roeiende pressie op ieuw Spaans kabinet einemann: bewogen strijder voor e geestelijke vrijheid Arafat verwacht Syrische aanval Noord-Zuid gesprek moet zaken doen Beloning bij arrestatie anarchisten —rez leidt gematigden, technocraten en militairen op veti eensgezind hkelet wijst lar kamp ^festijnen Russen werken in ruimtelaboratorium Gijzelaar in Oeganda nog steeds zoek Analyse afgelopen tijd als waardevol ervaren RTtf <WAR TK 9 JULI 1976 BUITENLAND azekam) eeft 3: de verfrj rstraat bjc (Reuter, UPI, AP) In een sfeer van groeiend politiek verzet en zióh uitbreidende ostenalvrgel is Sistermiddag de nieuwe Spaanse regering onder leiding van Adolfo Suarez Gonzales et straal* :ening nj isecretaipuwe Spaanse kabinet bestaat I voor dnatgden, die banden hebben het wf christen-democraten, vier ge- :hoolstr$ ei verder uit technocraten, bijdrag heeft laten weten dat zijn ig moet worden beschouwd p :akenkabinet dat de onder (Nivarro ingezette hervormin- ïelqrai voltooien, algemene verkie- i jal organiseren en vervolgens Hfct zal overdragen aan de als al een uit de bus komende par- ivischeT Haag 1 >n, zulleiiwe regering kon slechts met s pratepworden gevormd. Nadat eerst ele en tfijke hervormers uit de vorige gelegtjg het lieten afweten lukte het In de Pij ook niet politici van de oppo- nstellingzijn kabinet op te nemen. De ist geh« ploeg is de jongste, die Span- intelijk Ven heeft gehad; de gemiddel de Gijd van de ministers is 50 jaar. sen explangrijkste gematigden gelden oegoslayuwe ministers van buiten zaken - staatssecretaris op (de departement in de vorige g - de Bask Marcelino Oreja voormalige ministers van ar- Wartin Villa, die nu minister t in amfriinenlandse zaken is ge- de wijkr1 gaan h >rthal tal naa£? jftgde krachten uit de oppositie r^chts,jp gisteren gezegd dat het lats van hervormers Areil- rmalig iFraga Iribarne uit de nieuwe nzendeójg een meer eensgezinde aat op vanneef rdt geo e wacl regering kan leiden dat de voorgaan de. die sterke interne spanningen kende. De oppositie, waarvan het gematigde deel zich minder scherp opstelde dan tegen de regering van Arias Navaro, zei af te wachten wat er terecht zal komen van de beloften van Suarez met betrekking tot de vaart van de hervormingen. De lin kervleugel van de oppositie heeft de regering als „franquistisch" ge brandmerkt en als vertegenwoordi gers van het Spaanse grootkapitaal. De linkervleugel heeft geëist dat de volksstemming over de herziening van de grondwet wordt afgezegd en dat er een algemene verkiezing moet komen voor volksvertegenwoordi gers, die de Spaanse wetgeving moe ten hervormen. Raul Morodo van de socialistische volkspartij heeft gezegd dat de nieu we regering maar één taak heeft: een totale vreedzame breuk met het Franco-tijdperk voorbereiden. Hij stelde dat de oppositie bereid is on derhandelingen te beginnen.. De christendemocratische leider Ruiz- Jimenez eiste dat Suarez „in deze, wedren tegen de tijd" een „vreedza me democratische samenleving" ze ker stelt door de politieke gevange nen vrij te laten en verkiezingen te laten plaatsvinden. De beeiging van de nieuwe regering vond plaats tijdens groeiende ar beidsonrust en demonstraties. In Madrid en Barcelona raakten beto gers voor de vrijlating van politieke gevangenen slaags met de politie. tie „Ki 3 juli t Je kunskelet van een emeent nkwart gesteld rd. langs de weg naar het leitij nse vluchtelingen- N heli tij Tel al Zaater opge- openi(rig*/! door rechtse christe- uur, zoto üe de Palestijnen hier- igavon<W willen aanraden om \h over te geven voor het jp m? met de aardbodem ge- k zou worden gemaakt. irie