Geen motie over
vrij loonoverleg
Legers voor ,Een brug te ver' afgezwaaid
tennis
Lenen.
Ukunt't op meer dan
eenmamer.
Gonzalez
Byass
C
Thailand
FNV sprak met fractieleiders
Prinses bij de mummies
Suikerfabriek
Sas van Gent
mag doorgaan
Vliegers bereiken
compromis met KLM
over loonmatiging
Vredestein werft
(voor Hevea)
nieuw personeel
Leden VVDM tegen
inhouden van vast
bedrag voor eten
Verfilming bracht Deventer niet alleen winst
DIAMOND JUBILEE
Ook heel wat
particulieren
pikten een
graantje mee
Vormingscentrum
Meer vuile lucht
door verkeer in
afgelopen jaar
Y^°>
IE DONDERDAG 7 OKTOBER 1976 trouw/kwartet 3
n It
Van onze sociaal-economische redactie
den HAAG Het ziet er niet naar uit dat de grote regeringsgezinde partijen in de Tweede Kamer
volgende week de regering via een motie zullen dwingen te verklaren dat er dit najaar vrij kan
worden onderhandeld tussen vakbonden en werkgevers over de lonen, zonder de dreiging van een
°p nieuwe loonmaatregel. Dit kon gisteren vastgesteld worden nadat fnv-bestuurders onder leiding
ret van voorzitter Kok hadden gesproken met PvdA-fractieleiders Andriessen, Aantjes en Kruisinga.
De FNV-bestuurders kwamen uit
leggen waarom zij zo hechten aan
an» een uitspraak van de regering over
P#i vrijheid van loononderhandelingen.
'f Kok ontkende dat de FNV ziu wen
sen dat in het parlement een motie
over deze zaak zou worden inge-
deind. Dit was afgeleid uit de FNV-
kutf gis dat „de regering tot een uit
spraak" wordt gebracht over vrij
heid van onderhandelen. Dat kan
volgens Kok echter ook zonder de
procedure van een motie.
alk Kok wil met name de regering vol-
i gende week in het Kamerdebat ho-
e<j ren verklaren dat het niet tot stand
<f komen van een centraal loonak-
koord op zich nog geen reden zal zijn
•-Ivoor een looningreep van de rege-
I I ring. Vorige week heeft minister
W I Boersma dit al als zijn mening gege-
in het besloten overleg
tussen ministers en bedrijfsleven in
liet Catshuis in Den Haag. Kok vindt
dat echter niet voldoende. De FNV
wenst meer duidelijkheid, na vage
uitspraken van de regering in de
troonrede en in de toelichting op de
begroting van sociale zaken, waarin
gesproken wordt over „een meer per
manente wijziging" van de loonwet,
zonder dat erbij staat of het er soms
om te doen is de regering in staat te
stellen per 1 januari opnieuw een
loonmaatregel te treffen.
De FNV-bestuurders spraken enige
uren met de drie CDA-fractieleiders,
veel langer dan was gepland. Kok
vond dit „een uitstekend gesprek,"
waarin de FNV'ers uitvoerig hun
standpunten hebben toegelicht. De
fractieleiders hielden na afloop hun
mening voor zich. Wel toonden zij er
begrip voor dat de FNV, na twee
maatregelen achter elkaar, extra ge
voelig is voor de mogelijkheid van
nóg een loonmaatregel. Zowel van
PvdA- als van CDA-kant werd er na
de gesprekken op gewezen dat de
regering niet op voorhand opzij kan
schuiven. Andriessen: „Het systeem
hier in Nederland gaat uit van vrije
loononderhandelingen. Maar dat be
tekent niet dat de regering een ui
teindelijke verantwoordelijkheid
voor onder meer de hoogte van lonen
opzij kan schuiven. Andriessen: „Het
ysteem hier in Nederland gaat uit
van vrije loononderhandelingen.
Maar dat betekent niet dat de rege
ring geen uiteindelijke verantwoor
delijkheid draagt. Aol van FNV-zijde
is dat vanmiddag niet ontkend."
Kruisinga
Het beraad met de CDA-fractielei
ders werd voorgezeten door dr. Krui
singa (CHU), ofschoon de FNV had
gevraagd opi een gesprek met de
leiders van regeringsgezinde fracties,
dus Andriessen (KVP) en Aantjes
(ARP), want de CHU is feitelijk op
positiepartij. Aantjes vertelde giste
ravond dat hij en Andriessen de FNV
hadden laten weten er prijs op te
stellen het gesprek met de FNV ge
drieën, met Kruisinga erbij, te heb
ben, hoewel Aantjes en Andriessen
bereid waren, ook zonder Kruisinga
erbij te spreken als de FNV dat per
se wilde. FNV-voorzitter Kok let
daarop weten „geen bezwaar" te
hebben als het gesprek plaatsvond
met de drie fractieleiders samen.
