Ministers willen niet verder
bezuinigen voor NVV-bond
Van der Stoel bezorgde
over verval van de EG®
Sterren stralen overal.
L
Gebouw in Enschede
krijgt zonneverwarming
Acteur Han Bentz van
den Berg (58) overleden
Wiegel en Groeneveit hand in hand tegen kabinet-Den Uyl
Eerste proef in utiliteitsbouw
„Europese gemeenschappen lijden aan bloedarmoede"
Toneel: gebondenheid aan vorm en stijl
Kritiek gemeentöbouw
op functioneren l vrnieei
sociale diensten [twee
Heerlijk,helderHeineken.
DONDERDAG 8 JULI 1976
trouw/kw<EeRDi>
door Johan van Workum
DEN HAAG Een citaat: ..Het naar de toekomst schuiven van
moeilijke vraagstukken is blijkbaar een vast punt in het rege
ringsprogramma geworden".
Dit geluid zal de lezer herkennen.
Dat is Wiegel van de VVD. zal hij
denken Mis! Hier was niet de VVD
aan het woord, maar de industrie
bond NVV. de grootste vakbond van
Nederland. Voor het kabinet-Den
Uyl verandert dat de zaak. Wiegels
oppositie heeft dit kabinet nog nooit
echt in gevaar kunnen brengen. Nu
echter de industriebond NW het lei
derschap heeft overgenomen, schudt
het kabinet op zijn grondvesten, en
is het de vraag of het overeind blijft
Het citaat is afkomstig uit een brief
die het, bestuur van de NVV-bond
deze week stuurde naar de kaderle
den. In deze brief houdt het
bondsbestuur onverkort vast aan de
looneisen van 55 gulden netto per
maand per 1 juli. De brief kwam op
het moment dat premier Den Uyl en
minister Boersma via interne missie
de FNV poogden mee te krijgen om
met wat minder genoegen te nemen.
Het antwoord van de industriebond
NW aan het kabinet is meer dan
duidelijk. Door zich in een brief
tegenover de achterban openlijk nog
eens vast te leggen op die 55 gulden,
blokkeert het bondsbestuur van de
industriebond voor zichzelf de weg
terug. Concessies van deze bond kan
het kabinet verder wel vergeten
Bikkelhard
De brief aan de kaderleden is teke
nend voor de bikkelharde wijze
vaarop het bestuur van de industrie-,
bond NVV pleegt te vechten voorde
oelangen van de leden, althans wat
het bondsbestuur ziet als deze belan
gen Dezelfde tactiek als met die
brief past dit bondsbestuur al sinds
eind april met succes toe. Toen ging
het erom de nota met suggesties
voor verdere loonmatiging, af
komstig van het FNV-bestuur (Kok.
Spit) de grond in te boren Op de
eerste de beste ledenvergadering
over deze nota stelden de bestuur
ders van de industriebond NVV voor
vast te houden aan de eis tot volledi
ge prijscompensatie per I juli. Uiter
aard zag geen der aanwezige leden
zich geroepen te pleiten voor loon
matiging. waar zijn voormannen die
extra matiging ontraadden. Deze
opstelling kwam uiteraard de vol
gende dag in de kranten en bepaalde
alle verdere ledenvergaderingen van
FNV-bonden Niemand immers had
er nog veel behoefte aan te pleiten
voor minder, daar tevoren vast stond
dat de industriebond toch niet mee
zou gaan.
