Program tegen
militarisme
nog niet zeker
Anglicanen verdeeld over
toekomst Zuid-West Afrika
Uit de kerkbladen
Contactdagen ,,Arm en rijk"
Centraal comité wereldraad van kerken
Arubaan verdrinkt
Onze adressen:
criterium
Studenten zonder
kamers: dan
maar in een tent
R.k. kerk
kijkt te veel
naar zichzelf
VOORBIJGANGER!.
„Ondiplomatieke
eerlijkheid"
van prof. Smits
Schrik
Totaal verkeerd
MAANDAG 16 AUGUSTUS 1976
KERK/BINNENLAND
door L.M.P. Scholten
GENÊVE Wanneer de kerken verenigd in de wereldraad zullen
besluiten tot een program tegen het militarisme, zullen zij
daarbij zeker niet over één nacht eis zijn gegaan. Het is zelfs
meer en meer de vraag, of dit program er wel zal komen.
Er ligt een voorstel op de tafel van
het centraal comité, dat in Genève
vergadert, dat de commissie van de
kerken voor internationale zaken
(CCIAi in 1978 een beraad organi
seert, waarin de problemen rondom
net militarisme op een rijtje worden
gezet. Daarna kan dan een besluit
worden genomen over de instelling
van een anU-militarisme-program.
Het is echter niet uitgesloten, dat
het centraal comité nu het licht al op
rood zet.
Het zijn vooral de kerken in de derde
wereld, die voor dit program zijn. In
de westerse wereld geven sommigen
er de voorkeur aan, alle nadruk op de
vraag naar een „rechtvaardige en
duurzame samenleving" te leggen.
Dan komt het militarisme, ook zon
der apart program, wel aan de orde,
zeggen zij. De kerken in de commu
nistische landen hullen zich in een
veelbetekend stilzwijgen.
zicht krijgen op het verschijnsel mi
litarisme, zal de kerken nieuw
perspectief kunnen geven op hun
taak inzake de ontwapening, meent
de CCIA.
Dat ook?
Het beraad in 1978 moet duidelijk
heid geven over waarover men bezig
is. Wat is militarisme? Meestal
spreekt men van militarisme, wan
neer het militaire apparaat in een
staat domineert. Maar als in een
democratisch geregeerd land de mi
litaire kosten de economie beslis
send beïnvloeden, Is dat ook milita
risme? In sommige, pas onafhanke
lijk geworden, landen is het leger
het enige apparaat, dat voldoende
georganiseerd is om regeringsver
antwoordelijkheid te kunnen dra
gen. Moet men dan ook van milita
risme spreken?
Jarenlang
Nieuw type
De ontwapening heeft de we
reldraad. en speciaal de CCIA, al
jarenlang beziggehouden. De as
semblee vorig jaar in Nairobi noem
de de bewapeningswedloop „een van
de grootste schandalen en tragedies
van onze tijd". Sommige landen ge
ven meer dan de helft van hun bud
get uit aan militaire doeleinden.
Maar tegelijk kreeg het verschijnsel
„militarisme" en wat daarmee sa
menhangt in Nairobi nieuwe beteke
nis. De assemblee sprak zich uit voor
een anti-militarisme-program, naar
analogie van dat tegen het racisme.
Onderscheid
De CCIA werkte dat uit en meent,
dat er in de voorbereiding onder
scheid moet worden gemaakt tussen
ontwapening en militarisme, waar
bij de bestudering van het laatste
voorlopig voorrang moet krijgen.
Over ontwapening voeren de grote
mogendheden al vijftien jaar onder
handelingen met weinig of geen re
sultaat. Intussen verdubbelden de
kosten voor bewapening en blijft de
ontwikkeling van nog vreselijker
wapens doorgaan. Eerst wat meer
Staflid Julio de Santa Ana van de
wereldraad noemt verder het effect
van het militarisme op de geloof
waardigheid van de kerk, de vraag
hoe de kerken acties tegen het mili
tarisme kunnen steunen en de theo
logische bezinning op de vraag, wat
is macht, punten voor het bedoelde
beraad.
