Urker kinderen
jeeldden leven
fan Mozes en
e exodus uit
Huizenexploitatie geen zaak van particulieren
Onderzoek naar mogelijke
giflozing bij Soestduinen
Werk aan Oosterschelde
vereist extra mankracht
Ontgrondingen stuiten
op grotere weerstanden
'ot ei
eind oktober te zien in 'sHeerenbergj
Enquête van hout- en bouwbonden:
Op verzoek van waterleidingbedrijf
Droogteschade in Brabant en
Limburg 345 miljoen gulden
^nstiÊÊZ&JÊL.
Makelaar Boomsma met visies op de valreep
PERDAG 16 SEPTEMBER 1976
TROUW/KWARTET P 6/RH 19
een onzer verslaggevers
Heerenberg Ongeveer 130 jongens en meisjes van acht tot
raalf jaar uit Urk hebben negen maanden gewerkt aan een
ilossaal project: de uitbeelding van het leven van Mozes met
is een van de zwaartepunten de exodus, de uittocht van het
Dik Israël uit Egypte. Het werkstuk, dat aanvankelijk in Urk
:lf ten toon werd gesteld en .toen meer dan drieduizend bezoe-
»rs trok, heeft nu een plaats gekregen in het vrijetijdsparadijs
ouden Handen te 's Heerenberg.
exodus kwam tot stand in het
der van het buurtwerk dat. zoals,
en in Urk zegt, interkerklijk is en
aarbij. letterlijk en figuurlijk, niet
i kleur wordt gelet. Enige tiental-
i vrijwilligers en vrijwilligsters ge-
n er leiding aan.
orig jaar werd het eerste project
tgevoerd, een Oosters stadje. De
doeling is dat men het komende
ar zich bezighoudt met de uitbeel-
van een aantal mfti of meer op
:elf staande bijbelse onderwer-
n, o.m. de ark van Noach. Maar het
;elopen jaar was het dan de door
ozes geleide exodus.
'ocht door zee
dit gigantische „tableau-
ivant" moesten alleen al honderden
oppen worden gemaakt. Verder za-
en als de tabernakel, strijdwagens.
het gouden kalf, de tafelen der wet
enzovoort. De meeste belangstelling
van bezoekers gaat uit naar de tocht
door de Schelfzee, als de wateren
staan als een muur. Als uitgangs
punt heeft men in de eerste plaats
genomen de Bijbel zelf, maar verder
heeft men zich ook laten inspireren
door de joodse geschiedschrijver
Flavius Josephus en de film „De tien
geboden"
Klaas de Boer. een van de medewer
kers, die leiding hebben gegeven:
„Terwijl het gewoonlijk al heel moei
lijk is voor kinderen op deze leeftijd
om een half uur met hetzelfde bezig
te zijn, hebben ze in dit geval negen
maanden lang met grote geestdrift
aan dit project gewerkt."
Het Urker project waarvoor een zaal
van negen bij dertien meter nodig
was. is tot einde oktober op Gouden
Handen in 's Heerenberg te zien.
Van een verslaggever
MIDDELBURG Zeeland zal in de periode 1977 1985 twee tot
twee en een half duizend bouwvakkers extra nodig hebben in
verband met de uitvoeringen van de Oosterscheldewerken Uit
een enquête die de federatie hout- en bouwbonden in Zeeland
heeft ingesteld bij rijkswaterstaat en de aannemers van de
pijlerdam, de combinatie dijksbouw Oosterschelde. blijkt, dat
door deze vraag de spanning op de arbeidsmarkt enorm zal
oplopen als er niet bijtijds maatregelen worden getroffen. De
federatie vreest dat dan weer het verschijnsel koppelbazen de
kop op zal steken.
Fragment uit het project. De laatste Israëlieten trekken door de Schelfiec: Aan de overzijde naderen
de Egyptische strijdwagens.
Van een verslaggever
UTRECHT Op verzoek van het waterleidingbedrijf midden-Nederland en de rijksinspectie voor
de volksgezondheid stelt de Utrechtse officier van justitie mr. T. van Dijk een onderzoek in naar
mogelijke giflozing, waardoor verontreiniging is opgetreden van drinkwater in het oostelijk deel
van de stad Utrecht.
Om vroegtijdig op deze situatie te
kunnen inspelen, wil de federatie dat
er zo snel mogelijk een begeleidings
commissie Oosterscheldewerken in
gesteld wordt, die verbonden is aan
de Zeeuwse raad voor de ar
beidsmarkt. De commissie zal een
inventarisatie dienen te maken van
het aantal arbeidskrachten dat no
dig is voor de uitvoering van de
Oosterscheldewerken en in welke
tijdfasering deze uitgevoêrd moeten
worden.
