Tanzania moet hoog mikken, omdat het veel nodig heeft' Schokken in China om het half uur ,,Wapenverkopen aan Iran van nationaal belang" Politieke rei Evacuatie van Palestijns kamp begint vandaag Australië onderzoekt massamoord' over Soedan bemiddelt in Oost-Afrika Stassen for president" instorting brug in Wenen Kinderen weer naar school in Zuid-Afrika 16 DINSDAG 3 AUGUSTUS 1976 BUITENLAND TROUW/KWARTET 7 HONGKONG (Reuter. UPI. AP) - In China doen zich op het ogenblik bij na om het halve uur aardschokken voor. waarbij al een aantal reddings werkers om het leven is gekomen. Inmiddels gaat de massale vlucht van vrouwen en kinderen van vooral buitenlandse diplomaten uit Peking door. van de (rorige week had een uitslag van 8.2 op de schaal van Richter. I Gevreesd wordt dat deze deze kleine I schokken de inleiding vormen op I een zwaardere beving, dichter bij f Peking. Deze vrees heeft de buitenlanders I genoopt de stad te verlaten. Op het vliegveld van Peking is het uiterma te druk (foto's) en alle vluchten uit het gebied zijn volgeboekt. De voortdurende schokken hebben hun centrum in de industriestad Tangsjan. die vorige week bij de zwaarste aardbeving van de afgelo pen twaalf jaar grotendeels werd ver woest. Chinese autoriteiten vertel den diplomaten in Peking gisteren dat de afgelopen 48 uur zich 110 De eerste groep die gisteren vanuit schokken hebben voorgedaan met Peking in Hongkong aankwam be- een kracht van vier op de schaal van stond behalve uit drie Nederlanders Richter en vijftien met een kracht uit 52 Britten. 28 Australiërs, zes van vijf. De verwoestende aardschok Finnen en drie Noren. Nederlanders WASHINGTON (AP, UPI) Het Arperikaanse ministerie van buitenlandse zaken heeft gisteren de Amerikaanse wapenverkopen aan Iran verdedigd als zijnde in het nationale belang. Het noemde Iran een loyale bondgenoot van de Verenigde Staten. De Amerikaanse minister van bui tenlandse zaken Kissinger reist mor gen naar Teheran om de jaarverga dering van de Amerikaans-Iraanse economische commissie bij te wo nen. Zondag publiceerde de se naatscommissie voor buitenlandse betrekkingen een rapport, waarin onthuld werd dat president Richard Nixon de regering in het geheim opdracht gaf alle conventionele wa pens aan Iran te verkopen die dat land wilde. Daardoor ontstond er een enorme en voortdurende stroom van wapens die buiten de controle van het ministerie van defensie viel. Als gevolg van dat besluit van Nixon in juli 1972, aldus het rapport, ver kochten de Verenigde Staten aan Iran een arsenaal ter waarde van 10 miljard dollar (ca 27 miljard gulden). Volgens het rapport kon het Penta gon deze verkopen niet in het oog houden en tenslotte wees de voorma lige minister van defensie. James Schlesinger, in 1973 een geheime agent aan om er achter te komen wat er gaande was. Maar Schlesingers stap had een averechts effect. Vol gens het rapport werd zijn agent, Richard Hollock, adviseur van de Iraanse regering inzake Amerikaan- ,se wapens. „President Nixon deelde de Sjah tij dens zijn bezoek van mei 1972 per soonlijk mee dat de V.S de F14 of de F15 aan Iran zouden verkopen. Een daarop volgend memorandum van Nixon bracht zijn ambtenaren op de hoogte van dit besluit. Verklaard werd dat, over het algemeen, toe komstige besluiten over andere ver zoeken om conventionele wapens moesten worden gedaan door de re gering van Iran...." Het besluit opende niet alleen de deur voor grote toenemingen van de verkopen aan Iran, maar maakte de verkopen aan Iran los van het nor male besluitvormingsproces op de ministeries van buitenlandse zaken en defensie", aldus gaat het rapport verder. „Voorzover bekend is het besluit van mei 1972 nooit officieel herzien, zelfs ofschoon de grote stijging van de olieprijs in 1973 Iran in staat stelt veel meer te bestellen dan in 1972 werd verwacht." Volgens het rapport