Kruisinga was toen ook nog voorzit
ter. omdat het zijn beurt was in het
rouleerschema van de alenige tijd
gezamenlijk vergaderende CDA-
fracties.
Prinses Beatrix opende gisteren in het voormalige gebouw van de
Nederlandse Bank aan de Turfmarkt in Amsterdam het Allard
Pierson Museum, waarin de archeologische collectie van de univer
siteit van Amsterdam is ondergebracht. Na de opening maakte de
Prinses een rondgang over de tentoonstelling en zij bekeek ook
even de mummies.
Van een onzer verslaggevers
SAS VAN GENT De suikerfa
briek van CSM in Sas van Gent zal
niet worden gesloten. Burgemeester
drs. Dusarduijn zei ons gisteravond
„met opluchting kennis te hebben
genomen" van de conclusie van de
inspectie voor de volksgezondheid
en milieuhygiëne in .Zeeland, dat
CSM erin is geslaagd de uitstoot van
zwavelwaterstof te beperken.
Dr. A. Adriaanse. inspecteur van de
inspectie, zei gisteren dat de metin
gen van het Rijksinstituut voor de
Volksgezondheid, die gisteren wer
den genomen, uitwezen dat de hin
der niet meer onduldbaar was. Het
gemeentebestuur van Sas van Gent
stelde op advies van de inspectie
voor volksgezondheid en milieuhy
giëne maandag een ultimatum. Het
bedrijf moest voor woensdag een
einde maken aan de gevaarlijke
uitstoot van zwavelwaterstof uit de
bezinkvijvers. Anders zou de suiker
fabriek moeten worden gesloten.
Negen dagen geleden, op 27 septem
ber, begon de bevolking in de omge
ving van de fabriek te klagen over
slijmvliesontsteking en diarrhee,
terwijl de stank ondraaglijk werd.
Volgens dr. Adriaanse werd het be
drijf pas actief na het door B. en W.
gestelde ultimatum. „En dat vinden
wij ronduit schandalig", aldus de
heer Adriaanse. „Hier is duidelijk
gesold met de gezondheid van de
bevolking."
ADVERTENTIE
;beiT
naai fl
Vervolg van pag. 1
Gisteravond leken de militairen de
zaak in Bangkok volledig te beheer
sen. Op alle belangrijke punten pa
trouilleerden soldaten. Er is voor het
hele land een uitgaansverbod inge
steld. Bij het koninklijk paleis en de
regeringsgebouwen stonden tanks.
Er is niets bekend gemaakt over de
verblijfplaats van koning Boemibol
ta koningin Sirikit.
De opperbevelhebber van de
strijdkrachten is belast met de
handhaving van de orde in het hele
land. Verder is de anti-
communismewet van 1952 opnieuw
ingesteld. Dit betekent dat iedereen,
die wordt verdacht van communis
tische sympathieën wordt berecht
door een militair tribunaal.
Het nieuwe militaire bewind noemt
zichzelf „comité tot hervorming van
het bestuur". In hun eerste verkla
ring zeiden de militairen nog dat de
studenten die zich tijdens de onlus
ten schuldig maakten aan beledigin
gen van de monarchie zullen worden
gestraft.
Van een verslaggever
SCHIPHOL De directie van de
KLM en het bestuur van de vereni
ging van Nederlandse verkeersvlie
gers hebben de strijdbijl over de
kwestie van de loonmatiging van de
vliegers bègraven. Beide partijen
hebben enig water bij de wijn ge
daan. De partijen zijn het erover
eens dat de landelijke wettelijke
loonmaatregelen over 1976 en de te
verwachten loontendens voor de ko
mende twee jaar al voor een afrem
ming van de loonkosten zorgen.
Voorzover de landelijke tendens die
niet teweegbrengt hebben de vlie
gers ingestemd met een beperkte
vrijwillige matiging. De KLM stem
de in met het verwerken van de nog
niet verwerkte prijscompensaties
over 1975. Beide partijen willen de
belangrijkste onderdelen van de
CAO beter hanteerbaar en moder
ner maken.
