ertolucci of vertelt
verder
Een heilige in Manhattan
'ayne's laatste paard
zeweld in trieste herfst
Hoe ver bent u al
met uw klassieke diskotheek?
V
^FILMPREMIÈRES VAN DEZE
Prolongaties en
reprises
JQAG 19 NOVEMBER 1976
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 17
oor W. Wielek-Berg
Ie erop heeft gevlast, de twee
jen van Bernardo Bertoluc-
s „Novecento" („1900") ach-
r elkaar, of althans met een
kort mogelijke onderbre
ng te zien, kan nu terecht in
jecht: daar worden ze beide
rtoond in twee zalen van de
lfde bioscoop.
t is natuurlijk ten zeerste aan te
reien, want het is niet bevorder-
voor de geestelijke spijsvertering
midden in een film uit de span-
ig te worden gerukt. Het kost na-
rhand een beetje moeite om er
er in te komen, alhoewel Bertoluc-
verteltrant je al snel weer mee-
ept over bergen en dalen van het
jiaanse boerenleven.
nstreeks 1925 eindigde het eerste
el en moesten we gedwongen af-
held nemen van de helden, schur-
n en schaduwfiguren, met wie we
intens hadden meegeleefd,
sschien weet u het nog: Alfredo,
zoon van de padrone is een goed-
llend, politiek rose-getint persoon,
In vriendschap is verbonden met
Imo, de bastaardzoon van een dag-
mer. De meesterknecht Attila en
Uredo's lelijke nichtje Regina beli-
lamen het opkomend facisme;
Iredo is in liefde verbonden met
hi mooi, grillig en lichtelijk deca-
snt kunstenaarskind, Olmo met
lm revolutionaire onderwijzeres.
Schrille effecten
b het tweede deel wordt Alfredo
1900
Tweede
deel
padrone en trouwt zijn Ada. Olmo's
vrouw sterft in het kraambed. Attila
en Regina, ook in de echt verbonden,
tieren welig op de met bloed
doordrenkte moddergrond van het
fascisme. Ze schrikken niet terug
voor kindermoord (net zomin als
Bertolucci voor schril aangezette ef
fecten) en doden ook nog een onge
lukkige weduwe (Allda Valll) in wier
huis ze willen wonen. Alfredo's huwe
lijk loopt mis: Ada raakt aan de
drank omdat hij haar door zijn aar
zelende houding tegenover het fas
cisme steeds meer teleurstelt en
tenslotte verlaat ze hem. Olmo moet
onderduiken en wordt een held van
het verzet. Attila en Regina worden
na de bevrijding door de woedende
boerinnen met hooivorken bewerkt
en op het kerkhof afgemaakt. Alfre
do wordt dood verklaard doch niet
dood gemaakt, een soort boerenre
publiek wordt uitgeroepen. „De ba
zen zijn dood!" is de leus maar Alfre
do zegt. besmuikt glimlachend: „De
bazen zijn niet dood!" en aan het
allerlaatste eind zien we dat hij ge
lijk heeft. Olmo en Alfredo lopen,
oud geworden en dientengevolge be
pruikt en met meel bestoven, over
een landweggetje, stoeiend en bek
vechtend aan elkaar rukkend en
trekkend, nog steeds verbonden in
vriendschap en ergernis.
Hoogtepunten en
inzinkingen
Deze ironische. primitief-
geraffineerde epiloog vormt een van
de hoogtepunten van het tweede
deel. Er zijn er meer: het martelen en
doden van de boeren door de fascis
ten in grauwe blubber en stromende
regen; het tevoorschijn halen van de
boerenvlag die zo lang onder de
grond had geslapen; het uitbarsten
van het bevrijdingsfeest, als een na
tuurverschijnsel.
Er zijn ook inzinkingen. Te veel aan
dacht wordt besteed aan Ada
(misschien omdat Dominique Sanda
zo mooi is om naar te kijken) en haar
zieleroerselen belemmeren de gang
van het verhaal. Het gesol met Attila
en Regina duurt ook rijkelijk lang.
