter is
zeldzaam geworden, met de
nachtzwaluw gaat het ook lang niet
goed. „Zo zijn er," aldus de schrij
vers, „nog veel meer dieren te noe
men, waarvan het beslist niet zeker
is of onze kinderen ze ooit nog in
wilde staat zullen aantreffen".
Plaatwerk
Schimmel en Dijkhuizen hebben een
fijn en informatief boek, zoals ze
zeggen willen maken over de Veluwe,
met 90.000 ha ons grootste aaneenge
sloten natuurgebied. Ze zijn daar
goed in geslaagd. Een compleet na
slagwerk hoefde het niet te worden.
Toch heeft het een grote mate van
volledigheid gekregen, mede dank
zij de deskundige medewerking van
vele personen en instanties. Zo lezen
we over de prehistorie, de geschiede
nis van het bos, de vegetatie, de
ontwikkeling van de landbouw, de
landgoederen, de hessen-, hanze-, ko-
nings- en autowegen, de planologie
enz. Onderhoudend en begrijpelijk,
helemaal niet zo vanzelfsprekend, is
er over geschreven. En tóch wil het
in de eerste plaats een plaatwerk
zijn. Meestal weet de recensent beter
de weg met het verbale gedeelte van
een boek dan met het visuele, en dat
is in dit geval ook het geval Al
wijden we er slechts enkele regels
'aan, toch willen we er met nadruk op
wijzen dat we het illustratieve ge
deelte ronduit schitterend vinden.
Het boek staat vol met duidelijke,
■heldere tekeningen en fraaie,
kunstzinnige foto's, bijna allemaal in
kleur. Drie Westra's werkten er aan
mee. Rein Westra, de vader, tekende
de planten, zijn zoon Taco tekende
de insecten, zijn zoon Chiel leverde,
samen met Will H. van Schieveen, de
foto's. „Ontdek de Veluwe" telt 288
pagina's en kost 75,-. Leden van het
Instituut voor Natuurbeschermings
educatie, van de VARA en van enke
le aan deze uitgave meewerkende
organisaties kunnen het voor 59,50
krijgen. Bert Garthoff schreef er een
woordje „Vooraf" in.
2. en 3. Breed Longkruid en
Kleine Nachtpauwoog, illustra
ties in Ontdek de Veluwe".
door Jac. Lelsz
In 1880 beschreef Frederik van Eeden de Veluwe als een uitge
strekte hoogvlakte met heide, bossen, heuvels en bouwlanden,
schraal bevolkt, stil, oud en rustig, waar natuur en mens nog
gezellig samenleefden, „nog niet gestoord door koortsachtige
jagt naar verandering, een doorn in het oog van den econoom,
een paradijs voor den armen Hollander, wiens geest nog niet
geheel in polders, kanalen en grachten is opgegaan."
Frederik van Eeden wordt geciteerd schermingseducatie samen met de
op een van de eerste bladzijden van VARA is uitgegeven als eerste deel
het boek „Ontdek de Veluwe", dat in een serie met de titel „Neder-
door het Instituut voor Natuurbe- landse Landschappen". Van Eeden,
Het boek Ontdek de Veluwe".
