inderfonds VN wil meer
fijn dan een hulp in nood
oe Thailands militairen een nog
rille democratie om zeep hielpen
Tanziaanse moeders leren
gezond voedsel te kiezen
>r,
MAMA
.^k '60RB KUftH Q
v G**
AG 13 NOVEMBER 1976
BUITENLAND
TROUW/KWARTET 19
Nico Kussendrager
larde, houten banken, ergens aan de voet
de Kilimanjaro, wachten tientallen Afri-
ise moeders in kleurige kleding op hun
t. Rondom hen spelen zwarte kinderen,
bekend beeld in ziekenhuisjes in Oost-
ia.
één van de onderdelen
et „programma ter be-
ling van het kind", op-
door de regering van
nla met steun van Unl
et kinderfonds van de
gde Naties.
cial
Dk
le-
ten-
:ra-
/I
bestaat In 1976 dertig
iaar heeft weinig reden
chen. Miljarden zijn be-
voor de kinderen in ont-
ingslanden maar zij zijn
ergelijking met 1946 eer-
ichter dan beter aan toe.
de afgelopen jaren
het kinderfonds veel
lan haar lief was moeten
en aan noodhulp (bij
of natuurrampen) dan
tgeld kon uitgeven voor
ijke verbeteringen in bij
eeld de gezondheidszorg
wikkelingslanden. Vorig
was 220 miljoen gulden
Ikbaar voor projecten op
angere termijn, die deel
>ken van nationale ont-
l"ilingsplannen, terwijl 110
en werd besteed aan leni-
w directe noden.
Jnderfonds, oorspronke-
lat (jfcgeri ht om de kinderen
tdoor oorlog geteisterde
0 pa te helpen, vindt dat
- scheve verhouding. Wil
it I zichzelf op den duur
Ddig maken, dan zal aan
r Dij ibberde leefomstandig-
in ontwikkelingslanden
«ten veranderen en dat
liiet door noodhulp als
len van medicijnen en
iin geval van rampen.
van voeding en hygiëne om
ziekten te voorkomen en de
kindersterfte terug te druk
ken. Verder is het kinderfonds
nog meer naar de dorpen op
het platteland getrokken, waar
het merendeel van de mensen
in de Derde Wereld woont. Een
op Westerse leest geschoeide
gezondheidszorg in de steden
heeft amper zin, omdat dan
het grootste deel van de bevol
king van de medische voorzie
ningen verstoken blijft. Ook
zullen die dorpen zelf veel
meer betrokken worden bij het
opzetten en bemannen van de
gezondheidszorg in hun
gebied.
Er zal dan ook meer gebruik
worden gemaakt van mensen
die maar een eenvoudige me
dische opleiding hebben gehad
en die door de dorpsge
meenschap zelf zijn aangewe
zen. Zij krijgen die opleiding
niet ver van hun dorp en kun
nen dan na terugkeer eenvou
dige hulp geven en in ernstige
gevallen door verwijzen naar
streekziekenhuizen.
Rapporten
erd
I inderfonds heeft in de
Ier jaren een aantal din-
eleerd. Zo wordt niet
lleen maar aandacht be-
lan de medische verzor-
taar ook aan verbetering
Voor Unicef zijn deze lessen uit
het verleden nog voor een
groot deel papier. In dikke rap
porten liggen ze opgeslagen in
de kantoren in Genève maar
voor een deel wordt er QOk in
de praktijk al mee gewefkt.
Bij voorbeeld in Tanzania, één
van de minst ontwikkelde en
door de economische terug
gang meest getroffen ontwik
kelingslanden. De toestand
verslechterde door de droogte
in 1973 en 1974 en door de
versnelde ontwikkeling naar
,,ujamaa"-(gemeenschaps)
dorpen. Tanzania is een Derde
Wereldland dat althans póógt
AMECHUKUUA MflFUNiO YA MALEZI W CHAVCULA BORA
HA AMEHITIMU VI2URI
Het diploma, dat de Tanzaniaanse moeders na de voedingslessen krijgen.
het platteland bij het ontwik
kelen de voorrang te geven bo
ven de steden en probeert daar
een gespreide gezondheidszorg
op te zetten. Voor Unicef wa
ren dat redenen om Tanzania
te helpen bij de verbetering
van de voeding en de gezond
heid op het platteland in het
kader van het genoemde „pro
gramma ter bescherming van
het kind".
