kandidaten voor kanselierschap
r
Helmut
Schmidt:
organisator
Helmut
Kohl:
ondanks
Strauss
Rijkspostspaarbank '0h
Vraag uitvoerige informatie
ZATERDAG 2 OKTOBER 1976
TROUW/KWARTET 19
door J. den Boef
Het gaat er morgen om, wie de
komende vier jaren in West-
Duitsland regeringsver
antwoordelijkheid zal dragen:
de coalitie tussen SPD en FDP
(sociaal-democraten en libera
len) of de CDU (christen
democraten) met de steun van
de Beierse zusterpartij CSU.
Er zijn twee kanselierskandi
daten: de „zittende" kanselier
Helmut Schmidt, een sociaal
democraat, die ook de steun
van de FDP heeft; en Helmut
Kohl, vooraitter van de CDU,
die ook door de CSU als kandi
daat is geaccepteerd.
Beide kandidaten dingen voor
het eerst naar het kanse
lierschap. Helmut Schmidt was
bij de verkiezingen van 1972
minister van financiën. Hij
nam ruim twee jaar geleden
het kanselierschap over van
Willy Brandt, toen deze zich
door de Guillaume-affaire ge
dwongen zag, af te treden.
Helmut Schmidt die op 23 december 1918
in Hamburg werd geboren, deed zijn eerste
bestuurservaring in zijn geboortestad op.
In 1953 werd hij lid van de Bondsdag in
Bonn, waar hij al gauw opviel omdat hij
graag en goed op een kerkorgel speelde,
maar ook omdat hij een grote mond had.
Hij kreeg dan ook de bijnaam Helmut
Schnauze maar daar liet hij zich niet door
van de wijs brengen. Schmidt staat er nog
steeds om bekend, dat hij eigenlijk geen
tegenspraak duldt en dat hij vriend en
vijand bepaald niet zachtzinnig aanpakt.
Er werd al spoedig rekening met Helmut
Schmidt gehouden. In 1957 werd hij opge
nomen in het bestuur van de SPD-fractie
in de Bondsdag en een jaar later had hij
zich in de leiding van de SPD genesteld. In
1961 verdween hij uit de Bondsdag en werd
hij in Hamburg (dat als stadstaat een
eigen rekening heeft) bestuurder. Toen een
zware overstroming de stad teisterde, be
wees Schmidt dat hij niet alleen goed kon
praten, maar ook snel en doeltreffend kon
handelen. Hij won daar heel veel sympa
thie mee.
Voor de ambitieuze Schmidt bleek Ham
burg echter veel te klein. Hij keerde in 1965
in de Bondsdag terug om twee jaar later
het fractievoorzitterschap op zich te ne
men. Hij kwam voor deze post in aanmer
king toen de SPD regeringspartij was ge
worden, door de „grote coalitie" aan te
gaan met de christen-democraten onder
leiding van kanselier Kurt Georg Kiesin-
ger. Ook als fractievoorzitter deed
Schmidt voortreffelijk werk.
Minister
Na de verkiezingen van 1969 viel de „grote
coalitie" uiteen om plaats te maken voor
een verbond van SPD en FDP onder lei
ding van kanselier Willy Brandt. Schmidt
werd minister van defensie en toonde zich
ook in die functie een geboren organisator.
Zijn invloed beperkte zich echter niet tot
defensiezaken alleen. Schmidt maakte er
zelfs geen geheim van, dat hij kanselier
wilde worden.
Een conflict tussen Schmidt en supermi-
nister van economische zaken en financiën
Karl Schiller (ook een sociaal-democraat)
nam zo'n ernstig karakter aan. dat kanse
lier Brandt zich in 1972 gedwongen zag.
Schiller te ontslaan. Schmidt werd de
nieuwe superminister. Na de verkiezingen
van november 1972 behield hij alleen de
portefeuille van financiën. In mei 1974
werd hij kanselier.
Vrijheid
Schmidt, met zijn indrukwekkende staat
van dienst, is kanselierskandidaat van een
partij de SPD die zegt te streven naar
een maatschappij, waarin „iedereen zijn
persoonlijkheid in vrijheid kan ontplooien
en als dienend lid van de gemeenschap aan
het politieke economische en culturele le
ven van de mensheid kan meewerken".
