'remier Smith mag met üssinger gaan praten De kerk is het geweten van de Chileense junta Eüpp* Spaanse vakbonden niet tevreden met hervorming )ialoog tussen links n rechts in Beiroet Mao Tse-toeng krijgt waardige opvolgers recte onderhandelingen waarschijnlijk Fraude binnen Australische ministeries Ruimtefoto's van Russisch noorden Verzet in VS tegen militaire hulp aan Uruquay Verkiezing in Zweden spannend JDAG 17 SEPTEMBER 1976 BUITENLAND TROUW/KWARTET 7 CANBERRA (Reuter) „Buitengewone ver spilling en misbruik" van openbare financiën, diefstallen en bedrog in regeringsfuncties en onjuistheden in de boekhouding van afzonder lijke ministeries. Dat is de conclusie van een verslag van de Australische rekenkamer, dat gisteren is verschenen. Vooral het ministerie van defensie krijgt ervan langs. Dit ministerie heeft door nalatigheid voor 110 miljoen gulden verloren laten gaan bij transacties met Franse en Amerikaanse fir ma's. Het verslag maakt melding van foutieve en te hoge uitkeringen die in de miljoenen lopen en die niet kunnen worden teruggeëist. Bovendien hebben regeringsambtenaren misbruik gemaakt van reistoeslagen of zichzelf werkloosheidsuitkeringen en zlektegelden toe gewezen. De rekenkamer wijst met nadruk op onvol doende toezicht op de uitgaven van de ministe ries. kosten veroorzakende vertragingen bij het begin van nieuwe projecten en slechte controle op de sleutels van de brandkasten van rege ringsinstanties. ADVERTENTIE )ESAKA (Reuter, AP, AFP) Er is een groeiende kans dat de nerikaanse minister Henry Kissinger rechtstreeks zal onder- ndelen met de Rhodesische premier Ian Smith. Beiden_gaan ndaag naar Zuid-Afrika. Kissinger onrer met premier~John jrster te gaan praten en Smith om naar een rugby-wedstrijd te an kijken. Maar Smith heeft van zijn partij vrij mandaat kregen om met Kissinger te gaan onderhandelen. n Smith kreeg dat mandlaat giste- n van zijn partij, die deze week in mtali een driedaags congres hield, steren werd bekend gemaakt dat congres-gangers unaniem idden besloten Smith de vrijheid geven eventueel met Kissinger te an onderhandelen. In het besluit verder vastgelegd dat de regering d Rhodesië in „verantwoordelijke handen" moet blijven. Totnutoe be tekende dat altijd dat de blanke minderheid aan de macht moest blijven. Aan het besluit is een langdurig de bat vooraf gegaan. Daarover is ver der niets bekend gemaakt. Het congres was niet toegankelijk voor waarnemers. Wel is de tekst van de openingsrede van voorzitter Frost verspreid. Daarin werd de bemoeie nis van Kissinger met zuidelijk Afri ka gehekeld. Kissinger zelf was gisteren in Zam bia voor besprekingen met president Kaoenda. Op een persconferentie waarschuwde Kaoenda dat er in zuidelijk Afrika geen tijd te verliezen is. „De tijd is niet aan uw kant. U hebt dagen, geen weken om te han delen. Als u faalt, zullen wij vechten. Wij hebben geen andere mogelijk heid," zei Kaoenda nogal opge wonden. Stakingen EIROET (Reuter. UPI, AP) Voor de eerste maal sinds het itbreken van de burgeroorlog in Libanon hebben gisteren „evaardigden van de rechtse falangisten en van de linkse löslims in het door rechts bezette deel van Beiroet een directe itmmoeting gehad. olgens waarnemers hebben beide artijen de kabinetswijziging be roken die woensdag door de nog ëds zittende christelijke presi- Soeleiman Franjieh bekend gemaakt. De president be- loemde zijn bondgenoot en oud resident Camille Chamoen tot ilaatsvervangend premier met de evoegdheid alle taken van de mos- ise premier Rasjied Karami waar jj e nemen als deze afwezig is. Karami ij it nog steeds in Cairo, waar hij on- iD Ier andere met de Egyptische presi-- U lent Anwar Sadat en met andere r ibanese leiders gesproken heeft. lij zei gisteren dat er een