Indonesische kerken
zoeken kalm hun weg
I
ui
Onafhankelijke kerk willen
bij de Zuidafrikaanse raad
Vandaag.
Onze adressen:
Inschrijfgeld
woning
niet elk jaar weer
opnieuw betalen
Vaarbewijs voor binnenschippers verplicht
Man verongelukt
Moskouse priesters
gewaarschuwd
Bouwplannen voor
kerken in de DDR
Beraad over rechten
van de mens
Zweden iets
kerkser
VOORBIJGANG»
DINSDAG 20 JULI 1976
KERK/BINNENLAND
TROUW/KWAR-
!DAG
door dr. A. H. van den Heuvel
De achtste Sidang Raya (assemblee) van de Raad van Kerken in Indonesië zit er weer op. Zeshonderd
gedelegeerden van 48 kerken uit het gehele eilandenrijk waren 12 dagen bijeen om het thema „Jezus Christus
bevrijdt en vereent'' te bespreken en op het kerkelijk leven in Indonesië te betrekken. De r.k. kerk had
waarnemers gestuurd en werd in het begin door Yustinus kardinaal Darmoyuwonozelf vertegenwoordigd. Maar
lidmaatschap van de Raad van Kerken zit er daar nog niet in!
Ik ben nooit zo duidelijk ge
confronteerd met de onwaarschijn
lijke veelvormigheid van het land
als op de culturele avond, waar
Studenten van een universiteit hun
culturele schatten toonden: een
krijgsdans uit Irian Jaya en een
liefdesdans uit Madura, een
rijstdans uit Toradjaland en een
kerkkoor van Ambon: er liggen
eeuwen en hele culturen tussen. De
kerken zijn niet minder verschei
den: straatarme kerken zoals die
van Zuid-Sulawessi. (de GKST)
steken vreemd af bij de Chinese
Kerk op Java fde GKI) En tussen
die twee liggen ook werelden. Wel
lijken de ledenkerken van de Raad
van Kerken (DGI) confessioneel
sterk op elkaar. Daarin verschillen
ze weer zeer van de Nederlandse-
Maar waar de leer vereent, scheidt
de cultuur. Zo is er altijd wel wat
dat de eenheid tegenhoudt.
Mislukking?
Het was voor buitenlanders (vooral
voor diegenen van ons die geen
Indonesisch kennen) buitenge
woon moeilijk om deze assemblee
op waarde te schatten. Iedereen
was het er na afloop wel over eens
dat er weinig of geen nieuws uit
was gekomen. Noch over de een
heid, noch over het ontwikkelings
werk, noch over communicatie wer
den dingen gezegd en geschreven
die we niet al wisten. Er werden
voorzichtige dingen gezegd over de
relatie tot de overheid: er werd te
gen de corruptie en vóór een
rechtvaardige behandeling van de
politieke gevangenen gepleit.
In algemene termen werd het ei-
genrechtelijk karakter van de kerk
beklemtoond; er waren hints in de
discussie van frustratie met de ge
ringe vrijheid, de uiterst onduide
lijke rol van het buitenlands kapi
taal. maar in de meeste documen
ten werd erg veel verwezen naar de
documenten van eerdere studie
conferenties en ander bestaand
materiaal dat nu door de as
semblee werd geëcht: een Sidang
Raya dus die het beleid van de
afgelopen periode goedkeurde
Een mislukking dus? Had ik geen
Indonesische vrienden gehad, die
mij iedere dag wezen op gebeurte
nissen en voorvallen die ik hele-
jnaal niet had gezien, dan zou ik
met een gevoel van teleurstelling
zijn teruggekomen. Ik zou
hoogstens een voor mij direct waar
neembare onrust bij jongeren en
vrouwen hebben benadrukt, die er
was en die beloften inhoudt voor de
toekomst.
Verbod
Ik zou misschien mijn frustatie
hebben bedekt door te wijzen op de
eminente inleiding over het thema
door prof. dr. Abineno, dr. T. B.
