Verschuivingen gemeld in top hinese partij Gierek valt uit naar „buitenlandse krachten" „Palestijnen bereid Israël te erkennen" Weer arrestaties in Indonesië Aanval van Smith op nationalisten Thaise regering geeft 4287 arrestaties toe Li benoemd tot premier fj' MacMillan pleit voor noodkabinet Ook Finland wijst Noordkoreaanse diplomaten uit Kissinger valt Car;er aan ERDAG 21 OKTOBER 1976 BUITENLAND TROUW/KWARTET 7 or!V PEKING, HONGKONG (Reuter. UPI, AP) De Chinese vice- Er prenier Li Hsjen-nien zou benoemd zijn tot de nieuwe premier no: vanChina. Dit heeft het in Hongkong verschijnende Chineestali- i to: ge (fcgblad Nan Wah Man Pao uit „betrouwbare bron" gemeld. Li sti] is a Jaren vice-premier en geldt als de belangrijke financiële deslundige. 'olgns het dagblad heeft Hoea elhfcoecfeng bij zijn benoeming tot rdj jartivoorzltter zijn functie van pre- ~ai mier opgegeven. s^BI] e politieke benoemingen zou jka ook de zijn van twee nieuwe vice- l rooiztters van de partij. Het zou de hierbi gaan om LI Hsjen-Nien en om ere rsjenTsjl-lien, de commandant van :sej het prnizoen van Peking. Tsjen k&jkrijgt ook de portefeuille van de voormlige minister van defensie Yeh Sen-ying. Deze gematige voor- hoiman lehoudt wel zijn functie van nig piaatservangend partijvoorzitter, en 3l]emkomst ;a Het niuwe politieke bureau van de da PartiJ Du gaan bestaan uit 21 leden ieQ met al; nieuwkomers onder meer de ien mlnistc van buitenlandse zaken de Tsjlao £oean-hua en drie belangrij- wo! re miliairen. Er zou in Peking mo- mentee een belangrijke bijeen- tiel komst ïlaatsvinden van het centrale /au comité van de Chinese communls- aai ische prtij. Hier zou de benoeming van Hca Koeo-feng tot partijleider itenworden bekrachtigd. Het Hoigkongse blad meldt dat de tier radcalen uit het politieke buro, die onangs zijn gearresteerd iao's reduwe Tsjiang Tsjing, vice- lartijvorzltter Wang Hoeng-wen, rice-prtnier Tsjang Tsjoen -Tsjiao ioêfn ideooog Yao Wen-yoean van al mn fuicties zijn ontheven en uit de ddpartij Ijn gezet kk in Kanton, de grootste stad van zuid- China hebben volgens een plaatse lijk radiostation 800.000 mensen deelgenomen aan een bijeenkomst ter ondersteuning van Hoea Koeo- feng als nieuwe leider van de partij. „Wij zijn blij dat we een nieuwe opvolger hebben om de revolutionai re lijn van voorzitter Mao voort te zetten", aldus de belangrijkste spre ker op de bijeenkomst. door James Dorsey Vertegenwoordigers van het Israëlische comité voor een Pales tijns-Israëlische vrede hebben gisteren bevestigd, het afgelopen weekeinde in Parijs vertegenwoordigers van de Palestijnse be vrijdingsbeweging PLO te hebben ontmoet. Een Chinees is bezig met de tekst van een muurkrant, waarin de protesteren tegen ,,de ondermijning van de communistische partij' bevolking wordt opgeroepen te door radicale elementen. Van Israëlische zijde werd aan de besprekingen deelgenomen cfoor Jaflcob Arnon, oud-directeur van het ministerie van financiën, reserve- generaal Matti Peled, oud- parlementslid Uri Avneri en het hui dige parlementslid Melr Pa'il. Ofschoon niet precies bekend is, wie de PLO-vertegenwoordigers waren, vernamen wij gisteravond uit zeer betrouwbare bron dat Faroek Kad- doemi, het hoofd van de afdeling politieke zaken van de PLO. ten minste een deel van de besprekingen heeft bijgewoond. De besprekingen concentreerden zich op de mogelijkheden van een Palestijns-Israëlische vrede. Van Pa lestijnse kant werd duidelijk te ken nen gegeven, dat een erkenning van het bestaansrecht van de staat Israël geen essentieel probleem vormde. Voorwaarde voor erkenning van de staat Israël was echter, dat Israël Smith zei hij dat zijn regering uiterst op haar hoede zal blijven tegen extremisme