lagtwedde wacht gelaten af
if militairen nog komen
1
6
Poppen en tinnen soldaten in
Ronde Lutherse
if
g niets op papier voor oefenterreinen en garnizoen
Burgemeester:
Met boeren valt
nu wel te praten
L
Unieke tentoonstelling tot 29 augustus in Amsterdam
10 /AG 20 AUGUSTUS 1976
BINNENLAND
TROUW/KWARTET P 6 H 9
ir Jan Sloothaak
93,-
47,-
75,-
21,-
APEL ,,We zijn het alle-
beu, het wordt een sleur,
,nt er niet bij blijven
ian. Als ik in de krant
een stukje lees over dat
iterrein, dan word ik even
d en vergeet het dan
r". Zoals landbouwer Jan
Üelkamp (27) reageert, zo
ken er veel inwoners van de
eente Vlagtwedde over de
en van Defensie om een
ir project bij Ter Apel te
ezenlijken.
felheid waarmee vóór- en te-
tanders enkele jaren geleden te-
ver elkaar stonden, heeft plaats
aakt voor een zekere gelaten-
Zelfs de gemeentelijke bestuur-
reageren lauw.
gemeentebestuur vragen we ons
of er überhaupt nog wat van
)t", zegt burgemeester H. Flik.
Jis nu rond.anderhalf jaar gele
dat staatsecretaris Stemerdink
erlijk een garnizoen aanbood als
öeautje" ter vereffening van een
Igere schuld. De gemeente had
fiers zo lang in onzekerheid ver-
rd over het doorgaan van de mili-
e plannen dat er een grote ach-
tand was ontstaan. Geen boer
nog durfde investeren en ook de
verkaveling raakte achterop.
was in het begin van de jaren
entig. Westerwolde kwam in rep
roer toen het CHU-Kamerlid Kik-
t destijds met een plan kwam
een militair oefenterrein van
inste zesduizend hectare. De
leente werd een heksenketel.
»ren gooiden gier op de stoep van
i gemeentehuis, dat op het hoog-
unt van de gemeentelijke „burge-
rlog" tevens doelwit werd van een
bgeling met stenen.
t oefenterrein kwam er niet. Voor
nder burgemeester mr. G. Loop-
a moest het veld ruimen en werd
fete burger van de Noordoostpol-
f. Zijn opvolger H. Flik wordt nu
c weer geconfronteerd met mili-
re plannen, maar, dan van veel
inger omvang. Geen drieduizend
voners die het veld moeten rui-
in, maar hooguit verlies aan enke
tientallen arbeidsplaatsen in de
idbouw. Het gaat nu om 250 hecta-
ilus een werkplaats met honderd
burgerpersoneel en een garni-
van negenhonderd militairen,
raad ging in principe akkoord na
toezegging van staatssecretaris
imerdlnk dat het definitieve plan
[nog afgewezen kon worden. De
latssecretaris eiste eerst dat prin-
'ebesluit alvorens een detailplan
te werken.
geleid dat Defensie de tekeningen
heeft opgevraagd van de pas leeg
gekomen textielfabriek Blydenstein-
Willink, die over de kop is gegaan. Er
wordt nagegaan of de fabriek in het
militaire project past. De panden
staan op het industrieterrein van Ter
Apel. Ten noorden kan aansluitend
het 250 hectare grote oefenterrein in
het landbouwgebied tussen de Nul-
weg en de Schaalbergerweg komen.
Tegenstand is er overigens ook nu
nog wel. zij het minder onthutsend
dan vroeger. „Als ik poog de huidige
tegenstand te analyseren, dan kom
ik tot de conclusie dat die gedragen
wordt door de communisten", zegt
de burgemeester. „Vorige week heb
ben ze huis-aan-huis nog een pamflet
verspreid. En dan is er nog een
werkgroep-plan Stemerdink die
wordt gevoed en gedragen door men
sen van buiten onze gemeente"
mi;
tee
Dg geen plan
>sen heeft het gemeentebestuur
i de bel getrokken. Waar blijft nu
t uitgewerkte plan? Navraag leer-
u dat er nog steeds geen streep op
pier is gezet. Stemerdink liet
i dat er door „externe factoren"
geen plan was. ook al had hij
tl in de Tweede Kamer erg positief
Igelaten.
i een positief puntje ziet burge
kster Flik nu het feit dat aan-
feng van de gemeente ertoe heeft
PvdA-fracties
In deze analyse ontbreekt echter de
groep-Landlust, één van de twee
PvdA-fracties in de gemeenteraad.