Maar welk epos kent zulke inzinkin
gen niet? Ze kunnen gemakkelijk
schuilen onder de manter der liefde,
een liefde die uitgaat naar de film als
geheel.
We hebben ons bij de bespreking van
„Novecento Deel I" uitgeput in lof
tuitingen, het heeft weinig zin dit
allemaal nog eens te herhalen. Zeer
duidelijk wordt vooral in het tweede
deel, dat Bertolucci zich heeft laten
inspireren door Russische films uit
de revolutiejaren en door Italiaanse
opera's. Onder andere, want hij heeft
alle mogelijke stijlen en kunstvor
men verwerkt. Maar het resultaat is
gelukkig een overheerlijk koekje van
eigen deeg.
Utrecht-Rembrandt I, 18 jr.
Scène uit „1900"
Mr. Klein. Benauwende sfeertekening van
bezet Parijs In een film van Joseph Losey.
De gehele week In 8tudk>, Utrecht.
deel I Magistraal epos van Bernardo
Bertolucci over de strijd van het Italiaanse
boerenproletariaat van 1900 tot 1945. De
gehele week in Tuschlnskl I; Palace-
Gronlngen; Tlvoll-Leeuwarden; Studio-
Lelden. Carolus-Nljmegen, Grand-
Rotterdam; Rembrandt-Utrecht.
Barry Lyndon. Prachtige film van Stanley
Kubrick over de verre, koude, schone we
reld van het verleden. De gehele week ln
Beyerd-Breda. City-Delft, Krlterlon-
Amsterdam; Ultkljk-Den Haag; Krlterlon-
Rotterdam.
Wilde Aardbeien. Bergman speelt met fan
tasie en werkelijkheid ln een film over een
oude man die terugkijkt op zijn leven. Vrij
dag- en zaterdagnacht Alhambra 2.
Amsterdam.
Bl«w-up. Bekendste en meest intrigerende
film van Michelangelo Antonionl over een
fotograaf die een moord ontdekt Vrijdag
en zaterdagnacht Kriterlon, Amsterdam.
De Rovers symphonic. Allerliefst muzikale
komedie van Fredertch Feher. die vele ou
deren zich ongetwijfeld nog zullen herinne
ren. Vrijdag-, zaterdag- en zondagnacht in
The Movies, Amsterdam.
La Maman el la Putaln. Briljante sfeerteke
ning van bepaalde Franse kringen na de
mislukte mei-revolte van 1968 van regisseur
Jean Eustache. Van 18 t.e.m. 21 nov.
Filmclub Nassau, Oronlngcn.
De Komedianten. Meesterlijke film van
Theo Angelopoulos over een bewogen stuk
van de Griekse geschiedenis, die zich
weerspiegelt in de belevenissen van een
reizend toneelgezelschap. 20 nov. Filmhuis
Nijmegen.
Diiimger it dood. Ferreri's beste film over
een man die uit verveling een moord begaat.
21 nov. De Skule, Franeker
La Régie du Jeu. 8plrltuele, niet ln het
minst verouderde zedcnkomedlc uit 1939
van Jean Renoir. Van 22 t.e.m. 24 nov.
Filmhuis, Den Bosch.
oegere geliefde duikt op, wordt ln
armen geprangd doch blijkt het
leen op de rechten van Zijn memoi-
s voorzien te hebben ach ja, zo
iat dat. Onderwijl maakt hij ritjes
iet de weduwe en gezamenlijk trap-
n zij menig cliché plat over leven,
x>d en alles wat daar tussenin ligt.
is weinig actie in „The Shootist"
le komt pas helemaal aan het eind
inneer Wayne de waardige
limoord kiest in een gevecht met
schurken uit het stadje) en er(
>rdt veel in gepraat. Het gevolg is.
it niet alleen de hoofdpersoon,
aar ook de film aan een langzaam
erfbed ten offer valt. Want door dat
brek aan actie valt des te meer op.
