Op het UtrechtseVredenburg
woonden eens agrariërs
dichtbij
Tnmmentaar
atekleurd beeld
Dertig meter lange galerij en kindergeraamte zijn grote raadsels
gekleurd beeld (2)
^Ritueel slachten
wordt mogelijk
3 'oor Moslims
Twee Cambodjaanse
kinderen mogen
toch Nederland in
ja lieve, ik heb het al gedaan
stuur 'n brief
strop
weer
Herfstachtig
T-T
tRDAG 16 OKTOBER 1976
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 5
1 is wel begrijpelijk dat de minis-
^president af en toe flink boos
irdt als hem voor de voeten wordt
poid dat het overal elders (in
iaal en economisch opzicht) zo-
I beter is en dat het in Nederland
cht gaat.
D Uyl heeft gelijk als hij betoogt
het bizar is om te zeggen dat het
jten ons land een paradijs is en
Nederland kommer wen kwel
iwezig zijn.
is voldoende cijfermateriaal aan
lig om overtuigend te kunnen
nonen dat Nederland in vergelij-
met vrijwel alle andere rijke
jen er niet minder slecht voor-
t is ook onredelijk om dit kabi-
als de grote schuldige aan te
aen van de ernstige despressie
over de wereld en dus ook over
i land trekt.
n kan het kabinet wel verwijten
l het niet steeds tijdig de ernst
ii de situatie heeft onderkend of
g erger op de vereiste moment
loende en juist gerichte maatre
en heeft getroffen, maar dat is
j) kwestie van taxatie.
de Tweede Kamer is de minister
iident nog al uitvoerig op de
jnaleerde kritiek ingegaan. Hij
ft met name een vergelijking
ikken tussen Nederland en
it-Duitsland. Dit land wordt de
lier, niet ten onerechte, door
itici voorgehouden als de natie
het stukken beter gaat. En in
;t-Duitsland is de inflatie inder-
ud over een reeks van jaren ge-
tn veel lager. De premier kan dat
8* ct ontkennen, maar terecht heeft
j er op gewezen dat de inflatie
eni "k wor^1 veroorzaakt door de
iljj erk gestegen invoerprijzen.
n de invoer van Nederland ligt
tel en veel hoger dan in West-
hiitsland. In vergelkijking met de
ih letste andere landen hebben wij
detjj t scherpe prijsstijgingen veroor-
sein tukt door die invoer toch nog rede-
;he2 fijk goed weten op te vangen. Dat is
inderdaad waar, maar de pfemier
hertelde er niet bij dat in West-
üoitsland de lonen de laatste jaren
ir sterk zijn gestegen dan in
land.
Uyl heeft ook op de gastarbei-
gewezen. Nederland liet veel
ers toe die de werkgelegen-
ernstig verzwaarden, maar
uitstand stuurde in tegenstel-
armee wel 600.000 gastarbei-
bi naar huis. De minister-
resident vergat er bij te zeggen
it in west-Duitsland 11 procent
ode beroepsbevolking uit gastar-
iders bestaat (2.400.000) en dat
land nauwelijks twee procent
inlandse werknemers telt.
dan ontstaat een geheel ander
rrgfl tt|d.
door FRED LAMMERS
UTRECHT. Op het Vreden-
burg, waar begonnen is met de
bouw van het lang verbeide
muziekcentrum, hebben acht
eeuwen geleden naar alle
waarschijnlijkheid agrariërs
gewoond. Tot deze verrassende
conclusie is Utrechts stads-
archeoloog drs. T. J. Hoekstra
gekomen, nu een van de be
langrijkste na-oorlogse opgra
vingen in ons land ten einde is
en de voorlopige balans is op
gemaakt.
