Middenschool is geen tovermiddel
Vatersnood trof
alve eeuw
eleden vooral
et Land van
laas en Waal
Bloed dank zij
PGX vloeibaar
>t bleef niet altijd „Veilig
ssen de stromen"
^Snkse kritiek op minister Van Kemenade
Europese rivieren
braken door dijken
ns
IDAG 30 OKTOBER 1976 BINNENLAND
r
Foto van de toestand na de overstroming te Horssen.
van Maas en Waal er het ernstigst
aan toe. ook buiten Gelderland wer
den delen van Nederland getroffen
door overstromende rivieren, beken en
andere wateren. In Limburg liepen
Maastricht. Roermond en Venlo on
der. Brabant en ook Overijssel hadden
eveneens met wateroverlast te kam
pen. In Friesland stonden de lande
rijen in de omgeving van Grouw zo
ver men kon zien onder water. Elders
in Europa was de situatie niet beter.
België had het ook te kwaad met de
Maas In Duitsland teisterde de Rijn
grote streken. Tragisch was de situatie
in het stroomgebied van ae Donau.
speciaal Hongarije, waar honderden
doden vielen.
De ramp was internationaal ën~ tege
lijk regionaal, dat was duidelijk. Vol
gens een in het rampgebied verschij
nende krant moet de toenmalige mi
nister-president. dr H. Colijn. gezegd
hebben dat het lang geen nationale
ramp was. Het zou wel meevallen; de
bodem zou er vruchtbaar door worden.
Of het nu een nationale ramp was of
niet. overal in Nederland kwam de
hulp op gang, Meer dan vier miljoen
gulden wist het rampenfonds in die
tijd van malaise en werkloosheid bij
een te brengen. Soms speelden chari-
tas en commercie door eikaar heen.
De Heck's Lunchrooms berichtten per
advertentie dat. wie daar kwam eten
en drinken, een bedragje in de offer
bus kon doen. en de eerste vijfhpn-
derd gulden zouden door het bedrijf
worden verdubbeld. In Tilburg gaf de
R.K. Bioscoop-Onderneming een lief
dadigheidsvoorstelling. Vertoond werd
de film ..Credo, het wonder van Lour-
desEen deel van de opbrengst ging
naar de slachtoffers. Diverse firma's
boden de gedupeerden meubelen, de
kens. serviesgoed en kleren aan met
extra kortingen.
Het zakenleven haakte meteen in. Er
werden in de bladen pompen geof
freerd met het oog op ondergelopen
kelders, waspoeder dat modderkluiten
aanstonds zou oplossen, behangsels
die houdbaar waren op vochtige mu
ren en een droogapparaat dat alle nat
geworden apparatuur in huis zou
kunnen redden. Er werden excursies
per autobus naar het rampgebied
georganiseerd. En de Ver. v. d. Thee
cultuur in Ned.-Indië waarschuwde
"Drinkt Uw water in den vorm van
Thee. Ongekookt water is levensge
vaarlijk'Op de trams in Amsterdam
stond Helpt Uw Mede-Nederlanders
De historische vereniging "Tweestro
menland" roept in het mooie veertien-
de-eeuwse kasteel te Hemen de wa
tersnoodramp van 1926 in de herinne
ring terug voornamelijk met een vijf
honderdtal foto's. Ook is een dia
klankbeeld samengesteld met betrek
king tot de overstroming. Tenslotte
verzorgt de RONO een geluidsdocu
mentaire. deels in dialect en opge
bouwd uit gesprekken met ooggetui
gen van de calamiteit.
De tentoonstelling is tot l december
iedere zondag te bezichtigen 's mid
dags van één tot vijf uur. Voor groe
pen bestaat de mogelijkheid haar op
werkdagen te bezoeken. Dat moet dan
na telefonische afspraak: 08874-
1475.
Het fotomateriaal geeft een Indruk
van de trieste toestanden, die tijdens
de watersnoodramp en daarna voor
namelijk in het Land van Maas en
Waal maar ook elders in Nederland en
daarbuiten heersten, van de manier
waarop het reddingswerk werd aan
gepakt en van de hulp zoals die aller-
wege ten behoeve van de slachtoffers
op gang kwam.
