Cowboyboeken
inde
Bibliotheek.
r is meer vergiftig
lan we denken
Sorteren van
Ouden van Dagen
Weekend-puzzel
Larsen en Tal
onverbiddelijk
loe Rob Clerc
loeperman versloeg
Trouw
Niet piekeren maar puzzelen
Oplossing opgave nr 592
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 25
met z'n
355.000
intensieve
lezers en
lezeressen
EEN
ONMISBAAR
ADVERTENTIE
MEDIUM
lijn stukje over de bedwel-
r lende lindebloesen van 14
agustus jl. kreeg nog een
aartje. Iemand in Eindho-
m heeft zich jarenlang afge
jaagd wat er toch de oorzaak
y8" in kon zijn dat in juli grote
N'kntallen dode bijen liggen
r 0,1 lider de honderden linden
t kadn de Dr Berlagelaan. Nu
hij weten of het bedwel
mde in de nectar zit en of
•t een vergif is. En ik met
tm, want een door een ande-
abonnee aan mij gezonden
rtikel in 'Het Vaderland' van
augustus jl. ging uitvoeriger
D het verschijnsel in, overi-
xaktÈns zonder de oplossing van
din9et raadsel te geven,
rinsvt
te schrijver van dat artikel, J. A.
Ijkamp, weet wel te vertellen dat
Ij speciaal aardhommels op een
'•9- jerkante meter 135 tegen twee
leenhommels vond onder een
Ode op Clingendael (Den Haag) en
&t die linde een zilverlinde (Tilia
jmentosa) is. Ook deze linde
Ï.A.Moeit eind juli en is dan al van ver
ruiken en eveneens was het
htinafn telefoontje van een abonnee
Bt de heer Nijkamp op de dode
immels attendeerde. Hij veron-
dat het verschijnsel dit
veel opvallender is geweest
in andere jaren en werpt de
5 '9faag op of de hoge temperatuur
jevorderd heeft dat veel bloemen
^gelijkertijd in bloei kwamen en
'Okki? bedwelmende geur zo sterker
>482tas dan anders.
Het mysterie blijft, maar is niet iets
waar wij mensen ons ongerust over
hoeven te maken. Heeft u ooit ge
hoord dat iemand iets overkwam
na het drinken van lindebloe
semthee of het nuttigen van linde-
honing?
Kinderen wel eens
slachtoffer
Er is in de natuur veel meer giftig
dan we denken. Ik ben zelf altijd
geneigd daar maar weinig bij stil te
staan. Als een vrucht bitter maakt,
spuug je hem toch uit. Zoet sma
kende vruchten zijn doorgaans eet
baar. een enkele uitzondering daar
gelaten. Maar dat is wel wat te veel
van de volwassenen uitgedacht.
Kinderen eten rustig vies smaken
de bessen op en kunnen zo gemak
kelijk vergiftigd worden. In een
tuin waar vaak kleine kinderen ver
blijven, moet daar rekening mee
worden gehouden.
Vorig jaar kreeg ik een misprijzen
de reactie van een lezer die me
verweet dat ik een artikel over bes
sen (niet in „Trouw") niets over de
grote giftigheid van bitterzoetbes-
sen had geschreven. „Indertijd zijn
twee kinderen in De Kaag. die ze
hadden geplukt en gegeten, er aan
gestorven. Bitterzoet is immers een
nachtschade." Die laatste opmer
king is niet op zijn plaats, want
tomaat, paprika er> aubergine zijn
ook nachtschaden en daarvan eten
we de bessen gretig en zonder nade
lige gevolgen te ondervinden. Al
leen moet je ze niet onrijp eten. wat
geen zinnig mens in zijn hoofd zal
halen. En zo is het ook met bitter
zoet: volledig uitgerijpte bessen
zijn niet of nauwelijks giftig. Toch
kan men ze beter niet eten. want de
mate van giftigheid van het bitter
zoet en enige andere nachtschaden
schijnt samen te hangen met de
standplaats, waardoor de gegevens
elkaar nogal eens tegenspreken.
