DE VRIJE GEMEENTE LOOFT PRIJZEN UIT
i
Bonhoeffer als dichter
Vandaag
Onze adressen:
Weer bijbelwerk
in Angola
VOORBIJGANGERS
Het geschreven woord zet zich voort. Veenman Tekst Schrijfautomaten.
1916 Baron Wo"S3n8 Wirtz-Hmdamith laat
Frankrijk de ontdekking van de lucht-
letter na.
WOENSDAG 27 OKTOBER 1976
KERK
TROUW/KWARTET 2
Het voormalige gebouw van de Vrije Gemeente aan de Weteringschans te Amsterdam.
door A. J. Klei
Wanneer Ik, beter dan leder ander, in
een verhaal van omstreeks vijfdui
zend woorden duidelijk kan maken,
dat de Vrije Gemeente als ideaal
klassiek is, „ook voor nu en voor de
toekomst", win ik vijfduizend gulden.
Doe ik het op één na 't beste, dan ligt
er 2500 gulden voor me klaar.
Maar Ik zal niet meedoen aan de prijsvraag
die de Vrije Gemeente uitschrijft ter gele
genheid van haar 't volgend Jaar te vieren
eeuwfeest Ik haal nu wel een paar dingen
uit de historie op en misschien hebben de
deelnemers daar nog iets aan.
Daargelaten of de Vrije Gemeente een klas
siek ideaal ls. bekend is zij niet. Toen de
Vrije Oemeente haar gebouw aan de Wete
ringschans ln Amsterdam had moeten ver
kopen en het aardige pand voortaan als
helbeschllderd „Paradiso" door het leven
ging. heb Ik, als me gevraagd werd naar de
herkomst van dit gebouw, heel wat keren
moeten uitleggen wat de Vrije Gemeente
precies was. Nee, zei Ik dan telkens geduldig,
het heeft niets te maken met vrijgemaakten
en ook niet met vrije evangelischen.
Weinig mensen, merk ik, weten dat negen
Jaar vóórdat Abraham Kuyper in 1886 de
hervormde kerk aan de rechterzijde verliet
(de Doleantie), er een uittocht aan de linker
kant plaats had gevonden Dit gebeurde
onder leiding van twee Amsterdamse her
vormde predikanten, de gebroeders Ph R.
Hugenholtz. die ln 1857 naar de hoofdstad
was gekomen, en P. H. Hugenholtz jr. die ln
1866 volgde. Pikante bijzonderheid is dat.
toen Kuyper zich ln 1870 aan de Amster
damse hervormde gemeente verbond, ds. P.
H. Hugenholtz hem, volgens toerbeurt,
moest bevestigen. Hugenholtz stond op
Kuypers verzoek zijn plaats „van harte
gaarne" af aan zijn collega Adama van
Scheltema, de dichter van „Scheepke onder
Jezus' hoede". De enige die aan beide uittre
dingen plezier heeft beleefd, was de archi
tect O. B. Salm. In 1880 leverde hij het door
hem ontworpen gebouw aan de Wetering
schans af aan de Jonge Vrije Oemeente en
acht Jaar later was de door hem en zijn zoon
A Salm gebouwde gereformeerde kerk aan
de Keizersgracht voor de volgelingen van
Kuyper gereed.
Vergeeflijk
Het onbekend-zijn mei de Vrije Oemeente
lijkt me alleszins vergeeflijk. In zijn
Handboek der kerkgeschiedenis wijdt de
(vrijzinnige) kerkhistoricus J. Lindeboom
maar één zin aan de oprichting van de Vrije
Gemeente, „staande op anU-kerkelijken en
algemeen-religieuzen grondslag". Hij voeg
de er kortweg aan toe „ZIJ vond geen navol
ging". En Inderdaad is ons land niet over
stroomd met vrije gemeenten van alge
meen-godsdienstige snit. Buiten Amster
dam ls er alleen ln Doetlchem een Vrije
Gemeente-kring.
De reeds genoemde Hugenholtzen waren
zoons van de orthodoxe Rotterdamse predi
kant P. H. Hugenholtz sr. en zij stelden er als
kind vermaak in. kerkje te spelen ln het
catechisaUevertrek huns vaders (zo meldt P.