Een aantal foto's toont koningin Wll-
helmina. die als een der eersten, sa
men met prins Hendrik, het ramp
gebied bezocht. "Tweestromenland"
heeft ter herdenking van de waters
noodramp een penning uitgegeven,
die werd ontworpen door de Maas-
bommelse edelsmid Bob Maasse. Zij
Is in zilver en brons verkrijgbaar Op
de beeldzijde een theoretisch tot in
het oneindige door te trekken rij hui
zen in het water. Op de keerzijde de
tekst, die men op het watersnoodmo
nument te Alverna vindt: Quae prima
in honore et prima tn amore (Wie de
eerste is In ere. Is ook de eerste in
liefde). Woorden die In dit geval slaan
op koningin Wilhelmlna. die in het
Land van Maas en Waal velen op
zocht in hun nood.
Bn niet alleen in het Land van Maas
en Waal. Overal in Nederland, waar de
rivieren een spoor van vernieling
hadden getrokken, verscheen zij.
Veertien dagen trok ze er voor uit. Per
trein, waarin ze 's nachts ook sliep,
reisde ze naar de verschillende plaat
sen. Met een bootje liet ze zich naar
vele getroffen gezinnen brengen. Dat
was in januari 1926 Sommige gebie
den waren toen nog onbereikbaar.
Enkele maanden later bezocht ze die
alsnog.
r Jac. Lelsz
tor Piet Hagen
[•RECHT Er was een tijd dat de Nijmeegse hoog-
aar Jos van Kemenade de grote onderwijs-ideoloog
is van de socialisten. De rapporten van de Wiardi
ckman Stichting, de nota's van het N.V.V. en de
mdpunten van de algemene bond van onderwijzend
rsoneel (A.B.O.P.) droegen duidelijk zijn stempel,
i drieëneenhalf jaar regeren ziet dat er anders uit.
n deel van de Partij van de Arbeid begint zich tegen
(minister van onderwijs te keren; de vakbond F.N.V.
imet een uiterst kritisch commentaar op de contou-
nota gekomen; en belangrijke groepen in de
.O.P. beginnen afstand te nemen van hun grote
irman.
li hoeft Vai) Kemenade nog
et direct yoor een aanval
de rug te vrezen. De link
achterban is namelijk in
izelf verdeeld, en dank zij
verdeeldheid kan Van
imenade zich waarschljn-
toch wel staande houden
symbool van een socialis
me onderwijspolitiek. Hij
de radicalen die vinden
hij niet ver genoeg gaat
ipelen tegen de groep die
iden dat hij te hard van
ipel is gelopen. Het ls bo-
idien niet onwaarschijn-
c dat de linkse gelederen
h weer sluiten op het mo-
int» dat Van Kemenade's
title werkelijk bedreigd
rdt, maar dan vanwege de
tiek van christen-demo-
itische en liberale zijde.
beslister men van die
nt bij de volgende kabi-
tsformatle het hoofd van
n Kemenade eist. des te
verzettelijker zal de Partij
n de Arbeid voor Jos van
imenade in de bres sprin-
n.
lettemin blijft het boeiend
zien hoe met name de Al-
mene Bond van Onderwij-
nd Personeel zich ontwik-
lt van trouwe fan-club tot
itische vakbond. Aan de
e kant is er de militante
ker vleugel die het onder-
jsbeleid van de eens ver-
erlijkte Jos veel te zuinig
idt. Geef ons kleinere klas-
in plaats van straalja-
rs. zeggen zij de C.P.N. na.
tn de andere kant heeft de
Ifduizend leden tellende
:tie mavo-havo-v.w.o. zich
itpopt als een van de meest
rvente tegenstanders van
Van Kemenades midden
school voor twaalf- tot zes
tienjarigen.
In het voorjaar heeft deze
sectie al een voorlopig stand
punt ten aanzien van de mid
denschool gepubliceerd. Daar
door is nogal wat beroering
ontstaan, met als gevolg dat
er nu op 12 november op
nieuw een vergadering be
legd is.