Het is nooit duidelijk geworden wel
ke van de fracties nu eigenlijk als
„dissident" moet worden be
schouwd, die van de buschauffeur
Geert Landlust of die van de doua
ne-ambtenaar (en wethouder) Chris
Hartog. Beide fracties tellen vier le
den. Een voorheen bestaande twee-
mans-CPN-fractie is na een ruzie in
communi6tischen huize geheel ver
dwenen. Of de fractie-Landlust on
der invloed van de door byrgemees-
ter Flik genoemde communisten
staat?
„Ik weet het niet", zegt de burge
meester. „Maar", zegt hij. ..ik zou
mét de tegenstanders het militaire
project op dit moment willen inrui
len tegen iets anders dat werkgele
genheid schaft. We hebben echter
geen keus. We zien geen enkele kans
dat we bij industrievestiging en derr
gelijke op dit moment in de prijzen
zouden vallen en ik heb altijd ge
leerd dat je geen oude schoenen
moet weggooien voor je nieuwe
hebt".
Suggesties van de werkgroep-plan
Stemerdink om in plaats van een
oefenterrein biologisch-dynamische
landbouw in huis te halen en om een
tehuis voor „anderszinnigen" te ves
tigen, ziet de burgemeester als wei
nig realistisch.
Werkloosheid
Het gemeentebestuur kijkt met zorg
aan tegen de grote werkloosheid. Op
1 juli waren er twaalf en een half
procent werklozen. Daarna ging ook
de textielfabriek Blydenstein-
Willink met honderd werknemers
nog dicht. „Dat moet betekenen dat
we nu met een werkloosheidspercen
tage zitten van veertien en een half",
becijfert de heer Flik. Ook de groep-
Landlust is bezorgd over de weinig
rooskleurige vooruitzichten en
vraagt in een brief aan de Tweede-
Kamerfractie van de PvdA aan
dacht.
Landlust en zijn medestanders wil
len blijkens die brief desnoods een
militaire werkplaats, maar dan zon
der oefenterrein. „Dat is geen nieuw
standpunt van ons", zegt Landlust
j Deze week houdt de Christelijke Sociale Academie ,,De IJsselpoort" te
Kampen voor het eerst introductiedagen. Op de foto een deel van de
studenten van deze nieuwe christelijke academie. De studenten zijn
afkomstig uit het hele land, niet alleen uit de noordelijke provincies. De
academie is niet gebonden aan één bepaalde kerkelijke richting, maar wil
ernst maken met haar protestants-christelijke signatuur. Een dergelijk
naambordje kan ons wel eens wat verlegen maken, bekende prof. dr. J.
Plomp, tijdens de openingsplechtigheid, maar ..menselijke verlegenheid
kan Gods gelegenheid worden".
desgevraagd stellig, „zo'n
werkplaats hebben wij altijd wel ge
wild". Landlust gelooft er echter
niets van dat het bij de nu gevraagde
250 hectare blijft.
Staatssecretaris Stemerdink heeft
indertijd de mogelijkheid voor een
uitbreiding van het project nadruk
kelijk opengelaten. „Als ze hier een
maal zijn. willen ze dat hele gebied
vap achthonderd hectare tussen de
Nulweg en de Schaalbergerweg",
klinkt het overtuigd uit de mond van
Landlust.
dat de landbouw wel bereid is tot
overleg. Tweehonderdvijftig hectare
is geen dodelijke aderlating voor de
aardappelmeelindustrie, hoewel
men ook niet bepaald blij is met het
afstaan van kostbare
landbouwgrond.
Voor de individuele boer is de aan
houdende onzekerheid echter bij
zonder vervelend. Jan Middelkamp:
„We zijn het zo beu omdat we er nu
al jaren lang mee zitten. Toen het
plan-Kikkert nog in het geding was,
durfde niemand meer te investeren.
Landbouw
Met de landbouw vroeger fel tegen
het plan-Kikkert is nu wel over-
eenstemmming te bereiken, meent
burgemeester Fliic. Secretaris H. M.
