De gevangenen
en de kerk in
Indonesië
Philips
batterijen
die gaan
lang mee.
Uit de kerkbladen
3
Stichter van Duitse
kerkedag overleden
Vandaag
PHILIPS
Kerken VS „stelen"
kerkmuziek
Kindercommunie
in Sederavond
Onze adressen:
Opbrengst vastenactie
loopt naar 8,5 miljoen
Eerste predikant
in Almere
VOORBI
DINSDAG 12 OKTOBER 1976
KERK
TROUW/KWARTET
door dr C. H. Koetsier
Amnesty International is deze dagen een actie begonnen om de
aandacht te vestigen op het lot van de politieke gevangenen in
Indonesië, in het bijzonder degenen, die overgebracht zijn naar
het eiland Bum in de Molukken. Hun aantal wordt thans geschat
op 14.000.
Toen In 1966 de kampen en gevange
nen volstroomden, hebben de ker
ken In Indonesië toegang gevraagd
en gekregen. Ik ken vele predikan
ten. die trouw de gevangenen op
zochten en dit nog doen. Dat is van
grote waarde geweest, vooral in de
eerste Jaren, toen de betrokkenen ln
grote verlatenheid verkeerden. Ook
gewone gemeenteleden gaan vaak
mee.
De predikanten en priesters kregen
als eersten de mogelijkheid hen te
bezoeken. Dat komt omdat de status
van geestelijke ln Indonesië in hoog
aanzien staat. Ook zeil heb Ik tussen
1966 en 1968 verscheidene malen,
hoewel Nederlander, op grond van
mijn predikantschap gevangenissen
mogen bezoeken. Ik zal nooit verge
ten hoe dit deze mensen zichtbaar
opbeurde.
Niet vergeten mag worden het werk
van de vrouwen uit verschillende
kerken, die ln de vrouwenkampen
komen. Met grote inzet worden aller
lei activiteiten, variërend van
kerstleesten tot toneelstukjes, met
en voor de gevangen vrouwen geor
ganiseerd
Hier mag met ere genoemd worden
de naam van mejuffrouw J. C. van
Vliet. tot voor enkele Jaren
werkzaam in Semarang, thans terug
in ons land. Zij heeft zich. naast haar
gewone werk in de Indonesische
Christelijke Kerk (GK1>. met veel
liefde ingezet voor deze tak van
dienst.
Het is dan ook niet te verwonderen,
dat in gevangenschap vele mensen
zich hebben laten dopen. In de liefde
en zorg van christenen werd de Heer
herkend. Mattheüs 25 (het opzoeken
van de gevangenen) wordt zeer
concreet beleefd.
Dat er daarnaast ook vormen van
„godsdienstige opvoeding" voorko
men. die ons vreemd en verouderd
aandoen, is juist, maar dient ook in
het licht van de Indonesische situa
tie bezien te worden.
Klamboes
Naast de geestelijke verzorging is
vanaf het begin ook veel materiële
hulp opgezet. Daarbjj Is al gauw de
steun verkregen van het Neder
landse Werelddlaconaat. De mate
riële hulp strekt zich uit van medica
menten en klamboes tot voedsel
hulp. Grote bedragen zijn ter be
schikking gesteld om de vaak zeer
beperkte en eenzijdige voeding aan
te vullen. De Indonesische autoritei
ten verlenen daarvoor hun medewer
king.
In verscheidene plaatsen zijn comi
tés, dikwijls interkerkelijk, opgezet.
Deze comités doen meer dan ais ka
naal van voedingshulp te functione
ren. Steeds meer komt het accent te
liggen op vormen van maatschappe
lijk werk ten behoeve van ex-
gevangenen en hun gezinnen. Want
ln de loop der Jaren het is nu elf
jaar geleden dat de mislukte coup
plaats vond zijn ook vele gevange
nen vrij gelaten. Orote zorg vraagt
hun opvang In de maatschappij. Hoe
komen zij aan werk? Kunnen zij
weer terugkeren naar hun gezin ln
dessa of kampong? Deze en vele vra
gen meer komen op de hulpverleners
af
Daarnaast wordt veel aandacht ge
geven aan gezinnen van hen, die nog
in de gevangenissen verblijven. Lang
niet iedereen kan geholpen worden,
want de algemene economische situ
atie is voor vele groepen nog steeds
erg slecht. Er heerst veel armoede.