Palestijnen is de al meer tvee weken durende slag om kmp een zaak van leven en De Palestijnse comman- ntvan het kamp heeft laten dat het kamp zich tot de druppel bloed zou blijven lefigen. Gisteren maakte een irfvoerder van de rechtse 'enen bekend, dat de Pales- iei in het kamp terrein aan het •lezen waren. In Tel al Zaater dertigduizend mensen, namelijk Palestijnen maar irme Libanezen. li is bijl vele dl cl Zaater is voor de Palestij nen, hèi >an vitaal belang omdat het in Ttzi van zijn bewoners tegen de ikrant imthi van de rechtse christenen igbaar.h sjmbool is geworden voor het er dat hee Palestijnse verzet, of dat nciale tigen Israël is of tegen hun t wordtjaösc/ie broeders. Bovendien >0 puntythet kamp een sleutelpositie j en heuvel die uitziet op het ftm van Beiroet en geeft de ilatijnen daardoor een voor- Iel, zelfs al is het kamp door ilgend niden omringd. i27 mej wijze en. Uit lijkt nj op 1 chtSo lodqn ?t amb leden vant ?n beli ■estelij comit< en W. steunt >P 27 ceremf dr. Gustav Walter Heinemann is enkele weken vóór zijn 77-ste verjaardag een man igegaan die van grote betekenis was voor het westelijke deel van Duitsland. Met name in de •de van zijn presidentschap tussen 1969 en 1974. Samen met de toenmalige kanselier Willy idt voltooide hij de reeds in 1949 begonnen politiek van toenadering langs de weg der eaing. Hoeveel doden er toe nu toe in Tel al Zaater gevallen zijn weet nie mand. Maar als men weet dat er naar schatting 2000-3000 grana ten per dag worden afgeschoten op het kamp, dan moeten de ver liezen enorm zijn. De bewoners onder wie vele vrouwen, kinderen en bejaarden, hebben zich als mollen in de grond ingegraven. Van hun schamele hutjes is al lang niet veel meer over. Ook in Pamplona in het noorden en in Bilbao deden zich demonstraties voor. Tevens brak in delen van Span je een staking uit onder postbestel- lers en werden bestellingen tegen gehouden, die naar het noorden van het land zouden worden gebracht. De leiders van de drie belangrijkste ondergrondse vakbonden in Spanje hebben gisteren overeenstemming bereikt over de vorming van een gezamenlijke actie-leiding. De bon den vertegenwoordigen communis tische, socialistische en centrum linkse arbeiders. Ze vertegenwoordi gen een meerderheid van de Spaanse werknemers, zo wordt aangenomen. MOSKOU (Reuter. UPI) —De ruim tevaarders Wolinow en Zjobolow voelen zich voortreffelijk thuis in het eerder gelanceerde laboratorium Saljoet 5 waarin zij woensdagavond overstapten. De Russische televisie zond gisteren de eerste beelden uit het interieur uit. Ze waren bezig met het in gereedheid brengen van waar- nemingsapparatuur. Gezien de om vang van het programma wordt aan genomen dat hun missie maanden kan duren. Het Amerikaanse tijd schrift Aviation Week meent te we ten dat de Saljoet 5 meer mensen langer kan huisvesten dan de Ameri kaanse Skylab. Daarin vestigden twee man in 1974 een duurrecord van ruim 84 dagen. JERUZALEM, LONDEN, NAI ROBI, (DPA, AP, Reuter) De 73-jarige mevrouw Dora Bloch, die als enige van de gijzelaars van de gekaapte Franse luchtbus na de Israëlische be vrijdingsactie in Oeganda ach tergebleven was, is on vindbaar. Over de mysterieuze verdwijning van de vrouw, die zowel de Britse als de Israë lische nationaliteit bezit, heb ben Londen en Jeruzalem grote bezorgdheid geuit. De Britse ambassadeur in Oeganda, James Hennessy, die met verlof was, vloog gisteren uit Londen terug naar Oeganda om alles in het werk te stellen om duidelijkheid in de zaak te krijgen. De vrouw was na de landing van de gekaapte luchtbus in Entebbe we gens ziekte in een