Orgelspel inTuschinski ,Kerk en theologie' vraagt gemeenten naar actuele vragen T#p Drop Vandaag j Vliegtuig voor zending Kenia Kerk in de wereld Kerken van Soest beleggen kerkendag J Vut Red Band natuurlqk. Onze adressen: Naudé legt vinger ook bij pijnlijke plek van ons Hurley wil statenbond Wandkleed voor Toeristenkerk VOORBIJGANGERS Gulpen DONDERDAG 16 SEPTEMBER 1976 bNDE KERK/BINNENLAND TROUW/KWARTI Van een onzer verslaggevers DEN HAAG „Vertel ons eens, welke problemen op het gebied van belijden en ethiek bij u zo actueel zijn, dat u die door ons bestudeerd zou willen zien." Deze vraag legde de hervormde raad voor kerk en theologie enige tijd geleden voor aan 22 doorsnee- kerkeraden in den lande. De reacties hebben de raad weer voor jaren werk bezorgd. De raad voor kerk en theologie on derkende het gevaar, dat hij zaken zou bestuderen, waarvoor bij het „gewone gemeentelid" weinig be langstelling bestaat. Vandaar deze enquête. In totaal werden meer dan negentig suggesties voor studiepro jecten ontvangen. De raad moet daaruit kiezen, welk beleid hij voor de komende jaren gaat uitstippelen. Een greep uit de onderwerpen, die gevraagd zijn: maak een studie van de plaats en de taak van de plaatse lijke gemeente als kleiner wordende groep in een welvaartsstaat, betrok ken in allerlei grote veranderingen en aangevochten door kritische stemmen uit haar onmiddellijke om geving. Of: maak de wezenlijke vra gen van het christelijk geloof be spreekbaar. Huwelijk Huwelijk- en gezinsvragen blijken onverminderd actueel. Ook studie van het vraagstuk arbeid en werkge legenheid staat hoog genoteerd. Ver der blijken velen een geschrift, ge richt op pastoraat aan verslaafden aan alcohol en drugs op prijs te stellen. Anderen vragen, mee te den ken over de ethische problemen, ver bonden aan de biochemische Indus trie en de moderne intensieve vee houderij. Veel kerkeraden hebben het moeilijk met een kerkelijke samenleving, waarin zich een meervormige struc tuur ontwikkelt. Dat speelt vooral in plaatsen, waar de autochthone be volking in aantal wordt overtroffen door nieuwkomers. Dat is niet alleen Van een onzer verslaggevers SOEST De gezamenlijke kerken van Soest hebben besloten, volgend jaar april een gezamenlijke „kerken dag" te houden. Met deze dag en het programma, dat eraan voorafgaat, wil men de geloofsbezinning verrij ken en de onderlinge bezinning tus- sen de christenen van de verschil lende kerken in Soest versterken. De Soester kerkenmanifestatie start volgende week al. wanneer in het kader van de vredesweek minister Pronk dinsdag komt spreken over ..bedreigd bestaan". Het is verder de bedoeling, dat alle bestaande jaar lijks terugkerende activiteiten, waa raan de kerken aandacht plegen te schenken, in dit winterseizoen ge bracht worden onder de noemer van ..Samen onderweg", het thema van de kerkenmanifestatie. Daaronder vallen de kerstsamenzang en de kerstin in december en de week van de gebeden in januari. Verder zullen er regelmatig discussieavonden in verschillende kerken worden gehou den. Op 23 april is dan de eigenlijke, jcerkendag. een sociologisch en sociaal- psychologisch probleem, maar heeft ook duidelijk theologische dimen sies. De bijna dagelijkse confrontatie met wereldgodsdiensten en ideologieën, die de gemeenteleden ervaren, vraagt dringend om voorlichtend materiaal en standpuntbepalingen. De 22 kerkeraden waren zo gekozen, dat zowel stads- als dorpsgemeen ten, zowel gemeenten in een agra rische als in een industriële omge ving hun mening kenbaar konden maken. Bovendien was een zeker evenwicht tussen