Dat maakt de rehabilitatie van vrij
gelatenen erg moeilijk. Toch wordt
er op veel plaatsen van alles gedaan.
Na de machtsovername in Indonesië in 1966 werden vele honderdduizenden links georiënteerde
mensen in Indonesië zonder vorm van proces gearresteerd. Velen van hen zitten nog steeds vast.
Is deze materiële en geestelijke hulp
genoeg? Nee, naast hulpverlening in
de directe nood vraagt ook de
rechtspositie van de gevangenen
aandacht. Immers, een behoorlijke
rechtsgrond voor de vasthouding
ontbreekt in verreweg de meeste ge
vallen. De meesten zijn gearresteerd
op grond van het loutere feit van
hun lidmaatschap van een linkse
organisatie, die ten tijde van de
coup volstrekt legaal was. Hun be
trokkenheid bij de plannen voor de
staatsgreep zijn zelden bewijsbaar.
Daarom dient ook op vrijlating van
deze rechtelozen te worden aange
drongen. Is hier door de kerken ook
iets aan gedaan? Ja. In 1971 hebben
Indonesische en Nederlandse ker
ken een consultatie belegd, waar
Inderdaad op vrijlating Is aange
drongen.
Vorig Jaar is aan de Indonesische
ambassadeur een brief overhandigd
door de Raad van Kerken in Neder
land. waarin gepleit werd voor am
nestie ter gelegenheid van de tienja
rige herdenking van de september
staatsgreep.
Daarnaast hebben ook kerkelijke
leiders in Indonesië zelf herhaalde
lijk gepleit voor de gevangenen.
Meestal geschiedt dit niet in het
openbaar, maar via de relaties die
men heeft in regeringskringen. Aan
deze druk zal het zeker ook mede te
danken zijn, dat vorig jaar ruim 1300
en dit jaar 2500 personen uit de
B-categorie zijn vrijgelaten. Het to
taal aantal gevangenen wordt van
Indonesische zijde opgegeven als
ruim 34.000, waarvan de meesten
van categorie B en ongeveer 2000
van categorie A (direct bij de-coup
betrokken). De C-categorie (lid
maatschap van een verkeerde orga
nisatie) is vrijgelaten. Sommige per
sonen zijn echter nog onzeker over
hun indeling of zijn naar een zwaar
dere categorie overgebracht. Een
van de beste pleitbezorgers van de
gevangenen is de christen-advocaat
mr. Yap Thiam Hien. die bij Iedere
gelegenheid krachtige pleidooien
van amnestie voert. Zelf heeft hij
ook enkele malen gevangen gezeten,
het laatst in 1974. Hij verdient ons
aller bewondering.
Transmigranten
De Indonesische regering schijnt
ook zelf in toenemende mate met
het probleem verlegen te zijn. Druk
van buitenlandse regeringen en de
kerken is hier waarschijnlijk niet
vreemd aan. De naar Buru gedepor
teerden worden nu als transmigran
ten aangemerkt. Hoewel de materië
le situatie op dat eiland naaf"
omstandigheden redelijk genoemd
mag worden, blijft het feit overeind
dat de betrokkenen tegen hun wil op
het eiland zijn samengebracht en
het ook niet kunnen verlaten. De
journalist Robert Kroon van de
TROS, verklaarde daarom onlangs
ten onrechte in Jakarta, dat hij op
Buru geen concentratiekamp had
aangetroffen.
Tegenstrijdige berichten doen de
ronde over plannen van de Indone
sische regering om de algehele vrij
lating (met uitzondering van catego
rie A en degenen op Buru) te be
werkstelligen, voor of na de verkie
zingen van 1977.
Misschien lijkt het niet veel, wat
door de kerken is bereikt. Men moet
zich daarbij echter wel realiseren,
dat de Indonesische kerken een klei
ne minderheid vormen en dat hun
positie niet onbedreigd is.
Hoe het ook zij. de positie van de
politieke gevangenen heeft de blij
vende aandacht van de kerken, zo
wel in Indonesië als hier. Steeds
weer opnieuw wordt er voor hen
gepleit. Zij mogen niet in de verge
telheid raken. De vertrouwde rela
ties met onze vrienden daar zijn de
beste kanalen om hun lotsverbete
ring, invrijheidstelling en heropne
ming in de maatschappij te bevor
deren.
(De auteur van deze bijdrage, dr. C.