ronde- afel-conferentie moet komen om troepen, zo hebben rechtse kringen gisteren laten weten. De falangisten zijn zeer gebelgd over de kabi netswijziging die Franjieh heeft aan gebracht. Ook links-Libanon moet niets van de wijziging hebben. Vol gens de linkse radio-Beiroet kan de wijziging een voorbode zijn van een verdeling van Libanees grondgebied langs religieuze lijnen. Franjieh zou een militaire oplossing willen af dwingen met behulp van Syrische troepen. Daartoe zou de falangis- tische partij, die immers met links aan een dialoog begonnen is en waar van de leider Pierre Gemayel ook in Cairo zit, op een zijspoor gezet moe ten worden. De staking van zwarte arbeiders, die begin deze week een groot deel van de industrie in Johannesburg trof, is gisteren beëindigd. De bussen en treinen brachten gisteren weer tien duizenden zwarte arbeiders van de steden Alexandra en Soweto naar de industrieën van Johannesburg. In het blanke centrum van de stad pleegde een onbekende zwarte giste ren een aanslag op een warenhuis. Hij slingerde tweë brandbommen naar de ,,OK Bazaar". Op de tweede verdieping ontstond brand, maar het vuur was snel geblust door het perso neel. Later op de dag hielden groe pen zwarten enkele bussen met ar beiders aan. Er werd geprobeerd de bussen in brand te steken, maar dat konden de chauffeurs voorkomen. De politie houdt er rekening mee dat er zich vandaag, bij de komst van Kissinger, ook ongeregeldheden zul len voordoen. Drie zwarte organisaties hebben gis teren een verklaring uitgegeven waa rin zij Kissinger oproepen mensen van de „zwarte bewustheidsbewe ging" te ontmoeten. De oproep werd gedaan door de Zwarte volkscongres (BPC), de zwarte oudervereniging (BPA) en de actiegroep Cord, die zich inzet voor de politieke gevange nen. Voor zover bekend zal Kissinger tijdens zijn verblijf in Zuid-Afrika een ontmoeting hebben met delega ties van kleurlingen en zwarten die door de regering zijn samengesteld. Britse huisvrouwen halen water bij een openbare kraan in het stadje Newton St. Cyre in het graafschap Devon, waar nog steeds een tekort aan water heerst. Chinese bladen: PEIfING (Reuter, UPI) De drie belangrijkste Chinese kranten hebben gisteren het Chinese volk verzekerd dat er waardige opvolgers zullen komen voor partijvoorzitter Mao Tse-toeng die vorige week donderdag overleed. Verder werd op de bevolking een beroep gedaan zich als één man te scharen achter de partijleiding. Jialoog rede in zijn land te brengen. De eeds gekozen president, Elias Sar is, zou die moeten organiseren, om- lat hij onpartijdig is en om het feit alle strijdende partijën hem ver- iwen. De conferentie zou in Liba- gehouden moeten worden, aldus lami. dat l II1 c )ver gesprekken tussen de linkse en rt echtse leiders in Beiroet werden n een details bekendgemaakt. Wel u ebruikte de radiozender van de fa- 1 angisten, die de ontmoeting aan- 1( tondigde, voor het eerst sinds het Bj litbreken van de oorlog de term „Li- 1 >anese nationalistische beweging" oor de moslems. In het verleden eetten ze altijd „communisten en murlingen". Volgens de radio zijn de artijen overeengekomen hun dia loog voort te zetten. 3e ontmoeting viel samen met de elaankondiging dat vandaag een bij- e eenkomst zal plaatsvinden tussen de v« lyrische premier, de Libanese presi- p dent Sarkis en PLO-leider Jassir Arafat in het stadje Tsjtoera. De ir Jemiddelaar van de Arabische Liga, a^Hassan Sabre Kholi, die dit be zei gisteren te hopen dat een dreigend offensief van Syrië te- ïl jen linkse moslems en Palestijnen irtdoor deze bijeenkomst zal worden voorkomen. Syrische troepen heb- lijjben gisteren de grens met Libanon I afgesloten en waarnemers meenden >)i dat dit de eerste stap kon zijn van de ^veiligheidsmaatregelen die de ont- b