Sil de Strandjutter is zeker rijp voor export mm dichtbij Commentaar Tetevisle 261 Co'B,ül|n de k,oon op Markerwaard Correctie? Park in Israël ter nagedachtenis aan Lëx Aaronson Ontwikkelaars van wiskunde-onderwijs bang voor ontslag -LENiWG VflN VfKtO 6HNK- VAN HET POND vrijheid in plaats van sluiers landverhuizers flink aapje vlucht het weer Winderig Niet bekend waarom Dassen in Israël wordt vastgehouden VRIJDAG 15 OKTOBER 1976 BINNENLAND TROUW/KWARTETS Het meerderheidsadvies van de Raad van de Waterstaat om de Markerwaard in te polderen draagt een aantal kenmerken van een compromis in zich, zoals behoud van brede randmeren en het eiland- karakter van Marken (om „uitdro ging" van de grond op het eiland te voorkomen). Dat zijn positieve punten, maar kennelijk hebben de argumenten van de minderheid in de raad zoveel indruk gemaakt, dat het eindadvies in feite ook een beperkt technisch karakter heeft gekregen. Het „hoe" van de inpoldering wordt wel besproken, maar in mindere mate het „waarom" en helemaal niet het „waartoe". Dat is vreemd, want dat de inpoldering technisch te klaren zou zijn, is eigenlijk geen moment een punt van discussie geweest in de afgelopen jaren. Het ging vooral om de principiële vraag: „inpolderen, ja of nee?", waarbij voor ons vooral de prak tische overwegingen over het ge bruik van de grond de doorslag hadden moeten geverfbij de keuze. Maar nu blijft de bestemming van die 40.000 ha nieuwe grond in het ongewisse. Daarover wil de tot twij fel gebrachte meerderheid eerst be slissen als het werk klaar bf nage noeg klaar is. Op die manier echter omspeelt de meerderheid de principiële vraag op een nèt iets te handige wijze en dat lijkt ons een reden om voorlopig alle argumenten van de meerder heid in de raad van de waterstaat nog eens goed na te plussen. In de jaren rondom de eerste werel doorlog overstelpte de Harderwijk- se fabrikant Eibert den Herder het land met brochures en waarschu wingen over het gruwelijke lot dat ons land zou wachten als de toen malige Zuiderzee zou zijn droogge legd. Het is erg meegevallen met die rarïipen. Wij weten het alle maal. Maar toch: er is sinds Eibert den Herder waarschuwde wel wat ver anderd. Met name is nu de vraag actueel of wij straks voor allerlei t voorzieningen in ons land niet eens meer behoefte zouden kunnen heb- t<n aan een flinke lap (zoet) water daa aan een stuk land. En juist omdat de meerderheid van de raad van de waterstaat nauwe lijks weg weet-met de bestemming van dat nieuwe stuk land, blijft deze vraag klemmen. Het is in dit ver band een opmerkelijk feit, dat on der de minderheid in de raad van de waterstaat o.a. de vertegenwoordi gers van de miniseries van volksge zondheid, CRM en financiën te vin den zijn. door Ton Hydra HILVERSUM Morgenavond is het eindelijk zo ver. De fami lie Droeviger en andere figuren uit Sil de Strandjutter, die al sinds 1940 voortleven in de fan tasie van hónderdduizenden le zers, beginnen aan hun televi- siebestaan. Zij zullen daar ben ik zeker van bij een mil joenenpubliek uitstekend over komen en hun succes zal echt •niet ophouden bij de grenzen van Nederland en België. Mees ter Bruijn, de nu 93-jarige au teur, zal het waarschijnlijk nog beleven dat hij internationaal erkenning vindt als schrijver van verhalen die uitmuntend te verfilmen zijn. Behalve aan de aanspreekbaarheid van zijn eigen geesteskind zal Cor Bruijn de bijval te danken hebben aan de NCRV en aan een groot aan tal medewerkers. Aan Wim Hazeu, hoofd van de afdeling drama bij deze omroep, die als een van de eersten besefte dat Sil dicht bij de kijkers kon worden gebracht. Aan regisseur Bob Löwenstein en zijn spelers, die vaak onder weinig aanlokkende omstandigheden op het eiland