Omdat het in het verleden
met name de A.B.O.P. en het
F.N.V. geweest zijn die de
middenschool propageerden,
ls het Interessant kennis te
nemen van de bezwaren die
G. J. Erdsieck. hoofdbestuurs
lid van de A.B.O.P. en vlce-
voorzitter van de sectie
mavo-havo-v.w.o., nu tegen de
middenschool In de voorge
stelde vorm aanvoert.
Vraag: In uw voorlopig com
mentaar op de contouren
nota voert u vele bezwaren
aan tegen de middenschool
zoals Van Kemenade die wil.
Maar u gaat niet in op be
paalde voordelen die de mi
nister noemt. Vindt u bij
voorbeeld niet dat de school
keuze die nu op twaalfjarige
leeftijd tot stand komt moet
worden uitgesteld tot onge
veer vijftien, zestien jaar?
Erdsieck: Door de mammoet
wet is de doorstroming flink
verbeterd. Ongeveer de helft
van de mavo-scholieren
stroomt door naar de havo.
en een deel van de havo
leerlingen gaat naar gym
nasium of atheneum. Het
lager beroepsonderwijs heeft
weliswaar nog een eigen
brugklas, maar als je de the-
de minister, dat de leerstof
verbreed moet worden. Voor
al in mavo-havo-v.w.o. zou
nu te weinig gedaan worden
aan praktische, creatieve en
sociale vorming.
Erdsieck: Ik vind het prima
om meer aan andere vakken
te doen. Maar dan moet je
de schoolweek weer terug
brengen op 32 lesuren. De
vèrmindering tot 30 uur is
een bezuiniging geweest van
het vorige kabinet, die nu
weer ongedaan gemaakt moet
worden. Binnen de huidige
lessentabel zie ik geen ruim
te meer.
Vraag: Een veel gehoord rao-
tlef voor invoering van de
middenschool is dat andere
landen (Engeland, West-
Duitsland, Zweden, Dene
marken, Frankrijk, België en
noem maar op) ook begon
nen zijn met een soort mid
denschool.
Erdsieck: Wat het buiten
land doet interesseert me
niet zoveel. Daar hebben we
ons nooit zoveel van aange
trokken. Met name op het
gebied van onderwijs en cul
tuur hebben we in Nederland
onze eigen ideeën. Dat kun
Je niet zomaar ongedaan ma
ken. De hier bestaande vrij
heid van onderwijs (hoewel
vaak misbruikt) maakt dat
je Nederland niet zomaar
met andere landen kunt ver
gelijken.
Vraag: In uw voorlopig com
mentaar geeft u de voorkeur
aan geleidelijke verbetering
van het bestaande systeem.
Waaraan denkt u dan?
Erdsieck: Ik kan me inden
ken dat je de verschillende
brugklassen meer op elkaar
afstemt.
Vraag: Blijkens uw commen
taar bent u niet tegen de
middenschool op zichzelf,
maar vooral tegen de mid
denschool die Van Kemena
de voorstelt.
Erdsieck: De middenschool
van Van Kemenade dreigt
toch weer afgestemd te wor
den op de behoeften van het
bedrijfsleven, dat jonge, al
gemeen gevormde werkne
mers nodig heeft, met wie Je
nng p!>o kanten op kunt. En
aoor de toch weer optreden
de selectie voor de boven
school zal de onderlinge con
currentie eerder erger dan
minder worden. De midden
school is te veel beschouwd
als het tovermiddel tegen alle
maatschappelijke kwalen.
Vraag: U bent dus wel voor
een ideale middenschool,
maar u weet dat die voorlo
pig helemaal onbereikbaar is.
Erdsieck: Alleen al door ge
brek aan geld zal er van het
oorspronkelijke Ideaal van de
middenschool niets terecht
komen. Laten we niet verge
ten hoe de mammoetwet van
Cals destijds ls uitgekleed.