Simatupang en dr. S. Nababan.
Maar mijn Indonesische vrienden
lieten mij nog heel andere dingen
zien. Hoe zag de sidang raya er uit
door een (van de vele) Indonesische
brilden)?
De assemblee werd geopend door
de Indonesische president. Su
harto, met een nogal saaie rede.
vonden de Westerlingen. Hoogst in
teressant, zeiden mijn Indone
sische vrienden, omdat hij geen re
de hield zoals men van hem ver
wacht: het openingsverhaal waar
van niet afgeweken mag worden.
Voor dit soort speeches heeft het
Indonesisch zelfs een speciaal
woord gecreëerd: het toonzettend
verhaal. Dat het achterwege bleef
voor eigen zekerheid, een onver
wachte mogelijkheid ter zelfver
werkelijking voor degenen die klei
ne druppeltjes vrijheid weten te
waarderen.
Jawel, zeiden de Westerlingen,
maar Suharto dreigde wél. Voor
vrijheid van godsdienstige propa
ganda bleek hij niet te zijn en aan
het eind van zijn rede meende hij
toch dat de buitenlandse hulpgel
den eigenlijk allemaal via de Indo
nesische regering zouden moeten
lopen?
Neen, zeiden mijn Indonesische
vrienden, jullie hebben niet goed
geluisterd. Suharto heeft nu juist
impliciet de eis van de mohamme
daanse minderheid afgewezen om
christenzending en evangelisatie te
verbieden; hij pleitte integendeel
voor een dialoog tussen de
godsdienstige groepen. En wij zijn
daar voor als het tenminste op alle
niveaus en niet alleen centraal ge
beurt. Wat registratie van buiten
landse fondsen betreft, ook daar
gebruikte de president zulke voor
zichtige woorden, dat wij er eerder
een matiging van mohammedaan
se eisen in hoorden dan een toege
ven aan zulke geluiden.
Democratie
Wat we ook van de Indonesiërs
moesten leren was het belang van
voor ons buitenlanders erg verve
lende discussies. Het debat over de
contributie van de DGI bijvoor
beeld. Teon ik mijn verveling
luchtte tegen een van de kerklei
ders, lachte hij fijntjes en zei: waar
betaat dat nog in dit land dat men
sen zo hun eigen organisatie gestal
te kunnen geven? En inderdaad, in
een land waarin burgerlijke vrijhe
den een luxe zijn, die de overheid
zich nauwelijks meent te kunnen
veroorloven, zijn dit soort oefenin
gen in democratie een groot goed.
Dat gold ook voor het kiezen van
de leidersploeg voor de komende
vier jaren, een feit dat de as
semblee in sterke mate bepaalde.
De DGI wordt vaak verweten een
combinatie van elitisme en centra
lisme voor te staan. Iets daarvan
zal wel waar zijn, maar het is wel
allemaal erg begrijpelijk. De DGI
brengt inderdaad het beste talent
van de kerken in Indonesië samen
en de meesten daarvan wonen in of
rond Jakarta. Daarbij komt nog
dat het Batak-element erg sterk is
en wie ook maar iets van Indonesië
begrijpt, weet van de bekwaam
heid maar ook van;het onverzette
lijke doorzettingsvermogen van
dat volk.
Een van de
voorzitters van
de Indone
sische raad van
kerken, oud-
generaal T. B.
Simatupang.
Weg
Aan het begin van de sidang raya
werd ons dan ook allerwege verteld
dat het huidige leidersteam wel zou
worden weggestuurd. Toch werd
door een zeer zorgvuldig werkend
nominatiecomité de hele huidige
ploeg van leiders herkozen: prof.
Abineno als algemeen voorzitter,
dr. Nababan als secretaris
generaal. dr F. B. Simatupang als
één van de voorzitters.