mager de intrige is. hoe misera-
11 de dialoog en hoe houteklazerig
Het taboe om John Wayne in een
film te laten sterven werd in „The
Cowboys" kennelijk doorbroken,
want in „The Shootist" moet de oude
man er weer aan geloven. Hij speelt
een „gunfighter", een „shootist", een
revolverheld die al reizend door het
land dertig mensen heeft doodge
schoten en ln het laatste stadium
van een dodelijke ziekte met zijn
flesje pijnverdovend laudanum toe
vlucht zoekt bij een keurige weduwe
(gespeeld door Lauren Bacail, eens
getrouwd met de legendarische
Humphrey Bogart). Welhaast ieder
een is hem liever kwijt dan rijk: de
sheriff zegt hem recht in het gezicht
dat hij met spanning wacht op zijn
stervensuur, zijn trouwe paard wordt
al bij zijn leven verkwanseld, een
het spel van John Wayne. Er is alleen
plaats voor een aardig bijrolletje van
Ron Howard als de lang niet vlekke
loze zoon van de weduwe, die ten
slotte toch het rechte pad wordt op
gestuurd.
Soms denk je, dat regisseur Don
Siegel een persiflage op een Western
heeft willen maken, maar het is he
laas bittere ernst (na keurig afgepas
te tussenpozen afgewisseld door
snaakse kwinkslagen en huiselijk ge
hakketak, dat spreekt). Zodat „The
Shootist" niet veel verder komt dan
bleek gebroddel in de marge van het
Wilde Westen.
Amsterdam-Tuschinski 2
Damrak, 18 jr.
Cineac
Voordat de Amerikaanse regis
seur Martin Scorsese bij een
groter publiek bekendheid ver
wierf door zijn films „Alice
doesn't live here anymore" en
„Taxi Driver" (die dit jaar in
Cannes de grote prijs kreeg)
juichten vele critici al over zijn
„Mean Streets" („Armoedige
Straten") die in 1973 werd ge
maakt. Dat hij zo laat in Neder
land wordt uitgebracht is te
wijten aan onduidelijkheid
over de rechten.
„Mean Streets" heeft weinig geld ge
kost en is in zevenentwintig dagen
opgenomen. Toch ben ik niet de eni
ge die deze film boven zijn bekroon
de „Taxi Driver" stelt: in „Mean
Streets" mag dan het perfectionisme
ontbreken, het is een film die bruist
van authentiek leven. Scorsese
groeide op in „Little Italy", een Ita
liaans getto ln het Newyorkse Man
hattan en daar speelt zijn film. Hij
begint met een milieuschildering
van de wijk: het neonkruis in de
kerk. de afval in de straten, het oor
verdovend lawaai uit bars en bil
jartkelders. De typen die zich in die
straten thuis voelen doen aan be
driegerij. opschepperijen en intriges,
zij zijn de leden van een kleine maf
fia die, keurig in het pak gestoken,
voortdurend bezig zijn om een ima
ginaire eer te handhaven of terug te
winnen. Uit deze typen maken zich
geleidelijk de hoofdpersonen los:
Charles, (Harry Keitel) een vrome
katholiek, die de heiligheid na
streeft; Johnny Boy (Robert de Niro)
een werkschuwe kobold met een in
gebouwd zelfvernietigingsmechanis
me; Theresa (Amy Robinson) vrien
din van Charlie en nichtje van
Johnny, die aan epileptische aanval
len lijdt, voor haar zelfstandigheid
vecht en uit de wijk weg wil. Maar
Charlie wil er blijven, want zijn oom,
een soort „peetvader" die het ver
heeft geschopt, heeft hem een eigen
bar beloofd mits hij Theresa en
Johnny opgeeft. Dit is voor hem
evenwel onmogelijk, omdat hij is be
zeten door een helpdwang, die hem
in allerlei verplichtingen drijft, hem
Scène uit „Mean Streets"
beloften doet afleggen die hij niet
waar kan maken en ten slotte zijn
ondergang bewerkstelligt Als hij
met de onmogelijke en onverbeterlij
ke Johnny Boy de wijk ontvlucht,
worden ze beschoten door ver
toornde gangsters, die al te lang op
hun geld hebben moeten wachten.
Dat levert een scène op, die sterk is
geïnspireerd door gangsterfilms uit
de jaren veertig.