moeting p leiden. MADRID (AFP, Reuter) Drie belangrijke ondergrondse vakbonden in Spanje gaan niet akkoord met de Voorstellen van de regering voor de hervorming van het Spaanse vakbondswezen. De drie bonden hebben dit standpunt ter kennis gebracht van de minister voor arbeidszaken, Enrique de la Mata. De regeringsplannen kwamen neer op een legalisering van de wijdver takte ondergrondse vakbeweging in Spanje. Om een legale status te krij gen zouden de bonden zich moeten laten registreren bij het ministerie van vakbondszaken, van waaruit nu de staatsbond wordt geleid. Dit is de enig toegestane bond in Spanje op dit moment, maar een groot deel van de arbeiders is op een of andere manier georganiseerd in verboden groepen, zoals de communistisch ge oriënteerde .Arbeiderscommissies', de socialistische UGT en de USO. Deze drie groepen wijzen ook de re geringsplannen af omdat zij vrezen dat de overheid bij de nu voorgestel de opzet nog te veel greep zal behou den op de vakbondsactiviteiten. De bonden eisen volledige ontbinding van de bestaande vakorganisaties van de staat en opheffing van het betreffende ministerie. Staking afgelopen De grote staking, die begin deze week een groot deel van de industrie in Baskenland stil legde, is gisteren beëindigd. De staking begon maan dag als protest tegen het optreden van de politie bij demonstraties in Baskenland. Directe aanleiding was de dood van een linkse betoger die vorige week door een politiekogel werd getroffen. Maandag deden naar schatting 250.000 Baskische werkne mers aan de staking mee; dinsdagen woensdag waren dat er ongeveer 125.000. Donderdag bleven nog enke le honderden thuis van hun werk om de vrijlating te eisen van vier gear resteerde stakers. De gemeenteraad van de Baskische stad Pamplona heeft naar aanlei ding van de onrust in dit gebied een motie aangenomen waarin wordt aangedrongen op snellere democra tisering. De met algemene stemmen aanvaarde motie is gericht aan de regering in Madrid. De gemeente raad vraagt onder meer grotere vrij heid van betoging voor de bevolking en een beperking van het politie optreden bij demonstraties. Met na me zou de politie het gebruik van vuurwapens bij betogingen moeten worden verboden. Als de huidige regering er niet in slaagt een einde te maken aan de onderdrukking door de politie, dan moet zij aftreden, zo vindt de raad van Pamplona. Waarnemers menen dat de regering van premier Adolfo Suarez wel van plan is de poliUe wat te matigen in haar optreden. De hoofden van de tien politiedistricten vergaderden gisteren in Madrid. De ze bijeenkomst werd in verband ge bracht met de vele klachten over het politie-optreden. De Spaanse rege ring is ook van plan de rechtspraak op korte termijn te hervormen. Met name zou de rol van de speciale tribunalen, die vooral politieke za ken behandelen, drastisch worden beperkt. In het eerste hoofdartikel dat gis teren gelijktijdig verscheen in het blad van de partij (Volksdagblad), het theoretische partijblad (Rode Vlag) en de krant van de strijdkrach ten (dagblad van het bevrijdingsle ger) werd er op gezinspeeld dat er nieuwe benoemingen op panden zijn om de talrijke open plaatsen in de hiërarchie te vullen. Verwacht wordt dat het 160 leden tellende Centrale Comité van de partij binnenkort bij een zal komen, wellicht al de.volgen de week. Vrijwel alle leden verblij ven momenteel ln de hoofdstad. „We moeten het centrale leiderschap van de partij versterken. Voorzitter Mao heeft ons voorgoed verlaten maar er zijn waardige opvolgers voor de proletarische revolutionaire lijn die hij ontwikkelde." aldus het hoofdartikel, dat het eerste was sinds de dood van de partijleider. Waarnemers menen dat er misschien niet direct beslist zal worden over een nieuwe partijvoorzitter. Er