Nu men in de toekomst dras
tisch op onderwijs wil bezui
nigen. dreigt hetzelfde met
de middenschool te gebeu
ren. Er zal ontzettend veel
geld nodig zijn om het on
derwijs zó in te richten, dat
je kinderen van lager be
roepsonderwijs en havo drie.
vier Jaar lang samen les
kunt geven. Denkt u zich In
wat dat betekent voor een
wiskunde-leraar die tot nu
toe alleen havo- of v.w.o-
leerlingen heeft les gegeven.
Als ik voorstanders van de
middenschool vraag hoe zij
dat probleem willen oplossen
zeggen ze: alle leraren moe
ten bijscholing krijgen En
als ik dan vraag of tiat bin
nen of buiten hun normale
weektaak moet. vertellen ze
je dat daarvoor minstens 3
taakuren per week nodig zijn.
En dan drie Jaar lang. Reken
maar eens uit wat dat kost.
Vraag: Van Kemenade zal
ow commentaar wel tanden
knarsend gelezen hebben.
Van je vrienden moet je het
maar hebben.
Erdsieck: Ik heb nog altijd
veel bewondering voor deze
minister. Maar ik geloof niet
dat je het ideaal van gelijke
kansen via het onderwijs tot
stand brengt. De ongelijk
heid zit 'm in ons hele maat
schappelijk systeem. Dan zie
ik meer in extra hulp aan
scholen in achterstandsgebie
den. zoals Van Kemenade
vooral in het lager onder
wijs geeft. Ik ben rector van
een scholengemeenschap op
't Kanaleneiland In Utrecht.
Wij zouden extra hulp heel
goed kunnen gebruiken. Juist
voor de leerlingen die Van
Kemenade op het oog heeft.
(tNEN In het Ambthuis in Druten in het Land van Maas en
de voormalige zetel van het polderdistrict, bevindt zich op een
van de Tiroler stucwerker Johan Martijn Rieff een latijnse
Inter Amnes Tuta (veilig tussen de stromen). De betrekke
nd van deze woorden is meermalen gebleken. Vooral einde 1925
gin 1926 toen vele Europese rivieren buiten de oevers traden en,
Nederland betreft, met name het Land van Maas en Waal zwaar
getroffen. Aan deze ramp wordt op het ogenblik door de histo
id vereniging "Tweestromenland" een 'tentoonstelling gewijd in
;aaf bewaarde kasteel Hernen.
fhber 1925 vond in vele delen
Europa overvloedige regenval
De hogere gedeelten meldden
iwval. Rond de kerstdagen stak
zuidenwind op. Behalve door
ater zwollen de rivieren zo-
ook door smeltwater. 30 de
liet het KNMI in De Bilt we-
t er storm op komst was. Oude
morgens om kwart voor
brak de hoogopgestuwde Maas
lederasselt door de dijken. Het
de eerste en de ernstigste dijk-
ak van een reeks. Als een ver-
ig kwam de dijkdoorbraak niet.
lieurs zeiden nooit eerder zulke
waterstanden te hebben bere-
door de Maas joeg In die tijd
"tiljoen liter water per seconde.
Land van Maas en Waal kwam
Ik te staan. Honderden bewoners
Ide streek moesten worden geëva-
frd. Dat gebeurde met behulp van
Be boten. Aan het reddingswerk
I onder meer door mariniers deel-
hnen. Sommige ingezetenen wil
den blijven als ze nog maar over een
vierkante meter droge grond beschik
ten. maar een dagje later moesten ze
door het stijgende water toch ver
trekken.
In tegenstelling tot de stormramp van
1 februari 1953. toen ruim 1800 doden
werden geteld, waren er in 1926 geen
doden. Althans niet in directe zin.
Vermoedelijk zijn er naderhand wel
wat sterfgevallen geweest, die nog met
de overstromingen verband hielden;
slachtoffers van longontstekingen
enz. Duizenden stuks vee gingen ver
loren. Economisch vielen er geweldige
klappen, ook bij de tuinders. Jaren
later werden de gevolgen nog ge
voeld. Over de goede teelaarde was
een laag zand geschoven. Tenslotte is
die door de Heidemaatschappij ver
wijderd. Alleen al in het Land van
Maas en Waal werden 2500 woningen
min of meer zwaar beschadigd.