Rode onderwereld
Scorsese Is erin geslaagd, niet alleen
de engheid, de benauwdheid, de lo
kale beperktheid van de wijk over te
brengen (..Little Italy" is inderdaad
erg klein), hij schildert minstens zo
indringend de mentaliteit: de voor
oordelen. het bijgeloof, de bigotterie
de hysterische ijdelheid. Hij ideali
seert zijn wijk dus allerminst, maar
toch is geen van de figuren die leven
in het rode onderwereld-licht van de
bars en discotheken, helemaal on
sympathiek. -Zelfs de gladde gang
ster niet. die ten slotte Charlie en
Johnny naar het leven staat.
naturalisme steken. Het lukt hem uit
dit milieu en deze figuren, le
vensecht als ze zijn, een allegorie te
distilleren over de levensweg van de
mens. „Je betaalt Je zonden niet in
de kerk, je betaalt ze op straat", zo
luidt de eerste zin Maar al te vaak
maakt een dergelijke pretentie een
film ongenietbaar, doch „Mean
Streets" stijgt erdoor tot een niveau,
dat door Jonge regisseurs in hun be
ginperiode slechts zelden wordt
bereikt.
Maar de regisseur blijft niet in het AmsCerdain-Leidsepleintheafer. 18 jr.
St. Ives, de hoofdpersoon uit de ge
lijknamige film (Charles Bronson)
mag dan als rechtgeaard journalist
met een hang naar de romanschrij
verij een hekel hebben aaan geweld,
hij zorgt er wel voor dat het publiek
er niet van verstoken blijft. Overal
waar hij gaat of staat vallen doden,
in de lift, in de wasserette, noem
maar op. „St. Ives" gaat over twee
onderwereldgangs met een keurige
faQcade. die bij het elkaar naar het
leven staan onze journalist als tus
senpersoon gebruiken, maar de de
tails van de intrige zijn nauwelijks te
volgen. Maakt niks uit, 't komt toch
neer op martelen en moorden en het
feit dat alle mannen corrupt zijn en
alle vrouwen sletten.
Regisseur J. Lee Thomson, die al
lengs van kwaad tot erger vervalt,
heeft voor zijn privé-detective-film
in vermomming wel een fraaie cast
gekozen: John Houseman. Jacqueli
ne Bisset en Maximilian Schell spe
len naast Bronson de hoofdrollen.
Doch de enige die hogelijk gepre
zen dient te worden is cameraman
Lucien Ballard, die nostalgische
herfstlandschappen naar ons toe
haalt en de sfeer van Los Angeles
met zijn rottende binnenstad, dure
buitenwijken en alles wat daartus
sen ligt met een trieste toets tekent.
Dan Haag-Passage; Rotterdam-
Thalia, 18 jr.
(ADVERTENTIE)
U bent ooit begonnen aan een
verzameling klassieke platen. Hoe
zit het daar nu mee? Bent u werke
lijk toegekomen aan uw ideaal: een
echte diskotheek met een serie
waardevolle lp's?
Gerenommeerde platenmaat
schappijen brachten de mooiste op
namen uit het klassieke repertoire
samen tot een indrukwekkende serie
van 44 lp's: DE KLASSIEKEN.
29,50 per maand.
Normaal bent u een heel kapi
taal kwijt voor zo'n klassieke verza
meling, maar deze diskotheek bouwt
u op voor maar 29,50 per maand.
Daarvoor ontvangt u steeds twee
hoogwaardige lp's kompleet met
Nederlandse toelichting. U spreekt
alleen met uw platcnhandelaar af dat
u elke maand de twee nieuwste
„Klassieken" bij hem ophaalt.
De eerste vier platen* liggen al
klaar.
U kunt al meteen de eerste vier
platen bij uw platenzaak ophalen. U
krijgt dan meteen de gratis opberg-
cassette en de speciale folder
waarin u veel meer gegevens over
„De Klassieken" vindt.
De mooiste klassieken.
Elke maand twee lp's voor maar f 29,50.
'Deze diskotheek is ook op
44 musicassettes verkrijgbaar.
