Üe
lu
ÜBBÜ
Tien procent van je inkomen
weggeven hoeft geen pijn te doen
Het spel van Ewald en de stem van Zarah
Vandaag
"Vtiok
XJM
ooi
VOORBIJGANG»-™
x—Y
ZATERDAG 3 JULI 1976
KERK
TROUW/KWAR' ERD'
O
WIJS MET AF
Wijs niet af. jongen.
de terechtwijzing van Jahwe, jn de
en verzet je niet
tegen wat Hij je aandoet;
want Jahwe wijst terecht
degene die Hij bemint,
als een vader zijn zoon
van wie hij houdt,
l Spreuken 3. 11. 12)
1 hel
gens
imraa
den
het
idaag
stige
ment
de bt
k in
■oer w
(ter. i
i als
gerin
zou
ook
Een mens wordt niet graa|^seJl
rechtgewezen en dat doet het n'
gelie heus wel. De bi
boodschap is er een van liefde,
juist daarom krijgen we hier en
en zeg maar gerust: overal, de pDie
de neus. Dat kan knellen. Wa
doen we het niet goed? We zij
als recalcitrante kinderen. Dj
vaar ligt vooral ons bijzond< j
sedert we volwassen gewordei
en bij voorkeur daar de nadri
leggen. Die vergelijking met eei
hebbende vader hebben we wei
gemakkelijker geslikt. Altijd
der, die 't ook altijd zo goed bet
En. voegen onze kinderen eraai
die ook altijd alles meegem
heeft en in zijn jeugd zo precies
hoe 't een en ander aangepakt
worden. Maar misschien hebt
boeken over onbenullige vaders
werk al gedaan en zijn ze uitgew
Waarom zouden we de vaders
weer eens een kans geven? De st
tieken wijzen uit dat de jeugd i
toekomst met meer vaders moi in o:
ren leven dan in 't verleden het g EN I
was. Vandaar dat ook de vaders i elati
bijbel af en toe een duidelijke v ,v;n(j
krijgen. Het zal samen moeten.
ter allen staat Jahwe. En die iar c
wat het is als Hij 't over liefde h<
de 1
IN Hj
j Tm -et. n
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Leiden: E. F. Verbaal
Maassluis: te Veenendaal: A.
Reuver te Tholen.
Aangenomen naar Midwc
Nieuwolda: R. A. Witvoet, kam
Adorp.
Bedankt voor Wilsum: J. Komn
l'qnt ha rirnonol/o^ .aa.
kant. de Groenekan; voor Doorn hc
J. de Jong te Leiden ne
GEREF. KERKEN
Beroepen te Heinkenszand:
Schelling kand. te Brussel, die
beroep heeft aangenomen.
GEREF. KERKEN (VRIJG. B V
Aangenomen naar Den Haag: J.
Janse
Oostzijde.
CHR. GEREF. KERKEN
ge
mste
enhui
ijk. 1
iddei
ing 1
iasth1
orde:
t Iver i
plrpn
Janse te Haarlemmerm
iervc
trst
ttllegt
in. E
wonende te Amersfoort.
GEREF. GEM. IN NED
Bedankt voor Zwaagwesteinde:
P. Brandsma. laatstelijk miss. pr
trecl
iint
iad r
Beroepen te Arnemuiden. Dii
loord. Groot Ammers. Hilversi
Kruiningen. Rotterdam-C., Rotiïna
dam-W. en Scherpenzaal: A. ie£w
Straalen kand. te 's Gravenzanif^"
Johann Heermann
:hor!