Hebt u geld nodig dan kunt u dat op verschillende manieren
lenen. De ABN kan u helpen de juiste keu:c te doen. U weet
toch dat de rente op een lening fiscaal aftrekbaar is.
Wilt u graag steeds geld achter de hand voor wat
extra's, dan is er het ABN Pl;,in-Kredier. Daarbij
kunt u desgewenst versneld aflossen en boven
dien weer opnemen wat u hebt afgelost.
Of gaat het om het opknappen van uw
woning? Dan is een Beter Wonen Krediet
natuurlijk het beste. Dat gaat tot f 15.000,-
en over het aflossen daarvan kunt u maxi
maal acht jaar doen. Wilt u geld vooreen
eigen huis? Dan heeft de ABN voor u een
hypotheek. De ABN overlegt graag met
u welke manier voor u de beste is.
Coupon voor meer informatie
O Hypothec).
ABN' Pl.in-Krcdict
Beter Wonen k r, Jicr
Algemene Bank Nederland
Van een verslaggever
ARNHEM De vakbonden hebben
met verbazing kennis genomen van
het feit dat er voor de afdeling radia-
teurslangen van de Vredesteinfbrie-
ken in Heveadorp tien nieuwe perso
neelsleden nodig zijn. Binnen de
omvangrijke reorganisatie van het
Vredesteinconcern. die aan honder
den mensen hun baan zou kosten,
zou de vestiging in Heveadorp wor
den opgeheven. Elders in de streek
rond Arnhem zou dan een nieuw
bedrijf gesticht worden.
De afdeling radiateurslangen draait
goed, maar dobr het vertrek van een
aantal personeelsleden, dreigen or
ders niet op tijd te kunnen worden
uitgevoerd. De vakbonden hebben
hun medewerking toegezegd aan de
plannen personeel te werven, omdat
anders de betrokken afdeling in
moeilijkheden zou raken, zei de heer
N. Prigge, bestuurder van de indus
triebond NVV.
Van een verslaggever
UTRECHT De WDM wil een
ander maaltijdensysteem op de ka
zernes. Op het ogenblik wordt
maandelijks een vast bedrag voor
voeding afgehouden van de soldij.
De VVDM wil nu dat men maaltij
den kan krijgen tegen inlevering
van bonnen die de soldaten kunnen
kopen. Voordeel van dit systeem is
dat soldaten die buiten de kazerne
willen eten niet extra duur uit zijn,
omdat ze dan niet verplicht zijn
tegelijkertijd voor hun maaltijd in
de kazerne te betalen. De eis tot
onvoering van dit nieuwe systeem
heeft de algemene ledenvergadering
van de WDM gisteren in Utrecht
aangenomen.
door Jac. Lelsz
DEVENTER De legers van filmproducent Joseph Levine en filmregisseur Sir
Richard Attenborough zijn afgezwaaid. Gisteren vonden de laatste opnamen
plaats. Het filmen van wijlen Cornelius Ryan's boek „Een brug te ver" over de
slag om Arnhem heeft nauwelijks een dag langer in beslag genomen dan was
geraamd. Deventer, dat een opwindend halfjaartje achter de rug heeft, glijdt,
hoewel het een mooie, historische en charmante stad blijft, terug in vergetel
heid.
ADVERTENTIE
Andalusië..en
cream-sherry
"on the rocks".
Dat moet u maar~-,
eens proeven.
Ook heerlijk <$Mp
bij het dessert.TX
ANDRÉ KERSTENS
De verfilming van „Een brug
te ver" heeft Deventer, dat
uitgekozen werd omdat de si
tuatie rond de IJsselbrug
daar wonderwel over
eenstemde met de toestand
bij de Rijnbrug te Arnhem in
september "44, geen windeie
ren gelegd. Van de ongeveer
zeventig miljoen gulden, die
de produktie kost, is
waarschijnlijk tussen de tien
en twintig miljoen gulden in
Deventer blijven hangen.
Toch bracht de film Deventer
niet uitsluitend winst, want
het miljoenenproject heeft in
vele overigens eerzame bur
gers de materialist wakker
gemaakt.
Het filmbedrijf blijft natuur
lijk in de eerste plaats „busi
ness". Zelfs wanneer het gaat
om verfilming van een boek
over wat wel beschouwd
wordt als de meest drama
tische episode uit de tweede
wereldoorlog, een samenstel
van fouten en vergissingen
ten gevolge waarvan duizen
den geallieerde soldaten het
leven lieten. Het blijft „busi
ness", ook wanneer de Ameri
kaan Levine en de En
gelsman Attenborough zich,
zoals gezegd is, tot taak ge
steld hebben „de ware ge
dachte van Ryan's boek over
te brengen", want de inmid
dels overleden auteur zou
zijn beschrijving van de ope
ratie Market Garden bedoeld
hebben als een protest tegen
de gruwelen van de oorlog.