Was. wat ons land betreft, het Land
G. J. Erdsieck
oretische richting kiest heb
je later ook weer aansluiting
op het middelbaar beroeps
onderwijs. De keus tussen
beroepsonderwijs en mavo
havo is dus niet onherroepe
lijk.
Vraag: Toch is het voor een
twaalfjarige moeilijk te we
ten of hij bijvoorbeeld naar
een !.t.s. of naar een mavo
zal gaan.
Erdsieck: Zouden ouders, on
derwijzers en het kind Zélf
niet in staat zijn om tussen
het vierde en twaalfde jaar
ongeveer te bepalen wat de
beste vervolgopleiding is.
zeker als je later nog kunt
overstappen?
Vraag: Maar als de school die
door de ouders gekozen wordt,
de leerling weigert?
Erdsieck: Ik vind dat de keus
van de ouders de doorslag
moet geven. Als de ouders
echt voor een bepaalde
school kiezen, moet hun kind
de kans krijgen te bewijzen
wat hij kan. Op mijn school
laten we bijna iedereen die
zich aanmeldt toe. We heb
ben twaalf brugklassen die
helemaal gemengd zijn (ma
vo-havo-v.w.o.) en slechts
één brugklas waar kinderen
in zitten voor Wie mavo
waarschijnlijk te hoog ge
grepen is. Wij kijken nau
welijks naar de uitslag van
de schooltoets.
Vraag: U zegt dat de door
stroming zo gemakkelijk is.
Maar navo-scnoicn stenen
soms ook weer eisen aan
•scholieren met een mavo
diploma.
Erdsieck: Dat weet ik. Dan
moeten ze gemiddeld een
zeven op hun eindexamen
mavo hebben, of ze moeten
bepaalde vakken in hun pak
ket hebben. Het is vooral het
bijzonder onderwijs dat ho
ge eisen stelt. Daar ben ik
tegen. Je toelatingsbeleid
moet zo ruim mogelijk zijn.
Als het echt niet gaat, merk
je het wel.
Vraag: U besteedt geen aan
dacht aan het argument van
TROUVy/KWARTET 11
Een Britse groep onderzoekers is er naar alle
waarschijnlijkheid achter, waarom het bloed ons niet
in de aderen stolt. En dat is biologisch nieuws van de
eerste orde, met een medische achtergrond die op z'n
minst de aandacht trekt Tegen de tijd dat het bloed
ons namelijk wèl in de aderen stolt (de slagaderen dan),
zitten we op het omvangrijke terrein van hartinfarct en
beroerte.
Bloed stolt wanneer het in con
tact komt met bijna willekeu
rig welk soort oppervlak. De
wanden van onze bloedvaten,
mits onbeschadigd, vormen
wat dat betreft een uitzonde
ring. De vraag hoe dat komt,
blijkt een eenvoudig antwoord
te hebben: die wanden produ
ceren een stof die stolling in de
klem tegengaat. U of ik had
den het zelf kunnen bedenken.
Het verschil is alleen dat de
groep van J. R. Vane in het
laboratorium van geneesmid
delenfabrikant Wellcome het
bestaan van die stof hebben
aangetoond en enkele ei
genschappen vastgesteld.
Knap werk, want als ze het
spul twintig minuten bij ka
mertemperatuur lieten staan,
was het al weer onwerkzaam
geworden en dus kennelijk
ontleed. Gelukkig blijft het in
de diepvries dagen goed, zodat
het redelijk mogelijk moet zijn
om de structuur op te hel
deren.
Niet alleen hebben Vane en
zijn mensen de anti-
stollingsstof bij de kop. Ze
kunnen die ook inpassen in
andere net verworven kennis,
en dan een overtuigend ver
haal op tafel leggen over het
sturingsmechanisme van de
bloedstolling bij de vaatwand.
Een onderwerp van levensbe
lang. zoals we al vaststelden.