Met een aantal nachtschaden kan
men niet voorzichtig genoeg zijn:
drie of vier rijpe wolfskersen, aan
lokkelijk glimmend zwart en zoetig
van smaak, kunnen een kind do
den Gelukkig is de plant (Atropa
bellsdonna) zeldzaam. Ook de
Rob Clerc
Daar er pxq kandidaten zijn en elke
p-de en q-de en ook de beide buren
worden gekozen zijn er 5p 5q geko
zen. Maar hierbij zijn 5x5 dubbel
geteld, dus in totaal zijn gekozen 5p
5q 25. Niet gekozen werden 3p
4q. Het totale aantal deelnemers was
dus 5p 5q 25 3p 4q en dit
aantal is gelijk aan pq. Omgerekend:
pq 8p 9q —25
Telt men bij beide leden 72 op. dan
wordt dit:
pq 8p 9q 72 47
Ontbonden levert dit:
(p 9) (q 8) 47
Of: 47 x 1 47
Waaruit direct volgt: p 56 en q 9
Natuurlijk komt men ook door „pro
beren" snel tot het resultaat want 56
en 9 zijn niet zo erg grote getallen.
Zover ik kon nagaan heeft niemand
de methode zonder proberen gevon
den en d&t was nu juist het aardige
van het vraagstuk. Daardoor vonden
de probeerders het vraagstuk flauw.
De oplossing luidt: er hadden zich pq
56x9 504 deelnemers opgegeven
en 25 deden aan beide sporten mee!
De heer P. Nagel (40) te Bunschoten
heeft de reacties der ouden treffend
weer:
Opa stond in een rij
en hij wachtte:
,,Ben ik er bij?!
Ja!" Hij lachte.
Verder rezen er vragen. Mochten da
mes niet meedoen? Qf staan ze niet
op de tekening? Was het toeval dat
er juist 9 ouden van dagen werden
getekend (dat was de oplossing voor
q)? Hoeveel leden telden het comité?
Waren dat ook ouden van dagen?
Enz. enz.
Het gemiddelde waarderingscijfer
was 7,47, verkregen uit 3 (0.8%). 4
(2.5%). 5 (3.4%). 6 (14,1%). 7 (28.0%). 8
(31.4%). 9 (11.9%), 10 (7.9%).
De prijswinnaars van de vorige opga
ve (NPMP 591) hadden meer dan 220
punten. Het waren: 1) D. Cremer,
Stationsstraat 22, Marrum (Fr) voor
de eerste maal; 2) A. Grootveld,
Groen van Prinstererstraat 37, Rot
terdam, voor de eerste keer; 3) K.
Kooiker, G.K. van Hogendorplaan
21. Huizen (NH). voor de 21e maal; 4)
G. Somsen, Kroon 7, Mijdrecht, voor
de tweede keer.
De prijswinnaars voor déze puzzel
(NPMP 592) behaalden meer dan 221
punten: 1) mevrouw F. C. Arendsen-
Willemsen. Laan van Vollenhove
2597, Zeist, voor de achtste maal; 2)
D. van Doorn. Konijnenwal 10, Tiel,
voor de negende maal; 3) A. A. van 't
Riet. Rietschoot 109, Oostzaan, voor
de eerste keer; 4) S. Vermeer. Rolder
brink 190. Emmen, voor de vijfde
keer.
mr. G. van Vorden
Bitterzoetbessen
zwarte zaden uit de stekelige door
nappel. die wel gekweekt wordt
omdat van het blad daturasigaret-
ten voor astmalijders worden ge
maakt. bevatten een aantal sterke
vergiften.