H. Hugenholtz Jr. in zijn „Indrukken en
herinneringen"). Belde broeders kwamen
vanwege hun zeer openlijke vrijzinnigheid
in het nieuws. Ds. P. H. Hugenholtz Jr.
ontkende ln 1859 op de kansel van zijn
eerste gemeente Hoenderloo, de lichamelij
ke opstanding van Christus. Het gevolg was
dat de jongens van het „Doorgangshuis"
niet meer bij hem ter catechisatie mochten.
Ds. Ph. R. Hugenholtz hield in 1864 in
Amsterdam een paaspreek. waarin hij ver
klaarde dat de opstanding van Christus
geen historisch feit was en dat hij voor zijn
godsdienstig leven aan een dergelijk feit ook
geen behoefte had. Tegen de twee Hugen
holtzen zijn meermalen klachten inge
bracht, ook omdat zij niet doopten in maar
tot de naam des Vaders enz. De kerkelijke
besturen ondernamen echter geen stappen
tegen hen.
De oorzaak
Toch kwam het zover dat de Hugenholtzen
plus een aantal medestanders (onder wie de
medicus) dr. W. M. Gunning, die dus andere
wegen ging dan zijn broer, (de bekende
theoloog J. H. Gunning Jr.). verklaarden dat
zij zich niet langer ln de hervormde kerk
konden thuis voelen. De oorzaak vormden
de voorgeschreven belijdenisvragen. Het
was voldoende, vonden zij. wanneer de lid
maten een gezindheid uitten, maar er werd
een belijdenis gevraagd en die was. zeiden
ze, in strijd met het protestants karakter
van de hervormde kerk. Ik laat nu het hele
heen-en-weer met die belijdenisformule
schieten en kom nu bij dé 21ste september
1877: de dag waarop de gebroeders Hugen
holtz en een groep gemeenteleden vergader
den om .zonder verwijl eene kerk te verla
ten. waarin aan hunne godsdienstige
denkwijze de vrije ontwikkeling werd ont
zegd". Daar ligt het begin van de Vrije
Gemeente.
Op hervormingsavond 1877 sprak ds. P. H.
Hugenholtz jr.. die de eerste voorganger van
de Vrije Gemeente zou worden, in de
Nieuwe Kerk op de Dam en hij vertelde de
gemeente dat hij tegen 1 februari 1878 zijn
predikantschap in de hervormde kerk zou
neerleggen uit protest tegen „elke voorge
schreven dogmatische belijdenis". Zijn
broer liet op 27 januari 1878. ook op de
befaamde kansel van de Nieuwe Kerk.
soortgelijke klanken horen.
Typerend
De mensen van de Vrije Gemeente beschou
wen het christendom ook niet als exclusief
en wie wel eens in de grote zaal van het
gebouw aan de Weteringschans ls geweest,
weet dat daar ook afbeeldingen van andere
godsdienststichters te zien waren.
Typerend is een uitlating van ds P. H. Hu
genholtz jr. uit 1879. Voor de moderne theo
logen had de Leidse hoogleraar C. P. Tiele
de stelling verdedigd dat „het christendom
meer dan eenige andere godsdienst be
antwoord aan de behoeften van het
menschenhart en daarom de bestemming ln
zich draagt om de godsdienst der mensch-
heid te worden". Hier bracht Hugenholtz
tegen in: „Is het denkbaar, dat één
godsdienst aan de zoo verschillende behoef
ten van alle volken der wereld zou kunnen
voldoen en hebben wij tegenwoordig recht
om te zeggen: die ééne wereldgodsdienst zal
de onze zijn?"
Streven
Omdat dit (nog) geen jubileumartikel is.
laat ik nu nog alleen het slot volgen van het
telexbericht dat we over de prijsvraag in
huis kregen:
Het streven van de gemeente was een „vorm
van gemeenteleven, die geheel beantwoordt
aan de eisen van de tijd en dus met het
supranaturalistische karakter der oude
kerkgenootschappen ten enen male heeft
gebroken". De gemeente heeft steeds een
plaats willen zijn „waar mensen kunnen
samenkomen, die in vrijheid willen denken
over ethische en religieuze, maar ook over
culturele vraagstukken, in vrijzinnige open
heid, zonder vooroordeel, taboe of dogma".
Zij die mee willen doen aan de prijsvraag,
wordt gevraagd te schrijven naar de admini
stratie van de Vrije Gemeente, Johannes
Vermeerstraat 19. Amsterdam-1007, onder
vermelding van het blad of de krant waarin
zij deze oproep hebben gelezen. ZIJ krijgen
dan nadere gegevens thuisgestuurd.