>75 c
eder
iet 8
Advertentie
boekennieuw
Johann Heermann was in de zevej0[*
tiende eeuw een bekende dich
van geestelijke liederen in Dui
land. Vooral zijn „Herzliebster Je
was hast du verbrochen" is in
vertalir^ van Jacqueline van
Waals (.^Noem d'overtreding mij. i an e
Gij begaan hebt") zeer bekend
worden (Gezang 181 in hetLiedbo
voor de kerken) en ook Gezang l^j^
is van zijn hand. Minder bekend
dat deze lutherse dominee ook efs'"i
boek met stichtelijke overdenkLntg
gen over ..Het kruis van Christif
heeft geschreven. Het verschijnt
opnieuw in de serie ..Stemmen
Wittenberg" bij De Gereformeer 175
Bibliotheek te Goudriaan Het twi pn v
de deeltje <a vier gulden) is des ,ster
dagen uitgekomen, het derde
laatste verschijnt eind septembe en
eves
itiet
au
ruik
e hi
Tnlogwen en Omnibussen
Jos van Manen Pieten
TmNFLlHTER-THILO&E lOVe
7e OfJh. 5S2 Wa geb 27 SO an
lebefocmde TmrlKelefrcnans En <Je Tjmlj
fng«Een ne$1 vol Tumlluiie'S en Ui dn
Tu.nllu.te» rntq\ tder
n OlA Mai echt
JEUGD ZOEKT EEN HAVEN
2e d'uh 576 bl* geb I 29 90
Trilogie van Jeugd joekt een naven Ji| ben' ni Verr
jorgenlund en Hel ruslpum Ovo» longeren m )at
eigen wegen willen gaan bevrijd van traditie* leer
Caleau K'ay S^sm
0E WEG VAN EEN VROUW 'u'
«56 bl« I 24 90 IChti
Oeae inlog* beval de roman» w ge de weg Ifoor
Scnaduwon op de wog on Een weg voor ei
Ontroerd r»I men kenrvs nneiei van oe levensweg
d* Any van Reqte.en moei afleggen «el
R* van Rossum Iele
OMNINBUS ion».
"Ja
Oe*e Omnibus beval de romans Gepaarde scul
pen en Kee- le-ug m..n dei Her Dei" bc->e IterK
bescnnjven uaerst tooiend de nunfcenng naa' jj-|j 1
geiuv en geocgervnem
Ann* Oosle'to'Oe* OutSCtvun
LAAT MIJ LEVEN- [C li'
J« dru. «26 oii geb i i* 9v gen
Oe«e treog* bevel do «eer ts-A'Or ve-voigroman
Ik «a rvei noma».- Laai -• leven en hi
geiuA wrvmf m ons na- *«gCl
Ver.r^gbaar m oe boe*njnöel p3S
door Piet Hagen
UITGEEST Tien procent van je inko
men weggeven is voor mensen die het
een beetje kunnen doen nauwelijks een
offer. Toch is het geven van de tienden
een grote uitzondering. De meeste Ne
derlanders. kerkelijk of onkerkelijk,
geven via collectebus en giro niet meer
dan één. twee procent van hun inkomen
weg voor het goede doel Hoe zijn de
leden van de groep ..Politiek Beraad" in
de IJmond ertoe gekomen wel die tien
procent als richtlijn voor zichzelf te
hanteren?
Jan en Irene Evers in Uitgeest draaien nu een
paar Jaar mee in de Kritische Gemeente IJ
mond. een aan de rand van de officiële kerk
opererende gemeente die vindt dat de kerk
nauwelijks genoeg op de wereld gericht kan
zijn Binnen die IJmondgemeente bestaan vele
actie- en gespreksgroepen. In een van die groe
pen ging het op een gegeven moment over
dingen als energiecrisis en nieuwe levensstijl
Na lang praten besloot die groep toen zelf de
daad bij het woord te voegen en samen een deel
van het inkomen af te zonderen voor betere
doelen dan de eigen (overconsumptie
Zonder pijn
Op een zomerse avond zit ik bij de familie
Evers in hun gerieflijke woning die geen enkel
spoor van grote ontberingen draagt. Dat klopt,
zeggen Jan en Irene, als je goed verdient is die
tien procent nauwelijks een offer. Voor veel
mensen zal het bijna niet op te brengen zijn.
Maar als je toch genoeg hebt. gaat het zonder
pijn. ..Niet dat we elke maand dat geld over
houden Bij ons gaat het ook op. Maar als je het
automatisch van je giro laat afschrijven, merk
je het toch niet zo".
De reden om de tienden af te zonderen is vooral
dat Jan en Irene het verschil in welstand tus
sen de armen in de wereld en zichzelf onaan
vaardbaar vinden. Dat kun je wel blijven zeg
gen. maar op een gegeven moment ben je voor
jezelf niet meer geloofwaardig als je doorgaat
met Jd dat geld op te maken Nivellering, zowel
op landelijk niveau als op wereldschaal. Is een
prachtig ideaal, maar wie dat ideaal predikt
moet ook een begin van uitvoering durven
maken
De groep van het „Politiek Beraad" heeft een
eigen gironummer, waarop jaarlijks ongeveer
zestienduizend gulden wordt overgemaakt
door een wisselende groep van ongeveer tien,
twintig gezinnen en alleenstaanden. Hoeveel
en rolschaatsen, ijsjes en modieus ondergóed,
een prettig huis en een fijne vakantie hebben.