Voor vogels bedoeld
Bessen of besachtig gekleurde
vruchten zijn bedoeld om door vo
gels gegeten te worden Daarom is
het rijpe vruchtvlees meestal niet
giftig De zaden echter bevatten
vaak het dodelijke blauwzuur. Dat
is het geval met de lijsterbes, de
cotoneaster, de vuurdoorn, de vo
gelkers en de laurierkers. In het
darmkanaal van vogels worden de
pitten niet verteerd en zo met de
uitwerpselen op allerlei plaatsen
uitgezaaid. Maar een mens die de
vruchten in hun geheel eet, kan die
pitten vaak wel verteren en erdoor
vergiftigd worden Een enkel appel
pitje (dat het giftige amygedaline
bevat), doorslikken kan geen
kwaad, maar veel appelpitten tege
lijk doen dat wel degelijk. Van lijs
terbessen kun je gerust jam ma
ken. want dan worden de zaden
toch verwijderd. Maar als kinderen
die vruchten eten. slikken ze de
gevaarlijke pitjes door.
Voor bepaalde vergiften kunnen
vogels minder gevoelig zijn dan de
mens De bessen van de aronskelk
bevatten blauwzuur, maar worden
gretig geconsumeerd door fazan
ten, zoals ik onlangs ontdekte. Op
een plek waar honderden bessen-
kolven rijpten, staan nu alleen nog
maar kaalgepikte stelen en is de
grond losgekrabd door de fazanten
om toch maar alle in bodemspleet
jes weggerolde bessen te kunnen
bemachtigen. Als vogels bessen
eten, zegt dat dus totaal niets over
de eetbaarheid voor mensen.
Nuttig boek
Voor wie werkelijk wil weten wat er
allemaal vergiftig is. is er een heel
nuttig boek verschenen: „Giftige
planten in en om huis", geschreven
door de apotheker drs. J. W. de
Bruyn en de botanicus ir. F.
Schneider. Het is het enige boek
waarin op een overzichtelijke ma
nier de vergiftige wilde, tuin- en
kamerplanten in goede kleurenfo
to's zijn afgebeeld en bijzonderhe
den over hun giftigheid worden ge
geven Beide auteurs zijn jarenlang
betrokken geweest bij een project
op het gebied van vergiftige plan
ten van het Instituut voor de Vere
deling van Tuinbouwgewassen.
Hun boek kan uitstekende
diensten bewijzen aan attente ou
ders, aan tuinlieden, artsen, EH-
BO'ers, leerkrachten en anderen
die met giftige planten te maken
krijgen.
J. W. de Bruyn en F. Schneider:
Giftige planten in en om huis. Uitg.
A. A. Balkema, Rotterdam. 192 blz.,
126 kleurenfoto's, 24,90.
art Ir. I. Koeperman.
ïH
13-29 19-23 2. 35-30 20-25 3. 40-35 14-20
14-40 10-14 5. 38-33 14-19 6. 30-24 19x30
Htf5x24 17-22 8. 42-38 5-10. Ook na
.22-28 9. 33x22 18x27 10. 29x18
122 11.32x21 20x29 12.34x23 16x27
—4 interessant spel ontstaan, maar
moet wel zeggen, dat de witte
hd dan mijn voorkeur geniet.
W-44 10-14 10. 48-42 Een ander idee
proberen met 10. 32-28 11. 37x17
C22 (m.i. zou Koeperman voor dit
bben gekozen boven 1112x21
arna wit de rol van aanvaller
jgt toebedeeld) nog niet zo zeker,
is dan erg moeilijk te zeggen wie
eter staat. Na de tekstzet belan-
n we eerst in wat rustiger banen.
l .14-19 Zwart laat de vereen-
üdiging gewoon toe. omdat hij
It veel anders meer tot zijn be-
Wkking heeft.
31-26 19x30 12. 32-28 23x32 13. 37x17
121 14. 26x17 11x22 15. 29-23 18x29 16.
i35. Na deze grote ruil kiest Clerc
or een onverwachte maar diep
»rdachte opbouw. Het resultaat
|rvan is, dat de Rus de gebruikelij-
i voorzichtigheid uit het oog ver-
Bt
16-21 17. 38-33 6-11 18. 36-31
•27 19. 31-26 1 3-19 Bedoeld om even-
■^le acties van wit op zijn korte
fcugel in de kiem te smoren.
Natuurlijk heeft Clerc gezien dat hij
nu een gambiet moet plaatsen om
erger te voorkomen. Opvallend goed
is in de diagramstand te zien welke
belangrijke rol de tempiverhoudin-
gen in het damspel spelen, want
wanneer zwart nu aan zet zou zijn,
dan kon hij met 11-17 direct winst
forceren.