Laatstè mededeling: Amnesty International
valt sowieso onder de bekroonden, want
voor deze organisatie stelde de Vrije Ge
meente als „derde prijs" een bedrag van
7500 gulden ter beschikking; ten bate van
het werk voor de geestelijke vrijheid in de
wereld.
UIT
VAN LEZERS
Kamper studenten (5)
Drie Kamper studenten zijn tegen
de kinderdoop. Men moet inderdaad
tot deze conclusie komen uit simpe
le lezing van diverse teksten ln de
Handelingen der Apostelen. Men
kan slechts gedoopt worden nadat
men berouw heeft getoond. Alleen
zij die zowel het ware Evangelie ge
loven als ln Jezus Christus als Hei
land kunnen gedoopt worden. Kin
deren hebben die rijpheid niet be
reikt dat zij de zelfdiscipline hebben
zich waarlijk te bekeren en te
geloven.
Toen sommige Samaritanen zich na
de prediking van Phillppus bekeer
den. lieten zij zich dopen, zowel
mannen als vrouwen Slechts vol
wassenen waren rijp genoeg om ge
doopt te worden. (Hand. 8 vers 12).
De volgorde die Jezus aangaf was: a.
predik het Evangelie; b. doop men
sen die geloven en zich bekeerd heb
ben; c. leer hun de geboden. (Matth.
28:19-20).
Kerkelijke belijdenisgeschriften
kunnen wel gereformeerd zijn maar
behoeven daarom nog niet Schrif
tuurlijk te zijn!
Manster
AMSTERDAM:
Postbus 859!
Wibautstraat 131
Te!. 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Postbus 948.
Westblaak 9. Rotterdam
Tel. 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101.
Parkstraat 22. Den Haag
Tel 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN:
Postbus 3.
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel 05200-17030
Korte, duidelijk geschreven, liefst
san één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet Postbus 859. Amsterdam.
Bij publikatle wordt de naam van
de schrijver vermeld.
der pielt Je dikwijls voor Je kinderen
bij God. Je houdt Hem aan Zijn
Woord aan de bij de doop beloof
de werking van de Heilige Geest.
Niet het water wast of reinigt. Ook
niet bij de volwassendoop. Het wijst
naar de afwassing van onze zonden
door het vergoten bloed van Jezus
Christus. Het is teken voor aardse
ogen. Ikzelf moet dagelijks gerei
nigd worden door het waterbad met
het woord (Efeze 5:27). Voor een
christenmoeder betekent de kinder
doop bijzonder veel. ZIJ haalt die
beloften uit dezelfde bijbel. Zulk een
vertrouwen heb lk door Christus op
God. Ik ben de moeder van drie
gedoopte kinderen. We verwachten
ons vierde kindje. We hadden het
dooplied al uitgezocht: „Ziel gij zijt
geboren tot. zingen voor de Heer uw
God." Het werd een ongedoopt le
venloos geboren kindje Wat een
rijkdom, dat het lied zó vervuld
werd: dat het kind meteen al zingt
voor de „Heer zijn God". Ps. 105 8
„Hij gedenkt voor eeuwig aan zijn
verbond". Want dat ls Je rijke troost.
Garijp
P. de Vries-Greeve
E. P. Rondeboom
Kamper studenten (6)
Drie Kamper studenten doen van
zich spreken. Zij en met hen vele
anderen kunnen zich niet meer
achter de kinderdoop plaatsen. Het
„verbond" moet wel weinig leven ln
onze christelijke gemeenten als deze
opvatting zelfs ln de theologische
opleiding gaat spelen. Wat is daar
van de oorzaak? Als Je als chris
tenvrouw eigendom van Chris
tus) een kind draagt, leven voelt,
breng Je dit leven al voor de geboor
te ln Je gebed tot Je Heiland We
tend. dat dit kindje al bij de geboor
te door de zonde het sterven in zich
draagt. Hoe geweldig ls dan het uur
van de doop! De doop. waarin Je
kind teken en zegel ontvangt van
wat Christus voor hem/haar gedaan
heeft De beloften, die dit kind toe-
1 worden. Studenten, als moe-
Kamper studenten (7)
Moet er nog meer verontrusting en
afbraak komen en moet de synode
nog meer toegeven aan gedachten-
gangen en ideeën, die rechtstreeks
ingaan tegen de belijdenis? Als men
het niet eens is met de kinderdoop,
welnu, laat men dan toetreden tot
kerken (of secten) die de volwassen-
doop propageren en zaai geen on
rust. Heren studenten, mag ik u ver
zoeken met de Kerk te bidden voor
de eenheid en meewerken aan de
bevordering daarvan en leest u nog
eens het doopformulier op blz. 21 v.