de modaliteiten nagestreefd. De negentien kerkera den, die aan het verzoek van de raad gevolg gaven, waren die van Apel doorn, Ede (b.w.i.w.), Rotterdam- Centrum, Gouderak, Bussum, De Purmer, Yerseke, Veenendaal, De Meem, Drachten, Deventer. Lemele, streekgemeente Mame-ambt, Adu- ard, Andel, Emmen, Pesse en de waalse gemeenten van Den Haag en Middelburg. (ADVERTENTIE) Brieven van lezers staan vandaag op pag. 8 feEIST De Nederlandse organi- I satie „Wereld Wijde Zending" stuurt een vliegtuig met piloot, en een grote hoeveelheid radiozendapparatuur naar Meru in het noordwesten van Kenia. De organisatie is een zogehe ten „geloofszending", die niet aan een bepaalde kerk gebonden is. De Wereld Wijde Zending, die in 1962 werd gesticht, heeft ruim 400 in heemse evangelisten geadopteerd in India, Indonesië, Pakistan, Haiti, Ouyana en Sri Lanka. Ook worden klinieken, bijbelscholen en weeshui zen bekostigd. Dirkjan Eeninkhuizen. voormalig opsporingsambtenaar van zendap paratuur bij de PTT. wordt in Kenia piloot van de Cessna 172. Met de nieuwe zender in Meru kunnen zen dingswerkers tot 1000 km in de omtrek worden bereikt. (ADVERTENTIE) AMSTERDAM Postbus 859. Wibautstraat 131 Tel 020-913456 Telex 13006 ROTTERDAM/DORDRECHT: Pö3töus 948 Westblaak 9. Rotterdam Tel 010-115588 DEN HAAG/LEIDEN Postbus 101. Parkstraat 22. Den Haag Tel 070-469445 ZWOLLE/GRONINGEN Postbus 3. Melkmarkt 56. Zwolle Tel 05200-17030 Deze week in Hervormd Neder land o.a. Interview met Harriet Freezer Alles staat klaar voor de grote klap. Gesprekken met Kooymans en Waltmans. Mao Tse Toeng. een ketter levend met een visioen Namibië wil ook economisch onaf hankelijk zijn Wereldwinkels je verandert snel ler van jurk of broek dan van ge dragspatroon. Kijkje bij Hoogovens: werkvloer blijft zich machteloos voelen. Ik abonneer mij op/vraag een proefnummer van Hervormd Nederland. PLAATS:. TEL.NR... ab.prijs 28,50 per halfjaar. Zonder postzegel verzenden aan: Antw.nummer 1776, Den Haag. Bel en mag ook: 070-512111. Ook in d< osse verkoop. door A. J. Klei In Amsterdam zie je aanplakbiljetten, waarop in nogal uitbundige letters wordt aangekondigd dat Jan van Weelden zaterdagochtend 18 september om half elf onder het motto: „Happy days are here again" een orgelbespeling geeft in het Tuschinski Theater (toegang gratis). Of het nu kwam vanwege het onge wone de naam Tuschinski buiten de normale bioscooPadvertenties aan te treffen, of omdat Jan van Weelden zich de laatste tijd via de EO vooral in het stichtelijke genre manifesteert, weet ik niet, in elk geval werden mijn gedachten bij 't aanschouwen van dit affiche terstond naar de domineeswereld gevoerd. Ik moest denken aan een domineesdochter, met wie ik voor het eerst in Tuschinski kwam, en aan een domineesboek, waarin ik voor het eerst over Tuschinski las. Om met de domineesdochter te be ginnen, die was aardig en hielp mij, toen ik ongeveer een jaar na de bevrijding in Amsterdam kwam wonen, aan een kamer: zij had een tante in de stad en die kende weer iemand uit de kerk nou ja, ge ruststellender kon het niet. Dankbaar bood ik haar een avond aan en haar begeren ging uit naar een voorstelling in Tuschinski. Ik wierp tegen dat ik voor deze gele genheid hoger mikte dan een gewo ne bioscoop, maar zij verklaarde dat Tuschinski geen gewone bios coop was. Nauwelijks had ik een voet in het gebouw gezet of ik was diep overtuigd vón haar gelijk, en sinds die avond bezing ik graag de lof van het Tuschinski Theater: het bouwwerk dat Abraham Tuschin ski, een uit Polen gevluchte jood (hij kwam tijdens de tweede werel doorlog