Zij leven in dit systeem en je kunt hen moeilijk
wijs maken dat zij daar niet van mogen profite
ren en al hun vriendjes wel. Ze zouden worden
uitgelachen. Jan en Irene proberen hun kinde
ren wel enig idee van soberheid bij te brengen,
maar aan de andere kant willen ze hen niet
isoleren. Bovendien, zelf koop je ook allerlei
dingen die niet nodig zijn of best minder kun
nen. Nieuwe levensstijl of niet. een goed glas
bier kan er best af.
Indonesië
In het gesprek komt steeds de ervaring terug
van vier jaar Indonesië, waar Jan gewerkt heeft
aan het opzetten van een technische
werkplaats. Je leefde daar naar westerse
begrippen echt sober. Je was gelukkig, ook al
beschikte je niet over alle westerse luxe. „Je
leefde intensief en met fantasie. Je werd daar
niet in slaap gesust door de televisie. En toch
bleef je ook in Indonesië tot de bevoorrechte
klasse behoren. Je had een schamel huis. maar
altijd nog een beter onderdak dan de Indone
siërs zelf. Je moest wel wat ontberen, maar als
je ziek was kon je per vliegtuig naar het zieken
huis in Jakarta; de mensen dóór konden zoiets
nooit betalen. Vier jaar werken in een arm land,
lijkt voor sommigen een hele opoffering, voor
Jan en Irene blijft het pijnlijke gevoel dat je
ook in die situatie niet echt „partijganger der
armen" kon zijn.
Werksituatie
Compromissen moet je ook sluiten in je werksi
tuatie. Jan heeft een goede baan bij de Hoog
ovens. Hij ondervindt dagelijks dat een bewus
te keus in het (politieke) leven je makkelijk
vervreemdt van je collega's. De mensen die
minder verdienen zeggen: jij hebt makkelijk
praten, jij zit in loongroep nummer zoveel.
Mensen op gelijk of hoger salarisniveau nemen
je kwalijk dat je „links" bent en kritiek hebt op
het systeem. Als je niet meedoet aan de jacht
naar meer en duurdéï-e spullen, tel je niet meer
mee. Ook het werk zelf is wel eens moeilijk. Je
predikt aan ieder die het wil hóren de solidari
teit. maar tegelijk moet je in je werk mee doen
aan het competitiesysteem. Je beslist mee over
promotie van de een en ontslag van de ander.
Ook Irene ervaart in haar omgeving dat men
sen zich van je afkeren, omdat je niet meedoet
aan de normale consumptiedrift.
Dit soort overwegingen vormen uiteraard geen
beletsel om vrolijk op de ingeslagen weg voort
te gaan. Alleen door op twee fronten te blijven
werken (in het groot, in de politiek en in het
klein, in je eigen leven) kun je blijven hopen op
een betere toekomst, zeggen Jan en Irene
Evers.
De hierbij afgedrukte tekening van Wim Hessels
is overgenomen uit de kalender van de Kritische
Gemeente IJmond.
hoge toon de manier prijzen,
waarop de tekst van dit album is
samengesteld. We krijgen een
deskundige beschrijving van de
historie van het orgel, er zijn
beknopte, doch terzake doende
aantekeningen over de hier
gespeelde componisten, we vinden
de dispositie van het orgel
compleet met bijbehorende
jaartallen èn er wordt aangegeven
welke registers gebruikt zijn door
de concertgever. Heel vaak zijn
hoesteksten snorkerig of
onbenullig, maar wat we hier
hebben, is voortreffelijk. Verder is
het inderdaad zo dat op één werk
na (concerto in a van Bach/Vivaldi)
geen van de op deze beide platen te
beluisteren composities ooit eerder
opgenomen is. Ik loop ze niet
allemaal langs. Krebs is. uiteraard,
het meest royaal
vertegenwoordigd, maar wat we
van hem horen komt niet in
mindering op dat grappige,
draaiorgel-achtige praeludium in C
van J. Chr. Kellner of dat
mysterieuze koraalvoorspel van J.
G. Mühtel. - een wonderlijk heer.
die z'n leven lang organist in Riga
was en slechts concerteerde als er
buiten een dikke laag sneeuw lag.
anders had-ie last van het verkeer.
Ewald Kooiman speelt de door
hem gekozen werken alle met
kennelijk plezier.-hij grijpt stevig
in de toetsen en geeft de levendige
fantasieën en praeludia van Kittel.
Krebs en Kellner het volle pond.
laat de koralen rustig uitbloeien en
schroomt niet bij een trio één of
zelfs twee tremulanten open te
trekken. Een en ander wordt
heerlijk ontspannen gebracht en
het orgel schittert in zijn vele
facetten. M'n enig bezwaar is dat
de toon bij de snelle delen van het
concert van Bach/Vivaldi te fors is.
waardoor bepaalde verfijningen in
de akoestiek verdwijnen.