Het is als proef opgezet in drie
zeer verschillende gebieden
van het land. In het kustgebied
van Bagamayo waar de over
wegend islamitische bevolking
erg afwijzend staat tegenover
verandering, in het door de
droogte zwaar getroffen dis
trict Dodoma (de nieuwe
hoofdstad) in het midden van
het land, waar gemiddeld per
vierkante kilometer maar 27
mensen wonen die kilometers
moeten lopen om bij een ge
zondheidskliniek te komen, in
het vruchtbare Moshi-district
aan de voet van de Kilimanja
ro (de hoctgste berg van
Afrika).
Bezoek
Een internationaal groepje
journalisten bracht onlangs
een bezoek van een dag aan
dat gebied en maakte als te
doen gebruikelijk eerst haar
opwachting bij de regionale
commissaris. Semkiwa. Hij
noemde het district een „proef
gebied voor naoderne kinder
verzorging" ea wat daarvan
waar was konden de op dit
terrein nauwelijks ingevoerde
journalisten zieau onder leiding
van dr. Shuma. de leider van
het „m«oeder-en-kind-
programma" in, dat deel van
Tanzania. j
Hij begon ondanks de nadruk
op het platteland in een
stadszlekehuls, i namelijk dat
van Moshi. Zo'n zeventig moe
ders per dag krijgen daar voor
lichting over gezondheidszorg
en geboortenbeperking. Eén
van de meest voorkomende
ziekten is nog stooeds mazelen.
Eén op de vijtien kinderen
sterft hieraan. Het terugdrin
gen van mazelen is één van de
doelstellingen \ran het pro
gramma.
Het woord „gefcoortenbeper-
king" is wat verwarrend omdat
volgens dr. Shuma het bevol
kingsbeleid gerictot is op de
gezondheid van de mensen en
niet in de eerste plaats op be
perking van het aiintal. „Over
bevolking" noemt hij „een
westers probleem" en hij vindt
dat je het aantal ktaderen niet
moet beperken om de beper
king. „Er is ruimte genoeg in
Tanzania." Die vetenschap
hebben kennelijk ook de bij
het gesprek aanweeige artsen
en verpleegsters: hun eigen
kindertal loopt van zes tot
veertien. Dr. Bacha heeft geen
idee hoeveel mensen met de
voorlichting wordew bereikt,
maar weet wel dat veel vrou
wen vaak stiekum toornen om
dat het dorp het niet mag
weten.
Hij stelt voor naar Machame-
Kisiki te gaan, ongeveer een
uur rijden van Moshi, eerst
over redelijke wegen fangs si
sal en bananen, maar de
laatste tien kilometer glibbe
rend door de roodbruine drek,
af en toe tegen de bomen aan-
s lippend.
Het zal wel van vooringeno
menheid getuigen dat het
eerste wat in het oog springt de
opvallende reclames van
Nestlé voor melkpoeder zijn.
En dat terwijl borstvoeding
veel beter is en het melkpoeder
vaak wordt aangemaakt met
vuil water in vuile flessen, wat
allerlei ziekten tot gevolg
heeft. „Oude reclames," roept
dr. Ngoda verontschuldigend
en legt vervolgens uit dat dit
centrum bestemd is voor zo'n
50 duizend mensen die welis
waar ook hier kilometers moe
ten lopen om er te komen. Het
werk wat hier wordt gedaan is
te vergelijken met een Neder
lands consultatiebureau, zij
het dat in Machame-Klslki ook
de moeder in de gaten wordt
gehouden.
Duidelijk trots is dr. Mucha op
het voedingscentrum Nuru,
waar vrijwel geen medicijn
wordt gebruikt maar voorlich
ting wordt gegeven over voe
ding. Moeders die van ver ko
men kunnen er ook voor drie
weken verblijven, eventueel
met de kinderen. De leef
omstandigheden in het dorp
worden zoveel mogelijk nage
bootst, maar die vergelijking
moet met een korreltje zout
worden genomen, De oogst bij
het voedingscentrum staat er
beter bij en de kippen zien er
beter uit dan in veel dorpen
het geval zal zijn. Moeders die
het programma in Nuru heb
ben doorlopen krijgen een di
ploma mee naar huls met daar
op een rund, vissen, eieren,
mals en een kokospalm en de
tekst: „Moeder heeft met
goed gevolg lessen in voeding
gehad" en daaronder „Beter
voedsel voor een beter leven".