Gerbrandy van de Christelijke Veen
koloniale Landbouwbond geeft toe
Nu het een sleur geworden is, ge
beurt dat wel weer. Je kunt nu een
maal niet blijven stilstaan. Investe
ringen in landbouwmachines en zo is
ook niet zo erg riskant. Als het om
grotere investeringen gaat is de on
zekerheid nog wel een rem. Iemand
die zijn hele bedrijf zou willen om
bouwen of een nieuwe veeschuur
bouwen, zal dat nu nauwelijks in
zich laten opkomen. Dat zijn inves
teringen voor het leven en die doe je
niet als je niet weet wat er gebeurt".
De heer Middelkamp vindt een uit
spraak van burgemeester Flik dat de
boeren gewoon door kunnen gaan
met investeringen omdat ze die la-
Jan Middelkamp: je kunt nïet blijven stilstaan
ter, als de militaire plannen door
gaan. dan wel kunnen terugeisen,
„een lachertje". „Ik zit met vijftien
hectare in het gebied waar eventueel
een oefenterrein komt. maar ik moet
investeringen doen voor mijn gehele
bedrijf van dertig hectare. Als ik de
helft van mijn bedrif kwijtraak, zijn
die investeringen te zwaar. En trou
wens, op vijftien hectare kun je te
genwoordig niet eens meer redelijk
boeren"
Zin
Hij vraagt zich ook af wat voor zin
het allemaal heeft. Over het militaire
project laat hij zich wat laatdun
kend uit. „Je schept zo'n honderd
nieuwe arbeidsplaatsen, maar daar
staat tegenover dat er enkele tiental
len boeren- en van de lahdbouw afge
leide arbeidsplaatsen verloren gaan.
Bovendien weet geen mens of het
personeel voor die werkplaats wel
uit onze werklozen gerecruteerd kan
worden. Men wil het doen voorko
men dat met dit plan de grote werk
loosheid wordt bestreden, maar daar
geloof ik niet in. Moet je daar dan
kostbare landbouwgrond en arbeic!
plaatsen in de landbouw aan opof
feren?"
Van een verslaggever
AMSTERDAM Tot in de kleinste details nagebootste pop
pen. vervaardigd naar afbéeldingen van madonna's op be
roemde schilderijen, zijn van zaterdag 21 tot en met zondag 29
augustus te bewonderen in de Ronde Lutherse kerk te Amster
dam, tegenwoordig in gebruik als Sonesta cultureel en congres
centrum. De poppen zijn een levenswerk van de 64-jarige
Amsterdamse mode-ontwerper Theo van Reyn, broer van de
mimespeler Rob van Reyn.
Een van de poppen is vervaardigd
naar het voorbeeld van de Maria
van het drieluik „Het Lam Gods"
van de Vlaamse schilder Huibrecht
van Eyck. Van Reyn heeft deze
Madonna, evenals trouwens zijn
andere scheppingen, met prachtig
madonnahaar gedrapeerd en aan
gekleed met een mantel van
kostbare kazuifelstof, voorzien van
antieke kant, brokaat, fluweel en
afgezet met honderden pareltjes en
andere sieraden. Alle poppen staan
veiligheidshalve onder grote glazen
stolpen opgesteld.
De collectie vormt een onderdeel
van een veel grotere tentoonstel
ling van poppen, waaraan nog twee
andere collectioneurs deelnemen.
De eerste is Amsterdams laatste
poppendokter Kramer, gespeciali
seerd in het repareren van antieke
poppen. Zijn oudste exemplaren
dateren van 1850. Hij toont ook
enkele porseleinen en blote pop
pen, waarmee kinderen vroeger in
bad speelden. Ten slotte zijn op de
tentoonstelling de 19de-eeuwse
jongenspoppen te zien van Murau.
rechterhand van -de mode-,
ontwerper Frank Govers. Deze jon
genspoppen, met hun porseleinen
hoofdjes cn handjes, zijn zeer
zeldzaam omdat er vroeger vrijwel
geen jongesnpoppen werden ge
maakt en omdat zij gesloten
mondjes hebben.
De expositie van poppen is niet de
enige in de galerijen van de geres
taureerde koepelkerk. In een apart
zaaltje is een expositie ingericht
van tinnen soldaatjes, afkomstig
uit drie privé-collecties en uit het
Koninklijk Nederlands Legermu
seum, dat midden in de zaal de
imposante bestorming van de cita
del van Antwerpen in 1830, geheel
nagebootst in tin. beschikbaar
heeft gesteld.