heeft Iran een gevarieerde militaire uitrusting no dig omdat het betrokken zou kun nen worden in oorlogen met de Sow- jet-Unie, Perzische-Golfstaten, Pa kistan of India. Maar, zo wordt ge zegd, de Iraanse wapenaankopen habben de capaciteit van het land overtroffen om deze te gebruiken en te onderhouden. Deze situatie heeft al sociaal- economische problemen geschapen. Bovendien ,,zou Amerikaans perso neel in Iran gegijzeld kunnen wor den". Het aantal Amerikaanse bur gers en militairen in Iran is van 16.000 in 1972 gestegen tot 24.000 en in 1980 kan het aantal 60.000 of nog meer zijn als het huidige tempo zich voortzet. Senator Humphrey die het rapport presenteerde zei dat Amerika de hulp onmogelijk kan staken of aan zienlijk verminderen zonder een ern stige crisis in de betrekkingen met Iran te veroorzaken. NAIROBI (Reuter, UPI) Oeganda heeft ingestemd met bemiddeling door Soedan in het conflict met Ke nia. Soedan heeft de twee landen voorgesteld rond de tafel te gaan zitten en hun geschil op te lossen in het belang van de Afrikaanse een heid, broederschap en stabiliteit. Kenia en Oeganda staan al lang op gespannen voet, maar de betrekkin gen kwamen op een dieptepunt door de Keniase steun aan de Israëlische actie op het vliegveld van Entebbe en Oegandese beschuldigingen dat Kenia een blokkade heeft ingesteld. In de Oegandese hoofdstad Kampa la heeft een militaire woordvoerder ontkend iets af te weten van de ar restatie van twee Britten, op be schuldiging van spionage. President Idi Amin heeft niet geantwoord op het verzoek van de Franse ambassa deur om een officieel onderzoek. WASHINGTON (UPI) Met nog veertien dagen te gaan voor de republikeinse partij conventie in Kansas City heeft zich een derde kandidaat aan gediend als alternatief voor president Ford en oud gouverneur Ronald Reagan van Californië. Het is de 69-jarige oud- gouvemeur van Minnesota. Harold Stassen, die toegaf dat zijn kansen op de kandidatuur uiterst laag dienen te worden aangeslagen. „Mocht ik de nominatie echter verwerven, dan ben ik ervan overtuigd dat ik de partij tot een eenheid kan smeden om haar in november naar een zege te kunnen voeren," zei Stassen. Er zijn republikeinse kringen die bang zijn dat de verwoede strijd tussen Ford en Reagan de „grand old party" zal splijten. Stassen gooide in 1948 en 1952 hoge ogen in de Republikeinse wedkamp en dong ook in late re verkiezingsjaren mee. zij het met veel minder succes. WENEN (AP, DPA, UPI, Reuter) Rond het raadsel van de „Reichs- bruecke", de Weense brug over de Donau, die zondag instortte en ten minste een mensenleven eiste, is zich een politieke kwestie aan het ontwik kelen. De Oostenrijkse regering zal zich vandaag tijdens een buitengewone zitting met het geval bezighouden. In Weense dagbladen werd kritiek geoefend op het feit, dat de brug niet meer dan eens per maand werd gecontroleerd De laatste inspectie was volgens de gemeentelijke auto riteiten, op 17 juli gebeurd. De pers sprak van „nonchalance", een „bla mage" en „lichtzinnigheid" bij de technische controle van de Weense bruggen. Het socialistische stadsbestuur wordt door de oppositionele raadsfractie van de OEVP verweten, dat men in juni van OEVP-zijde geopperde extra technische contro le als onnodig van de hand had gewezen. Burgemeester Leopold Gratz heeft een onderzoek toege zegd, waarbij „niemand zal worden gespaard". De resultaten van het onderzoek zullen „vanzelfsprekend" openbaar worden gemaakt. Het officiële onderzoek naar de bru- ginstorting wordt geleid door een viertal hoogleraren aan technische hogescholen in Oostenrijk. Een des kundige van het ministerie van volkshuisvesting meent dat het in storten van de Reichsbruecke moge lijk moet worden geweten aan de linker pijlers. Hij heeft daar een slechte betonkwaliteit en afsplinte- ringen geconstateerd Andere des kundigen hebben