Met name in de derde wereld voelen
de kerken voor dit program, omdat
juist in Latijns-Amerika, Afrika en
Azië een nieuw type militaristische
regimes gegroeid is. Maar. aldus de
Santa Ana, dit is evengoed een pro
bleem dat de rijke landen aangaat,
want de wapenindustrieën daar zijn
de grootste steun voor deze regimes.
Van een verslaggever
VUGHT In de recreatiepias De
IJzeren Man te Vught is gisteren de
23-jarige Arubaan R. B. verdronken.
De man zou volgens de politie niet
te best hebben kunnen zwemmen.
Hij was daardoor in moeilijkheden
geraakt.
Helemaal rechts op deze foto een van de Nederlandse leden van het centraal comité (bestuur) van de
wereldraad van kerken: de gereformeerde predikante M. J. van der Veen-Schenkeveld uit Krimpen a.d.
IJssel. Verder van rechts naar links: rev. dr. Marion de Velder van de reformed church in Amerika, rev.
dr. Robert A. Wallace en mevrouw Pauline M. Webb.
LEUSDEN Aan het begin van het
komende seizoen organiseren de her
vormde kerk en de gereformeerde
kerken gezamenlijk twee landelijke
contactdagen onder het motto:
„Arm en rijk". Deze dagen zijn voor
al bedoeld voor leden van plaatselij
ke werkgroepen voor ontwikkelings
samenwerking en belangstellenden
uit de kringen van zendingscommis
sies en diakonieën.
De bedoeling is ervaringen uit te
wisselen over twee onderwerpen:
de verhouding tussen werkgroep
en gemeente:
de verhouding tussen problemen
in de derde wereld, en problemen
in onze eigen samenleving.
Velen hebben het gevoel dat allerlei
veranderingen die de laatste tijd op
gang kwamen vast lopen. Dat heeft
te maken met persoonlijke
weerstanden tegen grotere gelijk
heid. Maar het komt ook doordat de
samenleving weerbarstiger is dan ve
len dachten.
De armen in de wereld worden nog
steeds armer en de rijken nog steeds
rijker. Ook in ons land worden de
verschillen steeds groter, bijv. tussen
mensen die werk hebben en
werklozen.
Het is duidelijk dat streven naar een
rechtvaardiger samenleving bete
kent: niet alleen ginds, maar ook
hier moet veel veranderen. Hoe kun
nen we hier binnen de kerken aan
werken?
Dat is de centrale vraag op beide
dagen, waarvan opzet en thema ge
lijk zijn: zaterdag 28 augustus in
Zwolle en zaterdag 11 september in
's-Hertogenbosch.
Nadere inlichtingen bij: Sekreta-
riaat voor Ontwikkelingssamenwer
king, Postbus 2211, Leusden.
ADVERTENTIE
door Aldert Schipper
WINDHOEK In de Angli
caanse gemeenschap hier in
Namibië heeft zich een breuk
geopenbaard tussen de deken
van de kathedraal in Windhoek
dr. Murray Dell en de vicaris-
generaal van de kerk Ed Mor
row. Ed. Morrow is de man die
de leiding van de kerk in han
den heeft, sinds de bisschop
pen Winter en Wood het land
werden uitgezet.
De aanleiding tot het meningsver
schil is de brief die bisschop Collin
Winter gezonden heeft aan Dirk
Mudge, de leider van de blanke dele
gatie in de grondwetbesprekingen,
die in Windhoek aan de gang zijn en
die moeten leiden tot een min of
meer zelfstandig Namibië.
In zijn brief zegt bisschop Winter dat
Mudge. die mogelijk eerste premier
zal worden van Namibië, daarmee de
richting uitgaat van een bloedige
toekomst. Mudge geldt hier als een
„verligte" nationalist, die grote
moeite heeft met de verkramptes,
AMSTERDAM
Postbus 859.
Wibautstraat 131
Tet 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Postbus 948
Westblaak 9. Rotterdam
Tel 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101.
Parkstraat 22. Den Haag
Tel 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN
Postbus 3.
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel 05200-17030
die alles bij het oude willen laten en
hoogstens bereid zijn Zuid-West
Afrika te verdelen in elf thuislanden,
waarbij de blanken de meest aan
trekkelijke drie stukken zouden toe
vallen en Zuid-Afrika een dikke vin
ger in de pap zou houden.