Er was alleen verandering bij de
andere leden van het Uitvoerend
Comité. Daar komen meer mensen
van elders bij. Waarom? Vroegen
wij aan de Indonesiërs. De
antwoorden waren vrij prcies: a)
omdat de huidige ploeg de beste is
die we kunnen vinden; b) omdat
met verkiezingen voor de deur wij
zowel kracht als continuïteit nodig
hebben; c) omdat er geen echte
alternatieven zijn en d) omdat wij
inhoudelijk een continuering van
het beleid willen.
Welk beleid?
Het beleid van de kerken samen in
de DGI is gedeeltelijk op werkelijk
heid en gedeeltelijk op wensen ge
bouwd. De Indonesische kerken
kunnen niet zonder een instrument
naar de overheid toe. De afstand
tussen regeringsbesluiten en wat er
in provincies en dessa's gebeurt is
zo groot, dat een voortdurende
waakzaamheid van de kerken ge
boden is. Dat geldt ook voor de
coördinatie van het christelijk on
derwijs, de buitenlandse en binnen
landse hulpverlening en de stem
van de Indonesische kerken naar
buiten toe. Bovendien is het van
levensbelang, dat de Indonesische
kerken onderling kunnen spreken,
klagen, plannen maken en elkaar
behulpzaam zijn. Dat is de realiteit
en voldoende bstaansgrond voor de
DGI.
Maar plannen zijn ook deel van het
beleid. En daar is er meer van dan
wat er aan reële samenwerking al
bestaat. Alle kerken met de DGI
dromen van een betere communi
catie tussen top en basis. Dat doen
wij in de Nederlandse kerken na
tuurlijk ook, maar de communica
tie-problemen in Indonesië zijn èn
door de afstanden èn door de ver
schillen in niveau zó enorm, dat er
wel veel kritiek is op de situatie
maar nauwelijks een alternatief.
.Ook in deze assemblee werd
hartstochtelijk gepleit voor meer
communicatie, voor oecumene van
onderop, voor een raad van kerken
die werkelijk van de kerken is,
maar ik ben bang, dat het daarbij
meer om een algemeen gedeeld ver
langen gaat dan om een alternatief
beleid.
In de kleine speelruimte die de
Indonesische christen-arbeid heeft,
proberen de kerken in de wereld te
staan. De problemen.van het land
zijn hün problemen. De armoede is
hun armoede en een kerk die deze
niet bestrijdt is geen kerk die zich
naar Christus kan noemen.
De grote buitenlandse onderne
mingen die de grondstoffen
wegvreten, de zeeën leeg vissen,
bossen razendsnel wegkappen zijn
ook de machten waarmede de kerk
worstelt. Indonesische burgers
hebben onduidelijke gevoelens ten
opzichte van deze buitenlandse
macht; de kerken voelen dat dub
bel. Hoe conservatiever de kerken
des te weerlozer staan ze in deze
vragen; hoe gedurfder de kerk ze
opneemt des te knellender wordl
het kleine stukje vrijheid dat ze
hebben.
Hoe verder?
De assemblee gaf het nieuwe
centrale comité, waarin beleidsver-
tegenwoordigers van alle kerken
eenmaal per jaar bijeenkomen een
aantal opdrachten mee die de
omtrekken laten zien van een be
leid op de toekomst gericht. Voor
op staat daarbij dat de opvatting
van de eenheid van de Indone
sische kerken moet worden ver
diept en versterkt. Men zoekt naar
een vorm waarin centralisatie
wordt vermeden, eigen identiteit
bewaard en gezamenlijke vragen
toch gezamenlijk kunnen worden
aangepakt. Ook in de laatste jaren
heeft de DGI daartoe aanzetten
gegeven. De assemblee wilde meer.
In de tweede plaats moet de toerus
ting van de gemeente worden ver
sterkt.
Die toerusting dient er hier alleen
toe het geestelijk gehalte van de
kerk te versterken maar ook om
van de gemeente een centrum te
maken waar eenvoudige ge
zondheidszorg, landbouwverbete-
ring en algemene levenspeilsverbe
tering getuigt van nieuw leven.