aan de wrakstukken van de Donau- brug ernstige roestvorming ontdekt en haarscheurtjes welke op metaal moeheid zouden duiden Voorts vond men gebarsten beton in een van de pijlers. BEIROER (AFP, AP, UPI, Reuter) Gisteren vochten linkse Libanezen en Palestijnen in het zuiden van Libanon nog met oprukkende Syrische troepen, maar de zoveelste wapenstilstand die men is overeengekomen neemt concrete vormen aan. Van daag begint de evacuatie van gewonden uit het door de echtse krachten belegerde Palestijnse vluchtelingenkamp Tel Al- Zataar onder de rook van Beiroet. Het begin van de evacuatie vandaag is gisteren bevestigd door Jean Hoe- fliger, vertegenwoordiger van het In ternationale Comité van het Rode Kruis in Libanon. Hij verklaarde dat de operatie om zeven uur 's morgens onze tijd zou beginnen. Daarvoor zullen negen vrachtauto's en twee personenwa gens worden ingezet. Het toezicht zal door Hoefliger persoonlijk worden uitgeoefend. Camille Chamoun, minister van Bin nenlandse Xaken en voorzitter van de rechtse Nationale Liberale Partij, sprak gisteren de hoop uit dat de evacuatie „een succes zal worden". Hiervan is Generaal Ghoheim, com mandant van de Arabische Vredes macht, naar zijn zeggen „voor de volle honderd procent overtuigd." De rechtse leiders stemden met de voorwaarden voor evacuatie van het kamp in op een bijeenkomst met Sabri al-Kholy, de bemiddelaar van de Arabische Liga. Kholy kreeg zelfs de handtekening van de comman dant van de „Behoeders van de Ce ders", een van de groeperingen die Tel al-Zaatar sinds juni onder vuur hielden. Geweld gaat door Men schat dat de evacuatie van de gewonden wier aantal werdt ge schat op 4.000 tussen de drie en vijf dagen zal duren. Het geweld gaat intussen door. Gisteren be richtten welingelichte kringen dat dr Chalil Salem, directeur-generaal van het Libanese ministerie van Fi nanciën, dood is teruggevonden. Sa lem was vrijdag in west-Beiroet ont voerd. Zijn lijk werd in de koffer ruimte van zijn auto aangetroffen. Gespeculeerd is dat de ontvoering werd uitgevoerd door extremisten die beoogden de rechtse krachten in west-Beiroet er zozeer schrik mee aan te jagen, dat zij zouden vluch ten. Salem was Grieks-orthodox. Marokko. Mauretanië en Bahrein hebben de Arabische Liga in Caïro gisteren laten weten dat zij geen troepen zullen bijdragen aan de Ara bische vredesmacht in Libanon. De macht teltomenteel 2.300 man, gele verd door Saoedi-Arabië, Soedan, Syrië en Libië. De rechtse krachten in Libanon heb ben gisteren officieel gevraagd om het vertrek van het Libische contin gent uit de Arabische vredesmacht, omdat dit partijdig zou zijn en zou vechten aan dé kant van de linkse Libanezen en Palestijnen. De rechtse partijen zullen een desbe treffend verzoek richten tot de se cretaris-generaal van de Arabische Liga. De Libanese president heeft voor morgen een ministerraadsvergade ring bijeengeroepen, zo berichtte gisteren het radiostation „De Stem van Libanon" van de rechtse Falan- gistische partij. JOHANNESBURG (AP. UPI) Kinderen in Soweto, het zwarte zwartsdeel van Johan nesburg waar zich anderhalve maand geleden ernstige onlus ten voordeden, zijn gisteren weer naar school gegaan. Op 22 juli waren de scholen al weer geopend, maar de lessen werden door het merendeel van de leerlingen geboycot. De terugkeer naar school volgde op een bijeenkomst van naar schatting drie duizend zwarten (op een totale inwonerstal van Soweto van ruim 1 miljoen), afgelopen zon dag. Zwarte leiders riepen daar de ouders op hun kinderen weer naar school te sturen. Het was de eerste massabijeenkomst die weer was toe gestaan na de ongeregeldheden in het zwarte stadsdeel. De rellen wer den veroorzaakt door een verschil van mening over het gebruik van Afrikaans op de scholen. De Zwarte leiders hebben verregaan de hervormingen en het terugtrek ken van de politie