(Dit is het laatste van drie stuk
jes over ontwikkelingsprojecten
in Oost-Afrika. Het eerste ging
over een Nederlandse pater in
een door hem zelf opgezet dorp
en stond vorige week zaterdag
in de krant, het tweede ging
over Nederlandse hulp aan Ke
nia bij koffieziektebestrijding
en veeteelt en stond in de krant
van donderdag).
r Johan ten Hove
'le dagen na de coup van de Thaise militairen die een voortijdig einde
ite aan het democratisch experiment van premier Séni Pramoj, ging
ïven in de hoofdstad Bangkok zo te zien al weer zijn normale gang. Wel
en we op weg van het vliegveld naar de stad aangehouden door
liren die langs de weg met zandzakken en mitrailleurs versterkte
in hadden ingericht. Maar het was dan ook midden in de nacht en de
te machthebbers hadden ten slotte een avondklok ingesteld.
kok, waar de meest recente Mercedessen, Volvo's Datsuns en Toyota's
i dagelijks het leven zuur maken, vertoonde overdag dezelfde waan-
!e verkeerschaos als voorheen. Weliswaar verschenen er de eerste
i geen kranten en waren de universiteiten gesloten maar toch herin-
vrijwel niets er aan dat hier enkele dagen geleden, om precies te zijn
Jensdag 6 oktober, bloedige gevechten tussen leger, politie en studen-
idden gewoed. Hierbij werden meer dan honderd linkse studenten op
achtige wijze afgeslacht.
meer dan de dertig studenten waren
d, waarvan de officiële mededelin-
iwag maakten werd ons al spoedig
Ijk gemaakt door een regerings
jaar, die ons verder niet zonder
lig plezier zei dat de coup reeds lang
voren op poten was gezet. De stu-
ïonlusten, begonnen na de terugkeer
e oude militaire dictator Thanom
atsjorn. en uitmondend in de ge
il bij de Thammasat-universiteit in
:ok waren niets meer dan de directe
ding.
leken zich al weer te hebben
l bij de nieuwe situatie. Niet zo
lerlijk misschien in een land dat
|[de tweede wereldoorlog van de ene
aire dictatuur in de andere rolde,
dat er wezenlijk iets veranderde
'e grote massa van het volk. Het was
i jaar geleden dat Thailand het
llhefc eerst langs parlementair demo-
u? weg probeerde.
'73 gingen Thaise studenten
de straat op om te demonstreren
het gehate bewind van maarschalk
Kittekatsjom en generaal Prap-
ithien. Deels vanuit een oprecht
en deels vanuit een modieus, uit
«ten overgewaaid radicalisme, kwa-
le zonen en dochters van Thailands
aristocratie in verzet tegen de corrup-
i het machtsmisbruik onder het mili-
bewind en eisten verregaande hervor-
tn van de feodale Thaise samenle-
Maar het was pas nadat belangrijke
•nderdelen en koning Phoemibol zich
r de demonstraties stelden, dat Tha-
an de zijnen het veld moesten ruimen
ar het buitenland verdwenen.
*arop volgende paar jaren maakten
ogere sociale lagen in de Thaise sa
ving een versneld politiek be-
"ordingsproces door wat resulteerde
oprichting van een groot aantal poli
tieke partijen, die elkaar te vuur en te
zwaard bestreden.
Mao en Che
De idealisten onder de studenten togen
met Che Guevara en Mao Tse-toeng in het
achterhoofd naar het platteland om de
traditioneel denkende boerenmassa te ac
tiveren en tot protest aan te zetten tegen
het in Thailand overheersende groot
grondbezit. Velen bleven met dezelfde fi
guren op hun spandoeken maar in hun
achterhoofd het uitzicht op de geriefelijke
baantjes die passen bij de afgestudeerde
Thaise aristocratie, op de universiteiten
achter en hielden ellenlange discussies
over Thailands toekomst.
Hoe dan ook, Thailand werd een democra
tie met een gekozen parlement en Seni
Pramoj werd premier van een coalitie, die
zeer moeizaam tot stand kwam en on
werkbaar bleek. Hij'hield het een week uit
en werd opgevolgd door zijn jongere broer
Koekrit Pramoj. Ook hij stond aan het
hoofd van een al even ongemakkelijke
coalitie van partijen die elkaar het licht in
de ogen niet gunden. Zijn eigen sociale
gerechtigheidspartij had bij lange na niet
de meerderheid in het parlement. Beide
premiers verloren zoveel tijd met het poli
tieke gekrakeel dat er van een wezenlijke
aanpak van de problemen in het land
nauwelijks sprake was.
