Ruim baan voor plaatselijke samenwerking
Moeizaam gesprek over het belijden
Vandaag
Verhouding hervormd-gereformeerd
Onze adressen:
Kleine wijziging in
AR-kandidatenlijst
Twee miljoen
boekjes
met bijbelverhalen
VOORBIJGANGER
Breuk tussen KWJ en NKV
MAANDAG 20 SEPTEMBER 1976
Van een onzer verslaggev
UTRECHT De gezame
hervormde en gereforme
baan gegeven voor maxin
meenten van beide kerke
Met algemene stemmen werd een
besluiten pakket aangenomen, waar
door de plaatselijke samenwerking
wordt gestimuleerd. Bovendien krij
gen de plaatselijke gemeenten meer
begeleiding, om de samenwerking In
goede banen te lelden. Be besluiten
van deze tweede gezamenlijke verga
dering ln de geschiedenis van belde
kerken moeten overigens nog be
krachtigd worden door de synoden
afzonderlijk.
De synode keurde een handreiking
goed. die de werkgroep „Samenwer
king plaatselijk vlak" heeft ontwor
pen. Deze handreiking geeft prak
tische adviezen aan hervormde en
gereformeerde kerkeraden. die met
elkaar plaatselijk „samen op weg"
willen gaan. De werkgroep kreeg ook
opdracht, enige samenwerkingsmo
dellen te ontwerpen, die (na goed
keuring door belde synoden) de ge
meenten als hulpmiddel kunnen die
nen voor het bereiken van die sa
menwerkingsvorm. die ln hun situa
tie past.
De vergadering besloot verder, dat
er eensluidende kerkordebepallngen
(richtlijnen) moeten komen voor de
samenwerking op het plaatselijk
vlak. ln plaats van de nu nog in elke
kerk eigen bepalingen.
Werkgroep
Er moeten met spoed richtlijnen ko
men voor de financiële huishouding
ln samenwerkende plaatselijke ge
meenten. De vergadering besloot
trouwens ook tot de instelling van
een werkgroep voor organisatie en
financiën, die onder meer tot taak
krijgt, dergelijke gemeenten op fi-
nancleel-technisch gebied te advi
seren.
Besloten werd ook, dat deze gemeen
ten voortaan gemeenschappelijke
visitatie namens beide kerken krij
gen. De vergadering sprak uit, dat er
een gemeenschappelijk dienstboek
(voor de liturgie) van beide kerken
moet komen.
Om het „samen-op-weg"-gaan te be
vorderen sprak de vergadering zich
verder uit voor een doelgerichter sa
menwerking op het terrein van be
zinning en toerusting. De uitvoeren
de Instanties in het toerustingswerk
van en voor de gemeenten in de
beide kerken werden opgeroepen,
hun activiteiten op elkaar af te
stemmen.
Adviseurs
De beide synoden hebben tijdens
deze gezamenlijke vergadering el
kaar beloofd, dat zij hun eigen be
leid. meer dan tot nu toe gebeurde,
op elkaar zullen afstemmen en niet
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT Zo royaal als de
gezamenlijke vergadering van
de gereformeerde en de her
vormde synode was jegens de
plaatselijke gemeenten, die sa
men op weg willen, zo moei
zaam verliep het gesprek over
het belijden. Er was een veel
heid van meningen, niet alleen
tussen, maar niet minder bin
nen beide kerken. Eén ding
werd wel duidelijk: de opstel
ling van een nieuw gezamenlijk
belijdenisgeschrift zit er niet
ln.
Om te beginnen was er de vraag: wat
ls de bedoeling van een nieuw belij-
dinsgeschrlft? Moet het een „consen
sus" van beide kerken zijn ten be
hoeve van het ambtelijk toezicht? Of
een stuk. dat in vraag- en antwoor
dvorm (een soort catechismus) ten
behoeve van prediking en catechese
een samenvatting biedt van het be
staande belijden? Of een model, dat
mikt op vormings- en toerustings
werk, Iets voor het leerhuis?