ziekenhuis in de Oegandese hoofdstad, Kampala, op genomen. Zij werd het laatst door een diplomaat van de Britse ambas sade gezien die haar zondag kort na de Israëlische commando-actie in het ziekenhuis opzocht, waar zij vol gens hem door twee politiemannen werd bewaakt. Toen de diplomaat een uur later terugkwam om haar wat eten te brengen, werd hem de toegang ge weigerd en werd gezegd dat me vrouw Bloch uit het ziekenhuis ont slagen was en naar een hotel was overgebracht. Generaal Fernando de Santiago y Diaz de Mendevil, eerste vice-premier in de regering van Carlos Arias Navarro, is in de nieuwe Spaanse regering van Adolfo Suarez Gonzalez op dezelfde post teruggekeerd. Hij legde gistermiddag in aanwezigheid van koning Juan Carlos (links) als eerste van de ministers de ambtseed af. CAIRO, BEIROET, (AFP, UPI, Reuter) De leider van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO), Yassir Arafat, rekent op een onmiddellijk ophanden zijnde aanval van Syrische strijdkrachten op de Libanese hoofdstad Beiroet. Arafat heeft dat gisteren in een dringende boodschap meegedeeld aan Egyp- tes staatshoofd, Anwar Sadat. De boodschap werd verspreid door het Egyptische officiële persbureau. Syrische troepen zijn enkele weken geleden Libanon binnengevallen om daar de orde te herstellen. Pogingen van de Arabische Liga de Syrische macht door een gemeenschappelij ke, Arabische, vredesmacht te ver vangen zijn tot dusverre mislukt. Van links-Libanese en Palestijnse zijde zijn de Syriërs ervan beschul digd de rechts-christelijke kant in het Libanese conflict te steunen. Het opperbevel van de Palestijnse en progressieve troepen in Libanon heeft in een boodschap aan de Li bische leider Kolonel Gaddafi ge vraagd stappen bij Moskou te doen om Syrië er toe te bewegen zijn troe pen uit Libanon terug te trekken. Dit is donderdag van welingelichte zijde in Beiroet vernomen. De boodschap was overhandigd aan de Libische premier, Jalloed. die zich sedert maandag in de Libanese hoofdstad bevindt. Anderzijds is uit dezelfde bron ver nomen dat het Palestijnse verzet be sloot ook rechtstreeks in contact te treden met de Sowjet-leiders om hen er toe te brengen druk op Syrië uit te oefenen. De leiders in het Kremlin hebben de Palestijnse leiders uitgenodigd naar Moskou te komen. Volgens het dagblad Al Moharrar zou de leider van de Palestijnse Bevrijdingsorga nisatie PLO, Yasser Arafat, nog deze week naar Moskou reizen. Rechtse troepen hebben gisteren Amioen, hoofdstad van het district Koera, Noord-Libanon. genomen na een bloedig straatgevecht. TROUW/KWARTET 7 WEST-BERLIJN (Reuter, UPI, AP) De openbare aan klager in West-Berlijn heeft gisteren een bedrag van 200.000 gulden uitgeloofd voor degene, die aanwijzingen kan geven over de verblijfplaats van de woensdag uit de vrou wengevangenis ontsnapte vier anarchisten. In geval van arrestatie zal een belo ning van 50.000 gulden per hoofd worden betaald. Tot nu toe heeft de politie van West-Berlijn tweehon derd tips van het publiek gekregen maar alle onderzoekingen hebben nog niet tot resultaat geleid. De West-Berlijnse politie vermoedt dat de vier anarchisten Inge Viett, Gabriele Rollnick, Juliane Plam- beck en Monika Berberich aan vankelijk door sympathisanten ver borgen zijn gehouden en zullen pro beren buiten de stad te komen. De West-Berlijnse senator, die ver antwoordelijk is voor het justitiële beleid Oxfort heeft gisteren gezegd dat het viertal niet alleen hulp van buitenaf maar ook van binnen de gevangenis moet hebben. De bewindsman, die scherp gekriti- seert wordt door de christendemo cratische oppositie men