raag naar abortus neemt
'S ons land sterk af
Kenners kunnen weer kiezen.
.Aanslag' op man die
met commissie Donner
zou praten raadsel
amer tegen voorstel voor
(nsioenverlaging politici
anders' XI
3°
&»el gynaecologen willen niet meewerken
Klachten over te
weinig nazorg
Opening tweede
casino later
Brit uit ziekenhuis :al gehoord
;sontwerp DS'70 is niet volledig genoeg
G 11 JUNI 1976
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 9
f Cisca Dresselhuys
in 1971 in ons land de
l abortusklinieken werden
nd, zijn er in ons land nu
tien van deze klinieken
jien. Vijftien van de ze-
zijn aangesloten bij de
ng Stimezo (Stichting
jche Zwangerschapson-
ng) of bij de NVSH.
[zijn zogenaamde „wilde"
Jcen, die niet zo'n beste
I hebben. Verder wordt er
t aantal Nederlandse zie-
zen geaborteerd, maar
ntal is zeer beperkt ge-
janwege het feit dat het meren-
i de Nederlandse ziekenhui-
afwijzend staat ten opzichte
lortus (wat weer een gevolg is
It feit dat het grootste deel van
«ecologen in ons land niet aan
jortus wil meewerken) zijn de
dinieken indertijd opgericht,
i onderzoek naar het aantal
huizen waar wel abortus ver
wordt, is gebleken dat bijna de
van alle „ziekenhuis-
wordt gedaan in vijf zie
len. In 125 andere ziekenhui-
hrdt wel eens een heel enkele
«aborteerd, maar alleen wan-
r zeer sterke medische indica
tor aanwezig zijn.
Liti^t Nederland de abortusklinie-
l, gingen veel vrouwen uit ons
tor een abortus naar Engeland.
>eriode van 1968 tot 1972 heb-
totaal ruim tweeduizend Ne-
ise vrouwen in Engeland een
i ondergaan. Na 1972 is dit
opgehouden. Slechts in inci-
gevallen wordt nu nog ge-
I gemaakt van de Engelse
Bleningsmogelijkheden op dit
I (met name wanneer het om
fer ver gevordere zwangerschap
|ie in Nederland niet meer voor
tortus in aanmerking komt In
ind aborteert men in principe
25ste week van de zwan-
Bp. In Nederland gaat men
irder dan de achttiende week).
imenhove
bekend is er in Nederland maar
Sniek. waar zwangerschappen
achttiende week worden be
id. dat is in de omstreden Bloe-
fee-kliniek in Heemstede.
I kort bestaat er een kliniek in
m waar men zwangerschappen
festien weken aborteert. In de
abortusklinieken gaat men
al niet verder dan het afbreken
vangerschappen die niet verder
len weken gevorderd zijn. (75
at van de vrouwen die hun
(erschap laten afbreken, is min-
an tien weken zwanger; tien
It is ten tijde van de ingreep al
of meer weken in verwach-
uit het onlangs verschenen
.„Abortus in Nederland" van
Ichnabel blijkt, neemt de vraag
|en abortus in ons land sterk af
Nederland nog steeds het land
et laagste abortuscijfer ter we-
Na een aanvankelijke sterke
ig (in het begin van het bestaan
Ie klinieken), loopt de vraag
lbortus sedert 1973 onver-
sterk terug. In 1971 werden
Nederland 15.000 abortussen
ktreerd (dit is het totaal; dus
jmbinatie van de abortussen in
ten, in ziekenhuizen en bij art-
juis in de spreekkamer), in 1972
ft aantal gestegen tot 21.000, in
las het 20.000, in 1974 17.000 en
5 15.000.
Bttingen
cijfers hebben betrekking op
touwen die in Nederland een
is hebben ondergaan, dat wil
éggen dat het niet alleen om
landse. maar ook om buiten-
I vrouwen gaat. Er bestaan
|ngen, dat een-derde van het
aantal abortussen in ons land.