h. katern; wordt u dan niet met mij
gegrepen door de grote genade, die
God ons betoont, dat Hij reeds tij
dens de eerste dagen van ons leven
ons wilde opnemen ln Zijn verbond,
vastgelegd in onze doop en die ons
hele leven van kracht blijft? Ook
voor uü
Putten G. H. Hoogenkamp
Kamper studenten (8)
Volwassen doop ls een daad van
gehoorzaamheid aan God en Zijn
Woord. Het symbool van een begra
fenis van de zonden die Jezus aan
het kruis voor ons gedragen heeft.
Waarom is dan een predikant die
gehoorzaam is aan Gods Woord niet
geschikt voor zijn ambt?
Hilversum M. de Graaf de Mik
Objectiviteit
Shell-directeur Wagner zegt recht te
hebben op naastenliefde. Plaatst hij
zich niet met zijn „objectiviteit"
buiten de actie-radius van de naas
tenliefde? Wil hij met „objectiviteit"
iets anders dan meer winst voor
Shell? Waaruit blijkt dat de Shell-
objectiviteit zich alles gelegen laat
liggen aan de onderliggende, ver
trapte en arme naaste? Solidariteit
met de onrechten kan toch niet te
gelijk vriendschap met de verdruk
kers Inhouden!
Den Haag Jacques Zwaan
AMSTERDAM In Angola kun
nen weer bijbels worden verspreid.
Het bijbelhuis, dat tijdens de burge
roorlog werd gesloten, heeft vorige
week zijn deuren heropend. Er was
nog een kleine voorraad bijbels en
nieuwe testamenten aanwezig. De
eerste bestellingen zijn reeds aan de
kerken geleverd.
Om de voorraad aan te vullen zijn
vanuit Europa zestigduizend bijbels
en twintigduizend nieuwe testamen
ten verzonden. De regering van An
gola heeft toestemming voor de in
voer gegeven.
De komende maanden zullen geheel
nieuwe bijbels moeten worden ge-
drukt. De Portugese regering stond
alleen tweetalige uitgaven toe met
Portugees op de ene en een stamtaal
op de andere pagina. Er komen nu
uitgaven zonder Portugees.
Eén van de eerste volledige bijbels,
die gedrukt wordt, verschijnt in het
Mbunda, een taal die gesproken
wordt door 1,7 miljoen Angolezen in
het noordwesten. Een revisie van de
in 1963 verschenen vertaling was
reeds een Jaar geleden gereed, maar
het zetten en drukken was opge
schort in verband met de politieke
omstandigheden.
Een geheel nieuw begin zal moeten
worden gemaakt met de vertaling
van het nieuwe testament in het
Chimbunda, dat door anderhalf mil
joen Angolezen gesproken wordt ln
het zuidwesten van het land. De
vertaling was ruim een jaar geleden
gereed gekomen, maar het ma
nuscript ls tijdens de gevechten in
vlammen opgegaan.
door dr C. Rijnsdorp
De letterkundige en criticus Dirk Cos-
ter heeft eens tegenwoordig zeggen ze:
ooit) de geboren dichter omschreven
als iemand die zijn leven toespitst op
het maken van gedichten. Zo iemand
ik denk b.v. aan Rllke en bij ons aan
A. Roland Holst schrijft ook wel
proza, dikwijls van hoge kwaliteit,
maar het blijft proza van een dichter.
Omgekeerd zijn er gelegenheidsdichters, van
wie de hoofdbezigheid elders ligt. Zijn dit
hoogontwikkelde mensen, die veel dichtwerk,
om met Albert VerweiJ te spreken, „met oor
deel genoten" hebben, dan ls hun poëzie
alUJd nog wel leesbaar en belangrijk als ui tin-
O-als-zodanig, maar slechts zelden lukt het
hun een volstrekt gaaf en 'onvervangbaar'
vers te schreljven. Zo zijn ln het dichtwerk
van Nietzsche naar mijn smaak alleen maar
de begin- en slotstrofen „Die Kr&hen schrein"
en „Ja! Ich welss woher Ich stamme" hele
maal geslaagd (en onvergetelijk).