„Rondom J. S. Bach" kost
37.50 en wie de platen
thuisgestuurd wil krijgen, moet dit
bedrag, plus 5,50 aan
portokosten, storten op
gironummer 33.88.77.9 van de
stichting „Kerk «te Muziek
Kampen". Fernhoutstraat29.
Kampen Maar, zoals uit het begin
van dit verhaal bleek, is het album
ook gewoon in de handel. Voor
Vaderdag heb ik een andere
dubbele elpee, die ook op m'n
lijstje stond, gekregen: vier kanten
vol met oude opnamen van Zarah
Leander. En als Ewald mij te
machtig wordt, laat ik de zwoele
stem van Zarah door het vertrek
zweven: „Kann denn Liebe Sünde
sein?" (welke vraag zij niet geheel
in de lijn van de calvinistische
ethiek beantwoordt, maar kan ik
dat helpen?).
door A. J. Klei
Omdat mij met het oog op
Vaderdag verzocht was, een
lijstje met welomschreven
verlangens samen te stellen,
keek ik in de
grammofoonplatenwinkel
naar wat er aan voor mijn
nazaten betaalbare
orgelplaten in huis was
Nadat ik voor de zoveelste keer
Bachs vrrmanrdste toccata en fuga
ln handen had gehad, zei ik op
enigszins klaaglijke toon tegen de
verkoper dat je wel erg vaak
hetzelfde tegenkwam. De man trok
hierop een veelbelovend gezicht,
verzocht mij beleefd doch dringend
even opzij te gaan, dped een snelle
greep in de bak en hield toen met
een triomfantelijk gebaar een
album met twee elpee s omhoog
„Rondom J.S Bach Ewald
Kooiman bespeelt het orgel van de
Boven- of St. Nicolaaskerk te
Kampen Wervend sprak hij.
.Xeerlingen en lecrllngen-
van-leerlingen van Bach, nooit
eerder opgenomen'" Ik moest hem
antwoorden dat ik deze platen al
bezat en wijzend op de foto op de
achterzijde van de hoes. waarop we
de heer Kooiman in een uiterst
deskundige houding achter de vier
klavieren van het Kamper orgel
aantreffen, voegde lk eraan toe: lk
ga straks met hem koffiedrinken.
Deze mededeling tilde mij terstond
uit boven het gros van de klanten
en in tevreden stemming verliet ik
de zaak.
Onze adressen:
AMSTERDAM
Postbus 859
Wibautstraat 131
Tel 020-9)3456
Telex 13006
ROTTERDAM DORDRECHT:
Postbus 948
Westbiaak 9 Rotterdam
Te 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101
Parkstraat 22. Den Haag
Tel 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN
Postbus 3
f/eikmarkt 56. Zwolle
Tei 05200-17030
Even later Ewald Kooiman
aantreffend ln het etablissement
van zijn voorkeur, verhaal ik hem
van mijn ervaring. Hij reageert met
lovenswaardige bescheidenheid,
zijn belangstelling gaat op het
moment trouwens meer uit naar
een kroket dan naar enige roem.
Omdat Ewald er de luxe van twee
loopbanen op nahoudt (behalve de
prix d'excellence voor orgel heeft
hij een doctorsbul in de letteren op
zak, hetgeen hem in staat stelt
zowel orgel te spelen als Frans te
doceren aan de Vrije Universiteit te
Amsterdam). - omdat hij niet alleen
bij 't orgel leeft, springt de
conversatie met hem gemakkelijk
over van de verdiensten van orgels
op die van gereformeerde
notabelen. Ik meld eruit dat dr.
Kooiman hoog opgeeft van de
mogelijkheden van het Kamper
orgel, dat naar zijn smaak te zeer in
de schaduw Is gebleven van de
beroemde orgels in Haarlem en
Amsterdam Wat nu de direct na
Bach komende organisten en
componisten betreft, die ons
tenslotte in het koffiehuis hebben
samengebracht, je hoorde altijd
dat het op orgelgebied na Bach
droevig gesteld was en dat pas in
de buurt van Reger de boel weer
een beetje begint op te leven. Best.
dat zal dan wel zo wezen, maar je
kreeg nooit iets onder ogen dat de
stelling bewees. Een enkel stukje
van Krebs. Bachs meest geliefde
leerling, dat was alles Op weg
geholpen door een voetnoot in een
boek toog Ewald Kooiman op
onderzoek uit. hij schreef
muziekbibliotheken aan, vooral in
Duitsland, kreeg de composities
waarnaar zijn interesse uitging, in
microfilm thuisgestuurd (de
werken zelf. in manuscript of in
achttiende-eeuwse uitgave werden
niet uitgeleend», sloeg metzijn
vrouw aan het uitvergroten en had
ten slotte een aantal Duitse
achttiende-eeuwers op z'n
lessenaar.