Iking heeft op buitenlandse
en (met name Duitse, Franse
fgische).
in Nederland sedert 1973 een
geconstateerd is in de vraag
lbortus, was eigenlijk een on-
:hte wending. Algemeen werd
ijk aangenomen, dat de vraag
Een van de zeventien abortus-klinieken in Nederland, de beken
de Bloemenhove-kliniek in Heemstede.
juist groter zou worden. De ervarin
gen in Engeland en de Verenigde
Staten hadden geleerd, dat een libe
ralisering van de abortus in de eerste
tijd enorme stijgingen van de abor
tusfrequentie tot gevolg heeft. Deze
ontwikkeling heeft zich in Nederland
niet voorgedaan.
Oorzaken daling
Hoe deze onverwachte daling ver
klaard kan worden? Paul Schnabel
geeft er in zijn boek een aantal oor
zaken voor: de verbetering van de
anti-conceptie-situatie in ons land,
het snel stijgende aantal sterilisa
ties, zowel bij mannen als bij vrou
wen (in 1974 werden 55.000 mannen
en vrouwen in nns land gesterili
seerd), de opkomst van de morning-
after-pil (deze werd in 1974 ruim
50.000 keer voorgeschreven door de
artsen) en de introductie van de zo
genaamde overtijd-behandeling (die
in 1974 1500 keer werd toegepast).
Schnabel komt tot de conclusie, dat
het dalende aantal abortussen dus
kan worden toegeschreven aan een
doeltreffende voorkoming van onge
wenste zwangerschap.
De daling is vooral sterk bij de ge
huwde in vergelijking met de onge
huwde en gescheiden vrouwen. Bij
de ongehuwden is de daling het
sterkst bij hen die wel een vaste en
stabiele relatie met een man hebben.
Verder blijkt de daling het sterkst te
zijn in de hogere leeftijdsklasse (van
af 35 jaar). Veel minder opvallend is
de daling in de leeftijdsklasse van
20tot 24 jaar, en in de groep onder de
20 jaar is nog geen sprake van een
daling van het aantal abortussen;
integendeel, hier is het totale aantal
ingrepen met tien procent gestegen.
Jong
Opvallend is dat juist in een kliniek
als Bloemenhove waar de verder ge
vorderde zwangerschappen afgebro
ken worden, veel heel Jonge meisjes,
zonder een vaste partner komen. Het
gaat hier meestal om jonge meisjes
die weinig schoolopleiding gehad
hebben, de zogenaamde probleem
gevallen dus, die uit angst veel te
lang gewacht hebben met het laten
vaststellen van de zwangerschap en
die dus ook te lang gewacht hebben
met het vragen om een eventuele
abortus.
Om zoveel mogelijk een tweede ab
ortus te voorkomen, wordt aan ne
gentig procent van de vrouwen die in
een kliniek of een ziekenhuis een
abortus hebben gehad, een voorbe
hoedmiddel voorgeschreven. Het
blijkt tegenwoordig dat met name
de iets oudere vrouwen, wier gezin
nen al voltooid zijn, in deze gevallen
hun toevlucht zoeken bij een sterili
satie.
Nazorg
Van verschillende zijden bestaan er
klachten over de zogenaamde na
zorg na een abortus. En hoewel er
nog niet veel onderzoek naar gedaan
is. staat inderdaad wel vast. dat er
wetsontwerp stellen de DS'70-
>r het opbouwpercentage van
Isioenen voor ministers te ver
van vijf naar 3.5 procent en
e andere politieke ambtsdra-
amerleden. gedeputeerden en
iders) van 3,5 naar 1,75 pro-
Je meerderheid is het op zich
st de voorstellen eens. Bijna de
amer vindt echter dat dit wets-
P een te beperkt deel van de
Patiek behandelt. Bovendien
minister De Gaay Fortman
ilandse zaken) aangekondigd
in oktober met een voorstel
men. dat de totale pensioen-
problematiek voor politieke
ambtsdragers behandelt.