Terschelling in de weer zijn geweest. Aan Willy van Hemert, Johnny Pear son, Pieter Puts en John Fabian, respectievelijk de leveranciers van een handzaam scenario, voortreffe lijk ondersteunende muziek, sfeervol camerawerk en prachtig getruceerde stormen en scheepsbreuken. De Brit Johnny Pearson heeft een dusdanige reputatie als componist van filmmuziek, dat zijn op Sil geïnspireerde melodieën nu al door Emi-Bovema op een langspeelplaat zijn uitgebracht. En dat John Fabi an het internationale peil van dit Terschellingse epos nog een flink aantal graden opschroeft neemt u ongezien aan als ik u vertel dat hij de veroorzaker was van het spectaculai re watergeweld in de Onedin Line. Bekroning Minister-president Den Uyl heeft in de Tweede Kamer gezegd dat zeven procent huurstijging per 1 april 1977 voldoende is mede met het oog op de bestrijding van de inflatie. „Zelfs tienden van procenten wor den in de ministerraad gewogen als het om inflatiebestrijding gaat", zo zei de minister-president zelfs. Wij nemen goede nota van deze mededeling en wij hopen dat dc minister-president zich zijn eigen woorden zal herinneren als het in het voorjaar weer problemen aan de orde komen als tariefstijgingen bij PTT of openbaar vervoer; stij gingen waarvan de baten (anders dan de huren) voor het grootste deel bij de overheid terecht komen. Wij herinneren ons bijvoorbeeld een recente uitspraak van staatsse cretaris Van Huiten, dat de PTT- tarieven „met de regelmaat van de klok omhoog zullen gaan". Wij ne men aan dat de uitspraak van de heer Den Uyl tegelijk als een cor rectie op deze en vergelijkbare uit spraken van andere bewindslieden mag worden begrepen. Van een onzer verslaggevers AMSTERDAM- In Israel wordt een park gesticht ter nagedachtenis van Lex Aaronson. Dit heeft het Joods Nationaal Fonds in Amsterdam be kendgemaakt. In maart van dit jaar deelde de Iraakse ambassade in Den "aag aan de familie van Aaronson mee, dat hij in Bagdad als Israëlisch spion terecht was gesteld. Ondanks de pogingen van de Nederlandse re gering om bij herhaling Irak te over tuigen, dat Aaronson gewoonweg een Nederlandse welzijnswerker was. Volgens het Joods Nationaal fonds er inmiddels 25.000 gulden bijeen gebracht voor het Lex Aaronson Park in Nir Etzion. vlakbij Haifa. Sympathiebetuigingen door het Planten van bomen (elke boom kost 12,50) op giro 49998 van het Joods Nationaal Fonds in Amsterdam on- def vermelding „Lex Aaronson- Park". Met zo'n anderhalf miljoen gulden behoort deze produktie van NCRV, BRT en Cine-centrum tot de duurste ondernemingen. Belangrij ker dan de hoogte van de uitgave vind ik het bereiken van een resul taat dat boven het gemiddelde ligt en het beantwoorden aan een doel. Opzet was Sil en zijn mede- eilandbewoners niet als een brok folklore, maar levensecht in de huis kamers te brengen. Als herkenbare mensen. Dat zou een bekroning in houden voor de schrijver die van pogingen en beloften van anderen om zijn werk te verfilmen niets te recht zag komen. Nu is het dan wel gelukt en met succes. Het zal aan het kijkgedrag en aan de waarde ring van een groot publiek zeker zijn af te lezen. Mijn mening dat de zevendelige se rie het goed zal doen, baseer ik op de afleveringen één en vier die ik voor af heb kunnen zien. Natuurlijk kan je als kritische broodkijker schoon heidsvlekjes ontdekken. Je hoort niemand zeggen dat het bar slecht weer is. maar wanneer prompt er op Sil met paard en wagen de scène binnenrijdt, staat er eet dot licht op de scène alsof de zon opkomt En de kinderen die Jelle en Wietse als kleuters voorstellen, zijn waarschijnlljk nagesynchroniseerd want zij spreken met heel wat ouder klinkende stemmen. Buitenlands niveau Ik vermoed echter dat de