H. Koetsier, was ruim vier jaar mis
sionair predikant in Semarang).
(ADVERTENTIE!
Van een onzer verslaggevers
FULDA Reinold von Thadden-Trieglaff, stichter en jarenlang
vooizitter van de Duitse evangelische kerkedag. is zondag op
85-jarige leeftijd overleden. Hoewel hij in 1968 zijn stem verloor
als gevolg van een keelziekte, nam hij nog steeds een belangrijke
plaats in het Duitse kerkelijke leven in.
«000 N0«UAi.0UTY.G0UD HEAVY DUTY ZWART DOUBLE DUTY.
Van de leiders van het kerkelijk ver
zet tegen het nationaal-socialisme in
Duitsland Is nu ongeveer alleen nog
Martin Niemöller, die een jaar jonger
is dan Von Thadden-Trieglaff. over
gebleven.
Von Thadden-Trieglaff stamde utt
Oost-Pruisische landadel. Na zijn
rechtenstudie (o.a. aan de Sorbonne
in Parijs) ging hij in 1919 aanvanke
lijk terug naar Pom meren, om het
beheer van de familiegoederen op
zich te nemen Tegelijk was hij actief
in de wereldfederatie van chris
tenstudenten (WSCF) en kwam hij al
spoedig naar voren in de strijd van
christenen in Duitsland tegen het
nationaal-socialisme ln 1929 werd
hij het jongste lid van de generale
synode van Pruisen. In 1934 nam hij
aan de beroemde Banner synode
deel en in hetzelfde jaar kreeg hij de
leiding van de „belijdende kerk" van
Pommeren.
Verschillende malen werd hij gear
resteerd. Zij zuster Elisabeth werd
terechtgesteld in 1944 en drie van
zijn vijf zoons kwamen tijdens de
oorlog om.
Von Thadden-Trieglaff's betekenis
is niet in het minst geweest, dat hij
de .Jeek" op een nieuwe wijze in het
kerkewerk wist te betrekken. Dat
was ook de bedoeling van de „kerke-
dagen". Het idee werd geboren in
een kleine groep gelijkgezinden, die
hij om zich heen verzameld had in
een werkkamp in Noord-Siberië in
Russische krijgsgevangenschap- In
19 wei
Duitse evangelische kerkedag ge
houden.
Hij was ook actief in de ontwikkeling
van het vormingswerk. Jarenlang
was hij voorzitter van het oecume
nisch instituut te Bossey Ook was
hij betrokken bij de oprichting van
de wereldraad van kerken en had hij
geruime tijd zitting in het centraal
comité van deze organisatie.
Gesprek wereldraad en
r.k. kerk beëindigd
UTRECHT ..De eenheid van de
kerk: dit blijft een belangrijke taak
voor de wereldraad van kerken en
de r.k. kerk. Maar het doel is nog ver
weg". Aldus het communiqué, dat is
uitgegeven na afloop van de bespre
kingen van de zgn. .joint working
group". Deze gezamenlijke
werkgroep van de wereldraad en de
rooms-katholieke kerk was deze
week in Utrecht bijeen voor de jaar
lijkse bijeenkomst.
Op de agenda stonden twee onder
werpen: eenheid van de kerk en het
gezamenlijk getuigen. Over de een
heid van de kerk is o.m. een inlei
ding gehouden door prof. dr. H.
Berkhof. Uit de discussie kwam
naar voren, dat het onderwerp nog
veel studie behoeft. De „faith and
ord^r "-commissie van de we
reldraad wordt gevraagd een rap
port op te stellen voor de bijeen
komst van de „joint working group"
in 1978.
CHICAGO Een uitgeverij van
kerkmuziek in Los Angeles heeft
een proces aanhangig gemaakt te
gen de r.-k. aartsbisschop John Co
dy van Chicago en tegen vijf paro
chies van diens aartsbisdom wegens
schending van auteursrechten.
Directeur Dennis Fitzpatrick van
„Fel Publications" heeft de hulp
van de rechter ingeroepen, omdat
volgens zijn schatting de helft van
alle r.-k. parochies en scholen in de
Verenigde Staten de door hem uit
gegeven kerkmuziek „steelt", dat
wil zeggen uitvoert zonder er au
teursrechten voor te betalen. Dat
heeft zijn uitgeverij in tien jaar een
miljoen gulden gekost. Hij noemt
het „een gekke boel, dat wij als
leken de kerk een proces moeten
aandoen voor een openlijke en dui
delijke overtreding van de wet, ter
wijl die kerk toch het evangelie van
de gerechtigheid verkondigt".