Niet steekhoudend
De heer Drees vond dit geen steek
houdend argument. Hij haalde aan
dat de Kamer wel vaker een klein
onderdeel behandelt van haar eigen
inkomenspositie. Als voorbeeld
noemde hij de nog maar onlangs in
de Kamer aangenomen verhoging
van de reiskostenvergoeding voor
Kamerleden.
De meeste sprekers drongen er wel
bij de regering op aan zo snel moge
lijk met een wetsontwerp te komen,
sterfte dus bijzonder laag. Als je
bedenkt dat in 1970 van elke 100.000
Nederlandse vrouwen er 500 ln het
verkeer gewond raakten en 10 om
het leven kwamen, dan loopt een
vrouw meer risico op de weg naar de
kliniek dan erin".
(Dit is het eerste van twee artikelen
over abortus. In het tweede artikel
een gesprek met een gy naecoloog).
VALKENBURG - Het tweede Ne
derlandse casino, dat in het Lim
burgse Valkenburg wordt gevestigd,
zal vermoedelijk later worden geo
pend dan was voorzien. Aanvanke
lijk zou het casino op 1 januari van
het volgend jaar in gebruik worden
genomen. De te verwachten vertra
ging is een gevolg van problemen die
zich hebben voorgedaan bij de aan
koop van de leegstaande Eurohal,
waarin het casino onderdak zal
vinden.
Deze problemen zijn inmiddels opge
lost. De eigenaar van de Eurohal is
bereid het gebouw voor een lagere
prijs aan de gemeente Valkenburg te
verkopen dan hij had bedongen,
maar wil daarvoor in ruil enkele ver
koopruimten in de hal exploiteren.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Over de raadselachtige „aanslag" op de 39-jarige
Engelsman Don Ravensdale, die een afspraak had met de com-
missie-Donner, bestond gisteravond nog weinig klaarheid. Nadat
aanvankelijk door de Haagse politie was bekendgemaakt dat hij
nauwelijks iets kon vertellen, mede door een zware hersenschud
ding waarmee hij in het Haagse Westeindeziekenhuis lag, werd
Ravensdale gistermorgen uit het ziekenhuis ontslagen en 's mid
dags door de politie gehoord. Hij wilde de politie niet zeggen
welke stukken zich bevonden in de tas, waarvan hij hem door
twee onbekende mannen na een aanrijding was beroofd.
Vervolg van pagina
veel te weinig begeleiding bestaat
voor vrouwen die een abortus gehad
hebben en die nog eens ergens zou
den willen praten. Na een abortus
bestaat er nog een (medische) na-
controle. die meestal door de kliniek
zelf verricht wordt (in zestig procent
van de gevallen) of door de huisarts
(32 procent). De nazorg komt verder
terecht op de schouders van de huis
arts.
Een van de mensen die, al weer enige
tijd geleden, een onderzoekje heb
ben ingesteld naar de ervaringen
achteraf, is de Groningse arts me
vrouw S. M. I. Damstra-Wijmenga.
Zij heeft in 1969 aan een aantal vrou
wen die een abortus gehad hadden,
een enquête-formulier gestuurd. Van
de honderd verstuurde formulieren
kreeg zij er 72 ingevuld terug. Van al
degenen bij wie de zwangerschap
onderbroken was, had 96 procent
geen spijt van deze gang van zaken.
Sommigen hadden het er korte tijd
na de ingteep wel even moeilijk ge
had. vaak omdat door allerlei men
sen vooraf het begrip „schuld" in
verband met een abortus zwaar be
nadrukt was. Bijna alle ondervraag
de vrouwen klaagden over het ge
brek aan begeleiding, zowel vooraf
als achteraf.