en „het soort wilde taal die sommige zogenaamde politieke zwarte leiders onlangs hebben uitge slagen". Hij zei dat „deze gedachten" volko men vreemd zijn voor Rhodesië, niet alleen voor de blanken maar ook voor de grote meerderheid van de Rhodesische zwarten. Smith gaat 'u AKARTA (AP, UPI Reuter) Indonesië heeft weer vier men- gearresteerd in verband met het vorige maand opgerolde o «mplot teger president Soeharto, die men zou hebben willen 'wrvangen door de 74-jarige Mohammed Hatta. Het totale aanial arrestaties komt daarmee op ach. De nieuwe arresta ties werden gsteren bekend ge maakt door ;eneraal Soegama, hoofd van de Inionesische inlichtin- Igendienst. Geneaal Joga Soegama legde zijn verklffing af na een ont moeting met preident Soeharto. Hij zei dat de leidei van de samenzwe ring nog niet gerresteerd is. Verder deelde hij mee lat een, door hem niet nader omshreven. buitenlan der bij het comjlot betrokken was. Het al eerder gearresteerde viertal had een docunent ondertekend waarin kritiek rerd uitgeoefend op nl de bestuurscapciteiten van Soehar- 1D to. Geen van dcarrestanten behoor de tot de belanfrijkste Indonesische olitici. Soehato die het bestaan ran het compbt enige tijd geleden Lithulde, zei t«en dat het leger geen ikele steun lad geboden aan wat „Sawito-ksweging" wordt ge- rkfnoemd. De oeweging dankt zijn te naam aan Sawito Kartowlbowo, een pt voormalig ambtenaar op het minis- ho terte van landbouw, die erin was geslaagd en aantal vooraanstaande wurgers hin handtekening te laten zetten order een stuk dat kritiek leverde o> Soeharto. riff Inmiddel: heeft generaal-majoor rdi Mantik lekend gemaakt dat tien iof Personen ondervraagd zijn in ver iep band me de arrestatie van de stu- SALISBURY, GENÈVE (Reuter, UPI, AP) De Rhodesische premier Ian Smith heeft aan de vooravond van zijn vertrek naar de conferentie over Rhodesië in Geneve de zwarte nationalis tische leiders verweten „in het wilde weg" te praten. met vier ministers en 25 functiona rissen naar Geneve om geleidelijke overdracht van de macht door de blanke minderheid te bespreken. Hij zei dat „wij vastbesloten zijn van onze kant de onderhandelingen op een ernstige en verantwoordelijke manier te zullen voeren, in precies dezelfde geest waarin de regering de voorstellen die dr. Kissinger ons ge daan had heeft aanvaard". Hij is van plan zich strikt aan de letter van deze voorstellen te houden. Als Engeland zichzelf niet ln staat acht zijn verantwoordelijkheid als koloniaal gezag waar te maken, moet het de Geneefse conferentie maar afgelasten. Dan kan de guerril la doorgaan tot premier Ian Smith zich overgeeft. Eén van de nationa listische delegatieleiders naar de Geneefse conferentie, bisschop Abel Moezorewa, heeft dit gisteren gezegd. Londen, dat met kennelijke tegen zin de Geneefse conferentie heeft belegd, en een voorzitter (VN- ambassadeur Richard) levert, heeft duidelijk laten blijken niet bereid te zijn enige bestuurlijke verantwoor delijkheid op zich te nemen. De Tan- zaniaanse suggesties om bijvoor-' beeld een gouverneur-generaal te benoemen, en Engeland de ver antwoordelijkheid voor de defensie te laten hernemen, vinden in Lon den geen weerklank. dentenleider Fachmi Basia, die er van wordt beschuldigd een moord aanslag te hebben beraamd op Soe harto en diens familie. De autoriteiten hebben verklaard dat Basia inmiddels bekend heeft en dat hij zou zijn geholpen door een onbekende groepering. Basia's actie zou echter niets te maken hebben gehad met de Sawito-beweging. LONDEN (Reuter) De Britse oud-premier Harold MacMillan heeft zich gisteren na een jaren lange stilte weer in het open baar geuit, en wel om het Britse volk te waarschuwen dat het in verband met de ernstige