Ook nu al zijn vele christelijke ge
meenten in Indonesië voorbeelden
van zulke centra. Ik denk b.v. dat
er nergens zoveel werk voor ex-
politieke gevangenen en families
van deze mensen wordt gedaan als
in de kerken. Maar er is ook veel
gemeenteleven dat erg traditioneel
is en voor het menselijk oog weinig
hoop biedt voor de toekomst. De
Sidang Raya had allerlei ideeën
maar nog niet in zo'n vorm dat het
meteen kan worden toegepast. Het
nieuwe centrale comité zal er de
handen aan vol hebben.
Zorg en hoop
In de derde plaats moeten de ker
ken in Indonesië hun relatie met de
overweldigende, vaak vijandige
omgeving in eigen land nieuw door
denken. Om vanuit Nederland
daarbij wijze raad of goedbedoelde
opdrachten te geven is onzin. De
speelruimte, de omgeving, de
vraagstelling en de mogelijkheden
van de kerken daar zijn volstrekt
anders. Alleen de opdracht is het
zelfde: gemeenschap te zijn van
Jezus van Nazareth die wij als Heer
erkennen. Dat betekent deel heb
ben aan het lijden van de wereld,
ook aan de armoede, de onvrijheid
van de Indonesische maatschappij.
Het betekent ook: al leven vanuit
de verwachting, neen zeggen (en
doen) tegen het nieuwe materialis
me, de rijkdom van de bovenlaag;
het betekent zichtbare en kostbare
solidariteit met hen die in Indone
sië onrecht lijden. Het betekent
plannen maken voor een betere
toekomst en geduldig doorwerken
aan kleine tekenen van hoop.
De Indonesiërs zijn bereid deze weg
naar de toekomst te gaan in nauwe
samenwerking met zusterkerken in
het buitenland, mits de verhouding
er een is van echte gelijkwaardig
heid. De discussies met hervormde
en gereformeerde delegaties, vorig
jaar in Tangmentoe, Nairobi en Ne
derland gevoerd, worden daarbij
als positief ervaren. Onze aanwe
zigheid tot het bittere einde van
deze uiterst praatgrage Sidang
Raya werd ook op prijs gesteld.
In deze tientallen gesprekken met
kerkelijke afgevaardigden, trof mij
vooral dat de vrouwen en de jonge
ren heel heldere ideeën hadden
over hun geloof en over de nodige
levensstijl. De mannen, die de gro
te verantwoordelijkheid dragen,
hebben vaak meer zorgen dan
hoop. Dat is niet zo erg als ze dan
maar wel weten hoe hun vrouwelij
ke collega's en de jongeren kansen
krijgen om werkelijk de toekomst
mede te bepalen.
(Dr. A. H. van den Heuvel, is secre
taris-generaal van de Nederlandse
Hervormde Kerk.)
UIT
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859. Amsterdam.
BIJ publlkatie wordt de naam van
de schrijver vermeld.
VAN LEZERS -
Turkse christenen
Het is verheugend dat James Dor-
sey in de krant van 14 juli de aan
dacht heeft gevestigd op het beleid
van de Nederlandse overheid, en wel
inzonderheid van staatssecretaris
Zeevalking, met betrekking tot
Turkse christenen aan wie de toe
gang tot Nederland geweigerd
wordt.
Ons alnd heeft van oudsher de naam
gastvrij te zijn ten opzichte van mis-
deelden en vervolgden, denk maar
eens de hulp aan joden door Neder
landers ln de Tweede Wereldoorlog.
Door de taktlek van de heer Zeeval-
king toe te passen is Nederland be
zig die goede naam te verliezen.
Rotterdam J. H. de BoerSchimdt
Holisme
Wat ds Granger Westberg met zijn
gemeente in het holistisch ge
zondheidscentrum doet, lijkt veel
op wat er in ons land en buiten onze
grenzen in Europa gebeurt in de
diensten van genezing. In deze
diensten wil men ook graag samen
werken met gelovige artsen, psychi
aters. psychologen en psychothera
peuten. Als sociaal psychiatrisch
verpleegkundige is het mijn harte-
wens dat deze samenwerking spoe
dig wordt verwezenlijkt.