In de federatieraad van de FNV heb
ben sindsdien voornamelijk de in
dustriebonden met de vervoersbon-
den de opstelling bepaald. Zo lang
deze wat radicalere bonden zich het
recht voorbehouden het eigen
standpunt tegen extra loonmati
ging naar buiten te dragen, is het
voor de overige bonden erg onaan
trekkelijk de nek uit te steken te
genover de eigen achterban. Giste
ren al volgde op de brief van de
industriebonden aan hun kaderle
den dan ook een telegram namens
de hele FNV aan het kabinet waarin
de
looneis van 55 gulden netto wordt
herhaald en een loonmaatregel op
voorhand afgewezen. Die loonmaat
regel is nu niettemin toch genomen
Al uitgekleed
Om toch nog een beetje tegemoet te
komen aan de FNV-eis. heeft het
kabinet nu al meer dan een week
gespeurd naar extra bezuinigingen
op overheidstaken, om daarmee las
tenverlichting en dus netto
loonsverbetering mogelijk te ma
ken. Dat is een gruwelijke bezigheid
voor de ministers. Nog maar net een
week geleden presenteerde het kabi
net de grote ..één-procents "-nota
met bijna 9 miljard gulden bezuini
ging op de groei tot 1980 van collec
tieve uitgaven (overheid, sociale uit
keringen). De begrotingen van de
ministeries zijn dus al helemaal uit
gekleed. Het valt dan ook te begrij
pen dat de ministers er de smoor in
hebben, en ook de linkse rrfinis-
ters het de FNV kwalijk nemen
dat die haar looneis niet wil versoe
pelen.
Eind mei. toen de federatieraad van
de FNV de suggesties van de FNV-
leiding voor extra loonmatiging af
wees. zei FNV-voorzitter Kok dat
het voor de vakbeweging nog te
vroeg was om al een keuze te moe
ten maken tussen extra bezuiniging
of extra loonmatiging. De FNV wei
gerde toen die keuze. Nu wordt zij
toch gemaakt voor de vakbeweging,
namelijk door het kabinet. Wat de
FNV toen zei dat beslist voorkomen
moest worden, namelijk aantasting
van collectieve voorzieningen ten
gunste van individuele loonsverbe
tering. voltrekt zich nu toch.
Enkele weken geleden drong de
VVD in de Tweede Kamer zonder
succes aan op verdere bezuinigingen
dan de ,.één-procents"-nota. Onder
druk van de vakbeweging wordt het
kabinet er nu toch toe gedreven.
Waar Wiegel faalt, slaagt voorzitter
Groeneveit van de industriebond
NVV. Nu is deze bond en de FNV
geenszins uit op extra lastenverlich
ting. Integendeel, de FNV vindt dat
de loonsverbetering niet moet ko
men van nog meer bezuinigingen op
collectieve uitgaven, maar van de
werkgevers. De 55 gulden netto wil
de FNV laten komen uit enige pre
mieverlagingen die minister
Boersma mogelijk achtte, plus 50
gulden bruto van de werkgevers. De
werkgevers zullen die 50 gulden bru
to wel weigeren. Maar belangrijker
is dat ook het kabinet ertegen is.
Het kabinet vindt voor dit jaar een
stijging van de loonkosten met 9.2 a
9.3 procent het hoogst toelaatbare.
Ook voor de werkgevers is 9.2 het
maximum. De FNV-éis veroorzaakt
echter een stijging van 9.6 a 9,7
procent Nu heeft FNV-voorzitter
Kok gelijk als hij zegt dat dit ver
schil van nog geen half procent tus
sen kabinet en FNV geen ramp hoeft
te zijn voor het anti-inflatiebeleid
van het kabinet.
Gezichtsverlies
Het kabinet kan echter niet toege
ven zonder zwaar gezichts- en ge-
Van een onzer verslaggevers
ENSCHEDE Het nieuwe gebouw dat voor de keuringsdienst
van waren in Enschede wordt neergezet, zal ongeveer de helft
van de verwarmingsbehoefte dekken uit zonlicht. Op het dak
van het complex van 30 bij 40 meter worden vierhonderd
vierkante meter zonnecollectoren geplaatst.
Dit wordt de eerste praktijkproef
met zonneverwarming in de utili
teitsbouw. Tot nog toe werden alleen
enkele projecten in de woningbouw
opgezet En in Nijmegen krijgt een
zwembad een zonne-installatie
De mogelijkheden voor verwarming
van utiliteitsbouw moeten apart
worden bestudeerd omdat de
warmtehuishoudmg van grote ge
bouwen anders in elkaar zit. Er
treedt minder warmteverlies op door
geleiding naar buiten en meer via
ventilatielucht. Bovendien wordt
zo n gebouw anders gebruikt (alleen
tijdens werkuren). Verder is het bij
een grote installatie mogelijk om
slimmere regelsystemenen aan te
brengen.