toe stand van zijn economie een soort oorlogskabinet van natio nale eenheid nodig heeft. In een televisie-vraaggesprek met de BBC drong de 82 jaar oude staatsman aan op een regering van centrumfiguren uit de be langrijkste partijen. MacMillan meende dat Groot- Brittannië de keus had tussen neergang, een communistische revolutie of „een inspanning zo als we in het verleden hebben gemaakt". Hij herinnerde aan eerdere coalitie-regeringen, die gevormd waren om de twee we reldoorlogen en de crisis van de jaren dertig aan te pakken. De vroegere Conservatieve voor man zei dat er ten minste drie harde jaren in het verschiet la gen als Groot-Brittannië zijn moeilijkheden wilde overwin nen. „Het zal op de oorlog lij ken. Tobroek zal er zijn, de val van Singapore zal er zijn", zo zei hij, doelend op de twee Brit se tegenslagen in de Tweede Wereldoorlog. MacMillan, premier van 1957 tot 1963, verklaarde dat hij zich 13 jaar buiten de politiek had ge houden, maar zich nu gedwon gen voelde „een bijdrage te le veren". BANGKOK (UPI,AP) De Thaise autoriteiten hebben gisteren bevestigd dat er sedert de staatsgreep van 6 oktober meer dan 4000 arrestaties zijn verricht. Het aantal dagen dat arrestanten vastgehouden kunnen worden zonder vorm van proces, is ver lengd van 84 naar 180. De woordvoeder van het Thaise mili taire regiem, kolonel Karoen Kengradonying bevestigde de ge ruchten die de laatste tijd de ronde deden dat er enkele duizenden men sen gearresteerd zijn. Het totale aan tal arrestaties bedraagt 4287..Van hen zijn er inmiddels 1640 weer vrij gelaten, zo zei de kolonel. Karoen verklaarde dat er zich 36 doorgewin terde communisten onder de arres tanten bevinden. De arrestaties wer den verricht door de politie en niet door het leger, aldus Karoen. De Amerikaanse ambassade heeft met klem berichten tegengesproken dat de Amerikaanse militaire activi teiten in Thailand sedert 6 oktober zouden zijn toegenomen. Krachtens een wederzijdse overeenkomst tus sen de Verenigde Staten en Thailand van 16 juli van dit jaar hebben Amerikaanse militaire toestellen het recht op de Thaise basis Takhli tus senlandingen te maken. De Ameri kanen mochten hiertoe enekele technici op deze basis stationeren. Het nieuwe Thaise regiem wordt als sterk pro-Amerikaans beschouwd maar tot op heden is er nog geen aanwijzing geweest dat de nieuwe machthebbers de Verenigde Staten zullen vragen opnieuw militairen in het land te legeren. De 6 oktober afgezette burgerregering dwong de Verenigde Staten eerder dit jaar hun troepen uit Thailand terug te trekken. Vietnam heeft de Verenigde Staten ervan beschuldigd betrokken te zijn geweest bij de staatsgreep van deze maand. „De Amerikaanse media hebben de rechtse fascistische kliek in Bangkok met groots onthaal ont vangen", aldus een Vietnamees dagblad. HELSINKI (Reuter, UPI) Ook Finland heeft gisteren vier Noordko reaanse diplomaten tot ongewenst persoon verklaard. Ze zouden zich hebben schuldig gemaakt-aan ille gale handel in drank en sigaretten. De Finse regering acht dit soort praktijken in strijd mét de diploma tieke onschendbaarheid van de Noordkoreaanse zaakgelastigde en diens drie medewerkers. Eerder hebben de regeringen van Denemarken, Noorwegen en Zwe den stappen ondernomen tegen Noordkoreaanse diplomaten. In middels ls de Zweedse diplomatieke vertegenwoordiger in Noord-Korea ontboden op het Noordkoreaanse ministerie van buitenlandse zaken. Het is niet ondenkbaar dat Noord- Korea diplomatieke stappen tegen de Scandinavische regeringen over weegt. zijn bereidheid zou tonen om werke lijk concessies te doen om vrede te bereiken. Deze voorwaarde is voor de PLO van fundamenteel belang, om dat erkenning van de staat Israël het enige