Toch sateliet
Maar ook Mudge heeft wel toegege
ven dat volgens zijn toekomstvisie
de Zuidafrikaanse troepen in het
land zullen blijven om de grenzen in
het noorden te verdedigen. Zuid-
West Afrika zou dan toch een sate
liet van de republiek Zuid-Afrika
worden.
Daartegen verzet zich de Swapo. de
grootste bevrijdingsbeweging van
Namibië. Deze wil dat in het land
verkiezingen worden gehouden on
der toezicht van Verenigde Naties en
dat de Zuidafrikanen het land opge
ven. De kerken van Namibië zijn het
daarmee eens. omdat dit vermoede
lijk de enige geweldloze manier is om
Namibies bevolking te geven wat zij
van harte verlangt: zelfstandigheid
zonder Zuidafrikaanse inmenging.
De blanken hier voelen echter wel
wat voor voortgezette Zuidafrikaan
se aanwezigheid. Als gevolg hiervan
loopt er een scheidingslijn door de
Anglicaanse kerk (zoals ook tussen
de twee Lutherse kerken).
verkrampte politicus Eben van Zijl.
Hij zei dat besprekingen tussen men
sen in de Turnhalle en Swapoverte-
genwoordigers niet kan worden uit
gesloten en dat zulke besprekingen
tussen mensen wel eens nuttig zou
den kunnen zijn.
Geen zelfmoord
Volgens Mudge moeten de blanken
hier tegemoet komen aan de binnen-
en buitenlandse druk, alhoewel niet
van hen verlangd kan worden dat zij
zelfmoord plegen. Volgens Daniel
Tsjongarero die tegelijk persverte
genwoordiger is van de Evangelische
Lutherse kerk en van de Swapo, zou
den gesprekken kunnen leiden tot
wat gematigde Swapomensen al een
tijdje bepleiten: algemene geheime
verkiezingen en een twee kamersys
teem.
De eerste kamer zou dan het lichaam
zijn waar de traditionele stamleiders
in zitting hebben terwijl de tweede
kamer op democratische wijze tot
stand zou komen.
.1
mijn vulpotlood
voor rekenaars
en tekenaars.
Van een verslaggever
DEN BOSCH De actiegroep „In
de Kraeckeling" wil vandaag in Den
Bosch, al dan niet met toestemming
van het college van B. en W. een
tentenkamp opslaan. Het kamp is
bedoeld om voor een maand soelaas
te bieden aan studenten van de ho
gere beroepsopleidingen in Den
Bosch, die geen kamer kunnen vin
den. De woningnood voor studeren
den is in Den Bosch bijzonder
ernstig.
De actiegroep heeft voor het oprich
ten van een tentenkamp op acht
augustus een vergunning bij B. en
W. aangevraagd, maar het college
wil eerst advies van een aantal afde
lingen voor de vergunning wordt ge
geven. De huiszoekende studenten
denken aan een tentenkamp bij de
Zuiderpias of bij de Citadelkazerne.
In beide gevallen menen zij dat de
plaats rustig genoeg is om te stude
ren, terwijl er ook mogelijkheden
zijn voor sanitaire voorzieningen.
UTRECHT De beleidsinstanties
van de rk-kerk in Nederland houden
zich te veel bezig met binnenkerke
lijke zaken en te weinig met dingen,
die de mensen meer hebben bezigge
houden. Dit constateert dr. P. C. M.
J. Vriens secretaris-generaal van de
rk-kerkprovincie,, in het jaarverslag
van zijn secretariaat over 1975.
Wanneer een geloofsgemeenschap
een levende relatie onderhoudt met
de wereld, waarvan zij deel uit
maakt, dan zou zich dit aldus dr.
Vriens ook in de werkzaamheden
van de beheerscommissie en het se
cretariaat van de rk-kerkprovincie
duidelijk moeten manifesteren.
Maar dit is slechts ten dele het geval.