25. 26-21 27x16 26. 38-32 19-23 27. 42-38
Op direct 27. 33-29 volgt b.v. 22-27
28. 32x21 16x27 29. 29x18 8-12 30.
42-38(A) 12x23 31. 38-33 27-32 32.
33x22 32-38 33. 43x32 23-29 34. 34x23
25x43 35. 44-39 43x34 36. 40x29 20-24!
37. 29x20 15x24 en wits korte vleugel
is te zwak om ook maar enige kans
te maken het terreinvoordeel in
winstpunten om te zetten.
A: 30 18-13 3-8 31. 13-9 4x13 32. 30-24
20x29 33. 34X21 11-16 34. 43-38 16x27
35. 37-32 6-11 36.32x21 11-16 enz. Het
witte voordeel, zo daar sprake van
is. is nu wel heel erg gering. Ook
andere zetten in plaats van wits 31e
zet in bovenstaande korte analyse
levert weinig op.
27. 7-12. Natuurlijk geen 23-29
wegens 28. 32x23 gevolgd door 30-24
met dam voor wit.
28. 30-24 20x29 29. 33x24 15-20 30. 24x15
In de diagramstand verzuimde Koe
perman goede kansen door 44
3-8 te spelen. Veel beter zou 3-9 zijn
geweest, maar in tijdnood zal deze
zet niet eens overwogen zijn denk ik,
hoewel hij erg voor de hand ligt. Ziet
u nog andere plannen? Vervolg vol
gende week.
FRANK DORST
Horizontaal
1. plomp, 3. een der jaargetijden. 7.
droogoven. 10. voorvoegsel, 11. on
derricht. 12. bitter vocht, 14. meisjes
naam. 15. opschrift op een envelop,
18. reukhoutboom, 20. boom. 21.
spinneweb. 23. peen 24 vlaktemaat,
25. huisgoden. 27. woonboot, 29. ge
zicht. 31. dierenverblijf. 33. muziek
noot. 34. landbouwwerktuig. 35.
voertuig. 36. pers. voornaamw. 37.
oorlogsgod, 39. knaagdier, 41. zee
hond, 43. karig, 45. kever. 47. water in
Utrecht, 49 dwaas, 50. bij, 51. plaats
in Frankrijk, 53 witte rand langs
brieven, 55. bevel, 56. priem, 58. mu
zieknoot, 59. bijwoord. 60. bergweide,
61. dierentuin, 62. telwoord.
Verticaal. 1. vrouw van Jacob, 2. be
stelling. 3 telwoord. 4 rund. 5.
landbouwwerktuig, 6. spinneweb. 8.
flink. 9. gesloten. 11. water doorla
tend. 13. stuk stof, 16. oevergewas,
17. bloeiwijze. 19 Spaanse lengte
maat. 21 knaagdier, 22. verstandig
(barg 24 niet dezelfde. 25. schrijf-
kosten, 26. oogziekte. 28. etui, 30.
grondsoort, 32. papegaai, 37. be
kwaam, 38. bedrag, 39 donkere zol
der in molens. 40. strak. 42. gebergte
in Rusland. 44. danspartij, 46. muzie
kinstrument. 48. honingdrank, 50.
vallei. 51. Turks bevelhebber. 52.
groente. 53. sporeplant, 54. grond die
bij een hoeve behoort, 57. senior
(afk 58. muzieknoot.
Oplossingen t/m woensdag a.s. per
briefkaart zenden aan: Trouw/Kwar
tet. Postbus 859, Amsterdam linksbo
ven vermelden: weekend puzzel
Oplossing van vorige puzzel
Hor. 1. as. 3 maat, 7. Orel. 10. sta, 12.
troetel, 15. tael, 17. eed, 18. ga, 19 tra.
20. rek, 22. mes, 23. Ria, 24. de, 26.ra-
men, 28. eg, 29. Roer. 31. reden, 33. ra,
34. rat, 36. Ee. 37. elite, 40. keel. 42.