is, wat zij in eventuele onder handelingen met Israël te bieden heeft. Bovendien zal het verkrijgen van het lijstje concessies een belangrij ke kaart in de hand van de gematig de Palestijnen zijn in de te verwach ten confrontatie met de extremisten van het Palestijnse Afwijzingsfront, die elke vreedzame regeling met Is raël bij voorbaat van de hand wijzen. Ofschoon het Israëlische comité dat eerder dit jaar door linksgerichte zionisten werd opgericht, geen offi cieel orgaan is, komen deze Pales tijns-Israëlische contacten op een uitermate belangrijk ogenblik. Nu een einde van de oorlog in Libanon in zicht blijkt te zijn en bovendien Syrië en Egypte zich met elkaar hebben verzoend, zal de Arabische wereld misschien weer in de gele genheid zijn om de aandacht op het conflict met Israël te richten. Bo vendien ontstaat met de vorming van een Arabische vredesmacht van dertigduizend man in Libanon een belangrijke wijziging in de militaire situatie aan de grenzen van Israël. Vandaar dat een versterking van de politieke druk op Israël om te ko men tot een regeling met de Ara bische buurlanden en met de Pales tijnen in de toekomst niet on waarschijnlijk is. Binnen kringen van het Israëlische comité heerst bovendien de opvat ting, dat hoe nijpender de situatie van de Palestijnen in Libanon werd, des te groter de invloed van de stro ming binnen de PLO werd, die zich met een onafhankelijke staat op de westelijke Jordaanoever tevreden wil stellen, ln plaats van de vervan ging van de staat Israël door een „seculaire democratische staat waarin Joden, christenen en mos lims op gelijke voet zullen kunnen leven." Ofschoon de vier Israëli's die het afgelopen weekeinde in Parijs zijn geweest, schriftelijk verslag aan pre mier Rabin hebben uitgebracht, valt een verandering van het Israëlische regeringsbeleid op korte termijn niet te verwachten. Tijdens een gesprek tussen Rabin en leden van het Israë lische comité enkele maanden gele den toonde Rabin zich tot geen en kel compromis ten opzichte van de Palestijnen bereid. Wel van belang zal echter de reactie op de ontmoeting in Parijs zijn van de Israëlische pers en van de politie ke partijen. Politieke waarnemers ln Israël wijzen er wel op. dat de vier leden van het Israëlische comité zich volgens de Israëlische wet strafbaar hebben gedragen door met vertegen woordigers van een terroristen- organisatie te spreken. Daarom heb ben zij het risico gelopen om Juri disch vervolgd te worden. Problemen van Polen nog onoplosbaar J. den Boef De economische en sociale problemen van Polen hebben sinds de arbeiders-onlusten in juni van dit jaar zulke vormen aangenomen, dat partijleider Edward Gierek voor het eerst sinds hij in 1970 aan het bewind kwam zijn toevlucht heef t genomen tot uitvallen naar „krachten in het buitenland en bondgenoten in Polen". NEW YDRK (Reuter, UPI) De Amerikanse minister van buiten- Ti landse aken Henry Kissinger heeft, tonder ïem overigens met name te noemer een scherpe aanval gedaan op d Democratische presi- kj dentskndidaat Jimmy Carter. Ook d distanteerde hij zich van stafchef George Browns uitlatingen over Is raël. Iet was voor het eerst dat Kissinpr zich in de Amerikaanse verkiemgsstrijd mengde. Op eei bijeenkomst van de joodse Synagqeraacl van Amerika zei de jninistr dat Israël niet de militaire belastlg voor de Verenigde Staten vormt, iie generaal Brown zegt dat hfit is.,Wij beschouwen Israël niet jds eei last maar als een sterke oondgnoot en niet als een gok "naar as een onwankelbaar bolwerk van denocratie", aldus Kissinger. HIJ heelde Carters zienswijze dat de bitenlandse politiek weer een moreli inslag moet krijgen. Dat is volger; de minister een te simpele npvating uit vroeger