Volgens de hout- en bouwbond zou
den in de commissie vertegenwoor
digers zitting moeten hebben van de
arbeidsvoorziening, rijkswaterstaat,
bedrijven die de werken uitvoeren,
werknemersorganisaties in de bouw
nijverheid en de opleidingsorganen
in de bouwnijverheid.
De combinatie dijksbouw Oos
terschelde en rijkswaterstaat waren,
zo blijkt uit mededelingen van de
hout- en bouwbonden, blij verrast
met de enquête die de federatie in
zo'n vroeg stadium heeft gehouden.
Uit die reactie bleek namelijk dat er
nog geen enkele instantie aandacht
voor deze problematiek heeft ge
vraagd, ondanks het feit dat de uit
voering van de Oosterscheldewerken
al vlak voor de deur staat.
flAASBRACHT De Nederlandse zand- en grindvoorziening
[an de produktie in eigen land onmogelijk missen. Mochten de
ictiegroepen tegen ontgrondingen hun zin krijgen, dan bestaat
>r groot gevaar dat de behoefte aan zand en grind niet langer
gewaarborgd wordt.
Dit zei Jhr. M. C. van Geen, secre-
aris van de Vereniging van Zand- en
[Grindproducenten tijdens een bij
komst van de Betonverenigingin
asbracht.
itlukkig is de overheid zich deze
ico's bewust, maar zij beseft nog
I onvoldoende hoeveel jaren ermee ge
moeid zijn voordat een terrein in
exploitatie kan worden genomen.
Volgens Van Geen is er voldoende
!rind, voor honderden jaren zelfs,
ïoofdzakelijk in Limburg. Deze pro
vincie moet in 1978 op grond van een
met de producenten gesloten over-
eenkomst nieuwe terreinen aanwij-
zen waar voor twintig jaar grind ge-
-L wonnen kan worden. Van Geen zegt
dat het wel goed is dat de rijksover-
heid de provincie steunt aangezien
de weerstanden tegen ontgrondin-
Zq gen toenemen. In het verleden, aldus
Van Geen, is te weinig aandacht
besteed aan wat verdwijnt. Nu wordt
onvoldoende gelet op wat na de ont-
grondingen komen kan, zoals prach
tige recreatiegebieden, aangevulde
terreinen voor de landbouw en
drinkwatervoorzieningen.
Zand komt in meer provincies voor.
Gelderland en Overijssel wijzen
vaak vergunningen af. Daar moet de
landelijke coördinatiecommissie op
letten, aldus Van Geen, want reeds
nu zitten veel zandproducenten zon
der produktie, hetgeen ernstige ge
volgen kan hebben voor de markt.
Verleden jaar bedroeg de Neder
landse grindproduktie 17,8 miljoen
ton. In 1990 zal dit ruim 20 miljoen
ton zijn. Aan jndustriezand werd ver
leden jaar 16 miljoen ton gewonnen
en in 1990 zal dit meer dan 23 miljoen
ton zijn. Het grootste gedeelte, 60 en
meer procent, hiervan is bestemd
voor de betonfabricage. Het
transport van zand en grind ge
schiedt vooral per schip. Verleden
jaar werden 52.000 schepen beladen,
zodat, de zand- en grindproducenten
de belangrijkste klanten zijn van de
binnenscheepvaart.
Volgens de heer W. Vergeer, voorzit
ter van het waterleidingbedrijf, be
staat er voldoende aanwijzing, dat
trichloorethyleen moet zijn gedumpt
in de buurt van waterwinputten bij
Soestduinen. Daarbij wordt gedacht
aan een galvaniseerbedrijf dat enige
jaren geleden in de nabije omgeving
was gevestigd. Bij het galvaniseren
wordt trichloorethyleen gebruikt om
metalen te ontvetten. Maar bewijzen
voor dit vermoeden moet de justitie
eerst leveren, aldus de heer Vergeer.
Toevoer stopgezet
De trichloorethyleen, dat ook wel
onder de naam „tri" bekend is en
waarvoor wordt gewaarschuwd bij
huishoudelijk gebruik vanwege
schadelijke gevolgen voor de ge
zondheid, werd in maart en april van
dit jaar ontdekt bij een onderzoek
van het rijksinstituut voor de water
voorziening. De hoeveelheid bedroeg
ongeveer 0,01 milligram per liter. Di
rect na het ontdekken van de veront
reiniging is de watertoevoer vanuit
Soestduinen onmiddellijk stopgezet.