is geen „kroonprins" en de China- kenners zijn verdeeld over de vraag wie Mao zal opvolgen en hoe lang de post vacant zal blijven. Behalve de post van partijvoorzitter zijn er als gevolg van het overlijden van ver schillende hoge functionarissen en in Tsjtoera zulien bege doQr Herman Ame,jnk intussen zijn eenheden van het pri- Vorige maand bereikte de verhouding tussen de rooms-katholieke kerk en de Chileense junta een vé-iegertje van president Franjieh nieuw dieptepunt. Drie bisschoppen werden bij hun terugkeer van een pastorale conferentie in slaags geraakt met falangistische Ecuador aangevallen door handlangers van de junta. Voor hen was dit aanleiding de bedrijvers en de aanstichters van deze daden in de kerkelijke ban te doen. Dat is een bijzonder ingrijpende l' ry>iT|- ii' maatregel in een land waar negen van de tien mensen zich katholiek noemt. MOSKOU (UPI. Reuter) De woensdag met twee Russen aan boord gelanceerde Sojoez 22 is in een ongebruikelijke baan om de aar de gebracht, waardoor het mogelijk is om foto's te maken van vrij noor delijk gelegen gebieden. De eerste opnamen concentreerden zich op oostelijk Siberië. Kolonel Waleri Bi- kowski en boordwerktuigkundige Wladimir Askjonow maken het goed. t)e vlucht wordt gezien als eerste stap in de aangekondigde ruimte- vaartsamenwerking met Ruslands bondgenoten die over enkele jaren moet leiden tot het inzetten van ruimtevaarders van andere Oosteu- ropese nationaliteiten. Over de Oostduitse boordcamera van de So joez 22 is nader bekendgemaakt dat deze foto's neemt in zes verschillen de kleurgebieden. Uit combinaties van die foto's moeten g eologische en landbouwkundige gegevens worden afgeleid. Er zullen oolc gebieden in Oost-Duitsland worden gefotogra feerd De Russische geheimzinnigheid over details blijkt zich ook tot de bondgenoten uit te strekken. Welis waar mocht vice-premier Mittag van de DDR de lancering op de basis Baikonoer in Centraal-Azië bijwo nen, maar Oostduitse Journalisten kwamen niet verder dan een vluchtleidingscentrum bij Moskou. In de periode direct na de staatsgreep stond het Chileen se episcopaat tamelijk welwil lend tegenover de militaire heersers. Er waren heel wat priesters en bisschoppen, die zich positief uitlieten over de machtsovername, omdat ze van de regering Allende een geleidelijk verlies van de greep van de kerk op de gelovigen vreesden. Het episcopaat ver trouwde de toezeggingen van de junta en beschouwde de ex cessen als betreurenswaardige incidenten. Om de uitwassen te onder vangen werd op 6 oktober 1973, bijna een maand na de staatsgreep, een comité voor de vrede opgericht, waarin de rooms-katholieke, de lutherse kerk en andere christelijke ge meenschappen zitting hadden. Dit comité dat onder leiding kwam te staan van de Lutherse bisschop Frenz en de katholie ke bisschop Aritzia regelde de hulp voor politieke gevange nen en hun families. De gege vens die het episcopaat ter ore kwamen, onthulden echter het ware karakter van de militaire junta. Na een bezoek aan de paus in november 1973 ging- kardinaal Silva om en tekende hij openlijk proest aan tegen de praktijken van de militai ren. Sedert die tijd zijn de be trekkingen tussen de junta en de kerk steeds verder verkild. De verkilling deed Pinochet in 1974 verzuchten: „Jammer ge noeg ziet het er naar uit, dat wij meer steun hebben van de me thodistische kerk, de pinkster gemeente, de luthers, de angli caanse kerk, enzovoort, die ons hun totale steun hebben ver leend, dan van de katholieke kerk Bijstand Ondertussen zette het comité voor de vrede zijn werkzaamheden voort. Na twee jaar had het 16.000 politieke gevangenen juridische bijstand ge geven en 7000 arbeiders geholpen. In 300 gaarkeuekens kregen elke dag 35.000 kinderen te