om) in het begin van de jaren twintig in Amsterdam over eind zette. Hem stond een waar filmpaleis voor ogen. Dat is het ook geworden: een weelderig, oogver blindend en hartveroverend geheel (dat gelukkig op de rijksmonumen tenlijst terecht is gekomen). Geen vierkante centimeter van het ge weldige gebouw zonder een sierlij ke lijn of een fijne kleur die de aandacht over klatergoud. Welnu, dat biedt het Tuschinski Theater in optima forma. Hef domineesboek is „Het eiland, de stad en het Koninkrijk" van dr J J Buskes. Het kwam uit in 1945 en behelst pastorale ervaringen van de schrijver. In dit boek vertelt dominee Buskes dat hij eens in Tuschinski heeft gepreekt. Hij had een uitnodiging gekregen van de centrale commissie voor arbeids- ontwikkeling, om op een zondag morgen tijdens een bijeenkomst in Tuschinski te komen spreken. Dat wil ik wel, had hij geantwoord, als ik mag préken. Dat mocht. Hier is het verhaal van dominee Buskes: „Aan mijn kerkeraad vroeg ik om een vrijen Zondagmorgen en zoo ging ik dan op den vastgestelden Zondag op weg naar de bioscoop. Het theater was vol. De Metaalbewerkersharmonie „Kunst en Strijd" speelde de Plan- marsch, daarna een Walzerpot- pourri en tot slot „Die lustige Wit- we" van Frans Léhar. Toen kwam ik aan de beurt. Ik had tegen de preek in deze bios coop ontzaglijk opgezien. Tegelij kertijd vond ik het fijn, dat ik haar voor dit publiek en in deze omge ving houden mocht. Het was een vreemde gewaarwor ding, op het geweldige podium te staan. Vóór mij, tot heel hoog, hoo- ger dan de hoogste galerij, die ik ooit in een kerk zag, zaten een kleine twee duizend mannen en vrouwen van de moderne vakbewe ging. Ik stond waar anders Chi- neesche dansers het publiek bezig hielden, Louis Davids de bioscoop bezoekers vergastte op zijn laatste liedjes, of Malötz zijn telepathische toeren verrichtte. Ik heb dien Zondagmorgen in die bioscoop echt gepreekt, alleen misschien wat feller en hartstoch telijker dan in de kerk; de spanning was nu eenmaal heviger". Tot zover dominee Buskes. Bij gaande foto van de grote zaal van het Tuschinski Theater ib gemaakt door Bert Nienhuis. Op het toneel staan nu geen kunstenaars en kunstemakers meer om vóór de hoofdfilm het publiek te vermaken, ook het Tuschinski-orkest, eens ge leid door Anton Kersjes, is door de nood der tijden verdwenen. Maar het orgel staat er nog met z'n vier klavieren en voor wie met het oog op komende zaterdagmorgen een cultureel duwtje in de rug nodig heeft: het instrument staat op de gemeentelijke lijst van monumen tale orgels. Ik denk wel eens dat het binnenkort gedaan is met de opmerkelijke popu lariteit, die de Zuidafrikaan dr. Bey ers Naudé Iri Nederland, ja vooral hier, geniet. Ik sprak vorige week met een Invloe drijke en tevens christelijk Neder lander. een directeur van een grote financiële instelling. Hij vertelde mij openhartig dat hij grote waardering voor Naudé's pertinente afwijzing van de apartheid en vooral eerbied voor het geweldloze standpunt van de Zuidafrikaan had. „Maar hij moest geen uitspraken doen over sociaal economische kwesties." zei mijn zegsman. Hij bedoelde Naudé's opmerking, over het kapitalisme in een gesprek dat ik kort geleden met hem had. Dr. Naudé ziet om zich heen kijkend in eigen land dat het kapitalisme geen oplossing heeft voor Zuid Afri ka's problemen. Zijn conclusie is dat voor Afrika daarom moet worden uitgekeken naar een ander sociaal- economisch systeem. Voor Afrika maar ook voor de rest van de wereld, want Naudé weet dat Zuid-Afrika geen geïsoleerd geval is. Het is een niet onbelangrijk