De heer Hoekstra grondt zijn veron
derstelling op de ontdekking van een
tiental putten die zijn gebruikt om
er, kennelijk uit stallen afkomstige,
mest (daarop duidde het stro dat
ertussen zat) in te storten. Deze be
langrijke vondst is gedaan vlak voor
dat de opgraving op 1 oktober moest
worden afgerond omdat anders de
bouwplannen voor het muziek
centrum, ontworpen door de archi
tect Herman Hertzberger, in de knel
zouden zijn gekomen.
De mestputten, gemiddeld twee bij
drie meter groot, zijn gevonden op
een diepte van drie en een halve
meter beneden het maaiveld. Daar
werden ook tientallen gepunte hou
ten palen aangetroffen. Ze waren nu
nog dertig tot vijftig centimeter
lang. maar zijn langer geweest; een
gedeelte is namelijk vergaan. De
heer Hoekstra denkt dat ze hebben
gefungeerd als erfafscheiding. Een
paar palen zijn veel zwaarder; die
zouden van een huis afkomstig kun
nen zijn. Op zichzelf is het echter al
een belangrijke aanwijzing die men
in handen heeft gekregen over een
periode in Utrechts historie waar
weinig van bekend is.
De mestputten zaten onder de res
tanten van het Johanniterklooster,
dat de voorganger is geweest van
het kasteel dat Karei V in 1528 op
het Vredenburg liet bouwen.
„Dat we zoveel van dat klooster
zouden vinden hadden we niet dur
ven hopen. We hebben het hele
hoofdgebouw te voorschijn kunnen
halen en weten er nu veel van, ook
dat dit bouwwerk zeker een halve
eeuw eerder in de tijd geplaatst
moet worden dan we oorspronkelijk
aannamen." vertelt drs. Hoekstra
me .in zijn werkplaats aan de
Voetiusstraat, waar de dozen en
plastic zakken met Vredenburg-
vondsten hoog staan opgestapeld.
Vragen
it geplaagd door bescheidenheid
:1de de premier ook dat andere
len Nederland benijden om het
te overschot op de betalingsba-
Onvermeld bleef dat Neder-
dit overschot vrijwel geheel te
;en heeft aan de export van ons
hooggeprijsd aardgas, dat Ne-
ind onverdiend en geflatteerd
bezort in vergelijking met de
Ie andere landen.
waren nog meer van dergelijke
omenten in het Tweede Kamerde-
r Duisenberg vertelde niet zon-
j ,j, trots dat de arbeidstijdverkor-
»g in veel Nederlandse bedrijven
)hri >el terugloopt. Dat is inderdaad
lo hoopvol teken. Hij liet evenwel
:ezt i de Kamer in te lichten over de
vffi ve ontrustende conjunctuur-
oui s' over september, die aangeeft
tan de orderpositie in aantal maan-
ïok in arbeid uitgedrukt in tegenstel-
anj ig tot de verwachting verder is
Jfj mggelopen.
rit. let is niet noodzakelijk, zelfs onge-
i.d wst, dat de ministers een te som-
j o er beeld zouden moeten schetsen
•lij' in de economische situatie. Maar
ikele leden van dit kabinet, de
ta tCm'cr v'oorop, hebben een moei-
e tf ,e bedwingen neiging het beeld
r i[) onze economie steeds wat ,,bij
W 1 kleuren'' of te relativeren.
'Jt is niet verstandig. Het wekt te
■wl lastige verwachtingen bij miljoe-
Kn medeburgers. En vroeg of laat
lordt het vertrouwen in het kabinet
+$*ede daardoor onnodig aangetast.
/V pN HAAG De ministerraad
gisteren een voorstel tot wijzi-
van het vleeskeuringsbesluit
•^raard' waarbiJ het aan moslim-
1 ES1*88 'n ons 'and wor(^t to®"
li ^an dieren te slachten, zoals de
l P^^sohe godsdienst hun voor-
- Si!!/1 Hoewel het slachten van
lyocdwelmde slachtdieren voor or
aties van dierenbescherming
'Jk is te aanvaarden, kan men
a deksundigen niet zonder
zeggen dat het onbedwelmd
'en dierenkwelling zou opleve-
Het ineenpassen van op het Vredenburg gevonden scherven is een van de zaken waar stadsarcheoloog
drs Hoekstra (links) zich met hulp van zijn eerste assistent, de archeoloog R. de Zwarte, thans mee
bezig houdt.