(In Nederland is gemeentezang met
begeleiding wettelijk vrijgesteld
van uitvoeringsrechten. Wel moeten
er rechten worden betaald voor ge
bruik van kerkmuziek in bijzondere
diensten, waarin solisten en muziek
gezelschappen optreden. Ten aan
zien van het Liedboek voor de ker
ken zijn deze rechten afgekocht,
door een speciale regeling met het
BUMA. volgens welke aan alle
plaatselijke gemeenten 25 gulden
per jaar gevraagd wordt.)
Van Rob van Albada te Amsterdam is
de volgende reactie op de discussie in
de gereformeerde synode over de kin
dercommunie:
De gereformeerde synode tobt over
de toelating van kinderen en doople
den tot het avondmaal. Enige maan
den geleden was een r.k. geestelijke
op de noodzaak van de aanwezig
heid van een bisschop hierbij (niet
bij het tobben, maar bij het maai).
Tenslotte beweerde een mevrouw in
een ingezonden brief dat het
avondmaal slechts éénmaal per jaar
gevierd mag worden omdat het met
Pasen werd ingesteld.
Wat een problemen, terwijl er toch
staat geschreven: „En gij zult vro
lijk zijn voor het aangezicht des
Heeren" (Deuteronomium 12:12 en
16:11).
Gelukkig is de oplossing heel een
voudig.
Inderdaad werd het avondmaal
door Jezus ingesteld met Pasen,
d.wz. op de Sederavond. het Jóodse
feest van de bevrijding uit Egypte.
Het Christelijke avondmaal is even
eens een bevrijdingsfeest, en wel
van de tyrannie der zonde (Matth.
26:28).
Het avondmaal ligt dus in het ver
lengde van de Sederavond, waaro
ver gezegd ls: „Opdat Je je zult her
inneren de dag van je uittocht uit
Egypte al de dagen van je leven"
Kol jemee chajéga. Dent. 16:3) De
orthodoxe Jood gedenkt dan ook
dagelijks zijn bevrijding uit Egypte
in zijn gebeden (zie bijv. „Dankzeg
ging na den maaltijd in: Volledig
Dagelijksch Gebedenboek der Ne-
derlandsche Israëlieten, Joa-
chimsthal Amsterdam, 7e dr. 5642-
1882. pag. 189).
In de Haggada (Pésachliturgie)
wordt dit gebod nog verder uitge
werkt (élke dag, de héle dag, en ook
nó komst van de Messias. IE: Hag
gada, uitg. Ned. Isr. Kerkgen., Rot
terdam, Z.j. pag. 28-9).
Er is een positief gebod om in de
lentemaand het Pésachfeest te vie
ren, maar het is eveneens geboden
de rest van het jaar de bevrijding te
herdenken. En wie dat wil mag het
hele jaar door matses met mierik
eten. vastendagen uitgezonderd.
Kinderen zijn door het 'Alle dagen
van je leven' expliciet erbij betrok
ken en het jongste kind begint zelfs
de eigenlijke Sederviering met het
Ma-nisjtanna (de vragen: „Waarom
is deze avond anders dan alle andere
avonden" e.a.) waarop de vader
antwoordt. Van een bisschop is in
Deuteronomium geen sprake. Het
gebod in Deuteronomium geldt voor
elke Jood. dus óók voor degenen die
door omstandigheden niet besneden
of geen bar mitswa zijn.
Als het avondmaal wordt opgevat
als de voortzetting van een Joodse
traditie op Christelijke wijze, dan is
er dus geen bezwaar tegen (a) de
deelname van kinderen of van per
sonen die geen belijdenis hebben
gedaan en (b) de afwezigheid van
een bisschop.
Voorts geeft deze opvatting gelegen
heid tot actualisering van het
avondmaal door een horizontalis
tische interpretatie (bevrijding uit
de slavernij).
Men ete vooral matses, want krente-
bollen e.d. op Pésach zijn de Heere
een gruwel. En weest vrolijk! Tij
dens de Seder drinkt men vier gla
zen wijn. Eet smakelijk!