Vrijheid en gerechtigheid, zegt de SPD
zijn van elkaar afhankelijk. Want de waar
de van de mens ligt in de aanspraak op
eigen verantwoordelijkheid, alsmede in de
erkenning van het recht van zijn mede
mensen, hun persoonlijkheid te ontwikke
len en met gelijke rechten aan de vormge
ving van de maatschappij mee te werken.
Vrijheid, gerechtigheid en solidariteit zijn
voor de SPD de belangrijkste „waarden".
Zij wil er een betere en daarom nieuwe
maatschappelijke orde in de Bondsrepu
bliek mee nastreven. Het gaat haar altijd
om de „gelijkheid van de waardigheid van
alle mensen, die zich verwezenlijkt in de
gelijkheid van kansen voor allen".
Grondbezit
Vrijheid voor werknemers betekent voor
de SPD: meer medezeggenschap en men
selijker arbeidsvoorwaarden. Vrijheid voor
de burgers in de grote steden en andere
bevolkingscentra vraagt naar haar mening
om een nieuwe regeling van het grondbe
zit. Vrijheid voor de jeugd houdt in: betere
kansen om een goede opleiding te volgen.
De flexibele pensioengerechtigde leeftijd
heeft voor vele arbeiders de vrijheid ge
bracht, zelf te beslissen wanneer zij ophou
den met werken. Dat werknemers bij lang
durige ziekten niet meer rechteloos wor
den. maar op de becherming van de ziekte
verzekering kunnen rekenen, betekent
voor hem een stuk meer vrijheid door
sociale zekerheid, zo zegt de SPD.
„In de afgelopen zeven jaren heeft de door
sociaal-democraten geleide Bondsregering
veel bereikt. Haar prestaties maken duide
lijk, naar welk model in de toekomst moet
worden gewerkt." Aldus de visie van de
SPD, die dichter bij de werkelijkheid ge
bracht moet worden door kanselier
Schmidt, als sociaal-democraten en libera
len ongeschonden uit de verkiezingen van
morgen tevoorschijn komen.
Populariteit
Of dit zal lukken, hangt van verschillende
factoren af. De populariteit van de kanse
lier speelt ongetwijfeld een belangrijke rol
en ook zijn kwaliteiten zullen voor velen de
doorslag geven.
De felheid, waardoor ook de verkiezings
campagne van Brandt en Schmidt de afge
lopen vier weken werd gekenmerkt, zal de
een hebben aangetrokken en de ander
hebben afgestoten. En de jongeren die
(van 18 jaar af) dit jaar voor het eerst
meedoen kunnen voor grote verrassingen
zorgen. Algemeen wordt verwacht, dat de
SPD zetels zal verliezen, maar dat de FDP
zich zal handhaven. De vraag is. hoeveel
zetels de SPD zal moeten afstaan. Zij heeft
nu samen met de FDP 271 zetels in de
ondsdag (230 en 41). Dat is 22 meer dan de
absolute meerderheid van 249 (van de 496)
zetels.
Over Helmut Kohl, die op 3 april 1930 in
Ludwigshafen werd geboren, kunnen min
der wapenfeiten worden vermeld dan over
Schmidt. Omdat hij twaalf jaar jonger is
dan de kanselier, kwam hij ook later in de
politiek terecht. In 1959. toen hij als advi
seur werkzaam was bij hetIndustriever-
band Chemie" in Ludwigshafen, werd
Kohl gekozen tot afgevaardigde van de
CHU in de Landdag van Rijnland-Palts,
een deelstaat in het Westen van de
Bondsrepubliek.
De jonge Kohl sloeg in de provinciale
politiek van het landelijke Rijnland-Palts
een goed figuur. Aan het einde van zijn
eerste periode als afgevaardigde stond al
vast, dat hij voorzitter van de CDU-fractie
in de Landdag zou worden. Dat was in 1963
en het was toen al duidelijk, dat Kohl
bezig was een carrière op te bouwen, die
hem tenslotte naar Bonn zou brengen,
waar de „grote politiek" wordt gemaakt.