eist zijn aftreden wegens dit „ongehoorde schandaal" heeft de vier be waaksters geschorst. De cellen, waa rin de vier zaten kunnen alleen door iemand van de gevangenisstaf wor den geopepd. Volgens politiekrin gen zou één van de vier bewaaksters weigeren vragen te beantwoorden en om een raadsman hebben ge vraagd. Een woordvoerder van de justitie in West-Berlijn verklaarde gisteren dat tien uur voor de ontsnapping de voorlichtingsdienst van justitie een telefoontje heeft gekregen waarin werd aangekondigd dat de gevange nen zouden worden bevrijd door le den van de beweging van de 2de juni. Van onze speciale verslag gever PARIJS Op het Noord- Zuid gesprek moeten nu za ken worden gedaan, nadatzes maanden lang de hoofdonder werpen van alle kanten beke ken zijn. Daarover zijn giste ren vertegenwoordigers van de 27 landen (19 ontwikke- lings- en 8 ontwikkelde lan den) die aan het Noord-Zuid gesprek deelnemen, het eens geworden. De 4 commissies (voor energie, grondstoffen, ontwikkelingshulp en financiële zaken) hebben zich nu een half jaar met analyse bezig gehouden. De Amerikaanse onder minister van buitenlandse zaken William Rogers sprak van nuttig werk en dat tot vergroting van het onderling begrip heeft geleid. Alge meen leken de afgevaardigden van mening dat de commissies na deze analyse nu maar eens tot daden moeten overgaan. Vandaag komen de vertegenwoor digers opnieuw bijeen om de kren ten uit de pap te halen. Zij gaan dan bekijken welke zaken het meest dringend zijn, nadat de 8 voorzitters van de 4 commissies (steeds één uit een arm en één uit een rijk land) gisteren al verslag hebben uitgebracht over de werkzaamheden tot nu toe. Verte genwoordigers van de verschillen de landen waren over het algemeen van mening dat de zes achterlig gende maanden waardevol zijn ge weest hoewel het niet tot zaken is gekomen zoals de bedoeling was. Unctad-overleg Zij zeiden dat de uitslag van de Unctad in Nairobi (de conferentie van de Verenigde Naties over han del en ontwikkeling) het verdere verloop van het Noord-Zuid ge sprek niet hoeft te belemmeren. In Nairobi is afgesproken dat in Unctad-verband vrijblijvend ver der wordt gepr00* over een ge meenschappelijk grondstoffen- fonds, dat de Derde Wereld landen moet verzekeren van hogere en evenwichtiger export-inkomsten. De vertegenwoordigers in het Noord-Zuidgesprek leken tamelijk eenstemmig van mening dat dat Unctadgesprek het Noord-Zuid overleg over grondstoffen niet in de wielen hoeft te rijden. Veel bete kend zei de Amerikaanse onder minister Rogers dat de vooruit gang van de Noord-Zuid dialoog „ander internationaal overleg kan stimuleren". Wat betreft de schulden zei de Amerikaanse bewindsman van bui tenlandse zaken zelfs dat de Noord- Zuid dialoog de schuldenverkla ring van de Unctad zou kunnen uitvoeren. Nu hoeft dat niet zo'n probleem te zijn, want Unctad kwam niet verder dan te verklaren dat fouten uit het verleden onder zocht moeten worden en dat daar uit lering getrokken moet worden. Het schulden-probleem is één van de meest nijpende gezien de enor me tekorten van de ontwikkelings landen die geen olie hebben Aan de vooravond van deze Noord-Zuid ronde noemde de hoofddirecteur van het IMF (het internationale geldfonds), dr. Han Witteveen. een totaal tekort van 85 miljard gulden. .Overigens constateerde Witteveen dat de uitvoer van de ontwikke lingslanden dit jaar wel meer zal stijgen dan de invoer; een gunstige ontwikkeling zo meende hij. Energie Ontwikkelingslanden zonder olie moeten geholpen worden zo zei Ro gers. toen hij het over energie had, terwijl hij ook aandrong op verdere