meeste kijkers deze en nog een paar onvol komenheden niet eens in de gaten krijgen. Zij gaan helemaal op in het verhaal; in wat er gebeurt. Wie ze wel ontdekt, wordt er nauwelijks door gestoord, omdat er talloze posi tieve dingen zijn. die aandacht trek ken. Een ontdekking vind ik bij voorbeeld de kleine Sacha Veenstra. Als de kleine Lobke, door Sil na een schipbreuk gered, etaleert zij de hartveroverende natuurlijkheid die zoveel buitenlandse films aantrek kelijk maken, maar die op Neder landse bodem zelden wordt bereikt. Het buitenlands niveau wordt even eens geëvenaard in de buitenopna men. Ze zijn prchtig van kleur en levendig „gestoffeerd", lopen qua beeldritmiek synchroon met de ele menten die op het Waddeneiland vrij spel hebben met de elementen die op het Waddeneiland vrij spel hebben en het getruceerde natuur geweld levert zelfs fantastische scè- Van onze onderwijsredactie UTRECHT De 42 medewerkers van het instituut voor de ontwikke ling van het wiskunde-onderwijs in Utrecht zijn bang voor opheffing van hun instituut. Dit zou het ge volg zijn van inpassing van een deel van het werk in de Stichting leerplan ontwikkeling in Enschede. Van het Utrechtse wiskunde- instituut zou dan slechts een klein deel overblijven als inter universitaire instelling. nes op. Toen ik destijds hoorde dat de Belgische acteur Jan Decleir de rol van Sil zou vertolken, had ik bedenkingen. Niet omdat volgens mij een Vlaming geen strandjutter van Terschelling zou kunnen neer zetten, maar vanwege enigszins af standelijke, soms mat aandoende speelstijl. Ook tijdens de voorverto ning zat ik nog een poos met het beeld dat ik uit het boek had ge vormd. Voor mij was Sil ruiger, meer de gelaten oermens. Gaandeweg echter groeide mijn waardering voor de ietwat relativerendce creatie, waarmee Decleir melodramatische effecten van het lijf wilde houden. Vertrouwd terrein Zeer goed op haar plaats is Elsje Scherjon. Dat zij het protestantse de leven uit eigen ervaring kent, is merkbaar in de wijze waarop zij als Sil's vrouw Jaakje door de scènes gaat. Geheel overtuigend, ook om dat zij zich niet naar de voorgrond speelt. Mede daardoor verhevigt zij het contrast en is de spanning te snijden wanneer Jaakje (voor die tijd ongehoord) haar met de domi nee overhoop liggende man trot seert en als vrouw-alleen tijdens de dienst de kerk durft binnenkomen. Nog meer vertrouwd met de omge ving is Paul Saraber, die in de tv- film de herder en leraar van het eiland gestalte geeft. Hij is in werke lijkheid predikant op Terschelling. Heel gevoelig en misschien voor me nigeen zelfs ontroerend voltrekt zich het tafereel waarin de uit Zweden afkomstige Lobke eindelijk mag worden gedoopt. En dan Monique van de Ven. Ik zie haar niet ambachtelijk boetseren aan haar rol, maar zij leent wel op overtuigende wijze vlees en bloed aan de naar volwassenheid groeien de Lobke. Een soort instinctief ta lent dat bij vlagen een „ziel" krijgt. Dan ontstaan er scènes met een tinteling en diepgang, die regisseur Bob Löwestein tot de mooiste in zijn carrière mag rekenen. Löwenstein heeft trouwens over de hele linie revanche genomen na de niet zo best geslaagde serie De Ko peren Tuin en Boerin in Frankrijk. Ook ik heb hem toen danig op de huid gezeten en daarom stel ik nu met voldoening vast dat hij weer helemaal terug is. Door uit de put meteen naar een plek te klauteren heeft hij zijn kwaliteiten als maker van dramaprodukties bewezen. VAN EEN LEZEP- Tekeningen, bij voorkeur in liggend formaat, sturen aan: Trouw, jury politieke prent, Postbus 859, Amsterdam. Naam en adres aan de achterzijde vermelden. Voor geplaatste prenten is er een boekenbon. LAATSTE RFOMiDDFL "TER ONDERSTEUNING onder redactie van loes smif