Po, 43. itala, 45. li, 46. lot, 47. mee, 48.
sip, 50. pon, 51. er, 53. dar, 55. ante.
57. salaris, 60. tor, 61. lira, 62. abel, 63.
na.
Vert. 1. ast, 2. statig, 4. at. 5. are, 6.
toer, 7. Ot. 8. rem. 9. el, 11. aera, 13.
Eder, 14. bas, 16. la, 18. gene, 21 kar, 22
mede, 23. rede. 24. do, 25. eer, 27 meel.
29. rata. 30. rak, 32. noot, 33. rite, 35.
tel, 38. lier, 39. els, 41. ei, 42. ponton,
44. Aida, 46. lont, 47. mes, 49. para, 50.
pa, 52. har, 54. rib, 57. era, 57. si, 58. la,
59. Se.
De prijswinnaars zijn: Zr. Jukes,
Gen. Spoorlaan 33, Haarlem-Noord;
Mejuffrouw M. Swier, Dwingelo-
straat 32, Den Haag; T. van Oosterom,
Chopinstraat 8, Utrecht.
Idaag een partij uit de tiende
We van het toernooi om het we
ikampioenschap, die, doordat in
(elfde ronde het treffen tussen de
Ie damreuzen Wiersma en Tsjego-
plaats vond, niet de aandacht en
waardering heeft gekregen, die
h dubbel en dwars verdiend is. Ik
loei de prachtige overwinning van
e jongste grootmeester Rob Clerc
tn Isser Koeperman. Men heeft
mijn kritiek op laatstgenoemde
eens verweten. Men vond dat ik
t mocht beweren dat Koeperman,
hij tech echt wel op leeftijd (ten-
jste voor het bedrijven van
pport) begint te komen, niet meer
de serieuze kanshebbers mocht
:den gerekend. Maar hoe Rob mij
nijn beweringen steunt, kunt u in
lerstaande partij zien.
20. 43-38 Een erg riskante zet, die van
Clerc nogal wat rekenwerk moet
hebben gevergd.
209-13 21. 41-37 19-23 22. 46-41 23.
49-43 Alweer een erg belangrijke be
slissing, die door wit ongetwijfeld al
op de 17e zet is genomen. 2323-
28 24. 35-30 13-19 (zie diagram 1).
23-29 31. 34x23 28x19 32 37-31 11-17 33.
41-36 6-11! (Koeperman behandelt
dit gedeelte erg sterk) 34. 32-27 2-7!
35. 27x18 12x23 36. 38-32 8-12 37. 39-34
16-21! 38. 34-30 25x34 39. 40x18 12x23 40.
31-26 19-24 41. 47-42 7-12 42. 43-38 12-18
43. 44-39 18-22 44. 45-40 (zie diagram 2)
Ditmaal nog twee boeiende partijen
uit Biel.
Siciliaans.
LIBERSON—LARSEN.
1. e4 c5 2. Pf3 e6 3. d4 cd4 4. Pd4: Pc6
5. Pc3 Dc7 6. Le2 a6 7. 0—0 Pf6 8.
Khl. Gebruikelijk is 8. Le3 Lb4
9.Pa4!? 8 Lb4 9. Pc6: bc 10. f4.
Met de gedachte Lc3: 11. bc Pe4: 12.
Dd4 Pf6 13. La3.
10d5 11. e5 Pd7 12. Pa4 Pb6 13.
C4! Le7. (Pc4:? 14. Lc4: dc 15. Le3 Tb8
16. Tel) 14 Le3 Pa4: 15. Da4: Ld7 16.
Dc2 Db7 17. Ld3 g6 18. Tabl a5 19.
Df2 0—0 20. Tfcl Tfc8 21 b3 (21. Lc5
Lc5: 22. Dc5: Db4) Db4 22. Tc2 a4 23.
Ld2 Db7 24. b4 c5! 25. b5 Tab8 26.
De2 dc4 27. Lc4. Lc6! 28. b6 Td8 29.