samenwerking bij het zoeken naar nieuwe energiebronnen. Opvallend was dat de Amerikaanse onder minister niet sprak over de olie prijs. De verveelvoudiging daarvan gaf destijds de eerste stoot voor het Noord-Zuid gesprek. Nieuwe verho gingen van de kant van de olielan den zitten echter niet in het vat en het huidige prijspeil schikt de wes terse'wereld wel Nederland Voor Nederland is deze Noord-Zuid ronde in zoverre een primeur dat ons land de delegatie van de Euro pese Gemeenschap leidt. In te genstelling tot de Unctad bezetten de 9 EG-landen hier één zetel, in- plaats van elk één. En dat terwijl de meningen over het ontwikke lingsbeleid binnen de Ge meenschap ver uiteenlopen. De twee tegenpolen zijn Nederland en West-Duitsland: Den Haag wil veel verder tegemoet komen aan de verlangens van de Derde Wereld dan Bonn. Bij Nederlands-Duits overleg is eind vorige week nog eens vastgesteld dat het er niet naar uit ziet dat daar voorlopig verandering in komt. Een Frans- Duitse werkgroep gaat nu proberen het EG-ontwikkelingsbeleid meer op één lijn te brengen maar daar voor zal het dan toch ook de kleine landen als Nederland moeten mee krijgen. door J. den Boef is dooi otestai ïinii zieker bejaai ang vt direk< iof' F. van an en» kaï gerust zeggen dat het af- ran Heinemann, kort na de idiging van het kanselierschap "raidt in 1974, als gevolg van de laatide Guillaume-affaire, het vai een tijdperk inluidde. Een die maar vijf jaar duurde, waarin ongelooflijk veel tot kon worden gebracht. En be niet alleen wat de politiek van idering tot de landen van het etblok betreft. len met Brandt slaagde Heine- )n erin, de Duitsers in het weste- j deel van het vroegere Duitse »in Oost- én West-Europa aan- fdbaar te 'maken als democra- Europtanen, die met een ftt verledm hadden gebroken. Jïer het ut hun herinnering te 'hen. Zij krnden dat doen, omdat Jedurendede Tweede Wereldoor- fop indruRwekkende wijze verzet oen geboden tegen de opkomst «e heersdhappij van het natio- y-socialisme van Adolf Hitler. 1 van de„Bekennende Kirche" fjdende tófk) keerde de protes- t Heinemmn zich tegen de gees- slaveinij die na nazi's de tsers proJeerden op te leggen. I mensen ils Heinemann was het janken d»t bij nog betrekkelijk veel Duitsers de hoop bleef leven dat het systeem van onvrijheid eens zou ophouden te bestaan. Niettemin was het de grote tragiek van de Duitsers dat zij niet in staat waren zelf het nazi-juk af te werpen, ook toen het einde van het monsterachtige Derde Rijk van Hitler in zicht kwam. Het behoefde dan ook niet te bevreem den. dat na de capitulatie van mei 1945 de Duitsers collectief ver antwoordelijk werden gesteld voor alle misdaden die in zijn naam wer den bedreven. „Bevrijding" Na de capitulatie van Hitler- Duitsland die voor mensen als Hei nemann als een bevrijding kwam, was het bijzonder moeilijk om een nieuwe toekomst op te bouwen. De oude partijen uit de tijd van de Wei- mar-republiek hadden zichzelf bui ten spel gezet. Toch kon niet worden voorkomen dat zij opnieuw hun in trede deden, zij het dat zij met uit zondering van de Sociaal Democra tische partij (SPD) onder een gewij zigde naam verschenen. Heinemann was één van de oprich ters van de Christen Democratische Unie (CDU), die twintig jaar lang, van de stichting van de Bondsrepu bliek Duitsland in 1949 tot het begin van de coalitie van de SPD en de liberale FDP de belangrijkste rege ringspartij zou worden. In 1949 werd Heinemann minister van binnen landse zaken, maar hij bleek niet goed overweg te kunnen met de eerste kanselier van de Bondsrepu bliek, dr. Konrad Adenauer. Twee sterke