Daarbij kwam nog dat de militairen weinig
anders deden dan op een gelegenheid
wachten om opnieuw de macht aan zich te
trekken. Hetgeen waarschijnlijk alleen
niet gebeurd is omdat ook binnen het
militaire apparaat de verdeeldheid bijzon
der groot was.
Koekrit Pramoj gaf het in januari van dit
Jaar op. Hij ontbond het parlement en
schreef vervroegde verkiezingen uit, die in
april gehouden werden en waaraan 58 par-
De staatsgreep in Thailand ging gepaard met bloedige gevechten tussen leger en studenten
en studenten onderling. Een aantal van hen zoekt hier dekking tegen de kogels uit de
automatische geweren, waarmee politiemannen het vuren uit de universiteitsgebouwen
beantwoorden.
tijen deelnamen. Thailand maakte zich op
voor deze verkiezingen in een sfeer van
geweld en intimidatie waarbij alles wat
maar enigszins naar „links" zweemde werd
afgedaan als „communistisch". En dat is
in een land waarvan de buren het jaar
daarvoor in communistische handen over
gingen en een grote stroom vluchtelingen
naar Thailand veroorzaakten, een zeer ef
fectief scheldwoord.
Roversbenden
In Thailand heet tegenwoordig alles wat
niet deugt „communist". Zo heten de
platvloerse roversbenden die er in de afge
legen gebieden 's nachts een paar centen
bijverdienen door auto's aan te houden en
reizigers uit te schudden „communisten".
Deze panische angst voor het communis
me is voor een deel te verklaren als reactie
op de door de grote massa van het Thaise
volk geziene ondermijning van het gezag
van de koning, de staat en het boeddhis
me. Met name de nogal luidruchtig met
revolutionaire ideeën koketterende stu
denten hebben bij de Thaise bevolking
kwaad bloed gezet. De conservatieve en
rechtse partijen hebben van deze gevoe
lens dankbaar gebruik gemaakt en een
ware hetze ontketend tegen alles wat
Jinks" was.
De verkiezingen leverden een overwinning
op voor de conservatieven en rechts. Seni
Pramojs rechts van het midden staande
democratische partij kreeg 115 van de 279
zetels en ging een opnieuw ongemakkelij
ke coalitie aan met de zeer conservatieve
Cart Thai (vrije natie) partij en twee kleine
rechtse partijen die sterke banden met het
leger onderhielden. Seni hoopte dat deze
militaire rela,tie van zijn coalitiepartners
Thailand zou behoeden voor de zoveelste
milita're coup. De linker-vleugel van zijn
eigen partij echter verafschuwde de
partners omdat deze naar hun mening
alles behalve een democratie voorstonden.
Toen kwam in september oud-maarschalk
en oud-dictator Thanom Kittekatsjom te
rug uit Singapore. Kaal geschoren en in
het oranje-kleurige gewaad van een
boeddhistische monnik. Hij kwam om zijn
zieke 91-jarige vader te bezoeken en diens
dood af te wachten, althans dat zei hij zelf.
Enige maanden daarvoor had Praphas
Charusathien. de andere dictator, al gepro
beerd Thailand binnen te komen. Maar het
verzet onder brede lagen van de bevolking
tegen zijn komst was zo groot dat hij naar
Taiwan terugkeerde.
Gevoelige snaar
Met de nieuwbakken monnik Thanom was
het anders. Alleen links, en dan met name
de linkse studenten vonden dat hij weg
moest. Bij grote delen van het volk raakte
Thanom een gevoelige snaar door als
boeddhistische monnik het land binnen te
komen. Of de komst van Thanom deel
uitmaakte van een weloverwogen komplot
is niet bewezen, maar kan ook niet uitge
sloten worden.
Premier Seni Pramoj zat in een lastig
parket. Als democraat en in Oxford opge
leide jurist voelde hij er weinig voor een
man in het boeddhistische boetekleed over
de grens te zetten. Hij aarzelde en de
demonstraties van links werden feller. In
zijn eigen partij kreeg Seni de wind van
voren en hij besloot af te treden. De koning
accepteerde zijn ontslag niet (wie zou er in
vredesnaam Thais premier moeten wor
den) en na enig heen en weer bleef Seni
Pramoj aan onder voorwaarde dat hij zijn
kabinet zou wijzigen.
De spanning en het geweld uit de dagen
voor de verkiezingen waren teruggekeerd.