Een andere vraag: hoe moet de ver
houding zijn tot de reformatorische
belijdenisgeschriften? Moet het een
atuk zijn. dat de drie formulieren van
enigheid opvangt en toespitst op de-
AMSTERDAM
Postbus 059
Wibautstraat 131
Tel 020-913456
Tclei 13006
ROTTERDAM/DORORECHT
Postbus 948
Westbiaak 9 Rotterdam
Tct 010-115580
DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101
Parkstraat 22 Den ^taag
Tet 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN
Postbus 3
Melkmarkt 56 Zwolle
Tel 05200-17030
ïlijke vergadering van de
•rde synoden heeft ruim
ale samenwerking van ge-
op het plaatselijk vlak.
meer afzonderlijk zullen doen. wat
samen kan en behoort te geschieden.
Enkele punten, waaraan daarbij ge
dacht werd: twee vaste adviseurs in
eikaars synode; nieuwe onderwerpen
zoveel mogelijk aan gezamenlijke
commissies in studie geven; de agen
da van beide synoden zo op elkaar
afstemmen, dat gezamenlijke en we
derzijdse bespreking van eikaars
stukken mogelijk wordt; een com
missie instellen, die de erkenning
van de predikantsopleiding in beide
kerken voorbereidt.
Ook op classicaal en provinciaal ni
veau moeten de ontmoetingen tus
sen hervormden en gereformeerden
geïntensiveerd worden.
Witte plekken
Dat de gezamenlijke synode deze
besluiten zo eenstemmig nam, bete
kende overigens niet. dat alle syno
deleden nu even enthousiast over de
hervormd-gereformeerde toenade
ring waren. Er zijn trouwens nog heel
wat witte plekken op de kaart; enke
le honderden plaatsen waar van
geen enkele samenwerking sprake is.
Het waren zonder uitzondering leden
van de rechtervleugels van beide sy
noden. die zaterdag in Ütrecht be
zwaren opperden.
Zo sprak dr. J Vlaardingerbroek
(Leeuwarden, geref.) misprijzend
over de gereformeerde uitverkoop.
De „oecumene van het midden" be
tekende voor hem. dat iedere gere
formeerde kerk die prijs stelt op
ze tijd (opvangmodel)? Of kan men
volstaan met een aanvulling van de
formulieren? Voor dat laatste had de
werkgroep gekozen, zei rapportteur
dr. H. W. de Knijff (herv.)
Opvangmodel?
De gedachte van het opvangmodel
kreeg weinig weerklank ln de syno
de. omdat men vreesde, dat opvang,
hoewel niet bedoeld, in de praktijk
toch zou neerkomen op vervanging
van de oude belijdenisgeschriften,
die dan in de archiefkast bijgezet
zouden worden.
8ommlgen, zoals ouderling M. H. L.
Weststrate (Vlaardlngen, geref.). wil
den handhaving van de oude belijde
nissen. maar dan wel eigentijds ver
taald.
Tegenover ds. H. van Benthem (Mid
delburg, geref.). die sterk aandrong
op een nieuw belijdenisgeschrift,
stond ds. L. de Liefde (Vlissingen.
herv die daar geen enkele behoefte
aan zei te hebben. „Jezus Christus
belijden ln deze tijd ls een dyna
misch gebeuren. Wij belijden ln ons
kerkelijk leven, b.v als we een ge
schrift over de abortus publiceren",
aldus ds. De Liefde, die voorstelde,
de gemeente ln dat belijden te sti
muleren door een vormend geschrift.
Rechterflank
De rechterflank van beide synoden
had om heel andere redenen geen
behoefte aan een nieuw geschrift.
„Wij weten de waarheid drommels
goed. maar de vraag ls. hoe helpen
wij elkaar weer werkelijk een belij
dende kerk te worden", aldus dr. J.
Vlaardingerbroek (Leeuwarden, ge
ref.). die steun kreeg van de gerefor-
meerde-bonders. al zag ds. H. Bin-
nenkamp uit Maarssen ook wel let*
ln een sobere op deze UJd toege
spitste concentratie van het belij
den. als aanvulling.