Alle nobele bedoelingen ten
spijt gaat het er natuurlijk
vooral om dat in de loop van
1977, als „Een brug te ver"
overal ter wereld in de bios
copen gaat draaien, de kas
sa's zo hard mogelijk zullen
rinkelen. In Deventer hebben
ondermeer bouwaannemers
en schilderbedrijven. die bii
het vervaardigen van de nep-
huizen betrokken waren, van
de miljoenen geprofiteerd,
hoewel er uit Engeland een
groot aantal vakmensen
meekwam voor het maken
van de decors, de imitatie
zweefvliegtuigen enz.
Ook de horeca en de mid
denstand voeren er wel bij,
hoewel er een eigen, goed be
mande keuken mee naar Ne
derland reisde, zodat de me
dewerkers ontwerpers,
constructeurs, props, came
ra-mensen en wat niet ai
hun natje en droogje zoveel
mogelijk ontvingen „in En
gelse stijl."
Maiskolf
Ook vele particulieren heb
ben geprobeerd een graantje
mee te pikken maar, zo
merkte iemand op, „als ze de
kans kregen, namen ze een
hele maiskolf". De ongeveer
driehonderd Engelsen en en
kele Amerikanen, die in vele
gevallen logies met ontbijt en
een avondmaaltijd vroegen,
moesten er vaak 1500 tot 2000
gulden per maand voor beta
len, terwijl zij van de
filmmaatschappij voor dat
doel slechts negenhonderd
gulden ontvingen. Het is
voorgekomen dat gezinnen,
die zelf in een caravan gingen
wonen, hun huis voor zesdui
zend gulden per maand aan
boden. Gevreesd wordt dat
de woningmarkt, en de ka-
merverhuur, nog lange tijd
ontregeld zullen zijn. „Wie op
het ogenblik voor 450 gulden
een etage kan krijgen, mag
zijn handjes dicht knijpen".
Toeristisch hebben de film
opnamen Deventer enige tijd
in het middelpunt van de be
langstelling geplaatst. Van
de duizenden figuranten, die
stonden te dringen om voor
enkele tientjes een rolletje te
krijgen, waarbij het haar te
rug moest haar de mode van
1944, kwam een groot deel
van buiten de stad. Velen,
ook van elders, kwamen naar
de geraffineerd-echte na-
maakhuizen aan de IJssel
kijken en soms hoopte men
een glimp op te vangen van
de als vorsten behandelde
wereldbekende, peperdure
acteurs, die meestal in Hilton
te Amsterdam logeerden! Mi
chael Caine (buitenlandkolo
nel „Joe Vandeleur"), Sean
Connery van de James Bond-
vertolkingen (generaal-
majoor „Roy Urquhart"), Ry
an O'Neal van Peyton Place
(generaal-majoor „James M.
Gavin"), Elliott Gould (ma
joor „Reece", een gefingeer
de figuur) en anderen. Tien
tallen miljoenen guldens zijn
voor hen en nog een klein
aantal topsterren uitge
trokken.
Truus
Gisteren zijn de laatste opna
men voor „Een brug te ver"
Dirk Bogarde als generaal Browning voor de film Een brug te ver.
aantal trucages toegepast.
De laatste dagen bij voor
beeld, op een terrein aan de
IJssel bij Walsum. Een flink
waterbassin stelde hier de
Rijn voor. Op deze plek werd
de terugtocht van de gealli
eerden gefilmd. Terwijl de
Duitsers lustig op hen los
paften staken ze de rivier
over in groene bootjes, waar
bij er een werd opgeblazen.
Aan deze scène werd ook
meegewerkt door Robert
Redford (de Amerikaanse
majoor Julian Cook), bekend
door onder meer een hoofdrol
in „All the president's men"
en door Levine en Attenbo
rough met een zorgzaamheid
omringd. die menig
(naar scenario van William
Goldman) gemaakt in de
Twentrac-studio's op het De
venter industrieterrein. Be
halve in Deventer zelf werd er
de laatste dag nog gefilmd in
Dronten en Nijmegen. Een
belangrijke locatie was de af
gelopen maand ook
Bronkhorst in Oost-
Gelderland, Nederlands
kleinste stadje, dat de plaats
van Oosterbeek innam, on
der meer wat betreft de rol
van mevrouw Kate ter Horst,
die na de fatale droppings in
haar huis vele gewonde para
chutisten verzorgde.