Wanneer daar nog bij gevoegd
wordt een speculatieve (maar
zeker niet uit de lucht gegre
pen) gedachte over het ont
staan van verhoogde
bloeddruk, dan wordt de op
winding in vakkringen toch
wel begrijpelijk.
Simpel
Als Je het verhaal naleest, was
het eigenlijk doodeenvoudig.
(Maar dat blijkt altijd achteraf
pas.) Je stampt de aorta, de
grote lichaamsslagader, van
een varken fijn. Je centrifu
geert ln een paar stappen de
grovere bestanddelen van de
cellen af en Je houdt de zoge
naamde microsomen over (bio
logen-Grieks voor „kleine din
getjes"). En Je bekijkt wat die
microsomen doen met ver
schillende prostaglandins.
Dat zijn aan elkaar verwante
stoffen die een verwarrend
aantal ingrijpende effecten op
verschillende lichaamsdelen
en weefsels hebben De naam
wordt afgekort tot PG en ze
heten netjes PGA tot en met
PGH. Dat er intussen ook
prostaglandin es als PGF2a
worden onderscheiden, wijst
erop dat het systeem nogal
eens ingewikkelder ln elkaar
bleek te zitten dan het zich
aanvankelijk liet aanzien.
Dan komt er een stuk uitge
breid en nogal dom routine
werk. Een heel rijtje prosta
glandines wordt met die micro
somen ln contact gebracht, en
je kijkt of er Iets gebeurt Dat
kan alleen op een indirecte
manier, door met een batterij
standaardproeven te controle
ren of de (bekende) biologische
activiteit van de prosta glandi
nes nog aanwezig is.
En dan blijkt het met PGG2
en PGH2 raak te wezen. Onder
invloed van de microsomen
worden zij kennelijk omgezet
in een nog onbekende stof met
afwijkende eigenschappen, die
je voorlopig maar prostaglan-
dineXnoemt.PGX. Je zoekt een
manier uit waarop Je dat PGX
uit het mengsel kunt Isoleren.
Als dat gelukt ls ga Je bekijken
wat voor biologische effecten
dat PGX zoal heeft Na een
heleboel proefjes die weinig
opmerkelijks te zien geven,
ontdek je dat PGX ln verras
send kleine hoeveelheden de
klontering van bloedplaatjes
verhindert.
Lampjes
Dan gaan in Je achterhoofd de
rode lampjes opflikkeren en
weet je dat Je de kolommen
van het gezaghebbende Nature
zult bereiken met Je verhaaL
(S. Mondaca, R. Gryglewski, 8.
Bunting en J. R. Vane, Nature,
vol. 263. pag. 663-665. 21 okto
ber 1976). Want het klonteren
van bloedplaatjes ls het begin
van de reeks processen die tot
volledige stolling van het
bloed leidt. Als dat begin ver
hinderd wordt, krijgt ook de
rest van die processen geen
kans Je hebt naar alle
waarschijnlijkheid de stof te
pakken die verhindert dat ons
het bloed ln de aderen stolt.
De rode lampjes flikkeren des
te enthousiaster omdat Je
vondst in een groter schema
past. Niet lang geleden vond
de groep van 8amuelsson in
Stockholm een andere omzet
ting van dezelfde basisstoffen:
POG2 en POH2. Het produkt
daarvan was chemisch zo ver
anderd dat het geen prosta
glandlne meer mocht heten.
Het staat bekend als TXA2. De
(meest ln het oog lopende el-
genschap is dat het de klonte
ring van bloedplaatjes Juist be
vordert
Het was de groep van Vane
zelf, die eerder dit Jaar kon
aantonen dat de vorming van
TXA2 verloopt onder Invloed
van microsomen uit de
bloedplaatjes. Nu komt de
vorm ln zicht van een biolo
gisch vertrouwd soort regelme
chanisme: een stof die de klon
tering bevordert (TXA2) en
een stof die de klontering te
gengaan (PGX). Belde ont
staan bovendien uit dezelfde
grondstof. Het evenwicht tus
sen de twee bepaalt wat er ln
feite gebeurt.