De heer Vergeer zei, dat de ontdek
king berust op een toevalligheid. Het
nemen van proefmonsters in Utrecht
maakte deel uit van een onderzoek
naar de kwaliteit van drinkwater in
twintig steden. In de overige steden
wordt water gewonnen uit op
pervlaktewater, waarbij de aanwe
zigheid van éen geringe hoeveelheid
trichloorethyleen in het drinkwater
niet te vermijden valt.
Juist Utrecht werd voor de proef
uitgekozen, omdat de drinkwater
voorziening daar afhankelijk is van
grondwater. Theoretisch kan in
grondwater geen tri voorkomen. De
cijfers van het onderzoek in de
Domstad hadden dan ook moeten
dienen als vergelijkingsmateriaal
voor de overige uitkomsten. Cynisch
genoeg trof men in het Utrechtse
drinkwater eveneens trichloorethy
leen aan en ging men op zoek naar de
bron van de verontreiniging, waarbij
de winputten in Soestduinen werden
gelokaliseerd, aldus de heer Vergeer.
Volgens de rijksinspectie voor de
volksgezondheid was de hoeveelheid
gif weliswaar niet ontrustbarend,
maar de heer Vergeer noemde deze
vorm van verontreiniging toch „een
ernstige zaak." Dat zoiets mogelijk
blijkt te zijn toont aan hoe gevoelig
het systeem van de drinkwatervoor
ziening is, zo zei hij. Daarom werd
ook besloten een justitieel onder
zoek in te stellen en te bekijken of
het kwaliteitsonderzoek niet moet
worden geïntensiveerd, aldus de
heer Vergeer.
HAARLEM De politie in Haarlem
heeft een 26-jarige boekhoudster
aangehouden, die verdacht wordt
van geknoei in de boekhouding van
een Haarlemse textielhandel waar
zij werkte. Zij zou door rekeningen
twee maal op te maken 46.300 gulden
hebben verduisterd en op haar eigen
girorekening hebben overgeschre
ven. De fiscale inlichtingen en
opsporingendienst heeft deze fraude
de afgelopen dagen ontdekt.
TILBURG Een steekproef onder
de rundveehouders in Noord-
Brabant en Limburg heeft uitgewe
zen dat de droogte van de afgelopen
maanden in deze provincies een
schade heeft veroorzaakt van in to
taal 354 miljoen gulden: 280 miljoen
in Brabant en 74 miljoen in Lim
burg. De schade wordt veroorzaakt
door een tekort aan ruwvoer, de
verminderde melkproduktie, de af
stoot van vee tegen lage prijzen en
het opnieuw moeten inzaaien van
grasland. De steekproef is in de
week van 23 tot 27 augustus gehou
den door bedrijfsvoorlichters van de
rundveehouderij in de beide provin
cies. Een van de 25 bedrijven met
meer dan tien melkkoeien is geën
quêteerd. Brabant heeft 526.000
stuks vee, Limburg 156.000.
Uit de steekproef is verder gebleken
dat de stalperiode in de komende
winter moet worden verlengd van
180 tot 240 dagen. Men heeft becij
ferd dat ongeveer tachtig procent
van de Brabantse bedrijven niet aan
het minimale quantum ruwvoer zal
komen. In Limburg ligt dit percen
tage op 75. Men verwacht dat nog
een groot aantal bedrijven in ver
band met het tekort aan voer ge
dwongen zal zijn de veestapel in te
krimpen of geheel te verkopen.
Op het land van boer Hoogerheide in het Zeeuwse Wissenkerke vond men deze bloemkool met een
gewicht van ruim drie en half kilo. Geen recordgewicht maar wel de moeite waard.
door Jan Roelfs
AMSTERDAM Ing. Tjeerd Jan Boomsma, de oudste directeur
van het onder meer in kerkelijke kringen van de hoofdstad
bekende makelaarsbedrijf, is als zodanig teruggetreden. Hij ziet
terug op ongeveer veertig jaar makelaardij-activiteiten en heeft
tientallen predikanten, maatschappelijk werksters, ver
pleegsters „Ik heb altijd geijverd voor huisvesting van alleen
staanden, de zeer kwetsbaren op de woningmarkt" aan
onderdak geholpen. In gereformeerde en hervormde kring wist
men het jaren achtereen: Bij Boomsma moet je zijn!"