uit Soweto geëist. Tot de eisen zouden het erkennen van vakbonden voor negers behoren, verhoging van de lonen voor de zwar ten en beëindiging van de discrimi natie van de zwarte Afrikanen in zake werkgelegenheid. Verder zou een einde moeten komen aan de im migratie van blanken, omdat die werk doen dat ook door zwarten kan worden verricht, en moeten er meer vakscholen komen voor de zwarten. Naar verluidt zou een eisenpakket van de zwarten zijn voorgelegd aan minister van politie James Kruger. Daarin wordt verder gevraagd dat de regering afstapt van haar voorne men dat alle zwarten burgers moe ten worden van het thuisland (ban- tustan) waar zij vandaan komen en het recht willen hebben eigendom men te bezitten in blanke gebieden. Sinds de onlusten in Soweto (waarbij 176 mensen volgens de officiële cij fers om het leven kwamen) is het onrustig gebleven, niet alleen in So weto en andere zwarte wijken rond Zuidafrikaanse industriesteden. Er deden zich voortdurend ongere geldheden voor terwijl verscheidene scholen in brand werden gestoken. Beloning Volgens de politie in Soweto is een kleine groep verantwoordelijk voor het voortduren van de onrust en het verspreiden van valse geruchten. Er is een beloning van ongeveer vijftien honderd gulden uitgeloofd voor in lichtingen dié leiden tot hun arres tatie. De Zuidafrikaanse regering komt vandaag voor het eerst sinds een maand weer bijeen. Belangrijkste punten van gesprek zullen de onrust in de zwarte stadsdelen, de econo mische crisis door de dalende goudprijs en de dreigende staking van tienduizend mijnwerkers zijn. De kompels willen morgen het werk neerleggen om aan hun eisen voor een vijfdaagse werkweek kracht bij te zetten. door Nico Kussendrager Drie dagen op doorreis in Tan zania is te kort om een beeld te krijgen van de laatste ontwik kelingen in dit Oostafrikaanse land. Maar een aantal gesprek ken samen met de indrukken van twee voorgaande bezoeken zijn wel genoeg om een idee te krijgen an de hudige toestand. En dat leidt onvermijdelijk en niet verrassend tot de slotsom dat Tanzania's weg naar het socialisme inderdaad lang en moeilijk is. Het land van president Julius Nyere- re mag zich verheugen in de belang stelling en in de steun van velen in de rijke landen die zich bij de ont wikkelingen in de derde wereld be- trokkenvöelen. De politiek van Nye- rere berust op onafhankelijkheid, zelfvertrouwen en onderlinge samen werking. En dat zijn principes die aanspreken, maar op principes al léén kan geen staat worden gebouwd. Langzame ontwikkeling Tanzania ontwikkelt zich langzaam. De economische groei was vorig jaar 4,6 procent, vergeleken met 2,2 pro cent in het jaar daarvoor. Maar het tekort op de handelsbalans steeg van ruwweg 800 miljoen gulden tot één miljard (Tanzania voerde voor twee miljard gulden in en maar voor één miljard uit). Door het goede weer en de grote nadruk die op de landbouw werd gelegd steeg de voedselproduktie, maar de opbren gst van de handelsgewassen (sisal, katoen, tabak, cashewnoten) bleef ver achter. En daar is Tanzania voor een goed deel van zijn uitvoerin- komsten afhankelijk. De industrie gaf geen eenduidig beeld (een hogere produktie van schoenen en banden, een lagere van aluminium, cement en bijvoorbeeld ook sisaltouw), ter wijl de mijnbouw een fikse achte ruitgang te zien gaf (26,4 procent). De reserves van Tanzania zijn tot het barre minimum gezakt (niet meer dan een paar weken invoer waarde) en bij het buitenland staat het voor rond twee miljard gulden in het krijt. Vorig jaar maakte presi dent Nyerere twee succesvolle rei zen naar Europa voor extra steun. Tanzania is niet wars van ontwikke lingshulp (het kün ook niet zonder), maar deze mag niet ten kosten gaan van de eigen onafhankelijkheid en van het gevoerde ontwikkelingsbe leid. Derde vijfjarenplan De geldbehoefte van Tanzania zal nog