Alphen a. d. RijnJ. A. A. Mooij
Burgemeesters
Goed voorbeeld doet goed volgen.
Hartelijk dank burgemeesters van
Amsterdam, Rotterdam en Den
Haag voor uw besluit, dat u verho
gingen van augustus 1975 en januari
1976 niet aanvaardt. Wij, als gepensi
oneerde ambtenaren zouden zo'n
zelfde besluit moeten nemen. Wie wil
daarvoor het initiatief nemen? Als
wij allemaal de loonstop aanvaar
den. zouden wij Rusland misschien
buiten onze grenzen houden.
Van een onzer redacteuren
VEREENIGING Nog deze maand zal de Zuidafrikaanse raad van kerken op zijn vergadering in
Hammanskraal beslissen over het lidmaatschap van de raad van een van de grootste groepen van
onafhankelijke kerken, de Reformed Independent African Churches' Association (RICA). De
RICA heeft op haar jaarvergadering in Vereenlging gekozen voor dat lidmaatschap, omdat zij
samenwerking zoekt met andere zwarten. Het besluit viel unaniem.
Waddinxveen
S.H.Broer
AMSTERDAM
Postbus 859.
Wibautstraat 131
Tel 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT
Postbus 948.
Westblaak 9. Rotterdam
Tel 010-115588
DEN HAAG/LE1DEN
Postbus 101.
Parkstraat 22. Den Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN:
Postbus 3.
Melkmarkt 56, Zwolle
Tel 05200-17030
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Staatssecretaris Van
Dam (volkshuisvesting) vindt het. in
het kader van de huisvesting van
alleenstaanden en tweeper
soonshuishoudens, onjuist dat elk
jaar opnieuw inschrijfgeld wordt ge
vraagd. Ook als men een aangebo
den woning heeft geweigerd, moet
men in sommige gemeenten op
nieuw inschrijfgeld betalen.
Staatssecretaris Van Dam schrijft
in antwoord op vragen van het
Tweede Kamerlid Kombrink
(PvdA), dat hij de gemeenten op de
hoogte zal stellen van zijn
standpunt, dat hij een dergelijke
handelwijze onjuist vindt.
Het Kamerlid had ook gevraagd of
de gemeenten ook de burgerlijke
staat van de woningzoekenden (al of
niet gehuwd) in aanmerking mogen
nemen bij de toewijzing van een
woning Sommige gemeenten stel
len het gehuwd zijn namelijk als
voorwaarde naast de economische
binding aan de gemeertte. Ook dit
vindt de bewindsman onaan
vaardbaar In een circulaire zal Van
Dam de gemeenten van een en an
der op de hoogte brengen.
De RICA vertegenwoordigt onge
veer 600 zwarte kerken. De onafhan
kelijke kerken worden zo genoemd
omdat zij ln het verleden niets te
maken wilden hebben met de blanke
of multiraciale kerken van westerse
makelij. Er zijn er in het geheel onge
veer vierduizend ln Zuid-Afrika. Er
zijn zeven associaties van onafhan
kelijke kerken, waarvan de AICA de
grootste is. De RICA is de op een na
omvangrijkste.
Georiënteerd
Het besluit van de RICA is van be
lang, omdat deze groep van alle asso
ciaties nog het meest georiënteerd
was od de blanke Nederduitse Gere
formeerde Kerk. de NGKerk. Deze is
geen lid van de raad van kerken. Het
besluit van de RICA dat lidmaat
schap wel aan te vragen kan daarom
als een vorm van desertie worden
gezien. Hoewel de RICA niet de
grootste is van de zeven associaties,
wordt zij wel algemeen gezien als de ArffUIÏient
belangrijkste en best georgani- 6
seerde.
miljoen leden van onafhankelijke
christelijke kerken te verenigen. Dit
streven wordt sterk gestimuleerd
vanuit de raad van kerken en door
het christelijke instituut van dr Bey
ers Naudé.