Evenzo heeft een op de toekomst
gericht beleid, een bezig zijn met
zaken, die betrekking hebben op ten-
denzen en ontwikkelingen in de
maatschappij, die zich reeds aan
kondigt en ongetwijfeld consequen
ties zullen gaan hebben ln de toe
komst, ook voor het kerkelijke leven
in Nederland, te weinig aandacht
gekregen, aldus dr. Vriens
Een soortgelijke klacht uit de
bisschoppelijke beheerscommissie,
waar zij in haar verslag over 1975
opmerkt, dat zij eigenlijk niet zijn
toegekomen aan problemen die een
omvangrijke bestudering en een ver
dere toekomst betreffen. De be
heerscommissie en het secretariaat
van de rk-kerkprovincie komen bij
hun arbeid deze meer fundamentele
problemen op het spoor, maar zij
slagen er nog niet in ze zo systema
tisch te ordenen, dat een verdere
behandeling bevorderd kan worden.
Een beleidsplan van de beheerscom
missie of van de bisschoppenconfe
rentie wordt daarom nodig geacht.
Met name denkt de bbk hier aan de
problemen, die voortkomen uit de
deconfessionalisering van grote in
stellingen (onderwijs, ge
zondheidszorg, communicatie, wel
zijnszorg, politieke organisaties).
VERSTAND EN HART
Jullie onverstandigen
begint eens te begrijpen
wat schranderheid
zou kunnen betekenen,
en jullie dwazen,
wat kennen met het hart is.
(Spreuken 8,5)
Er is een tijd geweest waarin
twee, verstand en hart, niet zeli
tegenover elkaar gesteld werdj
tin
CHl
ede
eke
sta
O]
;lu
V€
lig
di
•nd
gü
;ke<
ibe
'arii
he
keif
jndh
Een „verstandsmannetje" was
dominee die in zijn preek iets
een betoog poogde op te zetten,
die alleen maar z'n best deed om!
weten te komen wat er in de d<Lj
hem gekozen tekst stond. Al ga^
had zo'n man „geen kennis aan L,^
waarheid" en werd hij j
„excommuniceerd" nog voordat i
een kerkeraad aan te pas was geit*"'
men. Het zat hem twee voet te hcfe
was ook één van die geliefde steroatj
tiepen waarmee mensen geklassj pr<
ceerd werden. In deze spreuken Ijrgie
men verstand en hart beiden i i_~
hun trekken en zo hoort het ook.ji
een tijd van rationalisme mag Pas<
zeggen dat het hart argument^* r.
heeft die het verstand niet kefget
maar dat kan ook gemakkelijk «e™
eenzijdigheid leiden en een alibi vtëed
schaffen aan de schranderheid rfure
hier aan onverstandigen wordt aan v
bevolen. Veel christendom fr(er
wheelt op gezegden, kreten en leuzE^,,
die wel stichtelijk klinken en uit helcj
hart lijken te komen, maar die be
eens op hun verstandigheid zoud^—
kunnen worden beproefd. God hej
de rassen doen ontstaan. Dat zal v
waar zijn, maar of die rassen bij e
ontmoeting zoals wij die meemak)
gescheiden moeten blijven valt nt
gens uit het evangelie af te leiden!'
moet je verstand met je hart gebrt
ken en je hart verstandige taal lat
spreken. Zoiets zal het wel zijn. iLDI
'egtï
nd
(arti
Huk
ferwt
fitio
biste
fend.
lie.
d Hf
'fit
ak*
fcfflCll
hij hi
raakt
de wi
i 1
Ds. A. Groot
Op 71-jarige leeftijd is overleden
Haagse hervormde emeriti
ziekenhuispredikant A. Groot.
Groot begon als hulpprediker in
muiden-Oost en diende vervolgt
de hervormde gemeenten te Exmi
ra, te Oudeschoot (waar 1
woensdag wordt begraven, na et
rouwdienst in de Scheveningse OiLnn
de Kerk), te Spijk (Gr.), te Leeuwaj
den en te Scheveningen. Zijn ziekef j
huispastoraat legde hij officieel ne^
in 1970, toen hij met emeritaat gil
Ds. Groot was o.m. hoofdt
m
ïij
[>C
irige
ijk
iurc
nsi
jfja
stuurslid van het Ned. Herv. Vei
bond tot Kerkherstel (een voorni^
melijk confessioneel getinte orgajuerw
satie, welke zich in 1951 na het iLch
werking treden van de nieuwe kei p0
korde, ophief) en lid van de generalij
synode. Zijn verzameling cacteëeL j£l
was in de kring van liefhebber
befaamd.