toenemen door de uitvoering van het derde vijfjarenplan. Dat plan werd vorig jaar uitgesteld van wege de slechte economische situa tie. Bij de bekendmaking van zijr) begroting dit jaar kondigde minister van financiën Amir Jamal aan dat het nu in werking zal treden „De slechte economische situatie zal nog wel enige tijd blijven. Juist in zulke moeilijke tijden hebben we een goed en afdoende plan nodig dat onze doelstellingen duidelijk maakt". In het vijfjarenplan wordt nadruk gelegd op kapitaalgoederen als ce ment, zaaghout, staal, papier maar ook fietsen Nadeel is dat deze kapi taalintensieve industrieën door gaans weinig bijdragen tot de werkgelegenheid Daarnaast wordt een accent gelegd op consumptie goederen (kleding, zeep). Verder op het oprichten van kleine bedrijven voor het makeii van reserve onderdelen die nu vaak met vertra ging en tegen hoge kosten moeten worden ingevoerd en bedrijven die snel produktief kunnen zijn. Tenslotte is het niet verrassend dat veel aandacht wordt besteed aan een vergroting van de landbou- wopbrengsten (zowel van voedsel- als van handelsgewassen). Op de opmerking dat de plannen van de Tanzaniaanse regering erg ambitieus zijn haalt regionaal ont- wikkelingshoofd Semkiwa (in de noordelijke stad Moshi), de schou ders op: „Tanzania moet wel hoog mikken omdat het veel nodig heeft". Oorzaken stremming De oorzaken van de stremming in de economische ontwikkeling lijken een mengsel van schijnbaar onont koombare kenmerken van derde we reldlanden en socialistische samen levingen. Een grote afhankelijkheid van de internationale economische ontwikkeling is één van die kenmer ken. In Tanzania kwam de we reldwijde teruggang hard aan (het was overigens het eerste ontwikke lingsland dat de olielanden gispte voor de verviervoudiging van de olieprijzen). Andere kenmerken zijn een gebrek aan scholing door nog onvoldoende opleidingsmogelijkhe den (wat zich wreekt op over heidsposten en in een groot aantal ondernemingen) en in sommige ge vallen door een gebrek aan inzet.) Ook een sterk uitdijend ambtenare napparaat en een verstikkende bu reaucratisering remmen de ontwik keling van het land af. Minister Ja- mal hekelde dat in zijn begrotings toespraak en zo'n tienduizend ambtenaren waren eerder ontsla gen. Ook is paal en perk gesteld aan de buitensporige uitgaven bij de overheid en bij staatsbedrijven. Bij alle hindernissen komt in Tanza nia de snelle verhuizing van miljoe nen mensen naar nieuwe, centrale dorpen (ujamaa-dorpen). Daarin wordt geprobeerd onderlinge sa menwerking die van oudsher be stond tussen familieleden nieuw le ven in te blazen (ujamaa betekent zoveel als familieband; het was voor familieleden gebruik elkaar bij te staan in tijden van tegenslag) Ujamaa-dorpen Opzet van president Nyerere was Tanzaniaanse boeren uit hun kleine dorpen te laten verhuizen naar nieu we, grotere ujamaadorpen. waar door onderlinge samenwerking, ge meenschappelijk grondbezit en ge meenschappelijke produktie de landbouwopbrengsten zouden kun nen worden vergroot. Bovendien kan in deze grotere dorpen veel meer worden gedaan aan scholen, ziekenhuizen, infrastructuur (we gen, water). Vooralsnog heeft de ujamaa- ontwikkeling geen stormachtige groei van de landbouwopbrengsten te zien gegeven. Daarvoor zijn ver schillende oorzaken de ujamaador pen liggen niet altijd even gunstig, verhuizingen hebben kwaad bloed gezet, samenwerking tussen dorpe lingen blijkt iets heel anders te zijn dan samenwerking tussen familiele den, meer produceren betekent voor de boer lang niet altijd een hoger inkomen. Bovendien zijn veel van de nieuwe centrale dorpen nog lang geen ujamaadorpen. Ontwikke- lingshoofd Semkiwa zwakt de doelstelling dan ook wat af: „Uja- Een coöperatieve winkel in Tanzania maa is een vorm van georganiseerde landbouw". Handelscöperaties De ujamaa-dorpen hebben sinds