tijd, die tot onovffiienbare rampen zou kunnen leider Onder zulke moralistische *j*tei begaf Amerika zich een jaar vijiien geleden in avonturen, die net Ind in tweeën deelden en zijn "«rationale positie ondergroe ven. a zei hij. De doelstellingen van Aierikaanse buitenlandse poli- "ek ereisen een andere dimensie van rorele overtuiging dan die van implistischer verleden, aldus Kissiger. Gierek die in het hele land redevoe ringen houdt om de arbeiders duide lijk te maken, dat de huidige moei lijkheden maar van tijdelijke aard zijn, verklaarde enkele dagen gele den: „Wij hebben alle reden om de toekomst met vertrouwen tegemoet te zien en de problemen op te lossen, waarvoor we ons thans geplaatst zien." Hij suggereerde dat de presta ties van Polen in de afgelopen jaren „een doorn in het oog zijn van reacti onairen en koude oorlog-voerders." Waarschijnlijk bedoelde de partijlei der hiermee West-Duitsland en de Verenigde Staten. De Amerikanen verzorgen van Westduits gebied uit nog steeds radio-uitzendingen, die ook in Polen beluisterd kunnen wor den. Blijkbaar zijn de nieuwsberich ten en beschouwingen uit deze bron nen koren op de molens van dege nen, die proberen te voorkomen, dat Gierek alsnog krachtige maatrege len neemt om de Poolse economie te saneren. Als dat zo is, kan men zich afvragen, of deze uitzendingen aan hun doel beantwoorden. gesteld, omdat Gierek in onzeker heid leefde over de manier, waarop de bevolking zou reageren. Het uitblijven van de hogere prijzen had voor Polen nog een ongunstig neven effect: In de Comecon (waarin de economische samenwerking tussen de landen van het Sowjetblok is ge regeld) was Polen een goedkoopte- eiland geworden. Als gevolg van de sterk gestegen uitvoer naar de com munistische buurlanden ontstond langzaam maar zeker in Polen zelf een tekort aan levensmiddelen. Stap terug Uitgesteld Niemand heeft er belang bij dat de zaken in Polen opnieuw uit de hand lopen, zoals in 1956 en 1970. Nadat Gierek de failliete boedel van Wla- dislaw Gomoelka had overgenomen, na de onlusten van 1970, herleefde de hoop dat de Poolse bevolking een nieuwe periode van betrekkelijke vrijheid tegemoet zou gaan. Dat is ook gebeurd. De Polen leefden ech ter boven hun stand, omdat Gierek de destijds al noodzakelijke prijsver hogingen achterwege liet en tegelij kertijd toestond, dat de lonen met de regelmaat van de klok omhoog gingen. Vijf en een half Jaar lang werden de noodzakelijke prijsverhogingen uit- Drie slechte oogsten (ook dit jaar viel het resultaat tegen) droegen tot het groter worden van deze tekorten bij en veroorzaakten een enorm di- viezenverlies, omdat grote hoeveel heden veevoer geïmporteerd moes ten worden. In feite wreekte zich echter ook de geforceerde industria lisatie, die ten koste van de landbouw was gegaan. Vele boeren wachten nog op een kleine tractor, die het paard moet vervangen. Intus sen hebben de arbeiders in de steden al jaren een tv-apparaat en een was machine, of zelfs een auto. De ambitieuze industrialisatie- plannen konden alleen met de hulp van westelijke landen worden ver wezenlijkt. Met investeringsinjec ties moesten de plannen worden ge financierd. Het geleende geld zou met exportgoederen worden terug betaald. De economische recessie in het Westen haalde een streep door deze Poolse rekening. De verwachte exportorders bleven uiten Polen zat met een buitenlandse schuld van vele miljarden. Intussen moest het zijn verplichtingen tegenover de an dere Comeconlanden blijven nako men. Ook die kostten Polen van wege zijn lage levensmiddelenprij- zen veel geld. Zolang de prijzen kunstmatig laag blijven, kunnen de economische problemen van Polen niet worden opgelost. Het is dan ook begrijpelijk, dat Gierek