Van de vroegere Vredenburg-
bebouwing is weinig meer over. De
afgelopen weken zijn de fundamen
ten gesloopt en opgeblazen, op de
oostelijke muur en het noordooste
lijke bastion van het kasteel na. Ook
drie latrines en de aanzet tot een
traptoren uit die tijd zijn intact ge
laten. Die zullen worden ingepast in
het complex van het muziek
centrum en in de toekomst
zichtbaar blijven voor het publiek.
Vredenburg woonde, omvergegooid
worden."
Beenderenpakhuis
Alle beenderen blijven na het onder
zoek opgeslagen in de werkplaats
van de stadsarcheoloog. Ook voor
toekomstig wetenschappelijk on
derzoek zijn ze belangrijk, omdat
deze geraamtes afkomstig zijn uit
een vrij nauwkeurig vastgestelde
periode en het bovendien gaat om
mensen die onder dezelfde omstan
digheden hebben geleefd.
Nu het eigenlijke opgraven erop zit,
begint het fijne werk. Drs. Hoekstra
verwacht daar de komende winter
wel druk mee te zullen zijn. Op veel
vragen moet hij een antwoord zien
te vinden. Zo komt hij als we zitten
te praten ineens met het verhaal dat
hij nog een interessante ontdekking
heeft gedaan, waarmee hij eigenlijk
niet goed raad weet. „We hebben
onder de kloosterbebouwing een
dertig meter lange turfstenen muur
gevonden, een soort galerij. Daarop
wijzen de aanzetten van pilaren die
we erin aantroffen. Wat dit heeft te
betekenen is nog een groot raadsel.
Had deze galerij iets met het kloos
ter te maken, is het een eerste aan
zet ertoe geweest?"
Een raadsel is ook de vondst van een
geraamte van een drie- vierjarige
kleuter op het kerkhof van het Jo
hanniterklooster. Het kind was be
graven temidden van de kloosterlin
gen, van wie er ruim honderd zijn
gevonden. „Hoe een kind op dat
kerkhof terecht is gekomen? Er is
even veronderstelt dat het een kind
is geweest dat op doorreis het kloos
ter heeft bezocht. Maar als bezoe
kers of zieken die door de klooster
lingen waren verpleegd overleden,
werden ze elders in de stad begraven
en niet bij de broeders. Voorzover
we hebben kunnen nagaan zijn alle
skeletten die tevoorschijn kwamen
van mannen. Of die veronderstelling
juist is zal de komende weken haar
fijn worden uitgezocht door een
Amsterdamse student die ter voor
bereiding van zijn kandidaatsexa
men alle gevonden beenderen nauw
keurig gaat bekijken. Het is tegen
woordig mogelijk precies aan de
weet te komen of het botten van
mannen of vrouwen betreft. Als er
toch vrouwen bij blijken te zijn is
het kinderskelet gemakkelijker te
verklaren, maar dan zullen tevens
vele theorieën over de kloosterge
meenschap die lang geleden op het
„Je kan die botten op tal van manie
ren onderzoeken en aan de hand
daarvan bijvoorbeeld aan de weet
komen hoe de lichamelijke conditie
van die Johanniters is geweest en
hoe het met hun voeding zat. Dat
kan nu al en wie weet wat ze er in
een latere toekomst nog mee kun
nen doen,"zegt de heer Hoekstra.