Te academisch
Heel wat synodeleden van diverse
modaliteiten vonden wat er tot nu
toe geleverd was op het gebied van
aanzetten tot een nieuwe belijdenis
te academisch, te weinig bezield, te
veel van bovenaf gedropt.
haar identiteit niet mee kan doen
Hij laakte de gehouden enquête, die
wel grote aantallen gemeenten laat
zien. waar samengewerkt wordt,
maar niet hoeveel gereformeerden
door dergelijke plaatselijke samen-
Waar beginnen we eigenlijk aan,
vroeg prof. dr. J. Plomp (geref.), die
eraan herinnerde hoe het „Eenparig
Geloofsgetuigenis" van de hoogle
raars Berkouwer en Ridderbos, dat
in de gereformeerde synode hoog ge
prezen werd. vervolgens eenparig in
de hervormde synode werd afgewe
zen. terwijl omgekeerd het „Getuige
nis" van Van Niftrik c.s. bij de gere
formeerden amper weerklank vond.
Uitspraak
Uiteindelijk vond men elkaar op de
volgende uitspraak, die met tien
stemmen tegen aangenomen werd:
„Dankbaar ons houdend aan en le
vend uit de belijdenis, die onze ker
ken gemeenschappelijk hebben. In
verlegenheid om te komen tot de
formulering van een geheel nieuw
belijdenisgeschrift, besluit de verga
dering de beide synoden aan te beve
len een geschrift te doen opstellen
waarin enkele grondlijnen van het
belijden in kaart worden gebracht,
om de gemeente van dienst te zijn ln
de uitdagingen en aanvechtingen
van deze tijd".
Verworpen
Vijf hervormden en vijf gerefor
meerden van rechts dienden samen
nog een voorstel in. waarin gevraagd
werd om een studie van het functio
neren van de bestaande belijdenis
geschriften en om „zodanige voor
stellen, dat zowel ln de Nederlandse
hervormde kerk en de gereformeer
de kerken afzonderlijk als ln deze
kerken ln haar „samen-op-weg-zljn"
de binding aan deze belijdenisge
schriften tot haar recht komt".
„Voordat we over nieuwe belijdenis
sen gaan praten, moeten we eerst
weten, waarom de bestaande niet
functioneren." zei indiener dr. Vlaar
dingerbroek Met 37 stemmen voor
werd dit voorstel verworpen.
Niet vlot
Ook het gesprek over het kerkorde-
lijk toegroeien naar een nieuwe kerk
verliep nog niet vlot. Een werkgroep
had haar gedachten hierover op pa
pier gezet en daarbij een model ge
schetst van een nieuwe kerkorde
Sommige synodeleden vonden het
voorbarig, om nu al over zo'n model
KERK
werking kerkelijk dakloos zijn ge
worden.
Geref. bond
Ds H. Blnnekamp (Maarssen. herv.)
wilde een onderzoek naar de vraag,
waarom juist in plaatsen waar de
gereformeerde bond sterk is. het
contact niet lukken wil. Zelf tot de
bond behorend legde hij de nadruk
op het goddelijk gezag van de Heili
ge Schrift. „Onze zorg is, dat het
reformatorisch geluid samen op weg
hoe langer hoe minder zal worden."
Ds. M. Baan (Aalburg, herv.) miste
het werk van de Heilige Geest in de
toenadering. Hij vreesde, dat de fi
nanciën wel eens de doorslag zouden
kunnen geven om tot samenwerking
te komen en drong aan op een onder
zoek naar de mate van betrokken
heid tot het „samen-op-weg" zijn van
de gemeenteleden ln die gemeenten,
waar de samenwerking al min of
meer gevorderd ls.
Kerkbeelden
Tegenover deze visies stond die van
de hervormde secretaris-generaal dr.
A H. van den Heuvel. „Wat plaatse
lijk kan. moet ook. Wat niet kan.
mag nog wachten", zei hij. HIJ signa
leerde twee verschillende kerkbeel
den. De ene ervaart elke dag langer
te spreken. Tegen het model zelf
werden ook diverse bezwaren inge
bracht. met name dat van de „groot
schaligheid". De werkgroep koos na
melijk voor kerken, die samenge
steld zijn uit tien tot vijftien wijkge-
meenten. Dat zou betekenen, dat de
meeste nu bestaande kerken „wijk-
gemeenten" zouden worden en dan
in allerlei zaken hun recht tot het
nemen van besluiten zouden ver
liezen.
