Mevrouw Klink baant
„een soort hoofdweg"
Gebed om regen
Het zondagse
kopje koffie
in verdrukking
fllsllla
ab
Onze adressen:
Kinderen vragen uw hulp
«WEERKLANK))
Vandaal
Nieuwe boek
la
re
ZATERDAG 17 JULI 1976
KERK
door dr. J. H. van Beusekom
Ik ben ooit eens een oude man
tegengekomen die bij mijn
bezoek verstoord opkeek. Hij
had geen zin in een praatje,
want hij was bezig met de
lectuur van een losgescheurd
stuk van een omvangrijk
boek. Spannende verhalen
waren het die hij las. verze
kerde hij mij. maar er werd
wel flink in gevochten. Wat
het voor een boek was. wist
hij niet. Maar ik had 't al
gezien wat het was. Een deel
van het Oude Testament, los
uit de band. zo ongeveer van
Jozua tot Koningen.
Nu zat in die oude man zoals
mensen van de kerk dat in Noord-
Holland wel eens uitdrukken
geen spier godsdienst. Hij werd
niet geplaagd door enig geloof van
welke soort dan ook Toch las hij
dat stuk bijbel precies zoals nu zijn
achterkleinkinderen naar een Wes
tern op het televisiescherm kijken
Wie trouwens in zijn leven bijbel
verhalen aan de jeugd heeft moe
ten vertellen en ook nog een béétje
vertellen kan. die wéét dat de popu
lariteit van het spannende jon
gensboek soms ook aan de bijbel
ten deel kan vallen. Ademloos kan
er geluisterd worden naar de avon
turen van Abraham en Jakob, van
Jozef en Mozes. van Gideon en
Simson, van David en Elia. Waarbij
het overigens zeer de vraag blijft, of
er langs deze weg iets wezenlijks
van de bijbelse boodschap aan de
jeugd wordt overgebracht. Een
goede verteller is nooit weg. Een
goed verteld bijbelverhaal nog
minder Maar de bijbel is géén kin
derboek En laat ook niemand me
nen. dat hij of zij er vertellender
wijs wel een kinderboek van zou
kunnen méken
Citaat
Evenwel ..geen denkend en spre
kend mensenkind is te klein voor
dat waar het in dat grote boek om
gaat: dat God onze Schepper is die
met zijn mensen en zijn wereld
bezig is en met ons een Koninkrijk
wil maken Dit is een citaat en het
is afkomstig uit het jongste
werkstuk van de hand van dr. J. L.
Klink
Het is al weer jaren geleden dat zij
de twee delen ..Bijbel voor de kin
deren" verzorgde Daarvan is in
middels de dertiende druk versche
nen. In het begin van de jaren ze
ventig kregen ook haar boeken
Kind en geloof". ..Kind en leven"
en ..Kind op aarde" veel aandacht.
Die gaf zij als ondertitel mee: ..Een
theologie van de kinderen. Een
kleine theologie voor ouders"
Sindsdien is zij met uitgesproken,
getuige o m de twee nieuwe delen
die de aanleiding vormen tot dit
artikel. En opnieuw gaat het om
verhalen uit de bijbel Of laat ik
liever formuleren met de woorden
van de ondertitel: ..woorden, beel
den ^n verhalen uit de bijbel".
Mevrouw Klink geeft als toelich
ting: ..Dit boek wil het vertellen
van verhalen uit de bijbel niet ver
vangen. Wel wil het een soort
hoofdweg banen door de veelheid
van verhalen en thema's Men zou
het een ..kort begrip" kunnen noe
men van de bijbel, of de bijbel in
het kort Het is een elementair
uittreksel van de bijbelse geschie
denis en theologie of van de theolo
gische bijbelse geschiedenis."
Het verbond
Om nu die bijbels-theologische lijn
zo duideliik mogelijk te trekken,
heeft zij een aantal verhalen en
teksten geselecteerd en zich bij die
keuze zeer beperkt. Bovendien
heeft zij. om het wezenlijke uit de
bijbel door te geven, zich aangeslo
ten bij de levenservaring van de
kinderen. Die ervaring wordt meer
door gevoelsmatig dan door ver
standelijk reageren gekenmerkt.