De stichting Nederlandse priesterre
ligieuzen (SNPR) heeft naast partti
me secretaris pater J. de Rooij tot
secretaresse benoemd zuster Ancilla
Cottaar (56) te Tilburg. Van 1957 tot
1970 was zij directrice van de peda
gogische academie in Tilburg, ver
volgens generaal secretaresse in Ro
me van haar congregatie, de zusters
van liefde. In de SNPR werken 33
orden en congregaties van priester
religieuzen in ons land samen, ter
wijl ook de tien abdijen van trappis
ten en benedictijnen bij de SNPR
zijn aangesloten.
Brieven van lezers staan
vandaag op pagina 13
AMSTERDAM
Poslbus 859.
Wibautstraal 131
Tel 020-913456
Tele* 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT
Postbus 948.
Westblaak 9. Rotterdam
Tel 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN
Poslbus 101
Parkstraat 22. Den Haag
Tel 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN
Poslbus 3
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel 05200-17030
ZEIST De vastenactie 1976 van
de r.k. kerk ln Nederland voor hulp
aan landen in ontwikkeling heeft
volgens de voorlopige cijfers
8.392.000 gulden opgebracht. Medio
november zal de opbrengst defini
tief bekend zijn. Verwacht wordt,
dat het ronde bedrag van 8.500.000
gulden wordt bereikt. Vorig jaar was
de totaalopbrengst 7.940.000 gulden.
De stijging is volgens een
woordvoerder van de vastenactie
niet voldoende om de inflatie te
houden.
ALMERE Op zondag 24 oktober
doet de eerste predikant zijn Intrede
in de nieuwe polder Zuidelijk Flevo
land Ds E F Verbaas, hervormd
predikant uit Maassluis, is door de
hervormde kerk en de gereformeerde
kerken samen belast met gemeente
opbouwwerk in Almere.
Hij zal worden bevestigd door ds. G.
Spilt, praeses van de hervormde sy
node en tevens voorzitter van het
Zuiderzeefonds. en ds. J. Ridderbos,
die voorzitter is van het gereformeer
de deputaatschap voor de IJssel-
meerpolders. Omdat het restaurant
in Almere, waar in -de toekomst
kerkdiensten gehouden zullen wor
den, nog niet zover klaar is. dat er
een grotere bijeenkomst kan zijn.
wordt deze dienst van bevestiging en
intrede gehouden m de Ontmoe-
tingskerk in Lelystad, 's middags om
vijf uur.
—i—
Zingen kunnen die
hervormden en
gereformeerden
Twee remonstranten, drs. W. K. Mo-
rée en dr. J. van Goudoever, maak
ten als gast de gezamenlijke verga
dering van de hervormde en de gere
formeerde synode, vorige maand in
Utrecht, mee. Hun indruk in het
Remonstrants Weekblad:
Zingen kunnen die hervormden en
gereformeerden! Zo maar a capella,
driestemmig. Om jaloers op te zijn.
En praten kunnen zij ook: de belij
denisgeschriften vlogen ons om de
oren. Waren wij ook maar daar ja
loers op? Ja en neen. Op deze ge
combineerde synodenvergadering
durfde men geloofsformulieren te
gebruiken, terwijl wij zwijgen
misschien uit onmacht. Maar de wij
ze waarop gaf ons grote moeite. Zó
voor ons besef aan woorden
van eeuwen hèr blijven hangen, zó
weinig historisch besef dat die belij
denisgeschriften in de zestiende en
zeventiende eeuw zijn ontstaan en
geen eeuwigheidswaarde kunnen
hebben is moeilijk voor ons altijd-
zoekende en van Gods ondoorgron
delijkheid overtuigde remon
stranten.
Energie
Over .samen op weg" gesproken, de
Amsterdamse gereformeerde predi
kant J. van Tuinen vindt, dat de
gemeenten belangrijker dingen te
doen hebben, dan eindeloos te ver
gaderen over een samenstelling van
twee kerken. In het Gereformeerd
Weekblad schrijft hij:
Dat hele immense brok tijd en ener
gie dat de 800 gereformeerde kerke
raden. met de honderden kommis
sies die aan hen moeten terugrap
porteren, gaan steken in vergaderin
gen over de eenwording van twee
instituten, kunnen we m.i. beter in
zetten op die punten waar het be
staan van de gemeente überhaupt
op de kentering der tijden staat,
namelijk in de gTOte steden, in de
plaatselijke situatie, daar waar het
leven van de mensen wordt geleefd,
waar een jonge generatie haar keuze
maakt. De realiteit is dat hele rijen
zonen en dochters van sympathieke
meelevende ouders die hun kinde
ren een voortreffelijke menselijke
en godsdienstige begeleiding gege
ven hebben, predikanten en hoogle
raren incluis, bezig zijn zich af te
wenden van de kerk. Indien dat pro
ces een gevolg zou zijn van een op
komende golf van atheïsme, dan zou
ik niet weten wat daartegen te doen.