Oplossing
Ds. Wouters bestreed, dat schaalver
groting de drijfveer van de
Van een verslaggever
UTRECHT De beweging van wer
kende jongeren. KWJ, en het Neder
lands Katholiek Vakverbond zijn
het niet met elkaar eens kunnen
worden over een nieuwe vorm van
onderlinge relatie, die later zou kun
nen leiden tot aansluiting van de
KWJ bij de Federatie Nederlandse
Vakbeweging (FNV). Daarmee ls de
formele samenwerking tussen belde
organisaties verbroken.
Volgens een verklaring van de KWJ.
zaterdag na afloop van de besprekin
gen. heeft het „NKV niet de gelegen
heid aangegrepen de jongerenbewe
ging ln haar huidige hoedanigheid
bij het NKV en later bij de FNV te
betrekken." NKV-voorzltter Wim
Spit weet het mislukken van het
gesprek op zijn beurt aan de KWJ.
die volgens hem onvoldoende In
houd gaf aan het beginsel, dat cr
geen behoefte is aan een „alternatie
ve vakbeweging." Een principe dat
overigens wel door de jongeren werd
onderschreven, zo voegde hij eraan
toe.
Een delegatie van de KWJ was aan
het gesprek met een afvaardiging
van het NKV-verbondsbestuur be
gonnen op basis van drie voorwaar
den. die de beweging ingewilligd wil
de hebben. Zo eiste de KWJ erken
ning van volledige autonomie, volle
dige vrijheid voor het verbeteren van
hun eigen werksituatie en erkenning
van deze werkwijze.
Door vast te houden aan deze voor
van gescheidenheid als ongehoor
zaamheid. De andere wil ook wel
eenheid, maar wil geen risico's ne
men en stelt de handhaving van de
eigen identiteit voorop.
„Als wij als synoden bij elkaar ko
men. dan worden wij bevangen door
gevoelens van onmacht, maar dat
geeft ons niet het recht, het hart van
de kerk (de plaatselijke gemeente)
tot stilstand te brengen", aldus dr.
Van den Heuvel, die daarom ervoor
pleitte, de dertig plaatselijke her
vormd-gereformeerde federaties te
erkennen als een model van open
heid. waarbij het een openheid zal
moeten zijn niet alleen voor elkaar,
maar ook voor de sociale vragen,
anders wordt het model gefrusteerd.
De jeugd
Ds. J. E. van Veen, ds. A. Dronkers jr.
en ds. L. de Liefde (allen hervormd)
constateerden, dat de jeugd in te
genstelling tot 1973 thans geen be
langstelling toont voor deze „samen-
op-weg"-vergadering. Er is half bin
nen. half buiten de kerk een heel
netwerk ontstaan van groepen ge
meenteleden. die hun aandacht
vooral richten op samenlevings
vraagstukken (vredesberaad, nieuwe
levensstijl e.d.). Hoe kunnen die bij
„samen op weg" betrokken worden?
Deze vraag zal worden meegenomen
werkgroep geweest was. De
werkgroep zag deze constructie van
tien tot vijftien wijkgemeenten, die
samen een kerk vormen, als een
oplossing voor het probleem, hoe
hervormden en gereformeerden van
allerlei kleur, studentengemeenten,
gereformeerde-bonds-groepen enz.
in één samenwerkingsverband kun
nen worden gebracht.
Toch besloot de vergadering, dat de
werkgroep niet verder moet gaan
met het ontwikkelen van dit model,
maar een andere opzet moet zoeken.
De werkgroep kreeg tevens de
opdracht, een eerste artikel voor een
toekomstige kerkorde te formule
waarden gaf de KWJ onvoldoende
blijk van het besef, dat de vakbewe
ging als eenheid de belangen van alle
werknemers moet behartigen en dat
er geen autonome taak is weggelegd
voor de KWJ, aldus Wim Spit. NKV
en KWJ zullen voortaan als losstaan
de organisaties verdergaan. Boven
dien kan de KWJ niet langer rekenen
op financiële steun, die jaarlijks zo'n
twee ton bedroeg.
Van een verslaggever
UTRECHT Het verstrekt partij
bestuur van de ARP heeft zaterdag
het advies van het normale partij
bestuur voor de samenstelling van
de ARP-kandidatenlijst voor de ko
mende Tweede-Kamerverkiezing
slechts op een onderdeel gewijzigd.