..Mijn vader Louwrens behoorde des
tijds tot de Friezen, die of naar Ame
rika emigreerden dan wel naar
Amsterdam trokken. Mijn vader
deed dit laatste in 1914 en ontwikkel
de zich als een „Familiënberater",
die Amsterdamse bedrijven advi
seerde voor onroerend goed en dit
beheerde. In mijn archief liggen nog
kopie-declaraties uit de jaren twin
tig: Voor U edele getaxeerd een per
ceel, 5.-
Tjeerd Boomsma werd in 1939 als
makelaar beëdigd, het pand NagsaU-
kade 119 bij de Raampoort is voor
velen een begrip geweest. Het bedrijf
is thans gevestigd in een eigentijds
kantoor aan de Apollolaan, ook 119.
Boomsma heeft onder meer nauw
relaties onderhouden met Trouw-
Kwartet (De Christelijke Pers). Hij
trad meermalen adviserend en regu
lerend op bij herhaalde huisvestings
problematiek en het vestigingsbe
leid van het bedrijf, ook ten aanzien
van Trouw-vestigingen buiten
Amsterdam. Als onroerend-
goeddeskundige en bouwadviseur
heeft hij Trouw belangrijke diensten
bewezen. Boomsma heeft tal van be
stuursfuncties vervuld, zoals be
stuurslid van de woningstichting
..Patrimonium," lid van de Huurad-
viescommissie, gedurende 22 jaar en
o m. bestuurslid van het Chr. Mid
delbaar onderwijs.
Hij heeft uitgesproken ideëen over
„De Amsterdamse makelaar en zijn
stad".
De Koopwoning
Over de onroerend-goedmarkt in
Amsterdam zegt hij dit:
„Ervaren wordt dat de koopwoning
de beste vorm van wonen is. Waarde
vast en gemakkelijk te financieren.
Amsterdam heeft hier niet op inge
speeld, niet tijdig en in het geheel
niet. Veel voornamelijk jonge gezin
nen willen thuiskomen in hun eigen
huis met tuintje, begrijpelijk als
men ziet dat de bouwkosten per jaar
met 127c en de koopprijzen landelijk
gezien het laatste jaar met 207c zijn
gestegen. Ook is er veel vraag naar
kleine koopflats in het centrum van
de stad voor alleenstaanden en on
volledige gezinnen. Eveneens naar
grote koopflats en service
appartementen voor diegenen, die
grotere huizen willen verlaten.
Amsterdam biedt in deze sector on
voldoende mogelijkheden tot wo
nen. En als de overheid de bewoner
die woning behoort te geven waar hij
om vraagt, dan wordt te kort gedaan
aan welzijn en welvaren."
Met nadruk stelt hij, dat huizen
exploitatie géén particuliere aange
legenheid meer kón zijn, niet meer
moet zijn. Eigendom en verhuur van
woningen was voor 1940 een normale
particuliere zaak: zeventig procent
van de tussenoorlogse woningen in
Amsterdam is particulier eigendom.
Twee gedurende een leven „opge
spaarde" huizen met acht woningen
vormden de oudedagsvoorziening
voor zelfstandigen en middenstan
ders. Van een netto maanduitkering
hieruit van 150.- tot 200,- werd
gerentenierd. Aankoop en goede
exploitatie zijn vanwege de grote
investeringen en hoge onder
houdskosten alleen voorbehouden
aan grote vermogens bij instellingen,
verzekeringsmaatschappijen en gro
te particuliere eigenaren. De „oude"
te lage huren van deze vooroorlogse
huizen zijn onvoldoende voor de on
derhoudskosten, die een veelvoud
zijn gestegen van de huurverhogin
gen en die zeker onvoldoende zijn
voor woningverbetering en vernieu
wing, na veertig levensjaren van zo'n
woning. (Uurlóón voor de oorlog: een
gulden, nü: 25.-, huren vijfmaal ge
stegen, inkomen twaalf maal!)
Makelaar Boomsma meent, dat in
dien de eigenaar dit wenst, overna
me van dit verouderde woningbezlt
tegen verantwoorde prijzen door ge
meentelijke overheid een oplossing
zou kunnen zijn, teneinde versneld
verval tegen te gaan.
„Het valt te betreuren, dat de ge
meente deze woningen nagenoeg
niet aankoopt of veel te lage prijzen
biedt, waardoor de noodzakelijke
transacties niet tot stand komen.