De scherven die voor de dag zijn
gekomen, tientallen dozen vol, wor
den met even veel zorg omringd. De
belangrijkste stukken, voorzover ze
niet gaaf waren, hetgeen met een
aantal kannetjes en andere voorwer
pen het geval was, worden weer met
veel geduld in elkaar gepast. Die
kleinere scherven zullen ook nog wel
het nodige opleveeren, daarvan is
drs Hoekstra overtuigd. Bij dat in
elkaar passen van scherven zal hij
deze winter hulp krijgen van een
groep vrijwilligers, die ook heeft ge
holpen bij de opgraving en toen de
smaak van archeologie zo te pakken
heeft gekregen dat men er niet mee
wil stoppen. Die hulp is bijzonder
welkom. Des te eerder kan de heer
Hoekstra zich wijden aan het schrij
ven een wetenschappelijke verhan
deling voer het onderzoek. „In een
later stadium denk ik erover ook
met een populaire beschrijving van
deze opgraving te komen. Er is ma
teriaal te over."
Glas
Uniek is de ontdekking van een der
tiende eeuws glas, dat onbeschadigd
uit een met puin gevulde
boomstamput onder het bastion
van het kasteel, te voorschijn
kwam." Dat het de eeuwen heeft
doorstaan is geen toeval. Het glas
moet er zorgvuldig ingelegd zijn. Ie
mand heeft zevenhonderd jaar gele
den een grap willen uithalen, maar
dan een voor die tijd wel heel dure
grap. want glaswerk was destijds
prijzig".
De herkomst van dit glas is nog
vaag. Dat is niet zo met de partij
kannetjes, die in een afvalput uit de
kloostertijd lagen. Vrijwel zeker is
dat een door de monniken afge
keurde voorraad, uit het Duitse
Siegburg afkomstig is.
Een vijftien ton wegend blok vroeg
dertiende-eeuws tufsteen van de
kloosterkerk en een 35 ton zwaar
stuk bakstenen muur van het Jo
hanniterklooster zullen op een of
andere manier een plaats krijgen in
het muziekcentrum.
Hoewel de heer Hoekstra geen sla
peloze nachten vanwege de vrees
dat door de haast die geboden was
belangrijke dingen voorgoed verlo
ren zijn gegaan, zegt hij toch een
beetje spijtig. Je weet dat natuurlijk
nooit. Een archeologisch onderzoek
hangt vaak van kleinigheden af.
Feit is dat er in groot verband veel is
verdwenen wat ik erg betreur. Dat
die zeskantige geschutskelder bij
voorbeeld niet is behouden is heel
jammer. Dat was een bewaarbaar
ding. Een schrale troost is -dat er
onder de straat waarschijnlijk nog
een redelijk gave geschutskelder
moet zitten die deel uitmaakte van
de noordoostelijke hoektoren. Uit
oude tekeningen is dat af te leiden,
en bovendien is een jaar of vijftien
geleden bij rioleringswerkzaamhe
den komen vast te staan dat er nog
het nodige van in de grond zit."
DEN HAAG Staatssecretaris Zee-
valking van justitie vindt het goed,
dat twee Cambodjaanse kinderen,
aan wie tot nog toe een verblijfsver
gunning vopr ons land werd gewei
gerd. alsnog worden toegelaten. Wel
vindt hij. in zijn antwoord op Ka
mervragen hierover, dat dit een uit
zondering op de regel moet blijven
BEST De 53-jarige A. Mutsaarts
uit Best is met zijn hond op de
rijksweg Den Bosch-Eindhoven in
Best om het leven gekomen. Het
tweetal kwam bij het oversteken
van de weg onder een auto
DE-
VAN EEN LEZER
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat, sturen aan: Trouw, jury politieke
prent, Postbus 859, Amsterdam. Naam
en adres aan de achterzijde vermelden.
Voor geplaatste prenten is er een boe-
kenbon.
Woord Derlqnd
onder redactie van loes smit
Om de verstrooide professor die
met twee verschillende sokken en
schoenen de straat op stapt,
wordt meestal smakelijk gela
chen. En op iemand die in een
verstrooide bui naar de keuken
loopt om de aardappels te halen
en dan met het zoutpotje terug
komt, zal wel niemand kwaad
worden.