De leider van de RICA, bisschop
Isaac Mokoena, speelde een
doorslaggevende rol bij de
totstandkoming van de opleidings
school van de onafhankelijke ker
ken, vorig jaar. De RICA werkt nu
aan een plan alle zeven associaties
bijeen te brengen en daarmee de vijf
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Binnen afzienbare
tijd zal een vaarbewijs en een certifi
caat van onderzoek voor bin
nenschepen verplicht worden. In een
wetsontwerp van staatssecretaris
Van Huiten (verkeer en waterstaat)
en minister Boers ma (sociale zaken)
worden deze twee documenten voor
geschreven.
Het certificaat van ondereoek zal
verplicht worden gesteld voor de
grotere binnenschepen. Voor het ver
krijgen van een dergelijk papier zal
het schip moeten voldoen aan een
aantal eisen op het gebied van onder
andere de bouw. de inrichting, de
werktuigen en sleep- en duwverbin-
dingen.
De bewindslieden vinden deze zaken
momenteel onvoldoende geregeld,
zeker gezien in het kader van de
Jongste ontwikkelingen in de bin
nenscheepvaart. Het goederenver
voer te water is de laatste jaren sterk
toegenomen en speciaal het vervoer
van gevaarlijke stoffen per schip
heeft een grote vlucht genomen. De
schepen zijn bovendien groter en
sneller geworden.
Kennis
De eisen die aan de kapitein van een
binnenschip gesteld zullen worden.
liggen voornamelijk op het gebied
van zijn lichamelijke conditie. Zo zal
met name worden gelet op het ge
hoor- en gezichtsvermogen. Boven
dien zal hij een bepaalde kennis
moeten hebben van het schip zelf en
de vaart op binnenwateren. Dezelfde
eisen zullen ook worden gesteld aan
iemand die in plaats van de kapitein
het schip zelfstandig bestuurt.
De beide certificaten zullen niet gel
den voor boten kleiner dan vijftien
meter. Weer wel gelden de bepalin
gen voor snelle boten, terwijl deze
boten ook aan bepaalde technische
veiligheidsvoorschriften moeten vol
doen. Dit met het oog op het aanva
ringsrisico van dergelijke schepen.
REEUWIJK - Op rijksweg 12 van
Den Haag naar Utrecht is gisteren
de 65-jarige L. de Vlugt uit Groenlo
bij een verkeersongeluk om het le
ven gekomen. Ter hoogte van Reeu-
wijk kwam de auto van hét slachtof
fer door onbekende oorzaak in de
berm en sloeg over de kop.
In het verleden volgde de RICA een
on-politieke koers in het kielzog van
de NGKerk. Deze koers is de RICA
nu aan het verlaten. Als argument
om lid te worden van de raad van
kerken werd aangevoerd dat de RI
CA meer met andere zwarten wil
samenwerken. De groeiende be
wustwording bleek tijdens de jaar
vergadering uit verscheidene opmer
kingen naar aanleiding van de ras-
senonlusten van vorige maand.
Een van de verslaggevers, Revelati
on Ntoula die in dienst is van de raad
van kerken, schrijft hierover dat de
ze onlusten algemeen beschouwd
werden als slechts het topje van een
ijsberg. De toeneming van het be
wustzijn van de positie waarin de
zwarten verkeren kan de RICA,
evenals de zwarte NGKerk, het ver
trouwen terugbezorgen van de zwar
te intelligentsia, die vreesde dat de
kerken in de rassenpolitiek te veel
aan de kant van de blanke
machthebbers staan.
MOSKOU Metropoliet Serafim
van Kroetitsi en Kolomna, het dio
cees waarin Moskou ligt, heeft via
de proosten van zijn bisdom de
priesters met strenge disciplinaire
straffen gedreigd, wanneer zij zich
zouden bemoeien met politieke,
maatschappelijke of economische
kwesties of met de financiële positie
van hun eigen gemeente.