Angst, bevrijding, vertrouwen,
vreugde. Jaloezie deze kinderer
varingen zijn ook terug te vinden in
allerlei bijbelse teksten en thema's,
zegt de auteur. Er wordt hier dus
afgezien van het historiserende ver
tellen van bijbelse verhalen. Maar
dat betekent beslist niet. dat de
bijbel nu verpsychologiseerd zou
worden en dat de verhalen in een
tijdloos kader zouden worden ge
plaatst.
Hoe werkt deze methode van doorge
ven van het wezenlijke van de bij
bel? Het eerste deel. getiteld ..Het
huis in de wereld", vertelt het ver
haal van het verbond van God met
zijn zoon Israel. Er is een kind dat
door zijn Vader wordt uitgekozen en
gebracht naar een land waar het met
Hem mag leven Maar er zijn ook
broers de volken rondom die
het dit kind niet gemakkelijk ma
ken. Want als je ancfers bent dan
anderen, krijg je het vaak moei
lijk Geopend wordt met het
eerste deel van de tekst uit Ezechiël
16: Israel is een vondeling, het heeft
aan de ontfermende Vinder alles te
danken, is zelfs tot koningskind ge
maakt. En daarmee zijn wij op een
recht spoor gezet. Zeven maal vier
..woorden, beelden en verhalen" over
één thema volgen nu. Israel als kind
(Jakob. Jozefi. gedragen door de Va
der (uittocht en woestijn), in het ge
kregen land (Numeri, Deuteronomi-
um. Jozua. Ruth), ver van huls ge
raakt (ballingschap. Jona). Dan de
blijmare aangaande Jezus: ,.in het
huis van de Vader" en ..voor wie is hij
gekomen?" Tot slot het feest van de
Vader: de verloren zoon. de Christus-
Jozef wordt meegesleurd naar Egypte
AMSTERDAM
Poslbus 859
Wibautstraaf 131
Te» 020-913456
Tele* 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT
Poslbus 948
Westblaak 9. Rotterdam
Tel 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101.
Parkstraat 22 Den Haag
Te» 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN
Postbus 3,
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel 05200-17030
ADVERTENTIE
l.r ma in Nederland
kinderen Jic niet
kunnen huren enthiarhn
nou andere handu ap»
hchKn hclgchnur-
CCMonrdc mccnoudi»:
icdunJurte kind
Vjmcn met Ji Muhlinjt
UI I Kkl ANK kunt u
«onsen Jat er vmhtifc/r
k indetcn een opxme-
ctnttum komt
Stort uw biidra#c op
i v jn Ji/i n kcmniscn
A.MK' HtAXK Anutcr-
n i n v.Mivhunjt
IVrkindervnatrjol I
Dr. J. L. Klink
hymne uit Fil. 2. Pinksteren en
Openbaring 21.
Gods bedoeling
In deel 2. ..Het geheim van de we
reld". wordt verteld over Gods be
doelingen met de schepping en met
de geschiedenis van de mensen. De
tuin van God die de mensen verloren
doen gaan, vormt de ouverture. Ver
der gaat 't over de koning die Israel
begeerde. pn over het wachten op het
rijk van God Als de tijd vervuld is.
komt de koning van God voor wie
wijzen bogen: hij hielp mensen in
nood. maar had zelf geen plaats om
het hoofd neer te leggen. Wat Jezus
aan de zijnen liet zien, hebben konin
gen niet gezien Onschuldig als een
lam. droeg hij de zonden der wereld.
Zijn discipelen zagen zijn heerlijk
heid. al had deze koning aan het eind
niet meer dan een ezel om op te rijden
en zijn leven om voor mensen te
geven. Het glorieuze slot is de tuin
van God waarin vrede is tussen mens
en mens en tussen mens en dier:
..een kleine jongen zal ze hoeden".
Duidelijk
De rk bisschoppen van Nederland hebben opgeroepen dit weekeinde bij
zonder vurig voor regen te bidden. De oproep van de Bisschoppen luidt
„In Nederland heersen, evenals in vele andere landen van Europa, reeds
gedurende lange tijd bestendige warmte en droogte. Hoewel de laatste
dagen wat regen is gevallen, bedreigt de droogte in ernstige mate de oogst
van verschillende produkten op het land en kan een ramp veroorzaken voor
veel boeren en tuinders.