Deze wijziging houdt in, dat de hui
dige Tweede-Kamerleden mevrouw
J G Kraaijeveld-Wouters en mr J.
N. Scholten van plaats verwisselden
en nu respectievelijk op plaats 12 en
13 staan.
Het versterkt partijbestuur (het par
tijbestuur aangevuld met twee man
uit rlke regio) ging akkoord met de
plaatsing bovenaan de lijst van frac
tievoorzitter mr W Aantjes en van
minister Boersma op plaats 2
Achter de bestuurstafel in de
Utrechtse Marcuskerk zitten
(van links naar rechtsds C.
Mak, voorzitter van de gerefor
meerde synode; ds G. Spilt,
voorzitter van de hervormde
synode, en ds D. N. Wouters uit
Amsterdam, voorzitter van de
interimraad „Samen op weg".
door de commissie, die vragen van
het kerkzljn gaat bestuderen, die sa
menhangen met het samen-op-weg-
gaan, zoals die van de grenzen van de
kerk, de theologische veronderstel
ling van het pastoraat en de oecume
nische gevolgen.
Andere kerken
Wat dat laatste betreft, verschillen
de synodeleden drongen er op aan,
de andere kerken niet te vergeten.
Vertegenwoordigers van verschillen
de andere kerken woonden de geza
menlijke synode bij. Namens hen
sprak bisschop Ernst van Breda.
„Wij weten ons met u verbonden in
het geloof en wensen, dat uw tot-
elkaar-komen voortgang moge
hebben."
Dr H. W. de Knijff
ren. waarin de identiteit van de ver
enigde kerk wordt omschreven.
AMSTERDAM Het Indonesisch
Bijbelgenootschap is bezig twee mil
joen boekjes te drukken met bijbel
verhalen. Ze zullen in de komende
maanden gebruikt worden bij het
lees- en godsdienstonderwijs op eni
ge honderden scholen.
De bijbelverhalen zijn daarom ver
taald ln de woordenschat van deze
beginnende lezers.
In de afgelopen maanden hebben
honderden onderwijzers en onder
wijzeressen op Midden en Oost-Java.
Soemba en Sulawesi - het vroegere
Celebes een korte opleiding ont
vangen om met deze kleurrijk ge-1-
lustreerde boekjes te werken.
Aan het einde van het schooljaar
kunnen deze boekjes voor tien roe-
pia door de schoolkinderen gekocht
en mee naar huis genomen worden.
De ervaring tijdens een soortgelijke
actie in Medan heeft geleerd dat
vrijwel alle kinderen dit doen en de
verhalen thuis voorlezen aan hun
ouders, broertjes en zusjes.
De kostprijs van deze boekjes is
evenwel twintig roepia meer. Het In
donesisch Bijbelgenootschap heeft
bijna 300.000 gulden nodig om dit
werk mogelijk te maken. Het heeft
nu een beroep gedaan op een aantal
zustergenootschappen om te helpen.
Het Nederlands Bijbelgenootschap
legt dit verzoek in het september
nummer van zijn kwartaalblad
„MET DE BIJBEL de wereld in"
voor aan de leden en vraagt om een
extra gift voor dit doel.
TROUW/KWARTET jjj
HET BEGIN
Wijsheid begint met
„vreze des HEREN" 1|
en inzicht is
de Heilige leren kennen.
(Spreuken 9. 10)
Hier zijn we bij dat woord aange
men dat ons ons leven lang al ln
oren klinkt. Ik hoor het de mees
de leraar, de professor, al die m
nen, voor wier onderwijs vroegen
de onderscheiden graden al in
kerk gebeden werd. nog zeggen,
openden er hun school- en collc
jaren mee. En terecht. Ze wild
ermee zeggen dat hun kenn
overdracht of hoe je dat ook noem
wilt niet een zaak op zichzelf w
Het hing ergens aan. Aan de za
van de wijsheid. En die wijsheid hi
weer aan iets anders. Iets dat ik h
met die oud-nederlandse naam h
weergegeven: de vreze des HERE
„Vreze", omdat het niet is wat i
onder vrees verstaan en niets n
angst te maken heeft, en „des H
REN", omdat we vroeger met
hoofdletters aangaven dat daar
naam Jahwe staat. Dat ls de naj
van de God van Israël, de God v
die ene unieke geschiedenis die
Jezus z'n centrum vindt en die do<
gaat tot in onze dagen. Het n>
eerbied daarmee verbonden zi
want zoiets is die „vreze" hier.