Zo'n twintig jaar geleden kon je in Marokko lang zoeken naar een dameskapper. Er waren er over het hele land verspreid bijna 450.000 vierkante kilometer misschien tweehonderd, die nog niet eens hun handen vol hadden aan de klanten. En waarmee zou den ze het ook druk moeten heb ben? Haast geen vrouw ging naar de kapper; haar haar zat toch altijd onder een sluier verstopt. Toen Marokko in 1956 zelfstan dig werd, liepen praktisch alle vrouwen gesluierd rond. Ze droe gen „jellaba's", lange gewaden die letterlijk alles bedekten op handen en ogen na. Zelfs bin nenshuis was het een zeldzaam heid als ze met onbedekt hoofd liepen, en dat ze zich nooit op maakten, zeker niet als ze de deur uitgingen, spreekt voor zichzelf. Maar ook in Marokko hebben de vrouwen een stukje vrijheid ver overd. Wie nu in Tetoean, Tanger of Rabat rondloopt, moet goed uitkijken om nog gesluierde vrouwen te ontdekken. Zelfs in de kasjba's zie je ze nauwelijks meer. Sluiers zijn ouderwets ge worden, en als een vrouw zich er nu nog mee uitdost, zijn er maar twee mogelijkheden: óf ze is ge trouwd en foeilelijk, óf juist erg mooi en getrouwd met een on voorstelbaar jaloerse man. die haar niet door vreemde ogen wil laten bezichtigen. Of de vier zusters van koning Hassan er uit zichzelf mee begon nen zijn of dat ze door de omstan digheden gedwongen werden, een feit is dat die vier hun vrouwelij ke landgenoten het voorbeeld hebben gegeven. Zij verschenen als eersten blootshoofd en wes ters gekleed in het openbaar en toen durfde iedereen plotseling. Van hoog tot laag'wierpen de vrouwen hun sluiers af en dat had vooral gevolgen voor de kap pers en de cosmetische industrie. Want nu moest er ineens aan dacht aan haren en gezicht wor den besteed en zo verdienen vele duizenden kappers tegenwoordig een dik belegde boterham. 'Schoonheidssalons schieten als paddestoelen uit de grond, en de t.v.-reclame wordt voor een groot deel gevuld met shampoo en an dere middeltjes. De beschei- denste plattelandsmarktjes zijn nu niet compleet meer zonder een stalletje waar je de nieuwste lipsticks, parfums en creams kunt kopen. Het is niet bij de sluier gebleven. De Marokkaanse vrouwen nemen In het begin van deze eeuw moet op het Utrechtse NS-station een enorme muurschildering gehan gen hebben, waarop een groep landverhuizers afgebeeld was. „Het stelde een groep heel arme reizigers voor, bepakt cn gezakt, en ze zagen er vreselijk bedroefd- uit," weet mevrouw Ter Braak uit Naarden zich te herinneren. Om dat het een herinnering van zo lang geleden is, heeft ze nooit iemand kunnen vinden die deze afbeelding ook wel eens gezien heeft. Ongeveer een jaar geleden zetten we haar herinnering in de ze rubriek en ja: er belde een meneer uit Deventer op. die wist te vertellen dat het geen muurschilderingen, maar grote emaille platen geweest zijn die de Holland-Amerika-Lijn liet ophan gen. Sindsdien heeft mevrouw Ter Braake geprobeerd er meer over te weten te komen. Ze schreef naar de HAL, maar die ontkende ooit iets met zulke pla ten van doen te hebben gehad. Misschien de Spoorwegen? Me vrouw Ter Braake schreef dus ook naar de NS, en daarna nog naar het spoorwegmuseum, maar nie mand heeft haar op weg kunnen helpen. Haar vraag is nu: wie was toch die abonnee uit Deventer, de enige blijkbaar die ook van de wandplaten afwist? Misschien zijn er trouwens nog wel anderen die haar kunnen helpen. ook niet meer dat ze bij trouw feesten in een aparte zaal worden gezet, inclusief de bruid. Tegen-, woordig zitten ze in hetzelfde verr trek. nog wel als vrouwen bij el kaar, maar toch vlak onder de ogen van de mannen, die dat niet onverdeeld kunnen waarderen: „Onze vrijgevochten vrouwen ruineren ons", schreef een veront waardigde