Metropoliet Serafim heeft zijn drei
gement neergelegd in een brief die
de proosten moesten ondertekenen
zonder dat zij een kopie mochten
houden. Er is echter toch een kopie
in het Westen terechtgekomen.
GENERALISEREND
De heer A. L. Constandse van eeE
Vrije Gedachte is een scherp on
ker. Er ontgaat hem weinig als REC!
de wereld iets aan onrecht en brfers e:
te signaleren valt. Hij heeft^ yre
groot rechtvaardigheidsgevoel» Je
gevoel staat hem niet toe zijn
te houden als hij ziet hoe enL0??
mensen de verkeerde kant w< delijl
uitgestuurd. Zo zullen velen !V pa
van zijn radio-commentaren bnom
nen. Een man met een scherp 0kjWd
scheidingsvermogen en bovei
de gave om het indringend tep en a
gen. Ik moet zeggen dat ik pden v
naar hem luister en daarbij echt
sterk de indruk heb op een betiji vergE
bare wijze te worden ingelicht leden
is dan ook niet mijn moeilijl lil no|
ten aanzien van een artikel datlperika:
het juni-juli-nummer van De i, mai
Gedachte in zijn kolom „Pubereid
schreef. Hij analyseert daar kop de
duidelijk het optreden van de Iwijl b<
Koreaan Sun Myung Moon accent
hand van een artikel in News^ mani
De korte informatie van de^deste:
geld beluste leider van Unifie< iandsi
mily is juist en onthullend. Enoverhi
daarin ga ik met de heer Consta verk
mee, een duidelijk voorbeeld dergE
een bijna demonische vermei rimpi:
van godsdienst en geldzucht, nd m
dan bovendien nog weet datobers
heerschap ook nog wapenfabri
bézit en tien procent van zijn indus
duktie van militEiire aard is agena;
wel braakneigingen krijgen. nood2
goed artikel dus. Een artikel dalg van
helpen in de strijd tegen oplictynd, k
en bedrog, met name op relijgen t
gebied. Eén ding begrijp ik nafing."
artikel eigenlijk niet. De Indus
Constandse schrijft onder dit -
één zin met commentaar. Die 1
„Hoe is het allemaal nog n
lijk. in 1976! En dan wordt ei
aan getwijfeld of godsdienst en
bestreden moeten worden!" II,
mijn beurt, zou willen vragen: H
het mogelijk dat iemand met
scherp inzicht zo kan generalise
Wat zou hij zeggen van een on
lend artikel over de meer dan
sonterende praktijken van een
tal volstrekt god-lozen met daafJYtl
ter de conclusie dat daarom
god-lozen maar bestreden mcf
worden?
OOST-BERLIJN In een gesprek
met de oostduitse staatssecretaris
voor kerkelijke vragen, Hans Seige-
wasser, is aan bisschop Albrecht
Schönherr van de evangelische kerk
in de DDR in het vooruitzicht ge
steld dat zijn kerk in nieuwbouwwij
ken kerken mag gaan bouwen.
Voor de herfst moet de kerk aan de
regering een lijst ter hand stellen
van nieuwbouwplannen. Op de
laatste synode is openlijk geklaagd
over het gebrek aan mogelijkheden
voor nieuwbouw van kerken in nieu
we steden en wijken. Het gesprek
met Seigewasser is tot stand geko
men na bemiddeling door Gerald
Götting, de leider van de Oostduitse
christen-democratische partij, die
tevens voorzitter van de Volkskam-
mer, het Oostduitse parlement, is.
GENÊVE Zaterdag begint in
Montreux aan het Meer van Genève
een driedaags beraad over de kerken
en het akkoord van Helsinki, dat
georganiseerd is door de Wereldraad
van kerken. Het beraad is geheim en
dient als voorbereiding voor het rap
port dat' secretaris-generaal Philip
Potter aan het centrale comité van
de raad in augustus zal aanbieden
over de mensenrechten in de landen
die lid zijn van het akkoord van
Helsinki.