De schrijver G. K. Chesterton,
schepper van onder andere de
zich meer aan misdadige dan aan
geestelijke zaken wijdende Fa
ther Brown, was er ook één. Die
stuurde eens een telegram aan
zijn vrouw met de vraag: „Ik sta
op de markt in Harborough,
maar waar moet ik eigenlijk we
zen?" Dezelfde Chesterton had er
ook een handje van verkeerde
huizen binnen te stappen Dat
waren dan gelukkig wel huizen
van vrienden, maar even zo goed
bleef hij aan het excuses maken,
omdat hij alwéér niet zijn eigen
huisdeur gevonden had
De Engelse psycholoog dr. James
Reason die aan de universiteit
van Leicester werkt, neemt Ches
terton vaak als voorbeeld van het
merkwaardige gedrag dat wij
met verstrooidheid betitelen. Er
zijn maar weinig mensen, zegt
hij, die in die verstrooidheid
meer zien dan een moment van
een meestal onbeduidende afwij
king. Maar zo'n „korte storing in
de schakel tussen bedoeling en
daad", zoals Reason het ver-
schijnsel noemt, kan heel gevaar
lijk zijn. De meeste mensen la
chen er om. op sommigen werkt
het vertederend en de geijkte ver
strooidheid van de professor
wordt af en toe zelfs gezien als
een teken van grote intelligentie.
Maar intussen. Als iemand een
dergelijke vergissing begaat ach
ter het stuur van een auto of in de
cockpit van een vliegtuig, kan
verstrooidheid rampzalige gevol
gen hebben.
„Your Excellency I have
learned that mr Martin Shikuku,
member of parliament, is in pri
son. In the spirit of the UN Inter
national Covenant on Civil and
Political Rights, signed by Kenya
too, I urgently and respectfully
request his Immediate release."
Deze brief, die gericht moet wor
den aan de Keniase president Ke-
nyatta, betreft, zoals uit de tekst
duidelijk is, het Keniase parle
mentslid Martin Shikuku. die nu
een jaar ln de gevangenis zit Zijn
„misdaad" was. dat hij kritiek op
de regering-Kenyatta heeft dur- Kpyprnnfe
ven uiten, zoals sinds begin vorig clllul/0
Daarom is dr. Reason begonnen
met een diepgaand onderzoek
naar het verschijnsel, dat hij be
schouwt als een fout in dat deel
van de hersenen waar besluiten
gevormd worden. Hij moet daar
voor eerst feiten verzamelen en
daar is hij nu druk mee bezig.
Behalve het geval Chesterton en
veel soortgelijke onschuldige
verstrooidheidjes heeft hij al lie
gen luchtrampen op zijn lijstje
staan, die door een piloot of an
der bemanningslid door een
doodgewone fout veroorzaakt
zijn. Een van die negen vliegon
gelukken ontstond volgens dr.
Reason, nadat één van beide mo
toren al was uitgevalleniemand
heeft toen per ongeluk de gasklep
van de andere motor dichtge
draaid. zodat ook de laatste mo
tor uitviel en het toestel
neerstortte
Opwekkender voorbeelden heeft
Reason ook bij de hand. Uit zijn
lijstje citeren we tot slot deze
twee: Reason zelf overkwam het
eens. dat de telefoon op zijn bu
reau rinkelde, hij de hoorn op
nam en kom binnen" riep. Een
Duitse verstrooide professor
maakte het veel bonter. Die was
gewend dat zijn zuster hem altijd
aan zijn jasje trok als hij veron
dersteld werd voor een bekende
zijn hoed af te nemen en een
buiginkje te maken. Op een keer
trok zijn hond hem tijdens het
avond-ommetje om heel andere
redenen aan zijn jas. waarop de
geleerde automatisch zijn hoed
afnam en boog. Toen de hond
opnieuw aan zijn Jas trok, zei hij
wat geïrriteerd: ..Ja ja. lieve,
dankjewel, maar ik het het al
gedaan."