Maar het is met de handen te tasten
dat dit niet het geval is. Het is
bekend dat er een alles aangrijpen
de stroom van religieusiteit door de
wereld van de jongeren gaat. Er
wordt antwoord gezocht op de es
sentieel menselijke vragen. Is het
dan niet de kóns die de goede God
ons in deze fase geeft om daaraan
tegemoet te komen? Als we nu al
onze energie er eens aan besteden
om onze gemeenten te laten worden
tot plaatsen van heil. althans tot
plekken in deze wereld waar een
komende generatie iets van heil kan
ervaren? Als zulke gemeenten el
kaar dan ergens in een stad of dorp
tegenkomen zal er vanzelf een vorm
van eenheid ontstaan, misschien
zullen ze een organisatorische een
heid dan niet eens zo nodig vinden,
maar dat is niet het belangrijkste.
Op de zondagmorgen bevinden
zich (reeds?) meer gereformeerde
jongeren in de diensten van de pa
ters Jezuïeten op het Amstelveld en
van de paters Dominicanen in de
Dominicus dan in al de zes gerefor
meerde wijkkerken van Amster
dam-Centrum samen. En zij vinden
dat zij zich daar wèl bevinden.
Weigering
Ir. J. van der Graaf gaat in het blad
van de gereformeerde bond in de
hervormde kerk De Waarheidsvriend
uitvoerig in op de kritiek van de
gereformeerde professor H. N. Rid
derbos aan zijn adres (waarvan wij
vorige week melding maakten):
Prof. Ridderbos duide mij maar niet
euvel als ik opmerk dat zijn stukken
bij ons overkomen als: zoals ik ben,
zo is mijn kerk. Wat ik daarmee
bedoel? De hardnekkige weigering
te erkennen dat zijn kerk eveneens
modaliteiten kerk is geworden en
het (al of niet uitgesproken) persis
teren bij de gedachte dat de Gere
formeerde Kerken toch nog hun ge
reformeerd karakter (jawel met alle
drums und drans) behielden! Prof.
Ridderbos schrijft uit eigen instel
ling. niet uit die van (vele) anderen
in zijn kerk. We zullen er weinig
moeite mee hebben een diepgaand
gesprek aan te gaan met diegenen
wier confessionele verwantschap
(hoe aangevochten ook) ons uit hun
geschriften bekend ls (al noteren we
intussen wèl. dat prof. Ridderbos
ook dan terzake van de prediking
kennelijk al wel diepere verschillen
bespeurt). Maar kent prof. Ridder
bos in eigen kring niet die theologen
met wie men uitgepraat raakt (is)
omdat ze ieder lóten praten, nooit
serieus op enige kritiek in gaan-en
de karavaan laten voorttrekken te
midden van blaffende hon
den?!. We zouden zeggen: dan
komt er een moment dat men een
ketterse mens na eerste of tweede
vermaning verwerpt. Er zijn in onze
kerk theologen met wie we uitge
praat zijn. We zullen hen (slechts)
bestrijden. Het ware te wensen dat
ln de Gereformeerde Kerken een
keer ruiterlijk werd toegegeven dat
men „ketterse mensen" en op z'n
minst richtingen in eigen kring her
bergt Want echt, prof. Ridderbos,
zoals u schrijft zo is uw kerk niet.
Misschien zou bij een eerlijk erken
nen van de ernst van de situatie
(wederzijds) niet gesproken behoe
ven te worden van „gemeenschap-
opbrekende" en „harten-van-elkaar-
vervreemdende" uitspraken. We
zouden elkaar nog een keer kunnen
helpen in onze hulpbehoevendheid.
Kerst
Als eerste evangelisatieblad stuurde
de Elisabethbode ons haar
kerstnummer toe. Dit jaar wordt
gerekend op een record-afname van
zeshonderdduizend exemplaren,
zestigduizend meer dan vorig jaar..