Architect ir. J. Cannegieter vindt de
nieuwbouw van de keuringsdienst
bij uitstek geschikt als ..drager" voer
een proef met zonneverwarming. Het
gebouw is juist groot genoeg om ver
schillende onderdelen van het sys
teem te beproeven Er worden ver
schillende verwarmingssystemen ge
bruikt de laboratoria krijgen
luchtverwarming. de kantoren radia
toren
En het gebouw is niet te groot, zodat
de investeringen voor de proef bin
nen redelijke grenzen blijven. Welis
waar gaat de zon voor niets op. maar
de installatie is wel duurder. De
extra investering wordt gedekt door
een subsidie van het ministerie van
Aanvulling
Wiegel
Groeneveit
het kabinet, maar ook het anti-
inflatiebeleid zou er direct door wor
den aangevreten
Met dat al zit het kabinet nu al
dagenlang te knokken over de mi
nisteries die moeten opdraaien voor
de nieuwe bezuinigingen. Het gaat
om een bedrag van zo n 500 miljoen
gulden. Dat is nauwelijks meer dan
nodig om de premieverlagingen- en
verschuivingen mogelijk te maken
die minister Boersma enkele weken
geleden in het vooruitzicht stelde.
Die premieverlagingen leveren 44
gulden netto, als de werkgevers
naast die premiezaak 30 gulden bru
to willen toevoegen. Zover zijn ze
waarschijnlijk wel të krijgen, want
ook de werkgevers hebben profijt
van de premieverlagingen
zagsverlies te lijden. In het afgelo
pen najaar nog had het kabinet 8
procent als streefcijfer voor de loon
kostenstijging in 1976. In december
in het loonoverleg was dit al 8.99
geworden, en nu dus 9.2. Bij herha
ling hebben de ministers gezegd dat
verder toegeven er nu niet meer in
zit. En al zou het kabinet toegeven,
dan nog zullen de werkgevers
hoogstwaarschijnlijk elk centraal
loonakkoord dat hoger zou uitko
men dan 9.2 procent, weigeren. Toe
geven door het kabinet heeft dus
geen zin
Kok vindt het daarom erg onver
standig van het kabinet zich vast te
pinnen op die 9.2 procent. Het kabi
net heeft zich nu lelijk in de nesten
gewerkt. De ministers hebben nog
geprobeerd de nu noodzakelijke
extra bezuinigingen te ontlopen
door een groter financieringstekort
van de overheid te accepteren Mi
nister Duisenberg (financiën) heeft
dat echter hardnekkig geweigerd
Het toch al erg riskante tekortbeleid
van Duisenberg zou in de financiële
wereld totaal ongeloofwaardig zijn
geworden, als de regering op het
punt van het tekort nu nog zou
toegeven. Niet alleen het gezag van
Botsing
economische zaken, m het kader van
het energiebeleid. Volgens de Ener
gienota zou algemene toepassing op
het hele woningbestand een (theore
tische) besparing van vijf procent
betekenen op het binnenlandse ener
gieverbruik in 1985
Met dit al heeft het kabinet nu da
genlang geknokt welke ministeries
moeten opdraaien voor nieuwe be
zuinigingen. Het ging daarbij om
een bedrag van zo n 500 miljoen
gulden. Wat het kabinet nu daarmee
gevonden heeft, blijkt nog niet eens
genoeg om te voldoen aan het CNU-
voorstel van 44 gulden netto. De
loonmaatregel van het kabinet
komt uit op 41,50 gulden netto per
maand. Dat is ruim dertien gulden
beneden de FNV-eis. De ministers
zijn niet bereid geweest nog verder
te gaan met bezuinigingen om de
FNV en met name de industriebond
NVV tevreden stellen. Het kabinet
riskeert nu een botsing met het
grootste deel van de vakbeweging.
Sociale onrust na de vakanties is
niet uitgesloten. Bovendien is
weerstand vanuit de PvdA te ver
wachten bij een loonmaatregel die
op ernstig verzet stuit bij de FNV.