eten. Verder heb ben 2000 mensen door bemiddeling van de kerk werk gekregen in kleine bedrijven. In totaal werden door het comité 75.000 medische consulten verricht. Op 14 november van het vorig jaar kreeg bisschop Silva van Pinochet te horen dat het comité ontbonden diende te worden. Elf leden en mede werkers werden gearresteerd en bisschop Frenz. die al eerder gearres teerd was geweest, mocht niet meer naar Chili terugkeren. In de pers werd de campagne tegen de kerken en het comité heviger. Eind december werd het interkerke lijke comité voor de vrede inderdaad geliquideerd, maar tegelijk werd een nieuwe'organisatie opgericht: Vica- rla Episcopal de Solidaridad, het vi cariaat van de solidariteit. Deze in stelling kwam rechtstreeks onder toezicht van de bisschoppen te staan. De opheffing van het vredes- comité heeft zich op deze wijze tegen de junta gekeerd. Richten de militai ren nu hun aanvallen op het vicari aat. dan riskeren ze een rechtstreek se confrontatie met de kerk. Wel heeft de druk op het opgeheven vredescomité ertoe geleid dat een aantal kerken de steun aan het ge meenschappelijk hulpfonds stopge zet heeft Alleen de katholieke kerk lijkt nog bereid de uitdaging aan te nemen. De benoeming van Jean Francois Fresno tot voorzitter van de Chi leense bisschoppenconferentie, eind vorig jaar, leek de positie van de kerk te verzwakken. Veel meer dan zijn voorganger, kardinaal 811va Henriquez van Santiago, vertrouw de Fresno dat Pinochet zich als goed christen zou gedragen. Toen Fresno bij Pinochet op amnestie aandrong liet de dictator onmiddellijk 160 ge vangen vrij en Fresno Juichte. Daar mee hoopte de Chileense junta de kerkelijke gemoederen weer voor een poosje gesust te hebben. Aanklachten Toch is de kerk doorgegaan met het aan de kaak stellen van de wanda den van het regiem. Op 28 februari werd een door de kerk uitgegeven rapport aangeboden aan het Chi leense hooggerechtshof, waarin de Bisschop Helmut Frenz regering misbruik van de staat van beleg en de ongecontroleerde prak tijken van de DINA, de sterke arm van de Junta, ten laste werden gelegd. De kriUek van de kerk spitste zich op een aantal punten toe. Ze hekel de de intolerantie van de militaire regering tegen alles wat haar niet steunt Daarbij werd geconstateerd, dat de kloof die er voor september 1973 bestond tussen voor- en te genstanders van Allende. zich ver diept heeft. Verder beklemtoonde de kerk de sociale ellende die het gevolg is van het economisch beleid dat de regering voert. Het be langrijkste deel van de kritiek richtte zich echter op de schending van de mensenrechten. Elke prak tische hulp op dit terrein betekende een aanklacht aan het adres van de militairen. Tot half augustus heeft de junta geen openlijke aanvallen op de kerk ondernomen. De kritiek werd geven tileerd via de kanalen van de door de regering beheerste media Op zondag 15 augustus kwam het echter tot een openlijke confronta tie tussen de kerk en leden van de DINA. Op die dag keerden bisschop Carlos Gonzalez van Talca, Fernan do Aritzia van Copiapo en Enrique Alvear, hulpbisschop In Santiago, terug van een pastorale conferentie in Ecuador, die door de autoriteiten van dat land was opgebroken, om dat de bisschoppen zich zouden heb ben bemoeid met de binnenlandse aangelegenheden van Ecuador Bij hun terugkeer vond er op het vlieg veld van Santiago een gewelddadige demonstratie plaats, die onder lei ding bleek te staan van lefaen van de staatsveiligheidsdienst De bisschoppen werden uitgescholden voor marxisten en hun auto's wer den met stenen bekogeld. Twee dagen later gaven de betrok ken bisschoppen een verklaring uit waarin ze meedeelden dat de perso nen die tegen hen geweld hadden gebruikt geëxcommuniceerd waren. Van de foto's die van