-)<><
Dn
Voorzichtig
Open brief
In een open brief, die woensdag in de
Windhoek Advertiser stond, betuigt
deken Dell, vertegenwoordiger van
het blanke christendom, zijn aan
hankelijkheid aan Dirk Mudge. „Als
er iemand is die het niet verdiend
door bisschop Winter onder vuur te
worden genomen, dan bent u het
wel", schrijft de deken.
Volgens de vicaris-generaal Morrow,
die het geheel eens is met de bnef
van bisschop Winter, is het niet uit
gesloten dat de laatste wending in
Mudges opinie, veroorzaakt is door
de brief van bisschop Winter.
Mudge heeft in een jeugdbijeen-
komst van de Nationale partij ge
zegd dat het leventje dat de blanken
hier tot nog toe leiden, voorbij is.
Mudge verklaarde de oorlog aan de
Tsjongarero is echter erg voorzich
tig; „We zijn bereid te praten, zodra
Mudge de VN resolutie inzake Nami
bië aanvaardt. De guerrilla die nu op
een laag pitje in het noorden van
Namibië aan de gang is. noemt
Tsjongarero alleen maar van psycho
logische betekenis. Maar de bevol
king steunt de guerrillastrijders en
thousiast.
Al een paar maal stonden in de kran
ten hier berichten dat zeer aanzien
lijke beloningen uitgeloofd werden
aan verraders. Kennelijk tevergeefs,
want er wordt nu al weer ruim een
week gezocht naar een groepje van
iets meer dan een dozijn guerrilla
strijders in het noordelijk gelegen
Ovamboland.
De psychologische betekenis van de
guerrilla is tweeledig, want Tsjonga
rero beweert dat blanke kolonisten
bezig zijn langzaam Namibië te ver
laten. Op straat merk je echter nog
niets van spanning. Ook de rassen-
onlusten in Zuid-Afrika zelf hebben
hier geen navolging gevonden. Ieder
een houdt de adem in en kijkt naar
wat in Turnhalle besproken wordt.
„Kerk en wereld", het blad van de
vrijzinnige hervormden, is druk in de
weer met prof. dr. P. Smits (foto),
omdat deze zeventig jaar wordt en
met emeritaat gaat. Onder degenen
die de scheidende jubilaris geluk
wensen, is ook prof. dr H. Berkhof en
we geven hier het slot van diens
bijdrage door:
Om te beginnen heb ik zijn moed
bewonderd om zich bewust „links
vrijzinnig" te noemen in een tijd
waarin met dat etiket geen eer te
behalen viel. Die ondiplomatieke
eerlijkheid dreef hem tot allerlei ui
tingen die in brede kring weerstand
en verontwaardiging wekten. Die ui
tingen waren vaak onverhoedse aan
vallen op niet-doordachte, van el
kaar nageprate gedachtengangen.
Velen hebben zich over de „toon'
ervan beklaagd. Maar ik vrees dat
dat vaak gebeurde bij gebrek aan
betere argumenten. In de kerken
heeft men Smits de socioloog wel
aanvaard eh gebruikt, maar Smits
de theoloog niet. Hij zelf zal die
scheiding betreuren Ik kan haar be
grijpen. want de kerk kan m.i. Smits'
antwoorden niet bijvallen zonder
haar eigen wezen aan te tasten. Maar
de kerk kan evenmin zijn vragen van
zich afschudden zonder haar vertol
king aan de moderne wereld aan te
tasten. Ik denk dat de ambivalente
en inconsequente verhouding tussen
de Hervormde Kerk en Smits tot dit
grondprobleem te herleiden is.
Prof. dr. P. Smits
Wil ik hiermee aan onze emeriteren-
de jarige suggereren dat hij wel over
sociologie moet blijven schrijven,
maar niet meer over theologie? In
genen dele, Want juist met zijn theo
logie heeft hij een noodzakelijke her
bezinning en zuivering ingeleid. Mijn
enige wens is dan ook: dat hij ons
nog vele jaren met zijn ondiploma
tieke eerlijkheid mag dienen.