Militaire radiostations waren constant in
de lucht en beschuldigden links ervan
Thailand te willen uitleveren aan het com
munisme, en het koningsschap te willen
vernietigen. Als antwoord op de demon
straties werd de Thammasat-universiteit
gesloten en daarop werd deze door linkse
studenten bezet. Twee studenten kwamen
in het geweld op gruwelijke manier om het
léven en bij de universiteit werden uit
protest twee poppen opgehangen, waar
van de een sterk op de kroonprins leek.
De maat voor de koningsgezinde Thais
was vol. De militaire radio verkondigde
dat er Vietnamese communisten op de
universiteit zaten en dat de studenten
zwaar bewapend waren. Rechtse
knokploegen, leger en politie bestormden
de universiteit en richtten een waar bloed
bad aan.
Enkele uren later kondige het opperbevel
van de Thaise strijdkrachten aan dat ad
miraal Sa-Nga Tsjarloryoe, minister van
defensie in Seni's kabinet, aan het hoofd
van een militaire raad de macht had over
genomen. Het parlement werd opzij gezet,
de staat van beleg afgekondigd, een
avondklok ingesteld, kranten verboden en
er werd een grootscheepse klopjacht ge
houden op alles wat „links" dus commu
nistisch was.
„Een reeds lang voorbereide coup", zoals
de regeringsambtenaar vergenoegd op
merkte. Maar dan wel één die tenslotte op
naam kwam te staan van de man die hem
niet voorbereidde. De Thaise strijdkrach
ten waren zeer verdeeld, hoewel ze het over
enkele zaken wel eens waren. Ten eerste
dat je het besturen van een land als Thai
land eigenlijk nooit helemaal moet overla
ten aan burgers en ten tweede dat Thai
land zeer snel afdreef naar het door hen
verafschuwde communisme. Maar over de
te volgen ontwikkelingsstrategie beston
den grote verschillen.
Van de verschillende groepen militairen
die iets in de zin hadden was die onder
leiding van generaal Yos het verst met de
voorbereidingen gevorderd. Generaal Yos
had begin dit jaar al eens eerder een
summiere poging gedaan de macht aan
zich te trekken. HIJ onderhield relaties met
de oude Thaise machthebbers en schijnt
ook de hand te hebben gehad in de terug
komst van Thanom. De generaal voerde
het bevel over het eerste leger dat strate
gisch gelegerd ligt' rond de hoofdstad
Bangkok. Zonder de steun van deze troe
pen is een militaire staatsgreep in Thai
land vrijwel ondenkbaar. Ook de linker
vleugel van Seni's democratische partij
was dit wel bekend en zij heeft dan ook
geprobeerd generaal Yos het bevel over
deze troepen te ontnemen. Hij en enkele
andere officieren zouden overgeplaatst
worden naar bureaubaantjes, waar ze wei
nig directe Invloed zouden kunnen uitoefe
nen op de troepencommandanten.
Generaal Yos vroeg en kreeg echter een
„overgangsperiode" van enkele dagen om
het bevel over te geven. Binnen deze enke
le dagen verschaften de gevechten op de
Thammasat-universiteit hem de gelegen
heid in te grijpen. Admiraal Sa-Ngad, de
dag tevoren door Seni Pramoj benoemd
tot minister van defensie koos de zijde van
de komplotteurs nadat men hem ervan
veraekerd had dat de koning zijn goedkeu
ring aan de staatsgreep gegeven had. Seni
Pramoj werd daarop benaderd om aan te
blijven als premier. Maar hij weigerde aan
het hoofd te staan van een regering die
niet via democratische verkiezingen tot
stand gekomen was.
Zestien jaar
Daar had de nieuwe premier Thanin Krai-
vlchien, een professionele anti-communist
minder moeite mee. In zijn eerste rede
voor de Thaise radio maakte hij bekend
dat Thailand vier fasen van vier Jaar zai
moeten doormaken om weer tot een demo
cratisch bewind te kunnen komen. Zestien
Jaar is in de Thaise verhoudingen echter
een bijzonder lange tijd. Drie Jaar van
democratisch experimenteren, hoe ver
ward en hoe gebrekkig ook. heeft bij zeer
vele Thais toch de smaak van de vrijheid
achtergelaten.
Bovendien zullen de opstandige commu
nistische bewegingen in het noorden van
het land versterkt worden met een groot
aantal teleurgestelde en verbitterde men
sen die nu wel degelijk van „links" naar
communistisch zullen overhellen. En ver
der zijn bij een militaire coup. waaraan
slechts enkele legeronderdelen meededen,
nooit alie generaals tevredengesteld...
(Dit is het eerste van twee artikelen over de
ontwikkelingen in Thailand.)