Miniatuurtjes
De door handwerklieden in vroeger
tijden vervaardigde tinnen minia
tuurfiguurtjes werden speciaal
voor vorsten, privé-collectioneurs
en militaire musea gemaakt en on
derscheiden zich duidelijk van de
figuiirtjes die men in vroeger jaren
in vele kinderkamers aantrof door
de grote zorg die is besteed aan zeer
kleine details betreffende het kos
tuum en de wapenuitrusting. De
tinnen soldaatjes werden vroeger
wel gebruikt om Jonge soldaten po
sitie te leren bepalen of om strate
gische troepenbewegingen tijdens
oorlogen vast te stellen. Uit middel
eeuwse boekillustraties blijkt dat
het spelen met driedimensionale
militaire figuren een zeer geliefde
bezigheid was. Vele vorsten en re
genten bezaten complete legers en
speelden hele veldslagen met deze
figuurtjes na.
In de 19e eeuw richtte de familie
Heinric.hsen in Neurenberg een fa
briekje op waarin tinnen speel
goedfiguren werden gemaakt Spe
ciaal voor Tsaar Nicolaas I. een
grote enthousiast op dit gebied.
werd door Heinrichsen een comple
te collectie van de verschillende
Russische garderegimenten ge
maakt. Bijna een eeuw lang ging de
fabriek in Neurenberg van vader op
zoon over. Na de eerste wereldoor
log begon men met het maken van
soldaten uit deze grimmige strijd in
de fabriek. Zo maakte men onder
andere troepen met gasmaskers en
vlammenwerkers, soldaten in rij
dend materieel enzovoort.
Tinnen tafelronde
In de twintiger jaren van deze eeuw
ontstond een sterk stijgende be
langstelling van verzamelaars voor
de tinnen figuren. In geheel Europa
werden verenigingen van collectio
neurs opgericht. Kort na de tweede
wereldoorlog werd in ons land de
stichting ter bevordering van de
toepassing van cultuurhistorische
tinnen figuren (de tinnen tafelron
de) opgericht.
Naast de verschillende kleine fa
briekjes van tinnen figuren, heb
ben talrijke verzamelaars hun ei
gen speciale series gemaakt. Te
genwoordig kan de verzamelaar de
keus maken uit ruim 100.000 mo
dellen, die variëren van de oertijd
tot aan de tweede wereldoorlog.
Het is vooral het Koninklijk Neder
lands Legermuseum in Leiden ge
weest dat in Nederland de interesse
voor deze tinnen soldaatjes sterk
heeft gestimuleerd. Drie jaar gele
den nam het museum het intiatief
om historische modelfiguren van
Nederlandse militairen te laten ver
vaardigen. De eerste twee figuren
een huzaar uit 1815 en een grena
dier uit 1830 werden aan prins
Bernhard aangeboden.
Antiekbeurs
Zowel de expositie der poppen als
die der tinnen soldaten vormen de
kunstzinnige omlijsting van de
eerste grote antiekbeurs die in
Amsterdam is georganiseerd door
de orde van handelaren in oude
kunst en antiquiteiten. Er nemen
22 antiquairs uit geheel Nederland
aan deel. De antiquiteiten, die het
publiek op de beurs kan kopen,
variëren van meubelen tot pre-
columbiaans. van zeevaartkundige
instrumenten tot griekse en ro-
melnse munten, van glas en
sculpturen tot antieke prenten, van
ikonen tot judaica, van wapens tot
barometers.
Niet zonder ophef is bij deze an
tiekbeurs medegedeeld, dat de or
ganisatoren zeer strenge algemene
garantiebepalingen aan deelne
mende antiquairs, leden van de or
de, hebben opgelegd, teneinde het
kopend publiek tegen malafide
praktijken te beschermen De ver
koper moet de koper de authentici
teit en/of datering van het aange
kochte object onvoorwaardelijk
garanderen, ook schriftelijk als de
koper daar prijs op stelt. Dit houdt
in dat bij in gebreken blijven de
verkoper de kooppenningen in zijn
geheel aan de koper moet terugbe
talen.
Een pre-Columbiaans beeld.
VLAAMSE
ANTWERPEN,
16DE EEUW
Genadestoel uit de Elzas, tweede helft 15de eeuw, gepolychromeerd notehout.