onderdeel van de totale westers kapitalistische econo mie, waar Naudé ook Oost-Europa bij insluit. Zuid Afrika's blanken be roepen zich op dezelfde culturele (en godsdienstige) waarden als het Westen. Kleinbeeld Maar zuld-Afrika hoort wegens de ervaringen van de meerderheid van zijn bevolking tevens tot de Derde Wereld met zijn lijden, terreur, wan hoop en teleurstelling. In Zuld-Afrika ontmoeten de eerste en de Derde Wereld elkaar. Het is een micro-kosmos met zijn vier mil joen blanken en achttien miljoen zwarten, die het binnen de landsgrenzen met elkaar moeten zien te rooien. De verhouding tussen blank en zwart is te vergelijken met de mondiale verhouding en net als in de grote wereld gaat de grens tussen arm en rijk gelijk op met die tussen Beyers Naudé de huidskleuren. En wie beweert dat die blanke Zuidafrikanen maar eens een beetje netter op de zwarten moe ten passen, moét niet vergeten dat de rijke wereld, waar hij toe behoort, ook niet zo verschrikkelijk netjes met de Derde Wereld omgaat. De Derde Wereld komt dagelijks bij ons op tafel. Radio, krant en televisie houden niet op ons op zijn nood te wijzen. Er verandert daardoor wel iets in onze houding, maar het is te laat en te weinig. Ook blank Zuid- Afrika weet wat er onder de zwarten leeft. Hun kranten schrijven er over en de straten getuigen van het lijden van de zwarten. Er verandert wel iets, maar het is ook daar te laat en te weinig. Schijnheilig Het opmerkelijke is dat blank Zuid- Afrika er in geslaagd is. de zwarte uit zijn wereld weg te denken, hoewel hij de hele dag met hem verkeert. Maar wezenlijk is dat weinig anders dan onze onverschilligheid voor de nood van de Derde Wereld. De blanke Zuidafrikaan denkt dat wij ons schuldgevoel op hem laden en hij windt zich op over onze gemakkelij ke verontwaardiging. Hij heeft daar. vind ik, gelijk in. Wie verontwaar digd doet over de blanke Zuidafrika nen, maar gewoon voortleeft in het eigen blanke ghetto Europa is niet vrij van schijnheiligheid. Omdat hij geen domme of hypo criete man is, heeft Beyers Naudé daarom de vinger gelegd bij het sys teem waar de blanke wereld, inclu sief blank Zuid-Afrika en blank Ne derland zo rijk door geworden is en dat in Zuid-Afrika evenmin als in de rest van de wereld de problemen van de armen heeft kunnen oplossen. Het is een pijnlijke plek, want ieder een die de krant leest weet wel, dat het waar is dat het systeem waaraan wij onze rijkdom danken tegelijk aansprakelijk is voor de armoede van anderen. We meenden Jange tijd dat er niets aan te doen was. Maar we weten nu beter. De economen heb ben inmiddels bedacht hoe de wel- vaartkloof smaller gemaakt zou kun nen worden. Er bestaat een oplos sing voor de economisch uitgedrukte rassenwaan. Dat geldt niet alleen voor Zuid-Afrika, maar ook voor de rest van de wereld. De economische „natuurwet" dat de man die rijk is rijker wordt en de arme drommel aldoor maar armer wordt kan ver vangen worden door een systeem waardoor de arme uit zijn armoede wordt opgeheven. Dat brengt even wel met zich mee dat onze econo mische groei zal afnemen of stag neren. Dat laatste komt ons op dit moment slecht uit? Ik denk dat het de blanke Zuidafrikaan ook slecht uitkomt, met de zwarte te gaan delen. Maar de zwarte staat nu aan de poort van het blanke kasteel te rammelen en zijn verbittering is zo groot dat hij zich niet laat afschepen, ook al komt het de blanke nu slecht uit. De zwarte gaat nemen wat hij tot dusver heeft gevraagd, maar wat hem werd ont houden. Hij gaat het zich toeëige- nen, ook al zal de prijs hoog zijn. De zwarte