De twijfels aan de zin van het kabi
net-Den Uyl en van de coalitie van
links met KVP en ARP zullen in het
linkse kamp groeien. Het valt te
bezien of de coalitie die crisis zal
doorstaan. Zonder kleerscheuren zal
het kabinet wel niet tevoorschijn
komen uit de loonperikelen.
Het gigantische betonnen olieplatform ANDOC is gistermorgen uit Rotterdam aan zijn reis^
Noorwegen begonnen. Door 12 sleepboten is het gevaarte via de oliegeul. met een snelheid
ongeveer 2 mijl per uur. naar open zee getrokken.
Luchtfoto KLM AEROCARTO
HONT
Van onze parlementsredactie faiidde:
LUXEMBURG Nog niet zo lang geleden hadden de Europese Gemeenschappen als
voltooiing, uitbreiding en-verdieping. Thans, weinig jaren later, moeten we constateren
motto is vervangen door: stagnatie, achteruitgang en ontvluchting.
De zonnewarmte zal voor het ge
bouw In Enschede dienen als aanvul
ling op de conventionele energie
voorziening met gas. Voor zover het
water dat van de collectoren op het
dak komt. niet warm genoeg is. zal
het met, een gasketel worden bijver-
warmd. Behalve voor ruimteverwar
ming wordt de installatie ook ge
bruikt voor de warmwatervoorzie
ning. Er komt een voorraadtank
waarin warm water wordt opgesla
gen om enkele zonloze dagen te kun
nen overbruggen.
Uiteraard wordt het nieuwe gebouw
van goede warmte-isolatie voorzien.
In de buitenmuren komt negen cen
timeter steenwol. in de dakconstruc
tie acht.
Het onderzoekprogramma voor de
installatie is op verzoek van het mi
nisterie van economische zaken op
gesteld door de Eindhovense prof. ir.
C. W. J. van Koppen, die ook zelf in
een experimenteel huis met zonver-
warming woont. Samen met zijn col
lega prof. dr. J. Hamaker zal hij ook
het project in Enschede begeleiden
AMSTERDAM Tijdens een vakantie in Friesland is zaterdag
de acteur Han Bentz van den Berg in een ziekenhuis te Drachten
overleden. Hij is gistermiddag in zijn geboorteplaats Blaricum
ter aarde besteld. Henri Bentz van den Berg werd 58 jaar.
In 1937 ging hij, na het Christelijk
Lyceum ih Bussum naar de Amster
damse Toneelschool. Twee jaar la
ter, in 1939. maakte hij zijn debuut
bij het Nederlandsch Toneel van Cor
van der Lugt Melsert, waar hij in
verschillende familiestukken
.speelde.
Tijdens de oorlog verdween hij. met
recht, van het toneel. Hij weigerde
lid te worden van de door de Duit
sers ingestelde Kultuurkamer en
voorzag toen in zijn onderhoud door
verschillende baantjes van knecht
tot boekhouder, bij een uitgeverij.
In 1945 ging hij deel uitmaken van
S T A R T, en Comedia tot hij in 1950
directeur werd van de Nederlandse
Comedie.
Creaties
In die ruim 20 jaar durende periode
heeft hij het Nederlands toneel met
vele belangwekkende creaties ver
rijkt Zomaar een keuze: Tom in
Glazen Speelgoedluitenant
Greenwald in ..Muiterij op de Cai-
ne". Astrow in ..Oom Wanja", de
verteller in ..Onder het Melkwoud".
Richard II. Elckerlyc. in „Er komt
een vriend vanavond" „Tramlijn Be
geerte". „Leer om leer" „Een moei
lijk mens" en vooral de echtgenoot
in ..Wie is bang voor Virginia Woolf".
In 1956. 1958 en 1964 kreeg hij de
befaamde toneelprijs de ..Louis
d'Or" (naar Louis Bouwmeester ge
noemd.) Elke rol van Han Bentz van
den Berg. aldus een der juryrappor
ten. is geboren uit een harmonisch
samengaan van emotionele en gees
telijke creativiteit en aan deze
synthese van drift en bezinning ligt
een volstrekte artistieke integriteit
ten grondslag
Na het einde van de Nederlandse
Comedie in 1971. heeft hij nog enkele
jaren bij Centrum gespeeld en ook
geregisseerd.