Rekening houdende met de nog te
verwachten „levensjaren" van een
woning, zou de rijksoverheid subsi
die voor verbetering en renovatie
kunnen verstrekken in verhouding
tot de nieuwbouwsubsidie. Vaak te
recht vragen de bewoners niet om
kaalslag of dure nieuwbouw in de
stad. maar handhaving van de be
staande structuren."
„Er is nog altijd een kwalitatieve
woningnood, waarvan de zwaksten
De 500 meisjes van
Boomsma en Verdam
AMSTERDAM Het sociaal
maatschappelijk werk, waarmee
Tjeerd J Boomsma zich ook zo n 40
jaar heeft beziggehouden, begon voor
hem als jong makelaar (25) toen het
joodse bestuur van de huis
houdschool „Beatrix'' aan de Meeu
wenlaan in Amsterdam Noord, inge
volge maatregelen van de Duitse be
zetter moest verdwijnen. Het ging om
een school met 500 meisjes.
De jonge mr. P J. Verdam, nu com
missaris van de Koningin in Utrecht,
werd voorzitter, Boomsma pen
ningmeester en samen hebben ze
deze school tot na de bevrijding „ge
rund„Dat was mi|n eerste ervaring,
500 meisjes en een school. We heb
ben hel samen zes jaar gedaan."
in de samenleving de dupe zijn. Kra
ken is een symptoom van onvrede in
dit verband. De anti-kraakwet, hoe
wel juist, lost echter niets op. Zij
weert en terecht de brutaalste,
degene die voor zijn beurt gaat."
Over de problematiek van het ge
splitste woonhuis: „Woningzoeken
den kopen vaak in arren moede een
etage in een daartoe gesplitst woon
huis. een zogenoemd appartement,
dat niet meer is dan een noodoplos
sing. Deze kleine vereniging van ei
genaren van een huis met drie of
vier eigenaren-bewoners kunnen
vaak bronnen van ellende en ruzie
worden. De huizen zijn in oorsprong
niet gebouwd voor gesplitste ver
koop. Het appartementeneigendom
is goed wonen, mits daartoe ge
bouwd. van behoorlijke omvang en
met een deskundig bestuur en be
heer."
Het ontbreken van voldoende par
keergarages en een parkeerverplich-
ting opent voor Boomsma een som
ber perspectief. „Dat zal Amster
dam opbreken. Een aantal niet te
grote parkeergarages rondom de
binnenstad is nodig voor winkels en
zakenleven, die dan 's nachts voor
bewoners beschikbaar zijn. De in
vesteringen hierin hadden al groten
deels betaald kunnen zijn, idien de
afgelopen jaren straat-
parkeerplaatsen aan bedrijfsleven
en hotels waren verhuurd. Er zijn
voor de winkelende Amsterdam
mers voldoende alternatieven in
Noord, Amstelveen, Muiden (Maxls)
en dergelijke, als de parkeermoge-
lijkheden van het centrum niet ver
beteren. Een stokkende centrum
functie en moeilijke bereikbaarheid,
alsmede ruimteproblemen belem
meren de stedelijke economie. En
niet voldoende gedifferentieerd bou
wen betekent beïnvloeding van de
samenstelling van de bevolking en
waar de stad ontvolkt treedt getto
vorming op. Wat heeft Amsterdam
te oieden ais lanuulijK uezien het
eigen woning-bezit 407r van het to
taal uitmaakt en de verwachting is
dat dit binnen 15 jaar zal oplopen
tot 657r?
Kleine zelfstandigen
Waar menig bedrijf door ruimtepro
blemen of bedrijfsorganisatorische
redenen gaat verplaatsen, wordt de
keus voor de nieuwe vestiging bui
ten Amsterdam vergemakkelijkt
doordat de werknemers toch al gro
tendeels buiten wonen of dat willen
gaan doen. Verband tussen be-
drijfsvertrek en ontvolking is in
Amsterdam aanwezig.
Hoewel ik geloof dat aan de grootst*
uittocht van bedrijven en kantoren
uit Amsterdam een einde is geko
men. is toch belangrijk zoveel moge
lijk kleine neringen en ambachten
te behouden en daarom, als de slag-
Tjeerd J, Boomsma (59) heeft het bedrijf Boomsma Zn B V. uitgebouwd tot een landelijke
onderneming, waaraan hl) als adviseur verbonden blijft „Ik blijf nog wel in hel vak, maar ga
dingen doen. die mijn bijzondere belangstelling hebben.
zin „niet lullen gaten vullen" in de
binnenstad sneller ter hand wordt
genomen, dient op parterreruimten
de verplichting te bestaan om daar
kleine werkplaatsen en be
drijfsruimten te stichten."