Ook de theoloog Dietrich Bonhoeffer. muzi
kaal begaafd en literair belezen, heeft gedich
ten geschreven en wel ln de gevangenis,
tenslotte met de dood voor ogen. De theoloog
literator Johann Christoph Hampe heeft ze
uitgegeven en elk vers van een uitvoerig com
mentaar voorzien. Hij maakt de omstandig
heden duidelijk waaronder de verzen tot
stand gekomen zijn en plaatst deze indruk
wekkende uitingen ln het geheel van Bon-
hoeffers gedachten- en gevoelswereld.
Oelukklg behoudt hij een kritisch ook voor de
Dietrich Bonhoejjer
literaire kwaliteit, die hij ongelijk noemt. Hij
signaleert invloeden van figuren als Hólderlin
ei. Stifter en aarzelt niet bepaalde verzen als
niet-geslaagd aan te duiden. Zo moet het ook.
De vraag naar de literaire kwaliteit mag niet
worden vervalst door bewondering voor de
persoon van de dichter. Deze vraag is hier
immers secundair. Kende men van Bonhoef
fer niets anders *an deze verzen, dan zouden
ze in een bundei verzetspoëzie een goede
plaats innemen, naar niemand zou daaruit de
hele Bonhoeffer kunnen reconstrueren, be
halve enkele intimi. Bil een geboren dichter
evenwel ls het andersom. Deze is juist èn
specifiek èn helemaal uitzijn verzen kenbaar,
omdat hij. om met Slauerhoff te spreken, in
zijn gedichten 'woont'. Nu evenwel Bonhoef
fer als theoloog zijn tijd vooruit blijkt te zijn
geweest en hij hoog genoteerd staat mede
door zijn martelaarschap en nu hij rijkelijk
geciteerd wordt, ook door mensen die niet in
zijn schaduw kunnen staan en in wier mond
hij een modieuze smaak krijgt, kan de waar
dering voor zijn dichtwerk sterk worden mee-
gekleurd door de bewondering voor deze unie
ke persoonlijkheid en geloofsgetuige.
De oorspronkelijke bundel verscheen dit jaar
te München onder de titel Von guten M&ch-
ten. naar aanleiding van het laatste gedicht,
geschreven december 1944. De uitgeverij Ten
Have, Baam, brengt het werk op de markt in
de Nederlandse vertaling van Lleke Frese
onder de titel Tot de lacht voorbij ts (84 blz.,
9.75). Uit vertaalde gedichten, hoe zorgvul
dig ook overgezet, laat de literaire waarde
zich niet bepalen, maar ik geloof dat men op
het oordeel van Hampe veilig mag afgaan. Dit
vooral omdat hij de waarde van het
dichtwerk als menselijk en christelijk docu
ment èn de waarde als poëzie zo goed uit
elkaar weet te houden En zo is het aangrij
pende lectuur. De verzen zijn te lang om in
een krant te citeren en uiteraard zou men
daarbij het zo nodige commentaar missen.
Reden te meer om het boekje aan te schaffen;
dan heeft men ze allemaal, zij het dan niet in
het Duits.
Vandaag is het zover. Vanavond
zullen overal in ons land de bureaux
geopend zijn waar mensen de enve
loppen met verzoeken om steun aan
de vluchtelingen kunnen afhalen
om die vervolgens ergens te bezor
gen. Een eenvoudig werkje dat op
vrijdag gevolgd wordt door het op
halen en weer terugbrengen. Een
kleinigheid voor een volk dat 's a-
vonds aan de buis hangt. Met dit
voordeel dat je er nu iets aan kunt
doen. Ook al is het op zichzelf nog
erg gering, evenals het geld afstaan
voor dit doel, het is ook weer niet
niets, als we er met z'n allen even
tegenaan gaan. Het lijkt daarom
wat zwaar om er de bijbel bij te
halen. Toch staat de vluchteling in
de bijbel. Veel vreemdelingen moe
ten als vluchtelingen gezien worden.
De God van Israël wilde dat ze niet
in de kou gelaten werden. Hij herin
nerde er de mensen van dit volk aan
dat ze zelf eens vreemdelingen in
Egypte geweest waren. Ook vluchte
lingen van huis uit, nl. voor de hon
ger in het land van de aartsvaders.