Nu is Ewald een nuchter mens. die
direct zal beamen dat vergeten
componisten in de regel terecht
vergeten zijn en hij geeft onder de
koffie minzaam te kennen dat
tachtig procent van wat hij in huis
kreeg, „troep" is Maar wat hij
overhield vindt hij zeer de moeite
waard Hij heeft daar in de reeks
orgelbespelingen „Tussen Bach en
Mendelssohn" voor de NCRV. die
hij redigeerde, royaal getuigenis
van afgelegd, en nu zijn er deze
grammofoonplaten Ook heeft dr
Kooiman ontdekt dat de draad na
Bach nooit helemaal is afgebroken,
er is altijd zoiets als een
Barh-traditie geweest Bovendien
verdiepte Ewald Kooiman zich in
Dr. Ewald Kooiman bespeelt het orgel van de Bovenkerk in Kampen.
de manier waarop de door hem
bestudeerde achttiende-eeuwers
speelden Zij hebben aanwijzingen
nagelaten en daaruit blijkt dat zij
tuk waren op een brede orgelklank
Daarom moet je een trio van. zeg
maar. Vierling anders spelen dan
een trio van Franse komaf: minder
dansant en rap. maar trager en
voller.
Ik pak nu. eindelijk. „Rondom J S
Bach" op en wil om te beginnen op
De helft van het binnenkomende bedrag gaat
naar X—Y, de landelijke beweging die zowel in
Nederland als in de arme wereld initiatieven
steunt die bevrijdend werken. De X—Y-
beweging is aanvankelijk begonnen als club
van mensen die zichzelf vrijwillig belasting
oplegden, omdat ze vonden dat de regering te
weinig aan ontwikkelingshulp deed. Dat idee
van vrijwillige belasting (minstens twee pro
cent van het inkomen) speelt nog wel mee.
maar het accent is verschoven van ontwikke
lingshulp naar steun aan bevrijdingsbewegin
gen ln de ruimste zin van het woord.
Andere doelen
Het Politiek Beraad in Beverwijk vindt dat het
doel van X—Y nauw aansluit bij de eigen
ideeën, en om niet elke maand een hele discus
sie te krijgen over wat er met het geld moet
gebeuren (de verleiding dat Je macht met je
geld wilt uitoefenen is dan gróót), gaat de helft
sowieso naar X—Y. De rest wordt maandelijks
aan verschillende doelen besteed: de Boycot
Outspan Sinaasappelen, een spljtgift aan Be-
ieder precies geeft, moet hij zelf weten. Ge
streefd wordt naar tien procent, maar er zijn er
ook voor wie dat moeilijk gaat: als je zware
lasten hebt door de afbetaling van een huis.
doordat je gescheiden leeft of wat dan ook. doe
Je maar zoveel je kunt.
Het vinden van goede doelen is'geen probleem.
Meestal is het doel politiek. De gewone „liefda
dige doelen" komen elders wel aan hun trek
ken. en het politiek beraad is nu eenmaal
gespitst op verandering van (politieke) struc
turen^
Er tussen in
Volgens Jan en Irene Evers zit hun groep zo'n
beetje in tussen de beweging van christenen
voor het socialisme en de actie nieuwe le
vensstijl van de raad van kerken. De eerste
vinden ze toch iets te materialistisch: alsof je
door steeds maar loonsverbetering voor arbei
ders hier de verhoudingen in de wereld verbe
tert. De kerkelijke „nieuwe levensstijl" spreekt
hun op veel punten aan. maar aan de andere
kant vinden ze deze toch te weinig politiek,
toch weer teveel vanuit je eigen individuele
geloof.
Een van de moeilijkste problemen vinden Jan
en Irene dat je steeds weer compromissen moet
sluiten. Terwille van je kinderen bij voorbeeld,
die het normaal vinden dat ze een nieuwe fiets
taald Antwoord, geld voor een advertentie in
Le Monde tegen Franse deelneming in het
Zuidafrikaanse kernreactorenproject, voor
Chileense vluchtelingen of voor een actie van
de Kritische Gemeente IJmond.