echtgenoot naar een krant. „Trouwerijen lijken wel schoonheidswedstrijden. Elk meisje moet er zo nodig nog mooi er uitzien dan de ander en dat kost kapitalen." Plastische chi rurgen hebben het ook al druk gekregen. Alleen al in Casablan ca staan vier gespecialiseerde klinieken, waar onder meer oude re vrouwen een 'face lift" laten doen om jonger te lijken en het tegen de tweede, derde en vierde vrouw van hun echtgenoot te kun nen opnemen. Een moslem-man mag nog altijd vier vrouwen heb ben, maar dat komt steeds min der voor: óf hij kan zich financi eel niet zoveel vrouwvolk veroor loven, óf zijn eerste vrouw gaat er eenvoudig niet mee akkoord. Want al is ze dan nog niet zo ver als haar westerse zusters, zoveel medezeggenschap heeft de Ma rokkaanse vrouw in nauwelijks twintig jaar toch wel veroverd. Het gaat goed met Salome, het kleine gorilla-aapje uit de dieren tuin van Londen. Toen ze meteen na de geboorte door haar moeder verstoten werd, woog ze vier pond. Een oppasser nam de kleine onder zijn hoede en verzorgde haar zo goed dat Salome, nu goed twee maanden oud, bij een routine controle in het dierenziekenhuis van de tuin al tot een flink aapje van negen pond blijkt te zijn opge groeid. Acht jaar lang heeft de Oostduit- se arts Martin Kasten zich goed voorbereid op zijn vlucht naar het Westen. Elke dag trimde hij kilo meters om op het grote moment in vorm te zijn en een paar dagen geleden vond hij de tijd rijp: hij smeerde zich van onder tot boven met een dikke laag vaseline in. trok er een rubber pak over aan en liet zich tegen middernacht aan de kust van Mecklenburg in zee glijden. Achttien uur later pikte een Zweeds schip hem op. Het zette hem in Lubeck aan land en daarmee was zijn vlucht tot een goed einde gebracht. Welis waar waren zijn enkels zo opge zwollen. dat hij de eerste paar uur alleen met krukken kon lopen, maar dat vond hij niet erg. De 29-jarige arts, die in West- Duitsland verder wil studeren voor chirurg, zat maar één ding dwars: hij had niemand, zijn ou ders niet. zijn beste vriend niet, iets over zijn planhen verteld. Zo- nodigjeunnen ze nu naar eer en geweten verklaren nergens iets van geweten te hebben, maar na tuurlijk zat er voor Kasten wel aan vast dat hij van niemand af scheid heeft kunnen nemen. Oor spronkelijk had hij in zijn land gesolliciteerd als scheepsarts in de hoop al varende makkelijker weg te kunnen komen. Hij werd niet aangenomen. „Ik denk dat ze me toen al niet vertrouwden", zei Kasten, die na zijn mislukte solli citatie uit de communistische Jeugdorganisatie gezet werd. door hans de jong I Van onze weerkundige medewerker OKTOBER heeft het op z'n heupen. Nu is het ook een maand van grote tempera- tuurtegenstellingen en ver rassende wendingen, van mistastende meteorologen en regionaal morrende men sen ontsteld over zoveel „on kunde". Nu is een overgang altijd een tijd van plotselinge opvliegingen, niet alleen bij de mens maar ook in de na tuur. Lucht in het Poolgebied flink afgekoeld in de steeds langer wordende nachten gaat op avontur en zoekt het in zuidelijke richting. Wacht even, zegt de warme lucht, dat gaat zomaar niet en die stelt zich teweer. Gevolg: zeer grote temperatuurte- genstellingen over zeer korte afstand, niet in de laatste plaats in de hogere niveau's. Daar ontwikkelt zich dan een straalstroming, u weet wel, zo'n betrekkelijk smalle doorgang of „buis" waar de wind zich met grote snelheid van west naar oost doorheen- perst. Woensdagmorgen vroeg werd in zo'n stroming een windsnelheid van 330 ki lometer per uur vastgesteld op 10.5 km. hoogte baven het zeegebeid ten westzuidwes ten van Engeland. Deze „Jet" pikte een lagedrukgebied op dat zich bijzonder snel ont wikkelde en donderdagmor