zet een mens op het spoor van
wijsheid. Ook bij het vergaderen v;
kennis of informatie. De wljshi
feeeft het antwoord op de vraag w
je ermee doet, wat je ermee kunti
mag doen. Als Je niet begint m
naar Hem te luisteren en als het
niet te doen is om in al die ding
zijn stem te horen over je leven en
doen en laten, dan komt er niet v«
uit. Of misschien wel veel. maar d;
veel verwarring en radeloosheid, o
wijsheid, geweld, bedrog, het verll
zen van de zin van het leven.
Ds. H. Scholing
Op 76-jarige leeftijd is te Hoogeve
overleden ds. H. Scholing, emerit
predikant van de gereformeer
kerk te Scharendijke. Ds. Scholil
diende de gereformeerde kerken
Arnemuiden, te Kamperland.
Zuidland, te Culemborg en te Sch
rendijke In 1968 ging hij met emei
taat. Nadien verleende hij ni
hulpdiensten te Hoogeveen als gei
telijk verzorger van het bejaarde
centrum „Olden Kinholt" en te Wo
vega, voor de wijk Noordwolde. D
Scholing heeft deel uitgemaakt va
de generale synode.
Dr. J. W. Samberg
Op 86-jarige leeftijd is te Deld(
overleden dr. J. W. Samberg. emei
tus predikant van de hervormde g
meente aldaar. Hij heeft van 1928 U
aan zijn emerlterlng in 1955 te De
den gestaan (daarvóór diende hij ei
kele jaren de hervormde gemeente
het Brabantse Oyen). Na '55 is d
Samberg. die (kerk)historicus was(
zijn loopbaan bij het onderwijs b
gon, opgetreden als archivaris ve
het landgoed Twickel.
Prof. dr. S. van de
Linde
Vrijdagmiddag 24 september o
drie uur n.m. zal prof. dr. S. van d
Linde, hoogleraar in de geschieden
van het gereformeerd protestanti
me aan de rijksuniversiteit
Utrecht, zijn afscheidscollege hoi
den in verband met zijn op 1 se|
tember jl. Ingegane emeritaat. H
zal dit college houden ln de aula va
het academiegebouw aan h(
Domplein. Tevens zal hem dan eei
feestbundel worden aangebodd
welke is samengesteld uit btjdrag*
van zijn drie broers-theologen, colli
gae en leerlingen. Na de plechtlj
heid is de receptie in de senaatszai
van de universiteit.
Helmut Frenz
De voormalige Lutherse bisscho
van Chili, Helmut Frenz, is gekoze
tot secretaris-generaal van „Amne
ty International" in West-Duitslaix
de hulporganisatie voor politieke g(
vangenen. Bisschop Frenz werd Ch
li uitgewezen, omdat hij zich als c<
president van het interkerkelijk
vredescomité inzette voor politiek
gevangenen en vluchtelingen.
Ruben Jörgensen
Ruben Jörgensen. de Deense domi
nee. die geen kinderen meer wild
dopen van ouders, die geen doopon
derricht wensen, is afgezet Verschil
lende besprekingen met ziji
bisschop Henrik Christensen val
Aalborg leidden niet tot een oplos
sing Volgens de bisschop weken zij
ideeën zover af. dat hij niet meer t
handhaven was De zaak-Jörgense
heeft in Denemarken geleid tot ee
brede discussie over de dooppraktij
in de (lutherse» volkskerk Jörgense
kon niet langer met een goed gewf
ten kinderen dopen, als er bij d
ouders niet van geloof te merken wa
en zij soms zelfs zeiden, de doop «I
niet meer dan een stijlvolle traditk
te beschouwen
Tijdens de gemeenschappelijke vergadering van de hervormde
en de gereformeerde synode zaten de leden van beide moderami-
na door elkaar. Van links naar rechts: ds G. vanHalsema Thzn,
(geref.), mevrouw mr J. A. van Ruler-Hamelink (herv.), ds H. van
Benthem (op de rug gezien, geref), ds L. de Liefde (herv.) en drA.
H. van den Heuvel (herv.).