Van de zijde van particulieren en van de regering worden maatregelen
genomen om een ramp af te wenden Wij roepen allen op. voorzover in hun
vermorgen, met deze maatregelen en diensten mee te werken in een geest
van christelijke gemeenschapszin.
De aanhoudende droogte toont ons hoe kwetsbaar de mens is. ook in een tijd
van grote wetenschappelijke vooruitgang. Dc mens is in Gods hand en zo
ook de wereld die hem gegeven is, opdat hij haar zou bewerken en
ontwikkelen.
In deze uitzonderlijke omstandigheden roepen wij u op tot een bijzonder
gebed. Privé en in gemeenschap, in uw gezin en in de samenkomsten voor de
viering van de eucharistie Bidt de Heer die de wereld heeft geschapen dat
Hij zegen schenkt voor de oogst, regen voor het land. voedsel voor de
mensen Gedenkt daarbij ook het grote deel van de mensheid dat regelmatig
voedsel te kort komt of zelfs honger lijdt. Laat deze intentie vermeld worden
in het openingsgebed of bij de voorbede tijdens de h. eucharistie.
Wij bidden met u dat God u allen en uw arbeid moge zegenen".
door A. J. Klei
Elk beeld, elk woord, elk verhaal
wordt duidelijk toegelicht en ver
antwoord ten behoeve van „al die
ouderen die met kinderen samen dit
boek willen hanteren". En dat deel
kan in stilte gelezen en overdacht
worden. De rest is bedoeld om har
dop gelezen te worden thuis, op-
school of in een kerkdienst van oude
ren en kinderen samen. Want de bij
bel is niet geschreven als leesboek
om ermee in een hoekje te gaan
zitten. De bijbel is geschreven als
vóórleesboek om duidelijk hoorbaar
naar de mensen tóe gelezen te wor
den. Sommige fragmenten kunnen
ook geheel goed uit het hoofd ge
leerd worden. Want Wéarom. vraagt
dc schrijlster, zouden we wel gezan
gen leren en geen bijbelse woorden
en beelden? Zo komen er vensters
waardoor kinderen zicht krijgen op
datgene waar het in de bijbel om
gaat: dat God bezig is met zijn we
reld en dus met ons. zijn mensen
Ik ben nogal ingenomen met deze
tweedelige uitgaaf. Of ik dan hele
maal geen kritiek heb? Over de keus
van de bijbelfragmenten kan ie
mand af en toe anders denken dan
mevrouw Klink. Of met de selecte
ring het gevaar van versmalling van
de boodschap helemaal te ontgaan
is. lijkt mij de vraag Een enkele keer
ook is de tekst naar mijn smaak te
veel gladgestreken tengevolge van
de gebruikte bijbelvertaling Maar
de methode is verrassend, werkt ont
dekkend en geeft kinderen iets in
handen dat blijvend kan zijn. De
bijbel hoeft, als er afscheid is geno
men van zondagsschool of verteluur,
misschien dan toch niet dicht te blij
ven als een moeilijk te verstaan en
onhanteerbaar boek Want zo is de
praktijk in vele gevallen Er wordt
hier althans iets aangereikt dat kin-
dererrzich eigen hebben kunnen ma
ken. Iets dat later herkenning moge
lijk maakt bij de lectuur van een
bijbelboek. Dat lijkt mij heel wat
meer waard dan de eventuele herin
nering aan een meester of juffrouw
die zo spannend uit de bijbel kon
vertellen vroeger. Want wat is daar
eigenlijk helemaal mee gewonnen?
De uitgave van deze twee delen is
ook uiterlijk verzorgd Het is een
plezier om ernaar te kijken en om
eruit te lezen
Dr. J. H. van Beusekom. hervormd
predikant te Amsterdam, bespreekt:
..liet huis in de wereld", en ..Het
geheim van de wereld", door dr. J. L.
Klink. Per cxempllaar 12.50. resp. 80
en 95 blz. Uitgeverij De Toorts. Haar
lem. De ..spannende" tekeningen
*ijn van Tjeerd Bottema (uit dc
kleuterbijbel van Anne dc Vries).