Over dat regisseren zei hij eens in
een interview in Trouw. „Je hebt je
als regisseur in het stuk verdiept, je
ziet hoe de gedachte van de auteur
gerealiseerd kan worden en je pro
beert je mensen ook dat inzicht bij te
brengen. Dat is fijn, maar ook moei
lijk werken Toneelspelen is name
lijk niet een zaak van je maar vrije
lijk laten gaan zoals het je het beste
voorkomt. Het is een je gebonden
weten door de vorm en de stijl van
het stuk. door de taal
Wanneer het je als regisseur lukt
tijdens weken van voorbereiding de
spelers hiervoor warm te maken, zo
dat zij zich inzetten met datzelfde
besef van hun dienende taak. dan is
het mogelijk, dat wat zich uiteinde
lijk op het toneel gaat afspelen, zijn
Han Bentz van den Berg
weerklank vindt bij het publiek. De
gezamenlijke inzet van een hele
spelgroep. het individuele plezier dat
tot een gemeenschappelijk spe-
lenthousiasme wordt, acht ik een
van de.belangrijkste elementen voor
wezenlijk toneel". Han Bentz van
den Berg was overtuigd van dat die
nende element in de toneelspeel
kunst en daarom heeft hij het altijd
als zijn taak gevoeld het menselijke
in iedere rol te zoeken, te ervaren en
weer te geven
Dat is hem heel dikwijls gelukt.
Aldus minister van buitenlandse za
ken, mr. Max van der Stoel gisteren
voor het Europese parlement in
Luxemburg. Van der Stoel is het
komend half jaar voorzitter van de
ministerraad van de EEG. reden
waarom hij gisteren voor het Euro
pese parlement uiteenzette wat hij
van dat voorzitterschap voorstplt.
Stagnatie ziet de bewindsman van
buitenlandse zaken op het terrein
van de opbouw van de ge
meenschappelijke markt en de ont
wikkeling daarvan tot een werkelij
ke economische eenheid. Op dit ge
bied is er al lange tijd sprake van een
vrijwel volledige stilstand, aldus Van
der Stoel. ..De machinerie draait nog
wel. maar blijkt steriel en vruchte
loos te zijn. Verbeeldingskracht en
besluitvaardigheid ontbreken".
Niet alleen
..Het kwaad van de stagnatie is ech
ter niet alleen gekomen. Het heeft,
zoals te verwachten was. gezelschap
gekregen van het nog groter kwaad
van de achteruitgang, de desintegra
tie. de aantasting van de commu
nautaire verworvenheden".
Volgens de voorzitter-voor-een-half
jaar van de Europese ministerraad
wordt het gevaar voor achteruitgang
groter naarmate de economische
problemen waarvoor de lid-staten
zich gesteld zien. ernstiger en
hardnekkiger blijken te zijn. Vooral
de ontbindingsverschijnselen op het
gebied van het economisch en mone
tair beleid van de lid-staten moet als
een hoogst ernstig gevaar voor de
gemeenschappen worden gezien.
„Het derde gevaar voor de Europese
gemeenschap, de ontvluchting, ligt
vooral in het feit dat verscheidene
regeringen, in hun poging om tot een
oplossing te komen, hun heil zoeken
buiten de gemeenschappen of langs
wegen die met de communautaire
structuur nog maar een zwakke
band hebben Zij proberen de on
macht van de gemeenschappen te
ontvluchten.
Taken
Van der Stoel zei het als een van de
meest urgente taken van het Neder
landse voorzitterschap te zien om in
de komende maanden in deze pro
blematiek helderheid te brengen en
om tussen de lid-staten over
eenstemming te bevorderen over ge
dragslijnen die in de toekomst rol en
functie van de Europese Ge
meenschappen absoluut veilig zul
len stellen
Minister van der Stoel
De bewindsman noemde met name
twee oorzaken voor de sombere toe
stand van de EEG. Ten eerste zijn
daar de geweldige sociaal-
economische problemen, waardoor
de lid-staten zich gesteld zien. De
toenemende nationale activiteit van
de verschillende regeringen heeft het
beleid in Europees verband aanzien
lijk bemoeilijkt. Dit heeft ertoe ge
leid dat de gemeenschappen zijn
gaan lijden aan een voor allen
zichtbare bloedarmoede. Een oplos
sing zouden de nu eindelijk in zicht
zijnde rechtstreekse verkiezingen
van het Europees parlement kunnen
zijn.