persoonlijkheden bleken el kaar niet te kunnen verdragen. De kwestie van de herbewapening van (het westelijke deel van) Duitsland, die na de oprichting van de Noordat- lantische verdragsorganisatie in 1949 in het Westduitse kabinet werd overwogen, leidde tot een breuk, die definitief zou blijken te zijn. De anti militaristische Heinemann verliet deze CDU, trachtte een eigen partij op te richten, maar boekte daarmee geen succes. Aan het eind van de jaren vijftig sloot hij zich aan bij de SPD. die zich aanvankelijk ook te gen herbewapening van Duitsers verzette. Van 1957 tot 1966 maakte Heinemann deel uit van de Bondsdag-fractie van de SPD, welke partij haar bezwaren tegen samen werking in het militaire bondge nootschap NAVO en in de zich ont wikkelende Europese Economische Gemeenschap, liet varen. De incon sequentie dat Heinemann zich daar in de SPD bij neerlegde, duidt er misschien op, dat Heinemann zich in de door Adenauer geleide CDU niet thuisvoelde en als gevolg daarvan er gemakkelijk uitstapte. President Hoe dat zij. de belangrijkste naoor logse periode in het leven van Heine mann brak pas aan toen hij al bijna 70 jaar oud was en hij er juist drie jaar op had zitten als minister van justitie in de „grote coalitie" van CDU en SPD, in het kabinet van Kurt. Georg Kiesinger. Bij de presi dentsverkiezingen van 1969, toen de christendemocraat Heinrich Lübke moest worden vervangen, had de CDU al de vroegere minister van buitenlandse zaken Gerhard Schro der als zijn opvolger voorbestemd. Aangenomen werd dat voldoende li beralen (toen nog uit eigen wil in de oppositiebankeni op Schroder zou den stemmen in een gezamenlijke zitting van Bondsdag (tweede ka mer) en Bondsraad (Senaat). De liberale FDP had echter plannen om bij de Bondsdag-verkiezingen van dat jaar naar een coalitie met de SPD te streven. Deze laatste partij schoof op haar beurt een presidents kandidaat naar voren, die voor de liberalen aanvaard moest zijn omdat hij geen echte socialist was: Gustav Heinemann. De liberale leider Walter Scheel (nu zelf president) wist bij de beslissende stemming de partijdiscipline zo strikt te handhaven dat 6chröder de verwachte winst ontging De nieuwe man werd met de kleinst denkbare meerderheid (512 van de 1023 stemmen) als president gekozen. Als president maakte Heinemann grote indruk door zijn streven naar verzoening met de landen van West- Europa. Nog in het jaar van zijn verkiezing bracht hij een bezoek aan Nederland, dat diepe indruk maakte Heinemann volstond niet met het betuigen van de goede wil van de Westduitsers, maar hield zijn landgenoten opnieuw voor dat zij nooit mogen vergeten hoeveel ellen de in hun naam en met hun mede werking over geheel Europa, hun ei gen land niet uitgesloten werd uitge stort. Nieuwe termijn In 1974, toen Brand al had moeten aftreden als gevolg van de Guillau me-affaire, heeft men van SPD-zijde nog geprobeerd, Heinemann er toe te bewegen zich voor een nieuwe ambtstermijn van 5 jaar beschik baar te stellen. Zijn gezondheid en die van zijn vrouw noodzaakten de toen bijna 75-jarige Heinemann. dit verzoek af te wijzen De liberale vice- kanselier en minister van buiten landse zaken Walter Scheel volgde hem op. Ook Scheel blijft de Duit sers aan het verleden van zijn land herinneren. Voor het overige heeft hij weinig met de sobere en indruk wekkende Heinemann gemeen. On der hem en kanselier Helmut Schmidt (SPD) begon een nieuw tijdperk in de Westduitse geschiede nis, waarin gezaghebbende figuren als Heinemann helaas zullen ont breken. Gustav Heinemann

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 7