Is de wand van het bloedvat
intact, dan gebeurt er niets. Is
die beschadigd of aangekoekt,
dan werkt dat de rol van het
PGX tegen en begint de
bloedstolling. Wanneer dit al
lemaal degelijk bewezen is, we
ten we een hoop meer. De
vraag is natuurlijk, of dat ook
medisch kan worden toege
past. Direct niet; op den duur
misschien.
Bruikbaar?
PGX is ?onder twijfel een
krachtig middel tegen
bloedstolling, maar het is met
zijn levensduur van enkele mi
nuten als zodanig niet bruik
baar. Daar ls waarschijnlijk
wel een mouw aan te passen.
Wanneer de structuur ls opge
helderd, moeten er in het labo
ratorium variaties op te ont
werpen zijn met dezelfde wer
king maar een grotere stabili
teit. De geneesmiddelenindus
trie is druk bezig met variaties
op verschillende prostaglandi
ns. in de hoop op nieuwe
bruikbare prod uk ten.
Als dat ln dit geval lukt, heb
ben we een nieuw middel tegen
bloedstolling. Misschien zal
dat beter werken dan de be
staande. misschien ook niet.
Maar ook al zou het beter zijn,
dan zou het nog aan algemene
beperkingen zijn onderwor
pen. Bloedstolling kan niet zo
maar worden afgeschaft, het is
een noodzakelijk onderdeel
van het reparatiesysteem voor
wonden. Er kan ln de praktijk
maar binnen smalle marges
aan gesleuteld worden, anders
dreigt het gevaar van tn- en
uitwendige bloedingen die let
terlijk niet te stelpen zijn.
Dat PGX ln de natuur zo goed
werkt komt niet alleen omdat
het er ln de juiste hoeveelheid
is, maar vooral doordat het er
precies op de Juiste pladts ls:
aan de onbeschadigde wanden
van bloedvaten. Het lijkt,
zacht uitgedrukt, niet eenvou
dig om dat aspect van de wer
king kunstmatig te beheersen.
Hoewel het waardevol kan zijn
om beter te begrijpen wat daar
precies speelt
Voorlopig doen we er verstan
dig aan, niet te veel hoop te
koesteren. Meer uitzicht biedt
een programma om te voorko
men dat de wanden van bloed
vaten beschadigd en aange
koekt raken. En dat komt neer
op het bekende rijtje: minder
en beter eten, meer bewegen,
niet roken.
Bloeddruk
Ben andere kant van het POX-
verhaal biedt misschien meer
mogelijkheden op praktische
toepassing. Het tweetal PGX
en TXA2 lijkt namelijk betrok
ken bij nog een ander regelme
chanisme. Onder invloed van
TXA2 trekt de wand van een
slagader zich samen, terwijl
PGX Juist de spiertjes in dit
weefsel laat ontspannen. Dat
doet denken aan regeling van
de bloeddruk. Meer ln het bij
zonder zou te boge bloeddruk
ln een aantal gevallen veroor
zaakt kunnen worden door een
gebrek aan PGX.
Voor dat idee is best ruimte,
want de meeste gevallen van te
hoge bloeddruk hebben een
tot nog toe onduidelijke oor
zaak. Voortbordurend op dat
Idee ls het denk bear dat de
laboratoria een bruikbaar mid
del kunnen ontwerpen om de
bloeddruk ln de hand te hou
den (zonder tegelijk de stolling
te beïnvloeden). Met betzelfde
doel wordt overigens el aan
meer prosta glandines gesleu
teld.
Maar al kont er tn deze directe
betekenis helemaal niets prak
tisch bruikbaars uit. dan is nog
het verdiepte Inzicht ln wat ei*
ln bloedvaten gebeurt, bijzon
der waardevol. Er ls een nieu
we lijn voor verder onderzoek
opgedoken. Zoals de Britten
aan bet eind van bun artikel
droogjes opmerken: ..Het zal
Interessant zijn, na te gaan of
ook andere weefsels PGX kun
nen vormen, en welke andere
biologische eigenschappen
met deze klasse van verbindin
gen zijn geassocieerd."Je weet
nooit