Zuidafrikaan is daarin niet anders dan de zwarte in de we reld-samenleving. Ook hij staat te rammelen aan onze poorten. En is onze reactie zoveel anders dan die van de blanke Zuidafrikaan? Een Zuidafrikaanse boer die ik sprak zei: „Kijk, als elke blanke vier bantoes kan neerleggen, zijn alle problemen opgelost in Zuid-Afrika". Je gruwt van zo'n opmerking. Maar spreken defensie-budgetten van Na- vo en Warschau-pact niet dezelfde taal? Je kan boos zijn dat de Zuid afrikaanse regering voor het onder wijs van een zwart kind per Jaar één zeventiende uitgeeft van hetgeen zij voor een blank kind besteedt, terwijl zij eens in de drie jaar haar defensie budget verdubbelt. Maar zie eens naar de houding van de blanke lan den in zulk soort internationale fo rums als de Unctad. Beyers Naudé is dat niet ontgaan en BOEK Naast mij ligt momenteel een dia tatie voor een promotie in de wis-J g natuurkundige faculteit. Het he g e. geen zin om de titel en de schriji I ervan te vermelden. Het is een bi waarvan zelfs de betekenis van m titel mij ontgaat. Mogelijk kan door het hier of daar te vragen.fV nog achter komen, maar ik denk» I het mij niet veel verder helpt, ïj* voorpagina behelst een foto vane aantal jongelui die tegenover elka staan en elkaar dan vasthouden,! an de achterzijde komt dezelfde loDEN voor met één wijziging in de situalCHU- Eén van de leden .van het gezelsch ijn ii heeft zich van de anderen loaJtrp maakt en staat bovenaan, aller terwijl haar partner zich eveneet alleen nog in de groep bevindt. ODe he getwijfeld zal dit alles te mak -an c hebben met het onderwerp waan n Zui ik vermoed dat het op het tern teren van de kernfysica ligt. Ik behdvan verder geen poging te doen om werkf iets van te begrijpen want het bojeen t wemelt van voor mij volstri aan h vreemde woorden en wordt bovqorgan dien voor een bijzonder groot deeijondei beslag genomen door formules i voor mij alleen van alles kunn In ee betekenen. Heel vroeger was data daar\ ders. Toen konden beoefenaars i loliti verschillende disciplines in de mhecht tenschap elkaar verstaan. Vanda xitie is zo'n proefschrift een stukje Babjmag voor mij. Gelukkig dat de intuss den, gepromoveerde het boek van boves ver1 genoemde foto's heeft voorzien. Hede mag ernaar kijken en denken wat achte wil. Ik wil denken dat het gaat ov lichb mensen die elkaar zegenen. Ze late len, de armen op eikaars schouders ni overi ten en kijken elkaar in de ogen. 2 zegge horen bij elkaar. Mensen hebbilijke mensen nodig om mensen te zjji kerke Vandaar dat die twee die op i dat i achterpagina de handen in de luel dat r heffen voor mij een gebaar van rad loosheid maken. Wat moet je alleen Qg( door Aldert Schipper hij voelt er niet langer zoveel voor zijn blik alleen over Zuld-Afrika te laten gaan. Dat is jammer voor heel wat vrienden van de profeet, die het schitterend vonden, toen hij zich nog tot zijn eigen zaakjes beperkte. Hij blijkt nu een echte profeet te zijn en voor echte profeten wordt doorgaans niet zo hard geapplaudisseerd. En eredoctoraten krijgen zij ook niet zo veelvuldig. DURBAN Zuid-Afrika moet een statenbond worden op basis van een algehele verdeling van het land over de verschillende rassen. Dit vindt aartsbisschop Dennis Hurley van Durban in Zuid-Afrika. Hij is van mening dat een nieuwe opdeling van het land een vredelievende oplossing van de huidige problemen kan bren gen, op voorwaarde, dat zij in de komende vijf jaar wordt doorge voerd. Wanneer hiermee niet op de kortst mogelijke termijn mee begonnen wordt, ziet aartsbisschop Hurley al leen maar bloedig geweld als