de gewelddadi ge demonstratie gemaakt waren, hadden de bisschoppen een aantal mensen herkend en deze werden door hen ook met naam en toenaam genoemd. In hun verklaring stelden de bisschoppen: „Wij als bisschop pen zien het zo. dat de kerk en de staat in een toestand verkeren, waarin de menselijke betrekkingen zijn vernietigd, of sterk zijn ver zwakt. zo u wilt. De schuld hiervoor ligt niet bij ons, en wij betreuren het zeer." Verder concludeerden de bisschoppen, dat deze actie niet op zichzelf stond, maar deel uitmaakte van een doelgericht systeem. Dit incident heeft de betrekking tus sen de kerk en de staat in Chili verder verslechterd. Toch kunnen de militaire autoriteiten de kerk moeilijk verbieden. Daarom blijft de katholieke kerk functioneren als het geweten van de Chileense junta. De activiteit van de kerk blijft van we zenlijk belang voor de ontrechten in Chili. Meer en meer lijkt de kerk afstand te nemen van de Junta Een openlijke breuk zou misschien nog meer tot heil van het Chileense volk zijn. Dit artikel is het laatste van een serie van vier over Chili. Eerdere artikelen verschenen op 11,14 en 16 september. door zuiveringen nog verscheidene open plaatsen. Zo is het ledental van het machtige permanente comité in een Jaar tijd van acht tot vier ver minderd. Bovendien bestaan er tus sen de leidinggevende figuren ideo logische meningsverschillen, zoals ook ln de officiële pers wel tot uiting is gekomen. Kritiek op Moskou Waarschijnlijk met het oog op deze verdeeldheid werd er in het hoofdar tikel een beroep gedaan op het Chi nese volk „zich zeer nauw te scharen rond het Centrale Partijcomité waa raan de hele partij ondergeschikt is." Ook werd in het hoofdartikel een nieuwe uitspraak van Mao aange haald: „handel overeenkomstig de neergelegde beginselen." Er werd bij gezegd dat Peking de tot dusver ge volgde buitenlandse politiek zal voortzetten en dat men zal doorgaan met de kritiek op het „revisionisme" in de Sovjet-Unie. In de hoofdstad Peking waren giste ren werklieden bezig met voorberei dingen voor de plechtigheden van zaterdag, die het hoogtepunt zullen vormen voor het rouwbeklag voor Mao. Aan de poort van de „verboden stad" is een reusachtige foto van de overledene opgehangen. Men ver wacht dat er ongeveer een half mil joen mensen op het Tien An Men plein (het plein van de hemelse vre de) bij elkaar zullen komen. Volgens functionarissen zijn er geen buiten landers uitgenodigd. WASHINGTON (UPI) Het Ameri kaanse Huis van Afgevaardigden heeft besloten alle militaire hulp aan Uruguay voor het begrotings jaar 1977 te verbieden vanwege de ernstige schendingen van de rech ten van de mens in dit land. De maatregel werd genomen op initia tief van de Liberale New Vorkse Democraat Edward Koch, die zich beriep op rapporten van Amnesty International en de internationale commissie van Juristen. Koch zei dat hij Inzicht had gekregen in de terreur waaraan het volk van Urugu ay is onderworpen. „Ik heb ook ge constateerd dat het ministerie van buitenlandse zaken helaas niet zo goed op de hoogte is van de situatie. Wij zijn niet van plan het militaire bewind van Uruguay te helpen bij de onderdrukking van zijn eigen volk", aldus Koch. STOCKHOLM (UPI) - De parle- menUverkiezlngen van zondag in Zweden zullen zeer spannend wor den. Volgens de laatste opiniepei ling houden de regeringspartijen en het oppositieblok elkaar in even wicht. De sociaal-democraten halen samen met de communisten 48,0 procent. De drie oppositiepartijen Staan daar tegenover met 48,6 pro cent. De sociaal-democraten rege ren met de steun van de communis ten. Volgens bovenstaande uitslag zouden ze waarschijnlijk net genoeg overhouden om te kunnen blijven regeren.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 7