Nadat Kohl in 1966 ook voorzitter van de
CDU in Rijnland-Palts was geworden en
hij het in 1969 tot minister-president van
deze deelstaat had gebracht, leek het
ogenblik te zijn aangebroken, waarop
Kohl meer aandacht kon gaan wijden aan
het politieke bedrijf in Bonn. Als premier
moest hij regelmatig naar de hoofdstad
om de vergaderingen van de Bondsraad
(waarin de deelstaten zijn vertegenwoor-
DE DUITSE BONDSDAG
Zetelverdeling
LIBERALEN F.D.P
1969
1972
digd door hun regeringen) bij te wonen.
Resultaten
Hoewel Kohl geen zitting in de Bondsdag
had. nam hij spoedig ook buiten Rijnland-
Palts een belangrijke plaats in. De wijze,
waarop hij de deelstaat bestuurde en de
resultaten, die hij bij verkiezingen boekte,
maakten hem in de ogen van talrijke chris
ten-democraten bijzonder geschikt om bij
de in 1973 te houden Bondsdagverkiezin
gen als kanseliers-kandidaat van CDU en
CSU op te treden.
Kohl verloor echter nogal wat sympathie,
toen hij op een CDU-congres op het laatste
ogenblik tegen een verreikend voorstel in
zake medezeggenschap in de bedrijven
stemde, dat hij daarvoor steeds had ge
steund. De minder populaire fractievoor
zitter Rainer Barzel zag toen nieuwe moge
lijkheden voor zichzelf en sloeg zo snel toe,
dat hij het partijvoorzitterschap en de
kandidatuur voor het kanselierschap al in
de zak had, -voordat zijn rivalen er erg in
hadden.
Barzel was de grote verliezer bij de ver
vroegde verkiezingen van november 1972.
Het lag toen voor de hand. dat Kohl het
paradepaardje van de CDU zou worden.
Hij werd tot voorzitter gekozen, maar de
kanseliers-kandidatuur leek hem als ge
volg van de verdeel-en-heers-politiek van
de Beierse CSU-voorzitter Franz Josef
Strauss te ontgaan. Vorig jaar forceerden
Kohl en de zijnen echter een beslissing,
waarbij Strauss zich zij het met veel
moeite tenslotte moest neerleggen.
Enkeling
Kohl is kanseliers-kandidaat van een par-
tijgroepering, die zegt zich te oriënteren op
de „grondslagen van de christelijke ver
antwoordelijkheid". Doelstellingen van
haar politiek zijn: de vrijheid van de enke
ling, die verplichtingen heeft tegenover de
gemeenschap', gerechtigheid en gelijkheid
van kansen voor iedereen; en de solidari
teit van alle burgers, gebaseerd op de eigen
verantwoordelijkheid van ieder afzonder
lijk.
Op het fundament van vrijheid, gerechtig
heid en solidariteit zegt de CDU (samen
met de SDU) „de vrije en sociale weg naar
een veilige toekomst te garanderen." Zij
streven naar een vrij Duitsland in een vrij,
politiek verenigd en sociaal rechtvaardig
Europa. Zij verzet zich tegen een „socialis
tisch Duitsland in een door volksfronten
bedreigd Europa."
Geen experimenten
Voorts willen CDU en CSU „socialistische
experimenten in de economie verijdelen",
die naar zij zeggen inflatie en werk
loosheid hebben gebracht. CDU en CSU
menen dat alleen zij het voortbestaan van
het systeem van de sociale veiligheid kun
nen waarborgen. Zij zeggen dat zij in 20
regeringsjaren (van 1949 tot 1969) de
grondslagen hebben gelegd voor de sociale
verworvenheden in West-Duitsland en zij
willen het bereikte handhaven en uitbou
wen onder leiding van Helmut Kohl als
zij de meerderheid in de Bondsdag vero
veren.