enig alternatief. In een interview met het Engelse weekblad „The Tablet" zegt de Zuid afrikaanse aartsbisschop, dat tegen een „gescheiden ontwikkeling" van de verschillende bevolkingsgroepen op zich niets in te brengen is. Maar dan moet die gescheiden ontwikke ling wel geschieden zonder enige dis criminatie en onder dezelfde voor waarden. En dat kan volgens aarts bisschop Hurley beslist niet gezegd worden van Zuid-Afrika. waar vier miljoen blanken praktisch alle pro- duktiemiddelen en, 87 procent van het land bezitten, terwijl 20 miljoen niet-blanken met 13 procent van het land genoegen moeten nemen. Beroepingswerk GEREF. KERKEN (VRUG.) Beroepen te Bergentheim: O. Zomei te Zwolle. VRUE EV. GEM. Aangenomen naar Veendam: S Zuidema te Apeldoorn. BAPT. GEMEENTEN Aangenomen naar Hengelo: P. Wit kers kand. te Bosch en Duin, dl bedankte voor Nieuwe Pekela. Voetius Op 1 november zal het driehonderd jaar geleden zijn, dat de bekende Utrechtse theoloog Voetius over leed. Ter gelegenheid daarvan ver zorgt de stichting Gereformeerde Pers te Gouda (Burgvlietkade 291 een herdenkingsuitgave. De ken daarvan is een herdruk van de bio grafie, die dr. C. Steenblok over Voe tius heeft geschreven. Daaraan zijn toegevoegd Voetius' „meditatie ovei de ware praktijk der godzaligheid en diens oratie „godsvrucht, vereis te tot de wetenschap." Reeds eerdei gaf deze stichting een herdruk van dr. Steenbloks dissertatie „Voetius en de sabbat" en enkele bundelin gen artikelen over „de voleinding der eeuwen," preken en meditaties van dr. Steenblok, die in 1966 over leed en een belangrijke plaats heelt ingenomen in de gereformeerde ge meenten. Prof. dr. J. C. Hoeken dijk Dit najaar komt het tijdschrift „We reld en zending" uit met een dubbel nummer, dat geheel gewijd is aan de nagedachtenis van prof. dr. J. C, Hoekendijk. In dit nummer zullen nog niet eerder gepubliceerde bij dragen van Hoekendijk worden op genomen uit zijn laatste tijd (sinds hij in 1965 als hoogleraar naar New York vertrok). Prof. dr. J. M. van der Linde, dr. L. A. Hoedemaker en de weduwe van Hoekendijk, dr. Lettie Russell (de schrijfster van een boek over de bevrijding van de vrouw) hebben dit nummer samengesteld, dat nu al besteld kan worden voor 7,50 bij de Nederlandse zendings raad, Prins Hendriklaan 37, Amsterdam. Dr. A. H. M. Scheer Dr. A. H. M. Scheer is benoemd tot lector in de faculteit der godgeleerd heid aan de katholieke universiteit van Nijmegen. Hij zal onderwijs ge ven in de liturgie en de liturgische pastoraal. Sinds 1967 was hij mede werker voor systematische theolo gie en liturgie aan de theologische faculteit te Tilburg. GULPEN De Toeristenkerk in Gulpen bestaat tien jaar en het ver jaarscadeau is een door mevrouw Trees Vonk-Ruijs vervaardigd wandkleed (8 bij 2,5 meter, voorstel lend de Ark van Noach), dat tijdens een speciale samenkomst a.s. zon dagmiddag 19 september om vier uur officieel aangeboden wordt. Dat gebeurt door de gouverneur van Limburg, mr. dr. Ch. J. M. A. van Rooij. Zendingsfeest evangelische broe dergemeente (Surinamezending), za-1 terdag 18 september vanaf half elf in Zeist met sprekers, muziek, zang en een liefdemaal. Inl. tel. 03404-11314, De Heilige Geest en wij. Oecume- nisch-charismatische dag in Gronin gen, De Trefkoel, Zonnelaan, zater dag 18 september van tien uur tot half vijf. Sprekers ds. G. Gerkema en pater A. Beijersbergen. Inl. tel. 050- 776507. Het medisch bedrijf bedreiging voor de gewondheid? 24-26 september in het Woodbrookershuis te Barchem (tel. 05734-443).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 2