De hierbij afgedrukte plaatjes zijn
van de tekenende theoloog (of: de
theologiserende tekenaar, dat weet
ik niet precies) Bert Kuipers, wiens
pennestreken dienen ter verluchting
van Areopagus, het blad der
aankomende en gearriveerde
Utrechtse godgeleerden. Ik kwam
deze strip tegen toen ik op zoek was
naar een illustratie bij het verhaal,
dat ik straks zal vertellen. De
aanblik van de door Bert Kuipers op
papier gezette dominee, scharrelend
met de collectezakken, schonk mij
echter zoveel stof tot overdenking,
dat ik hem (die dominee) maar in de
krant ?et. ook al heeft hij geen zier
uit te staan met mijn onderwerp
voor vandaag.
Wat mij in hoge mate bezighoudt is:
wat voor sóórt dominee zien wij hier
afgebeeld? Is hij gewoon maar een
Pietje Secuur die, omdat je altijd
eerst voor de kerk (K) en daarna voor
de diakonie (D) rondgaat, de voor de
onderscheiden doeleinden bestemde
zakjes in de juiste volgorde ophangt
en daarin grote voldoening vindt? Of
hebben we hier te maken met een
doorgewinterde barthiaan, voor wie
de K(irchliche) D(ogmatik)
dagelijkse spijze is en die alleen al
bij 't aanschouwen van de beide
letters K en D een heilzame schrik,
een blijde verrassing, hier en nu.
ontvangt? Of kijken we tegen een
gereformeerd predikant van de oude
stempel aan. boordevol heimwee
naar een onbezoedeld
gereformeerdendom. voor wie de
letters K.D. een heenwijzing
betekenen naar de man in wie dat
onbezoedelde gereformeerdendom
belichaamd was: K. Dijk? Deze had
de gereformeerden onderricht, dat
zij Karl Barth en diens dogmatiek
niet van node hadden, omdat zij van
huis uit wel wat beters op de plank
hadden liggen! Nu. dat kan
tegenwoordig K. Dijk niet meer
nagezegd worden en ik vermoed dat
menig gereformeerde hondermaal
liever de K. D. van Barth in handen
en hoofd van zijn voorgangers ziet
dan bepaalde werkjes van bepaalde
„eigen" theologen, die bij Ten Have
in Baarn van de pers rollen.
De lezer merkt, tot welke
meeslepende gedachten zo n
tekening uit AreoDagus kan voeren.
Ik zou bijna vergeten dat ik het wilde
hebben ovsf een brief van de familie
Kingma^wré ik aantrof in de
Gemeentebrief van de
gereformeerde kerk te
Westervoort-Zevenaar. Die brief
werpt namelijk de schijnwerper op
een probleem dat tot dusver nog veel
te geringe aandacht ontving in de
kerk en in de kerkelijke pers. Het
gaat hierom: het zondagse kopje
koffie raakt in de verdrukking. En
als we zeggen: ons zondags kopje
koffie, dan bedoelen we het kopje
koffie dat je na gedane kerkgang
thuis drinkt, want dat smaakt, naar
het getuigenis vari vele gelovigen,
lekkerder dan alle kopjes koffie die
je door de week tot je neemt.
De familie Kingma verhaalt in haar
uitvoerige brief op misnoegde toon
dat zij een kerkdienst bijwoonde,
waarin geruime tijd werd
uitgetrokken om „ons een bepaald
lied in te prenten". Dit is de
Kingma's slecht bevallen, want
aldus kwam de eredienst van het
zondagse kopje koffie in het
gedrang. In de brief wordt dan ook
verklaard: „Wij hebben liever dat
het overbodige wordt weggelaten.
zodat wij na de dienst voor het
middageten nog een kopje koffie
kunnen drinken". En. zo klinkt het
verwijtend tot alle afnemers van de
Gemeentebrief van de
gereformeerde kerk te
Westervoort-Zevenaar: „Ook wij
hebben toch recht op een blij gaan
naar de dienst!"