Afhankelijk van het aantal dat
wordt afgenomen, varieert de prijs
van 50 tot 20 cent per exemplaar (24
pagina's, waarvan twaalf in kleur)
Voor inlichtingen teL 05730-2770.
EEN GOEDE WEEK
Al aan het begin van zijn nieu«
roman „In the beginning", beschr
Chaim Potok een sabbatsmaaltijc
het joodse milieu in New Yorkj
het terrein van zijn romans is.
zegen is uitgesproken over de bei
met wijn en de zilveren schotels
ongezuurd brood en dan zingt
oom van David: „Gezegend zijto
o Heer onze God, Koning vanl
heelal, die scheiding maakt tus
heilig en onheilig, tussen licht
donker, tussen Israël en de and
volken, tussen de zevende dag en
zes dagen van arbeid. Gezegend]
Gij. O Heer, die scheiding nm
tussen heilig en onheilig". „Een?
de week, een goede week," luidó
de gemurmelde wensen. Mijn it
der boog zich over mij heen en ku
mijn voorhoofd. „Een goede we
mijn lieve jongen", fluisterde ze.
Onze week is al weer op gang.!
wensen elkaar een goede nieuw je
of een goede vakantie. Maar e
week? Vreemd, wel weer een goe>
dag. Het hangt misschien samenc
die zegening van God. Van Hf
wordt gezegd, dat Hij scheidi
maakt. Hij brengt orde aan. Allee
niet hetzelfde. Hij wil ook niet dat
dingen in elkaar overvloeien. Er
heilig en onheilig. Israël is er en
volken. De zevende dag is geen get
ne dag. Hij is niet de God van
schemering, die ons duidelijk ma:
wat licht is en wat donker. Hij noe
de dingen en zet ze daarmee op I
plaats en geeft ze hun plaats in
leven. Dat leven is daardoor n|
prijsgegeven aan de vaagheid em
chaos, maar het is gemarkeerd. Er
telkens een nieuw begin en er woi
iets afgesloten. Het verleden g«
heen, met alle donker en kwaad i
de toekomst gaat open in nieui
en verrassing.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen: te Waddinxveen G. Brc
re te 't Harde; te Voorthuizen 1
Broekhuis te Schoonhoven.
GEREF. KERKEN
Beroepen: te Rottevalle P. Beirt
ma, kand. aldaar die dit beroep ha
aangenomen: te Enimen (mi
pred.; docent theol. hogeschool
Ujung Pandang, Indonesië), dr. P.
Holtrop. wetensch. medewerl
Vrije Universiteit te Amsterdam
Aangenomen: naar Stadskanaal
F. Hooijer te Bruchterveld.
Bedankt: voor Oenkerk H. S. Mum
te Oudewater.
CHR. GEREF. KERKE
Beroepen: te IJmuiden W. van Sor
te Schiedam; te Thesinge H. D.
veld kand. te Apeldoorn;
Rijnsburg en te 's-Gravendeel A
Wallet kand. te Apeldoorn.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: te Genemuiden A. Br
man te Rijssen; te Groningen J
Kleppe te Woerden; te Hoofddorp
te Klaaswaal J Koster te Barnevd
die bedankte voor Almelo.
Bedankt: voor Oudemirdum enW
Middelburg A. Hoogerland te
bendijke.
Nel Benschop
„Gouddraad uit vlas", de eerstel
dichtenbundel van Nel Benscho
heeft de oplaag van honderdduiza
bereikt. Het honderdduizend!
exemplaar werd aan de dichti
overhandigd in de Gelderse bo«
handel in Arnhem, een his tori#
plaats voor de gedichten van
Benschop. Uitgever Kok te Kamp
nam namelijk destijds in 1961
beslissing tot het uitgeven
„Gouddraad uit vlas", toen d«
boekhandel toezegde honderd i
exemplaren te zullen afnemen G
lijktijdig werd aan Nel Benscb
ook het eerste exemplaar aange'
den van haar nieuwste dichtbur*
„Een open hand naar de hemel".r~
werd gedaan door luitenant-kolen
A. M. Bosschardt van het Leger!
Heils, die erbij vertelde steeds
getroffen te zijn door de functie*
Nel Benschops gedichten in aller
situaties. „Een open hand naar
hemel" (prijs 6,90) is weer eeni
gave van Kok. Volgende ma
komt bij dezelfde uitgever
grammofoonplaat uit, waarop
Benschop gedichten uit eigen
declameert