Gezien de resultaten van de verkiezingen,
die sinds de Bondsdagverkiezingen van
1972 in alle deelstaten werden gehouden,
lijkt het behalen van deze meerderheid
niet helemaal uitgesloten. Morgen spelen
echter heel andere factoren een rol dan bij
de onder geheel andere omstandigheden
en op ver uit elkaar gelëgen tijdstippen
gehouden deelstaatverkiezingen.
De christen-democraten kunnen winnen,
als de Westduitsers die niet bij een bepaal
de partij willen behoren en telkens hun
keus opnieuw bepalen, een aflossing van
de wacht willen. Vier jaar geleden, toen
Willy Brandt het toppunt van zijn popula
riteit bereikte en ook de liberalen van de
waardering voor Brandts coalitie profi
teerden, wat dat beslist niet het geval.
Veel hangt af van de vraag, of de grote
groep „wisselende kiezers" (ongeveer 15
procent van de kiesgerechtigden) werk
loosheid en inflaten aan kanselier
Schmidts persoonlijke beleid wijten, maar
ook of Franz Josef Strauss weer heel wat
potentiële CDU-kiezers zal afstoten
UIT
Kort*, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
KwarteL Postbus 859, Amsterdam.
BIJ publikatle wordt de naam van
de schrijver vermeld.
VAN LEZERS
Tolman (7)
„De zaak Tolman is afgedaan." las
ik in mijn dagblad Trouw vanmor
gen. Onbegrijpelijk, dat iemand met
een dergelijke visie op mens en
maatschappij (apartheid) in een
christelijke partij gehandhaafd
blijft. Zolang Tolman als volksverte
genwoordiger voor de CHU blijft, is
elke verklaring van de CHU tegen
apartheid ongeloofwaardig. Voor de
CHU is de zaak Tolman afgedaan.
Voor niet-blanken bewijst zijn aan
blijven als parlementslid voor de
CHU eens te meer. dat ze in hun
strijd voor menselijke waardigheid
van deze CHU niets te verwachten
hebben.
WAGENINGEN
mevrouw Sonneveld
Rosemary Brown (2)
Indien „kunstenaars" elk vermogen
ontbreekt te kunnen geloven in het
als normaal geldende ongeloofwaar
dige. dan zullen hun prestaties nooit
boven de middelmaat zo zij die
norm in dat geval al halen uitko
men. Ik moge deze woorden kwijt
naar aanleiding van het wel erg
goedkope artikel van Jac. Kort in de
kunstrubriek van Trouw van 28 sep
tember over Rosemary Brown.
Terecht merkte m i. Jacques van
Belle in het betreffende NOS-
programma op. dat journalisten in
staat zijn om o.a. een Watergate-
schandaal te onthullen, zodat zij ge
durende de afgelopen tien jaar. waa
rin de pers en literatuur aandacht
aan Rosemary Brown hebben be
steed. ongewtijfeld ook in staat zou
den zijn geweest een mogelijk be
drog dat aan deze zaak zou kleven
aan het licht te brengen. Dit bedrog
suggereert Jac Kort. maar onthullen
doet hij dat bedrog niet. Jorunalis-
ten van formaat maken zich echter
er niet op deze wijze van af. Als Jac
Kort en Tera de Marez Oyens ten
deze ónze profeten zouden moeten
zijn. dan waren wij er slecht aan toe.
Ermelo Arend Meisner
Rosemary Brown (3)
Wonder of bedrog? vraagt Jac
Kort zich naar aanleiding van de
Zienswijze-uitzending op 26 septem
ber af. En hij besluit dat de zaak
vermoedelijk wel op bedrog zal be
rusten. Een rustegevende conclusie,
waarbij ons vertrouwde wereldbeeld
gelukkig niet aangetast wordt. Won
deren horen thuis in de bijbel en
daar hoeven zij trouwens god zij
dank ook niet bewezen, alleen maar
geloofd te worden. Wat moet dan wel
onze houding zijn ten aanzien van
paranormale verschijnselen hier-en-
nu? Hard lachen, beste mensen, hard
lachen. Net zo hard als Luther toen
hij vernam dat Galilei beweerde dat
de aarde om de zon draaide. En
doodzwijgen, dat spreekt.