Zo is 't maar net. en het is natuurlijk
een hard gelag als je elke keer dat je
naar de kerk gaat. je bezorgd moet
afvragen wat er nou weer aan de
hand zal zijn. waardoor het weer
laat wordt en je straks je koffie
haastig naar binnen moet
slobberen. Dan blijft er inderdaad
van „een blij gaan" weinig over. De
ene keer slaat de schrik je om 't hart
als je voorin de kerk wat jongens en
meisjes bezig ziet met gitaren en
dergelijk spul. Die moeten straks
zeker een nummertje weggeven en
als 't even wil nog een woordje
zeggen ook mooie boel. dat
wordt weer een latertje en rustig
koffie drinken, ho maar. Een andere
keer ontdek je een paar jonge
mensen op de voorste bank en je
krijgt alweer de kriebels, 't Is dopen
vanmorgen en dat neemt weer tijd
in beslag. Die jongelui hebben zeker
nog nooit van de pil gehoord en
zodoende kunnen wij niet op ons
gemak van ons bakje troost
genieten.
Deze voorbeelden kunnen
gemakkelijk aangevuld worden, er
is altijd wel weer iets waardoor de
kerkdienst dreigt uit te lopen, maar
wie maakt zich er druk om? De kerk
houdt hele verhalen over
Zuid-Afrika en over abortus, maar je
hoort er rliks over dat je ëmper kunt
koffie drinken of je moet al weer
naar de keuken vliegen voor het
middagmaal. Daarom is het maar
goed dat de redactie van de
Gemeentebrief van de -
gereformeerde kerk te
Westervoort-Zevenaar deze zaak
publiek aan de orde heeft laten
stellen. Nu weet ik wel dat er van die
slampampers rondlopen die dat
zondagse middagmaal dan een half
uurtje of zo verzetten. En ik sluit
evenmin mijn ogen voor het feit dat
er ook lieden zijn. die het 's zondags
zonder middageten menen te
kunnen en te mogen stellen en die
zich behelpen met een blik soep plus
wat stokbrood, en als je dan nog
trek overhoudt, pak je maar een
boterham. Jaja. zo kan ik het ook!
Het zal echter duidelijk zijn dat wij.
wanneer we die kant opgaan, het in
de Gemeentebrief van de
gereformeerde kerk te
Westervoort-Zevenaar zo
onomwonden aangesneden
probleem nimmer onder de knie
krijgen. Dan blijven we zitten met
het „overbodige" in de kerkdienst.
En wat raken wij kwijt? Precies, on
enige, echte, gewijde, om niet te
zeggen: geheiligde zondagse kopje
koffie.
P.S. Nu ik het bovenstaande nog
eens heb nagelezen, bekruipt me
opeens de gedachte dat die dominee
van de plaatjes geen aanhanger van
K. Barth of K. Dijk hoeft te zijn.
maar misschien een doodgewone
koffieleut is. hij jaagt door de
kerkdienst heen teneinde zich zo
spoedig mogelijk te kunnen
overgeven aan dat zondagse Kioffiel
D(rinken). Door dit denkbeeld te
opperen geef ik de familie Kingma
in haar strijd een steuntje in de rug
en mijn stukje hechtere eenheid dan
ik aanvankelijk voor mogelijk hield.
Straf of uitdaging
IjTTER
Het schijnt erg diep ingeb nse
zitten in ons volk dat bi
natuurverschijnselen die 1'pV"
zonder nadelig zijn voor li Ploeg
of visserij onmiddellijk ,g var
moet worden aan de straf vrijst
Dat dateert natuurlijk uit»-age
dat mensen bij alle natuurv sherK
selen onmiddellijk aan eet
len van God dachten. Maa
het ook met andere omst IJK on
den. denk maar aan ziekte ande 1
diteit. Ondanks het beke$ betl
haal uit Johannes 5. waarin ,n WOc
de vraag van zijn discipelen eev%c
zien van een blindgeboren#1
gezondigd heeft of mogelijk
ders gezondigd hebben. c*
antwoordt dat noch deze g< UDeru*
heeft, noch zijn ouders, 't op e(
wat moois zijn wanneer b.vsDergi
dikant de ziekenkame »6splan
nenkwam met de opmerkiisberf
lig je dan. dat had ik alli vo
wacht! Is ziekte een straf vi,r Jh°!