jaar verschillende politieke groe
peringen binnen de enig toegesta
ne partij, de KANU, doen. Een
van de kritische politici. Kariuku,
werd ontvoerd en vermoord. Re
geringskringen zouden bij zijn
verdwijning en dood een rol heb
ben gespeeld, zoals het rapport
van eén onderzoekscommissie
uitwees, waarin ook Shikuku zit
ting had. Sindsdien maakt de re
gering Jacht op iedereen die deze
uitspraak in het rapport steunt en
vorig jaar oktober werd Shikuku
dan ook gearresteerd, een paar
dagen nadat hij in het parlement
had gezegd wat hij van de politie
ke ontwikkelingen vond Met hem
werd parlementsvoorzitter Sero-
ney opgepakt, en een paar maan
den later nog een parlementslid,
mevrouw Mutai. Alle drie zijn
door Amnesty International als
politieke gevangenen geadop-'
teerd. Speciaal aan de zaak Shi
kuku wordt gewerkt omdat zijn
gezondheid vermoedelijk bijzon
der slecht is. Eerdere activiteiten
hebben niet kunnen bewerkstelli
gen dat Shikuku vrijgelaten werd.
Men hoopt nu dat een kaarten- en
brievenactie in elk geval zal ui
trichten dat het parlementslid
een behoorlijke medische behan
deling krijgt. Brieven en kaarten
met de bovengenoemde inhoud
kunnen gericht worden aan: Hls
Excellency the Hon. Jomo Keny-
atta, president of the republic of
Kenya p o. box 30510, Nairobi,
Kenya.
Achttienjarige Kathy Vegn uit
Gordon in de Amerikaanse staat
Nebraska is zo verzot op haar was-
beertje ..Bandit", dat ze hem over
al meeneemt en hem onderweg
zelfs als lekker warm hoofddeksel
gebruikt. Het enige nadeel van de
ze ..beremuts" is. dat Bandit graag
zijn pootjes voor Kathy's ogen
houdt en dat maakt het er voor het
vrouwtje niet makkelijker op om
op het rechte pad te blijven.
Chaim Litvinsky uit/Tel Aviv is
woedend op zijn broer Abraham.
Die is weliswaar overleden, maar
desondanks heeft Chalm de rech
ter er bij gesleept. De overleden
broer was namelijk behoorlijk ge
fortuneerd en Chaim verwachtte
wel iets te zullen erven. Dat ge
beurde ook. maar een strop was
het toch: in Abrahams testament
was één (Israëlisch) pond iets
meer dan veertig cent aan
Chaim toebedeeld, en de rest van
de ruim vier miljoen gulden aan
de dieren van Tel Aviv Chaim.
die nu probeert te bewijzen dat
zijn broer geestelijk onevenwich
tig was toen hij zijn laatste
wilsbeschikking opstelde, heeft
de rechter gevraagd het testa
ment ongeldig te verklaren. Blijft
het document rechtsgeldig, dan
gaat al het geld naar de dieren
tuin van de stad en de plaatselij
ke dierenbescherming, en krijgt
Chaim er geen cent bij.
door hans de jong
Van onze weerkundige medewerker
Dit kannetje kwam uit een afvalput te voorschijn. Het is door de
kloosterbewoners gebruikt als po.