Betreurenswaardig natuurlijk, die
dominee die het bestond om voor de
t.v. te verklaren dat deze dingen on
derzocht dienen te worden; dat
brengt de gelovigen maar in verwar
ring. Maar de overgrote meerderheid
van zijn collega's zal wel doorgaan
dit aspect van de werkelijkheid (en
zijn eventuele betekenis voor het ge
loof) te negeren. Kop in 't zand. broe
ders!
Oegstgeest G. W. J. Braat-Bertel
Telegram
Volgens een bericht in Trouw/Kwar
tet van 29 september heeft het
hoofdbestuur van de Nederlandse
Vereniging van Maatschappelijk
Werkers een telegram gestuurd aan
de leden van de Tweede Kamer. In
dat telegram wordt gepleit voor een
doorverwijzingsplicht door artsen
die onoverkomenlijke gewetensbe
zwaren hebben tegen het doen cq
het laten doen van een abortus.
Met nadruk wijs ik er op dat dit
telegram verzonden is zonder over
leg. laat staan inspraak, met de le
den van de NVMW.
Ik distantieer mij dan ook van bo
venstaand aan de Tweede Kamer
telegrafisch verzonder pleidooi. Bo
vendien ben ik van oordeel, dat het
verzenden van een dergelijk tele-
Spaardeposito
met9//2% rente
Looptijd 6jaar, vaste rente 9'/2%
Looptijd 5 jaar, vaste rente 9'/i%
Looptijd 4 jaar, vaste rente 9
Looptijd 3 jaar, vaste rente 8'/2%
Minimum storting f 1.000,-
Rente jaarlijks opneembaar
Tussentijdse opneming mogelijk
voor aankoop eigen huis
Zend mij de folder met uitgebreide inlichtingen
over deze spaardeposito's
Straat
Woonplaats
Deze coupon ongefrankeerd opsturen naar:
Rijkspostspaarbank. Amsterdam.
"JU
uw nationale spaar- en lujpotlieelibanh
'HTCVJ
gram in strijd is met artikel 28 van
de statuten van de Vereniging: Ne
derlandse Vereniging van Maat
schappelijk Werkers zoals deze zijn
gepubliceerd in de Nederlandse
Staatscourant van maandag 24 au
gustus 1970, nr. 161.
Amsterdam Bené Mensink,
orthopedagoog lid-supervisor NVMW.
ARP en CDA
Het is nu tien jaar geleden, dat chris
ten-radicalen uit KVP, ARP en CHU
bijeenkwamen om te trachten deze
drie partijen om te vormen tot. zo
mogelijk één. evangelische voorhoe-
de-partlj. Dat is niet gelukt. Binnen
de ARP zijn de politieke denkbeel
den van de christen-radicalen niet
alleen bewaard gebleven, maar
hebben ook weerklank gekregen in
de gehele partij.
Mocht het CDA inderdaad eenzelfde
politieke stroming in Nederland ver
tegenwoordigen als bijvoorbeeld de
CDU in WestrDuitsland, dan zal het
gematigd optimisme van de voor
stemmers in de ARP tot een nóg
grotere teleurstelling leiden, dan
huidige teleurstelling van de te
genstemmers.
De angst, dat het CDA niet zal be
antwoorden aan het beeld van een
evangelische voorhoede-partij is
voor zowel voor- als tegenstemmers
in de ARP te groot om het CDA met
enthousiasme te begroeten. Het en
thousiasme voor het CDA daarente
gen van hen, die nieuwe kansen zien
voor één machtige politieke
centrum-partij komt schaamteloos
tot uitdrukking.
Hoe de CDA-lijsttrekker straks de
nieuwe premier kan worden en wie
dat dan zou moeten zijn. zijn proble
men. waar de sterk geslonken KVP
thans blijkbaar van wakker ligt.
Velen maken zich ernstige zorgen, of
met het CDA niet een eind komt aan
een politiek handelen waarin de bij
belse boodschap herkenbaar ls.
Het CDA heeft van de ARP het voor
deel van de twijfel gekregen, zonder
dat het CDA dat op dit moment ook
maar enigszins verdient.
W. B. Herstel
Voorzitter ARP-Amsterdam-Noonf. 1