Tc3 Le4. 30. Tb2 Dc6! 31. Lb5 Da8: 32.
Ld3? a3 33. Tbl Td3:! 34. Td3: c4 35.
Td7 Lbl: 36. Te7: Tb6: 37. Dc4: La2:!
Deze beslissende slag had wit blijk
baar overzien. Opgegeven wegens 38.
Da2: Tb2 enzovoort.
Siciliaans.
TAL—BYRNE.
I. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cd4 4. Dd4: Pc6.
Een andere mogelijkheid is a6 5. Lg5!
Pc6 6. Dd2.
5. Lb5 Ld7 6. Lc6: Lc6: 7. Pc3 Pf6 8.
Lg5 e6 9. 0—0—0 Le7 10. Thel 0—0 11.
Dd2! Sterker dan 11. Kbl Dc7! of 11.
e5 de 12. Dh4 Dc7.
II. Da5. Ook hier zou Dc7 beter
geweest zijn. 12. Pd4 Tac8 13. Kbl
Kh8? En hier moest Tfd8 gebeuren.
14. f4. Nu dreigt 15. e5. En 14... Pg8
verliest vanwege 15. Le7: Pe7: 16.
Pb3 een pion.
14h6 15. h4!
Stelling na 15. h4!
15. hgS:? Zelfmoord. Noodzake
lijk was Tfd8. 16. hgS Pe4:.Hierop
heeft Byrne vertrouwd. 17. Pe4:?
Dd2: 18. Pd2: g6 zou een gelijke
stand tengevolge hebben. 17. Dd3!
Nu is het echter uit. 17.Pg5: 18.
Thlt Kg8 19. fg g6 20. Dh3 leidt tot
mat.
17. Lg5: 18. Pe4: Le4:. Na 18.
Lf4: volgt 19. Thlt Lh6 20. Pf6!
19. Te4: Lh6 20. g4 f5. Of g5 21. Thl
Kg7 22. Pe6:t! fe 23. Te6: enzovoort
21. Te6: Lf4 22. Pf5:. Opgegeven.
In de stijl van de Boheemse school.
M. HAVEL
'Natal Mercur 1912'
A
èi
Mat in drie zetten.
Moderner zijn de zogenaamde 'stra
tegische opgaven', maar in dit pro
bleem is de sleutelzet toch niet min
der verborgen en verbluffend. Toch
is de elegante en 'reine' matvoering
behouden gebleven.
Tenslotte nog een korte aanvalspar-
tlj uit Reggio Emilia, 1975/6. Even
eens een Siciliaan.
Siciliaans.
VALENTI-TOTH.
1. e4 c5 2. Pf3 Pc6. d4 cd4 4. Pd4: Pf6
5. Pc3 d6 6. Lc4 e6 7. Le3 Le7 8. De2
0-0 9. 0-0-0 a6 10. Lb3 Dc7 11. Thgl
Pd4:. Het beste is hier Pd7 12. g4 Pc5.
12. Ld4: b5 13. g4 Pd7 14. g5 Pc5. Hier
is g€ nauwkeuriger.
15. Dh5 Lb7? Verliest onverwacht
snel. Hier is g6! 16. Dh4 Td8 al nood
zakelijk.
16. Tg3 Tfc8 17. f3! (17. Th3? Le4:! 18.
Pe4:?? Pb3:t) 17. Pb3:t 18. ab3 e5
19. Th3 h6 20. Tgl! Kh8 21. g6! f5 (ed
22. gf met Dh6:t!) 22. Df5: Lg5t? Ook
Lf8 23. Le3 b4 24. Lh6:! gh 25. g7t\
Lg7: 26. Tg6 had verloren.
23. Tg5: ed4 24. Tgh5 Te8 25. Pd5
Opgegeven
OPLOSSING: 1 Tg2ü Dreigt 2. Dg8t
Kd7 3. Tg7 mat. 1. Kd5 2. De8!
Kc4: 3. Tg4 mat. 1Kf5 2. Dc8t
Ke4 3. Tg4 mat.
LUDEK PACHMAN
Lijsterbessen