Natuurlijk hebben de
filmmakers ook weer een
staatshoofd zou doen blozen
Vanavond wordt in Motel De
venter door de
filmmaatschappij Joseph E.
Levine Presents Ltd. een af
scheidsreceptie gegeven. Ie
dereen is daar van harte wel
kom. die op enigerlei wijze
een bijdrage heeft geleverd
bij de verfilming. Richard At
tenborough denkt ongeveer
een half jaar nodig te hebben
om de film af te werken. De
première wordt vermoedelijk
in Deventer gehóuden. Het
was althans een van de voor
waarden. die destijds zijn op
genomen in het contract op
verzoek van het gemeente
bestuur. Als vermoedelijke
datum is destijds 14 juni '77
genoemd. Morgen zullen de
filmmakers de definitieve be
slissing in Amsterdam be
kend maken
Vervolg van pagina 1
Xehheer Pluut verwijt het departe
ment min of meer. dat het te weinig
naar de mensen van de praktijk luis
terde en bijvoorbeeld niets deed om
te zorgen, dat deze leerplicht werd
nagekomen. Hierbij kwam, dat de
werkgevers zich weinig positief en
vaak passief opstelden tegenover de
gedeeltelijke leerplicht.
Een belangrijke oorzaak is ook. dat
de ouders in het algemeen weinig
meewerkten en, ondanks de voor
lichting, niet zoveel vertrouwen had
den in het vormingsonderwijs. De
vormingsinstituten hadden bij het
begin en dat gold zeker voor
Schoonhoven en omgeving een
slecht imago. De behoefte om de
kinderen naar dat „linkse" onderwijs
te sturen was niet zo groot.
Bittere pil
Voor het bestuur van de Schoonho-
vense stichting is het een bittere pil,
dat het instituut dicht gaat. De
stichting blijft voorlopig bestaan in
afwachting van betere tijden. Maar
de heer Pluut gelooft niet, dat het
vormingswerk in deze vorm weer van
de grond zal komen. Er zal in grotere
verbanden gewerkt moeten worden.
Van de noodzaak van onderwijs aan
de werkende jeugd is hij zeker over
tuigd. De behoefte blijft bestaan.
Maar dit onderwijs zal in een andere
vorm gegeven moeten worden.
Volgens de heer Pluut zijn er om
bij Schoonhoven als voorbeeld te
blijven mogelijkheden. Er zouden,
als de gedeeltelijke leerplicht werke
lijk werd nageleefd, zeker zestig leer
lingen kunnen worden ingeschreven
bij het instituut, dat nu wordt opge
heven. Wanneer het vijfde leerjaar
van het lager beroepsonderwijs niet
was ingevoerd zouden er zo'n 120
leerlingen kunnen zijn.
De tien leerlingen, die nog animo
hebben, zoeken het nu op een insti
tuut in Gouda, Gorlnchem, Utrecht
of Alblasserdam.
Van een verslaggever
DEN HAAG De auto heeft
in het afgelopen jaar voor meer
luchtverontreiniging gezorgd.
De uitlaten van de persone
nauto's verspreidden tegen de
tien procent meer vervuilende
stoffen in de atmosfeer dan in
het voorgaande jaar. De
uitstoot van koolmonoyide
steeg volgens de cijfers van het
CBS van 1.1 naar 1,2 miljard
kilogram, die van stikstofoxy-
den van 48 naar 52 miljoen
kilogram, van zwaveldioxyde
van 2,1 naar 2,3 miljoen kilo
gram, van lood van 2,4 naar 2,6
miljoen kilogram en van kool
waterstoffen van 68 naar 74
miljoen kilogram bij de vrach
tauto's was de situatie al niet
veel anders. Hun uitstoot van
koolmonoxyde bijvoorbeeld
steeg van 35 naar 38 miljoen
kilogram en bestelauto's ver
spreidden 210 miljoen kilo
gram koolmonoxyde tegen 200
miljoen in 1974. De versprei
ding van andere verontreini
gende stoffen door vracht- en
bestelauto's steeg evenredig.
Minder vervuiling dan in 1974
veroorzaakten treinen en
bromfietsen.
ADVERTENTIE
'n winkel vol kleur.
RITA
„Het zal nog wel even duren. Tommy,
want iedere keer als ik mijn medicij
nen inneem, wordt mijn zakgeld ver
hoogd".