gen al bij de Scilly-eilanden was gearriveerd met in de kern een stand van 962 milli- baar oftewel 721 millimeter op uw huisbarometer. Er was in feite een diep gat in de luchtatmosfeer van kleine omvang, voorafgegaan en ge volgd door luchtdrukdalin gen- en stijgingen van 14 to 15 mb in drie uur tijd duide lijk cycloonachtig. Erom- heenb deden zich zware windstoten van 10 tot 12 Bea- cufort voor vooral langs de Engelse zuidkust. De verbin ding met eilanden langs de Kanaalkust werd erdoor ver broken. In zuid- en midden Engeland deden zich over stromingen voor, echt kwaad weer dus. Belfast kreeg giste ren overdag alleen al 32 mm regen, het Eiland Man 20 mm en Cardiff in totaal 27 mm. Ook ons land kwam gister middag in de regensfeer bij verder aanwakkerende zuid- zuidoostelijke wind maar veel neeslag werd er gistera vond niet gemeten, hoogstens 2 k 3 mm. Boven dien klaarde het plotseling op. De laagste luchtdruk werd om één uur 's middags met 965 mb niet ver van Zuid- Wales gepeild en daarna is het minimum zich langzaam verder in de richting van de Noordzee gaan bewegen. Of het daar inmiddels is aange komen? Dat is moeilijk te zeggen bij zo'n grillig sys teem. Wel mogen wij rekenen op aanhouden van het wissel vallige vooral aanvankelijk nog winderige weer, waarbij aan de kust een harde of stor machtige wind niet uitgeslo ten is. Verwacht wordt dat de koele sfeer ook tijdens het week-end zal aanhouden waarbij we vooral ons in At lantische atmosfeer zullen bevinden waarin buien moge lijk zijn. Gisteravond om ze ven uur werd onweer gepeild bij de Engelse oostkust en niet ver ten westen van Den Helder. In Finland nam de luchtdruk nog verder toe: Sodankylö re gistreerde gisteravond bijna 1044 mb, bij een temperatuur van minus 13 graden, 's nachts vriest het er 20 gra den. Tussen dit maximum en de Engelse depressie staat over Denemarken een krach tige tot stormachtige wind waarmee koude lucht uit midden-Rusland wordt aan gevoerd. Hierin regende het ook gisteren overdag op nieuw zeer uitvoerig en Hanstholm kon gisteravond alweer 23 mm water over de voorafgaande 12 uur aftap pen. We geloven niet dat dit winterfront ons land op korte termijn zal kunnen be dreigen. Het winter-koufront deelt op het ogenblik de Oekraïne in twee sferen: 2 graden mid- degtemperatuur in het noorden, 19 graden in het zuiden. Tropisch werd het gisteren nog in het uiterste zuiden van Rusland: Koetal, gelegen in een laagvlakte in Georgië ten oosten van de Zwarte Zee: 30 graden, Yere van in Armenië ten zuiden van de Kaukasus 25 graden. Hoof water voor zaterdag 18 oktober: Vlluln- gen 8 48 19 15. Hartngvlieuluizen 8 42-19 08, Rotterdam 8 21-21.08. Schweninger» 7 37 20 03. IJmulden 8 26-20 52. Den Helder 12.04-00 00. HarUngen 1 52-14 39. Deltzljl 3 59-16.34. TEL AVIV (AP) - Het tt nog steeds niet bekend waarom de Nederlander Ger Dassen van een door Israël geënterd schip is gehaald en gevan gen wordt gehouden. Een Nederlandse diplomaat heeft gisteren een bezoek gebracht aan de 28-Jarige Dassen. De Nederlandse ambassade in Tel Avlv heeft laten weten dat zij vooreen advocaat voor Dassen heeft kunnen zorgen. Israëlische kranten zinspelen erop dat Dassen in contact stond met de Palestijnse bevrijdingsbeweging. Dassen bracht in opdracht van het Nederlandse Palestinacomité een bezoek aan het Midden-Oosten. De Nederlandse ambassade heeft in tussen eveneens meegedeeld dat. men bezig is gerechtelijke bijstand te verzorgen voor de 23-jarlge Neder landse vrouw L. J.. die drie weken geleden werd gearresteerd op de luchthaven Ben Ooerion. Zoals be kend wordt zij er van verdacht de kaping van een Frans verkeersvlieg tuig \e hebben voorbereid-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 5