blijft probe ren de arbeiders er van te overtui gen, dat zij tijdelijk een stap terug moeten doen. Deze stap is ook on vermijdelijk, als de Poolse bevol king wil voorkomen, dat haar afhan kelijkheid van de Sowjet-Unie toe neemt. Hoe ernstig de situatie is, blijkt uit een bericht van het Poolse persbu reau PAP over de Jongste zitting van het Politburo van de communis tische partij en uit een commentaar in de partij krant Trybuna Ludu. Er zijn nog steeds grote moeilijkheden met de vleesvoorziening: de neiging tot sparen is gedaald: de lonen blij ven stijgen en ook de boeren krijgen meer geld in handen, waardoor de koopkracht nog meer is gegroeid. De consumptieve uitgaven van de bevolking stegen dit jaar met 16 procent Besparingen Minister Max van der Stoel (links) tijdens een ontvangst door de Poolse partijleider Edward Gierek. Rechts minister van buitenlandse zaken Olszowski. In de handel met het buitenland groeide de invoer sterker dan de zo noodzakelijke export. De bereidheid om Polen kredieten te verschaffen, is in de westelijke landen sterk ver minderd. Energie is in Polen duur en schaars geworden, omdat de Sow- jetrUnie veel hogere prijzen vraagt voor de door haar geleverde olie dan enkele Jaren geleden. Er wordt thans reeds op het elektriciteitsver bruik bespaard. De straatverlich ting en lichtreclames ln de steden is al voor een groot deel uitgeschakeld. Fabrieken zijn aan een maximum- verbruik gebonden. Het is voor de Poolse leiding bijzon der moeilijk geworden, impopulaire maatregelen te nemen, nu de onte vreden arbeiders steun hebben ge kregen van de intellectuelen, die een „Comité ter ondersteuning van de arbeiders" hebben opgericht en de partij bombarderen met petities, protesten en resoluties. Ook de rooms-katholleke kerk heeft haar positie tegenover de communis tische partij kunnen versterken. Zij heeft vrijlating geëist van de arbei ders. die aan de protestacties in juni hadden deelgenomen en eiste wer kelijk overleg met het volk en eer biediging van de mensenrechten. De kerk wil echter geen confrontatie met de regering. Zij heeft de bevol king opgeroepen, om ln de huidige economische situatie bereid te zijn tot het brengen van materiële offers en om vertrouwen te hebben in de leiders, die dit vertrouwen zouden moeten waarmaken, door voor alle burgers goed te zorgen. Gierek ver klaarde daarop dat er geen menings verschillen bestaan tussen de kerk en de regering. Kardinaal Wyszinski corrigeerde hem echter met de reac tie, dat de kerk wèl tot matiging oproept, maar niet van plan is. de partij te steunen. Wijzigingen Intussen zijn de economische plan nen reeds voor een deel gewijzigd en wordt er hard gewerkt aan verdere ingrepen. De nieuwe investeringspo litiek komt er op neer dat de be staande bedrijven gemoderniseerd zullen worden. Er is een eind geko men aan de sterke expansie van de industrie, ook omdat geen geld meer zal worden verstrekt voor de bouw van nieuwe fabrieken. De bedrijven moeten de modemiserings- investeringen zelf financieren. Voorts is bepaald dat niet tot elke prijs naar productieverhoging mag worden gestreefd. Deze laatste maatregel zal er ongetwijfeld toe lelden dat de lonen van de arbeiders (basisloon en premies) omlaag zul len gaan. Deze premies mogen niet meer betaald worden als de produc ten onverkoopbaar blijken te zijn. Hiermede is ln feite het systeem van de vaste prijzen afgeschaft. Gierek moet het vertrouwen van de bevolking terugwinnen, maar tege lijkertijd impopulaire maatregelen nemen om te voorkomen, dat de Poolse economische verhoudingen nog verder uit elkaar groeien. Stelt men hem daartoe niet in staat, dan dreigen grotere problemen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 7