In Hervormd Nederland is ds M.
Groenenberg terug van vakantie:
Thuis komen van vakantie betekent
ook een stapel post vinden van aller
lei soort. Ik kan niet zeggen, dat ik
de post van de synode en de synoda
le organen het eerst open, maar op
een gegeven moment komt het er
toch van. En toen schrok ik. Ik hield
in mijn hand een fleurige kaart, die
ik met genoegen uit Zwitserland zou
hebben ontvangen. De Matterhorn
staat er stralend en fier op tegen een
helblauwe lucht en in aparte vier
kantjes er naast en er onder afbeel
dingen van alpenbloemen-edelweis
en alpenrozen en gentianen. Maar in
het uitgespaarde vierkantje midden
in stond afgedrukt: Ja amen ja op
Golgotha stierf Hij voor onze
zonden.
Ik geloofde mijn ogen niet. Het was
of ik krachtdadig hoorde vloeken. Ik
keek naar het begeleidende schrij
ven en het bleek van de Raad voor
Kerk en Ziekenzorg van onze kerk te
zijn. Er stond dat deze kaarten ge
schikt waren om aan zieken te ge
ven. Een pakje kostte maar 3,75
wat inderdaad geen geld is voor 25
stuks. De zieke kan naar de fleurige
kaart kijken, maar als hij goed kijkt,
zal het hem alleen maar verwarren.
De Matterhorn en Golgotha op een
en dezelfde kaart spreken toch niet
dezelfde taal?
Ik dacht dat zulke dingen in 1976
niet meer mogelijk waren, zeker niet
in de hervormde kerk. Maar tot mijn
schrik' ontdekte ik bij mijn thuis
komst dat er meer mogelijk is dan ik
ook maar in de verste verte kon
vermoeden. Je zou van zo'n kaart
ziek worden. En daarvoor hebben we
toch geen Raad voor Kerk en Zie
kenzorg?
In Waarheid en Eenheid, het blad
ALF
~|ksp
van de verontruste gereformeerd* d<
(verenigd in „Schrift en Getuigeni^aud
schrijft ds M. Vreugdenhil: jze
Maar de dringende vraag komt or*'?'
herroepelijk: Velen hebben totaP 11
verkeerde voorstelling van SchrT^
en Getuigenis en van Waarheid
Eenheid. Zoals ze ook een totajZ„.
verkeerde voorstelling hebben v£
de noodgemeenten. We kunnen ofl
niet aan de vraag ontkomen: Is hf~~"
misschien eigen schuld, dat zoveltf'-..
Waarheid en Eenheid en Schrift A*'
Getuigenis verkeerd, helemaal veL.-.
keerd zien? 'lU
Als ik de vraag stel. of het misschi%n i
eigen schuld is. wil ik de schuld vq0X
anderen niet voorbij zien. Hoeveioos
predikanten zijn er niet. die W. en
helemaal niet lezen en toch hun gfotp]
meenteleden waarschuwen voor dfet
..scheurmakersblad"? Heel onze g^^
schiedenis bewijst, dat wij nifette
scheuren willen. Wij willen tot hfcn t
uiterste de band met onze kerk&nn
bewaren en we hopen door de noo£n
gemeenten iets te kunnen doen vo4p.
de hereniging van allen, die de HeJ>rz'B
Jezus naar Zijn Woord dienen willet v
Maar velen vinden het veel erger ajwali
een predikant of wie dan ook voofeifdi
gaat in een noodgemeente dan da
een dominee meegaat met allerlf"—
afwijkingen van de Schrift als hé 0
goedpraten van homoseksualiteit
abortus zonder medische noodzaalj Bi
het niet zien of zeer verkleinen val on
de tegenstelling tussen Christgelod ns
en communisme, het gezag van God mi
woord aantasten enz. Schuld draaft ze
ook, dat men alleen maar citeert if m
andere bladen, wat in ons blad ter
onrechte is opgenomen of dat mej
woorden als onze kerken dreigen ti
worden...verdraait tot onze kerke)
zijn geworden.