En nog zien de ouderen de vluchte
lingen uit de oorlog voor zich. Een
lange grauwe stoet met sjouwende
mensen, voorzien van koffers en vo
gelkooien. „Bidt dat uw vlucht niet
plaats vindt in de winter of op de
sabbat" zegt Jezus als Hij 't heeft
over de grote verdrukking. Bij dat
laatste tekent prof. Ridderbos in de
Korte Verklaring aan: „op dien dag
(de sabbat) zou hun vlucht onge
meen verzwaard worden, daar iede
re vluchteling op den sabbat in het
Joodsche land terstond in het oog
liep en ook bij niemand op eenige
hulp zou kunnen rekenen". Soms
lijkt onze welvaartswereld één grote
sabbat (soms ook helemaal niet),
maar hopelijk dan niet hierin dat
van die vluchtelingen „niemand op
eenige hulp zou kunnen rekenen".
Integendeel zij rekenen op ons.
Maar laat ik erover ophouden. Alles
wat ik meer schrijf zou de vanzelf
sprekendheid van deze zaak maar
verzwakken.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen: te Stellendam A. den Har-
togh te Woudenberg; te Haaften en
te Wilsum L. C Talsma, kand te
Den Haag: te Strijen P. J. Bos te
Ridderkerk; te Meeuwen C. G. Ge
luk. kand. te Ede; te Nijkerk J. Vos
te Putten, te Zoetermeer J. C.
Schuurman te Putten.
Aangenomen: naar Markelo H. L.
Boonstra'te Hillegom.
Bedankt voor Stadskanaal H. F.
Venema te Hardegarijp; voor Maar
tensdijk (buitengew. wijkg. in wor
ding) D. Plantinga. leraar
godsdienst aan het Marnixcollege in
Ede.
GEREF. KERKEN
Beroepen: te Ede G. Bakker te Gla-
nerbrug.
GEREF. KERKEN (VR1JGEM.)
Beroepen: te Soest-Baarn en te Bei-
len-Hooghalen J. Borgdorff, kand. te
Zwijndrecht.
Aangenomen: naar Spakenburg-
Zuid P. F. Laméris te Blija-Holwerd.
die bedankte voor Rouveen en
Zutphen.
GEREF. KERKEN (VRUGEM.
B.V.)
Beroepen: te Haarlemmermeer-
Oostzijde J. Scheltens te Zalk en
Veecaten.
Ds. G. Colenbrander
Op 66-jarige leeftijd is te Doe-
tinchem overleden de hervormde
emeritus-predikant G Colenbran
der. Na zijn hulppredikerschap te
Vlissingen diende hij de hervormde
gemeenten te Nijehaske. te Veen-
dam (rechtzinnige evangelisatie), te
Zandeweer-Eppenhuizen. te
Vlagtwedde. te Waarde en te La
thum. In 1970 ging hij om ge
zondheidsredenen met vervroegd
emeritaat.
David du Plessis
David J du Plessis, over heel de
wereld bekend als „Mister Pentecos
tal". omdat hij onvermoeibaar bezig
is vanuit de pinksterbeweging brug
gen te slaan naar de historische ker
ken (wat hem in eigen kring niet
door ieder in dank afgenomen
wordt), heeft in Amerika opzien ge
baard met de uitspraak, dat hij het
rooms-katholleke dogma van de
pauselijke onfeilbaarheid als waar
heid aanvaardt. Du Plessis zei:
„God eert nog steeds de paus als het
hoofd van de kerk. Pauselijke onfeil
baarheid ls exact wat God gebruikte
om vernieuwing te brengen ln de r.k.
kerk en deze vernieuwing brengt nu
de hele christelijke wereld in beroe
ring. Als de paus niet onfeilbaar
was. zou de curie het plan van paus
Joannes XXIII om een concilie te
houden beslist hebben tegenge
houden"
Ds. Adr. Pop
Op 57-jarige leeftijd is onverwacht
overleden ds Adr Pop. leraar
godsdienstonderwijs ..n het Johan
nes-college te Den Helder Voordat
hij in 1968 fulltime-leraar werd. was
hij achtereenvolgens predikant van
de hervormde gemeenten van Ac-
quoij, Zoelen. Boxmeer en Schore.
ADVERTENTtF
1QTC Juffrouw Pronk van Kouwenberg Post-
orders BV ontdekt het gemak van de
Veenman Tekst Schnjfautomaat.
Voor meer informatie over al onze schrijfautomaten: even bellen naar Veenman Tekst, tel. 010 -13 49 80.
VLUCHTELINGEN