Is droogte een straf van Gocfe aa
er niet veel meer kanten aj 01e£ er
vragen? Tegenover die bri1 kun
vers in onze krant die altijqar geei
cies weten wanneer God
wie dan gestraft worden, ma
lezeres de terechte opmerkin
bijzonder grote groepen MUlTlC
volk zijn die door het droge,
weer een zeer voordelige zon
maken. Praten wij niet
gauw over straf? Wat wete
eigenlijk van? Als we nu een:1
lijk allemaal van de winter t
cent minder zouden moeten
drinken), omdat het land
heeft opgebracht, is dat eer
Voor verreweg de meeste
zou het misschien heel gez
goed zijn. Een ramp worde
dingen pas als blijkt dat
bereid zijn om elkaar in ong HA.
omstandigheden tegemoet )rekin
men. Ik neem aan dat de i :oting
van de beide grote protestan aven
ken in ons land daaraan vo i
dacht hebben toen ze vroegej
kerken deze .dingen
kerkdiensten een plaats wil |jer De
ven. Maar waar zeuren we da a
lijk over? In de Sahel is t sq^
heel jaar droog. Een straf
stakkerds0 Welnee, een ui£
voor ons om ze te hulp te k
die
voor
onze
kunn
VOORBIJGANG*
Beroepingswerk
die ge
urn rt
aldu
NED. HERV. KERK
Bedankt voor Kesteren en Scl
woerd: J. P. Verkade te Mol
voor Almkerk en Berkel en
rijs: D. Heikoop te Herwijnei
GEREF. KERKEN
Beroepen te Meppel: drs. H.
te Surhuisterveen.
OUD. GEREF. GEM.
Afscheid op 21 juli van Staven
van Prooijen. ber. te Rhenen
ber.)
kabin
eens
,Jncierii
zijn
de to
en he
nderli
rfclijk b
ingen over gestalt, dö
simkin. Uitg. Boom tdr
•Iz. Prijs 13.50. f'
Jbers
dat
leste
R lsto
Mini-lezingen
mes S. Sir
pel. 98 blz.
De gestalttherapeut Simkin g|
kort bestek een toelichting ol^
psycho-therapie; de telkens ^_crvo
kerende begrippen en de prak
toepassing van deze vorm v
handeling.
htse
^nen.
ting
mogi
ister
iet p
de
..Lukacs". door Fritr. J.
Uitg. Het Wereldvenster te Baan®
hl. Prijs S 18.50 f1 J"?
Behalve een politieke biograf
Marx heeft Raddatz ook een
maal geïllustreerde biografie
marxistische filosoof en estl LX
Lukdcks geschreven. Lukdc^^fjf
worden beschouwd als een
belangrijkste marxistische
fen. die evenals Trotski de
heid van de navolgers van d>
aan den lijve heeft ondervont
was achtereenvolgens hooglet
Moskou, parlementslid en m
van cultuur in Hongarije. I
werd hij door de Russen naa
menië gedeporteerd. Na zijn
keer in Hongarije (1957) leef
teruggetrokken tot aan zijn d
1971 unei.
nap]
..Inleiding in de grondslagen i riek.
psychologie" door prof. dr. C
ders. dr. L. K. A. Eisenga en )bers
F. H. van Rappard. Uitg. Va jdric
hum Slaterus te Deventer. 1 odric
Prijs 48.50. land
Dit leerboek is het resultaat v
project dat door drie stafled! feria
de vakgroep „Theoretische p
logie en geschiedenis van de p e|lsP
logie" aan de subfaculteit ps\f mS'
gie van de Vrije Universiteit is
voerd. De doelstelling ervan v
geven van een boek, dat in t
derdeel encyclopedie van de p e®n
logie kan worden gebruikt a 'He
wij'sgerige en historische inleic
de psychologie. Meer dan in 1 v
bruikelijke. Engels-talige le
ken. wordt er aandacht bestel1 He
de achtergronden van de Eui 00
psychologische traditie en l stru
dien wordt sterk de nadruk i z
op de uitgangspunten en V(>
bleemstellingen van filosofen 1®en
geschiedenis Het boek is o< ?Hér
schikt als naslagwerk. "fv<
urtei
-