Van de 144 leden-kerken, die geves
tigd zijn in deze landen hebben er tot
dusver 45'geantwoord op de vragen
die de Wereldraad gesteld heeft.
Daaronder ontbrak tot dusver nog
de Russisch orthodoxe kerk. Aan het
beraad in Montreux nemen ongeveer
dertig kerkelijke vertegenwoordi
gers deel, onder wie de Nederlandse
dr. A. H. van den Heuvel, de secreta
ris-generaal van de hervormde kerk.
STOCKHOLM Blijkens de
Zweedse kerkelijke statistiek gaan
de Zweden weer wat meer naar de
kerk. In 1975 werden ongeveer 21
miljoen kerkgangers geteld, 300.000
meer dan in het voorafgaande jaar.
Er zaten ook meer mensen aan aan
het avondmaal, namelijk 1,6 Miljoen.
Dat waren er 75.000 meer dan in
1974.
Van de 103.000 in 1975 geboren Zwe
den werden er door de kerk 85.000
gedoopt, ook iets meer dan in 1974.
Beroepingswerk
NED.HERV.KERK.
Beroepen te Tiendeveen-Nieuw
linge: J. Neeleman, kand. te Schj
hoven
Bedankt voor Emmen: J.,
Barnhoorn te Haulwerwijk
CHR. GEREF.KERKEN
Bedankt voor Ede: P.N. Ribbe£°,V€
Den Haag-West
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor 's-Gravenzande|
Boogaard te Leiden; voor Kat
aan Zee en Poortvliet: A. Hoogeij
te Krabbendijke; voor Union
(Can.); M. Mondria te Waardenl
juni
Ds. C. B. Boere
jde t
Iggerr
^emd,
li het
[rstuh
erigei
done
Op 79-jarige leeftijd is in Driel iPr sti
Over-Betuwe ds. C. B. Boere cfteld
leden, emeritus predikant varf de
Nederlandse Hervormde Kerk.Jter f
Boere diende na eerst in Ou(aSer
hoorn te hebben gestaan versd
dene gemeenten in Indonesië. N|Yo(
oorlog kwam hij naar Nederland
rug. waar hij achtereenvolgens L
predikant was te Groede en Dria^
1962 ging hij met emeritaat. (ht h
Ds. L. Overduin stem:
In Lonneker (bij Enschede) ir^er
76-jarige leeftijd overleden ds. Li
dert Overduin, emeritus predikonC
van de Nederlandse Hervorf
Kerk. Ds. Overduin studeerde I
de Vrije Universiteit en werd in L v»,
kandidaat. In 1937 ging hij over ir
net Hersteld Verband en werd pijl q
kant in Enschede, waar hij in lloi
predikant voor bijzond
werkzaamheden werd in de lL
vormde Kerk. In 1966 verkreeg^
emeritaat.
Willebrands Tl
In een verlaat commentaar vai? 1
Lutherse Wereldfederatie op dete N(
noeming van kardinaal Willebraéstie
tot aartsbisschop van Utrecht wociaa
gezegd dat het er op lijkt datj77-l
Vaticaan de kardinaal heeft wiiat ni
degraderen door hem naar Utraogei
te zenden. Volgens het commentn da
is het secretariaat voor de eenllet I
door de benoeming duidelijk bmsl
zwakt en het werpt de vraag o;et h
Rome minder geïnteresseerd isensb
worden in de oecumene en eriet z
wacht moet worden op een niethtei
lente binnen de rooms katholioete
kerk. iet c
De lutherse wereldbond wijst efken
dat er op geen enkele wijze is rfoce
ning gehouden met de wensen f® h'
katholiek Nederland bij Willebra°mt
benoeming en dat de kardinaal 0ige
zeer zware taak heeft gekregen. ng(j
gevolg zal wel zijn dat hij zich
welijks met het secretariaat voqe be
eenheid zal kunnen bezighouden^
dat hij in feite een soort .jcher
vooreitter" van het secretary
wordt. paar
-4-