kort ook de afzet van hun produkten in handen. De handelscoöperaties die zich daarmee bezig hielden zijn door de regering aan banden gelegd. Door de Tanzaniaanse pers worden ze gebrandmerkt als „uitbuiters", niet beter dan de kapitalistische in stellingen waarvoor ze in de plaats waren gekomen. De coöperaties wa ren aanvankelijk opgezet om het zakenleven ten dele buitenspel te zetten. Zakenlieden worden in Tan zania gezien als „profiteurs", die niets toevoegen aan de waarde van 't produkt. Maar de coöperaties groeiden uit tot ondernemingen die overwinst in ei gen zak staken en waar de bureau cratie welig tierde. De ujamaa dorpen hadden steeds minder, pro- CANBERRA (Reuter) De Australische minister van defensie James Killen heeft een onderzoek gelast naar een beschuldiging dat Australische militairen zich in 1970 in Vietnam hebben schuldig gemaakt aan een massamoord op burgers. De beschuldiging is afkomstig van het Labour-parlementslid Jim Cairns, die in de vorige regering Whitlam vice-premier was. Caims vertelde zondag, bij zijn terugkeer van een veertiendaags bezoek aan Vietnam, dat Australische militairen in juli 1970 een moordpartij hebben aangericht in het Zuidvietnamese dorp Hua Long. Dat dorp ligt in de toenmalige provincie Phuc Tuy die na de omwenteling werd herdoopt tot Dong Nai. In Hua Long zouden 27, ongewapen de mannen, vrouwen en kinderen, door de Australiërs zijn neergeknald. Cairns zegt dat hem dit is verteld door twee boeren uit de naaste om geving, die hem ook de graven der slachtoffers hebben aangewezen. Het geval doet denken aan de affaire „My Lai", het Zuidvietnamese dorp dat door een Amerikaanse legereen heid werd uitgemoord. Dit schan daal heeft in de Verenigde Staten indertijd geleid tot de veroordeling van de commanderende officier, lui tenant Calley. „Geslaagde operatie" Op een persconferentie in Canberra zei minister Killen maandag dat hij Cairns bewering zal laten natrekken Het had er naar zijn zeggen echter de schijn van dat Cairns doelde op „een van de meest geslaagde operaties" van het Australische Vletnam-leger. Kolonel Keith O'Neill, die de opera tie bij Hua Long leidde, zei dat Cairns naar zijn mening het slachtof fer is geworden van de „Vietnamese propagandamachine. Het dorp Hua Long werd volgens O'Neill gebruikt door guerrillastrijders van de Viet- cong, die er hun voorraad kwamen aanvullen. De Australische troepen zouden op 11 augustus 1970 een con tingent Vietcong-strijders in een hin derlaag hebben gelokt. Bij die aktie zouden 19 Vietcong-soldaten zijn ge sneuveld en 10 anderen krijgsgevan gen zijn gemaakt. Eén van O'Neills soldaten zei even eens dat Cairns het „volkomen mis" heeft. De man, John Denison, vertel de dat hij zich het incident nog heel goed kan herinneren en dat er bij de Vietcong-soldaten ook enkele vrou wen en kinderen waren. 1 fijt van de coöperatieve instellingen en hebben nu dus zelf het heft in handen gekregen. Maar de vraag is of ze daarvoor de kennis en de in vloed bezitten en velen vrezen dat het experiment zal mislukken Uitvloeisel van de idee dat hande laars geen economische inbreng hebben is ook de beslissing dat win kels bij staatsbedrijven en in uja maadorpen moeten plaats maken voor coöperaties. Aanvankelijk was het de bedoeling dat die overgang vrijwel van de ene op de andere dag zou plaatsvinden, maar nu is beslo ten dat dat geleidelijk zal gebeuren. Zo zoekt Tanzania tastend zijn weg en de oordelen zijn verschillend. Een Nederlandse ontwikkelingswerker zei me cynisch: „Ze hebben het steeds over het verdelen van de koek. maar ze hebben niet in de gaten dat er geen koek is" Een Tanzaniaanse student had meer ver trouwen: „Op het ogenblik mag het dan slecht gaan, op de lange duur biedt het Tanzaniaanse ontwikke lingsbeleid de beste vooruit zichten".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 7