Gevaren
De tweede oorzaak die Van der Stoel
noemde.voor de huidige problemen
is „een onvoldoende besef van de
gevaren die West-Europa bedreigen
als wij ons op het internationale vlak
niet met voldoende gezag en overtui
gingskracht kunnen manifesteren".
Het wordt steeds duidelijker, aldus
Van der Stoel dat ook op het terrein
van de internationale besluitvor
ming een schaalvergroting
plaatsvindt die maakt dat alleen
groepen landen en niet meer indivi
duele staten, behoudens supermo-
genhedén. hun stem luid genoeg
kunnen laten horen.
Als voornaamste taak van het Ne
derlandse voorzitterschap ziet Van
der Stoel te bevorderen dat de ge
meenschap groeiende organismen
blijven en dat zij in staat gesteld
worden tot effectieve en adl
besluitvorming. „Als ik het d<|
het voorzitterschap zou moetj
woorden in een leuze, dan 5
luiden: bezinning, herstel, en v
reiding", aldus de bewindsman
zinning op de toekomst van
meenschap. herstel van wat effien
afgelopen jaren verkeerd is g^ien v
en voorbereiding op meer eenhvele a
het budgettaire, monetaire eiür. Dl
'aal-economische beleid van foen is
staten. ren va
no»*™»
spiert
wordt
haar
Van onze parlementsredactie atleet
twee j
DEN HAAG De gemeen! houdl
sociale diensten dreigen alleeniien b
instituten te worden die uitkei„voor
doem om groepen van mensede. b
inkomens te voorzien. Een de gebru
ke ontwikkeling is in strijd m ontsp
beginsel van de algemene
standswet. namelijk individiDe S
ring. Dit schrijft de vereniginden d
Nederlandse gemeenten (VNGien v
staatssecretaris Meijer van C anab«
cieel
De VNG maakt zich nogal bejCOntr
over de enorme toeloop van mjvan i
naar de gemeentelijke sposte
diensten.- Hierdoor is in tal vjrein
meenten een noodsituatie on«75 m
Dit kan slechts gedeeltelijk provi
uitbreiding van het personeel vochl
vangen worden. Daarom modmidd
aantal taken worden afgestot de b
dellij
De vereniging geeft daarto^kan
aantal suggesties. Zo moet enent
werkloosheidsvoorziening kdtkma
uit te voeren door één instant
gericht op alle vormen van Het
loosheid. Ook moeten de v gesel
gingskosten van bejaarden in tjhet
zen uit de bijstandssfeer ge strijc
worden. De uitkering aan geigeiet
den vrouwen heeft het karakte het 1
een sociale verzekering gekriter p
zegt dj; VNG. De vereniging v atlee
een
of zij
kelei
zich af of diegenen onder de gei
den vrouwen die tot werken in
zijn niet beter via een werk
heidsvoorziening geholpen ku
worden. Tenslotte meent de
dat het rijk de bijstand voor no(
kelijke bestaanskosten in zij:
heel aan de gemeenten dient U
goeden, temeer nu de geme<
Vrou
voor
Olyr
van
van
nog maar weinig mogelijkh van
hebben om de hoogte van d(
stand te beïnvloeden.
ADVERTENTIL
kuni
ciaa(
evi
WSTE
h gi
h
hster
nche
rste i
irjoni
ngev
ise
ïgdw
land
idrik
et d<
ktor
vie t
slager
rlijno
>m—i'
•dl—Ci
sson i
«I al{
les iC
tdi-F
stan<
Sigu
lalg.
4 Rei
Kor
16.
tslaec
oodhai
ld (Ne
id.-T
indasj
i alt