Het weer in onze streken
blijft de komende dagen her
fstachtig. Dat sluit enkele be
tere droge perioden niet uit.
maar ik wil de lezer er op
wijzen dat er vandaag in elk
geval ook kans is op een
plaatselijke bui en dat het
weer later op zondag op
nieuw de depressiekolder in
het hoofd kan krijgen. De re
delijke sfeer die er ook mor
gen aanvankelijk nog zal zijn,
doet zich voor tussen de op
vullende stormdepressie bij
zuidoost Schotland en een
nieuwe druktemaker, die
midden op de oceaan een
oostelijke koers volgt en al
985 mb in de kern voert, op
dit moment daar al onder
Het weerschip Charlie heeft
vrijdag overdag uren achte
reen matige regenval gehad
bij een oostelijke wind en een
sterk dalende barometer. De
nieuwe depressie, die dit
maal meer direct op Ierland
aankoerst, kan later op zater
dag al weer regen brengen in
zuidwest Engeland.Het is
waarschijnlijk dat daarbij
ook de wind gaat toenemen
uit zuidoost tot zuid en wel-
lilcht opnieuw stormkracht
bereikt later misschien ook
aan onze kusten. Wanneer
eenmaal het windduiveltje
uit het doosje is gesprongen,
krijg Je hem er niet zo gemak
kelijk meer in. In Atlantische
lucht uit zuidelijke richting
aangevoerd, via een grote
omweg over de Golf van Bis
kaje, wordt het niet veel war
mer dan 12 13 graden en dat
is min of meer normaal voor
deze tijd van het Jaar.
Het koufront met ten noord
en daarvan winterse ver
schijnselen ligt stil dwars
over Denemarken. Verder
oostwaarts heeft ook noord
Polen 's nachts vrieskou. On
danks uitbreiding van een
1042 mb sterk maximum bo
ven midden Finland in zuid
westelijke richting over Zwe
den. schijnt het niet in de
bedoeling van de natuur te
liggen die winterkou bij ons
uit te waaieren, ook niet
maandag en dinsdag. Maar.
wat de kalender betreft, kan
het wel. Een briefschrijver er
gens uit de provincie Gronin
gen geef ik graag het woord
..In oktober 1908. toen ik 12
jaar was. liepen de ploegers
halverwege de maand in hun
onderbroek vanwege de
warmte en vlak na de 20ste
oktober hebben wij met een
stel kwajongens schaatsen
gereden op een ferme
tochtsloot. Bij een boer was
de waterleiding kapot ge
vroren."
En hoe is het op dit moment
met de winter in Scandinavië
gesteld? Sodankylö in Noord-
Finland rapporteerde in de
huidige oktobermaand al eni
ge keren -20 graden, laatste
lijk in de nacht van donder
dag op vrijdag. Een koudere-
cord was dat niet want dat
zelfde station presteerde het
in oktober 1968 -31 8 graden
C te noteren. Een gemiddelde
dagelijkse minimumtempe
ratuur van die maand was
-6 4 graden C. Het absolute
septemberrecord bedraagt er
-17 graden, ook al in die su-
perkoude herfst van 1968
Het oktober-kouderecord
van het veel zuidelijker gele
den Helsinki is -9 9 graden C.
geboekt in 1926. Dat is niet
eens zoveel lager dan het ab
solute minimum In ons land
namelijk -8 5 graden C. op 28
oktober 1931 te Winterswijk
Dat de winter ook in meer
zuidelijke streken van Scan
dinavië iets te vertellen heeft,
blijkt onder meer uit de 3 tot
'i cm sneeuwlaag, die mo
menteel rondom Oslo ligt
HOOOWATER zondug 17 oktober.
Vliuingen 7 S3 20 24 Haringvlieului
zen 7 43-20 22, Rotterdam 9 24 22 25
Schevcningen 8 45 21 20 IJmuidcn
9 34 22 09. Den Helder 0 08 13 02. Har
ltngen 2 30-15 39. Delfzijl 4 48-17 37
HOOOWATER maandair 18 oktober
VUaaingen 9 08-21 42. HartngvlieUlui-
zen 9 08 21 48. Rotterdam 10 51 23 51
Schevenlngen 10 15 22 55. IJmulden
10 59 23 39. Den Helder I 12-14 25. Har
lingen 337-16 59. Delfzijl 5 55-19 02