Bij Stimezo is men bezig deze nazorg
beter te organiseren. De plannen
hiervoor verkeren nog in een be
ginstadium, maar aan het eind van
dit jaar hoopt men met een aantal
concrete plannen te kunnen komen,
die het gevolg zullen zijn van een
onderzoek waarop men op het
ogenblik bezig is. Men denkt in de
richting van een speciaal telefoon
nummer, waar men (anoniem indien
gewenst) terecht kan met de erva
ring in verband met de doorstane
abortus. Overwogen wordt ook of
men een aantal speciale mensen in
dienst zal nemen, die aan de ver
schillende abortusklinieken verbon
den zullen zijn en die op aanvraag
huisbezoek bij de ex-patiënten kun
nen verrichten.
Risico
Tenslotte nog iets over het risico
voor de vrouw van een abortus. Hier
voor maken we gebruik van een
overzicht uit Medisch Contact (1974-
29-1555) van dokter A. S. van der
Bergh van de Bloemenhovekliniek,
die schrijft: „Tot op heden konden
alle vrouwen daags na de behande
ling in goede toestand worden ont
slagen en deden zich bij de door mij
behandelde Nederlandse vrouwen
nimmer complicaties voor, die een
ziekenhuisopname noodzakelijk
maakten (er is hier sprake van „Ne
derlandse vrouwen", daar deze later
nog eens geènqueteerd konden wor
den. red. Trouw). Bij follow-up bleek,
dat geen van de vrouwen later nog
last gehad had van groot bloedver
lies, koorts of buikpijn van bete
kenis".
Dokter Frans Wong schrijft in zijn
boek ..Abortus voor het kind" in het
hoofdstuk „Risiko's van medische
abortus voor de vrouw": „In Neder
land is de sterfte ten gevolge van
abortus van het begin af aan bijzon
der laag geweest: 0,3 op de 100.000
Van elke 100.000 mensen, die in Ne
derland aan de blindedarm geopend
worden, sterven er jaarlijks 470.
Daarmee vergeleken is de abortus-
Tegen
deze uitzonderingspositie van de
ambtenaar maken wij ernstig be
zwaar Dit is volkomen fout", aldus
de voorzitter van de NCBO.
Een woordvoerder van de Algemene
Bond van Ambtenaren noemde de
bezuinigingsplannen met betrekking
tot de ambtenaren „schandelijk". Zo
als bekend wil het kabinet verschil
len in aanspraak op sociale voorzie
ningen (en pensioenvoorzieningen)
tussen ambtenaren en niet-
ambtenaren, die „historisch wel ver
klaarbaar. maar niet redelijk zijn",
beperken. De ABVA wees erop dat al
deze voorzieningen in goed overleg
met dit en vorige kabinetten tot
stand zijn gekomen en dat de bond
zich zal verzetten tegen de aantas
ting van verkregen rechten. „Hier
komt narigheid van", aldus de
woordvoerder.
De regeringspartijen hebben op de
regeringsplannen overwegend posi
tief en hier en daar welwillend gerea
geerd. Een uitzondering maakte de
KVP, die zich zeer gereserveerd
opstelde. De oppositie reageerde
zeer kritisch en vroeg zich af of er
niet nog meer moet worden bezui
nigd. De KVP-tweede kamerfractie
constateerde dat de bezuinigingsno
ta te laat komt voor het jaar 1976,
dat het begrotingstekort verder
wordt opgerekt en dat het zeer de
vraag is of het financieringstekort
kan worden gefinancierd zonder de
inflatie aan te wakkeren. Verder
merkt de KVP op dat de regering een
samenhang aanbrengt tussen de be
zuinigingsplannen en andere politie
ke maatregelen als de vermogens-
aanwasdeling, investeringspolitiek,
de wet op de ondernemingsraad en
de grondpolitiek. „Maar", aldus de
KVP, „het parlement heeft toch de
plicht en het recht om de voorstellen
stuk voor stuk op hun eigen merites
te bekijken".
De ARP-fractievoorzitter mr. Aan-
tjes vindt het daarentegen niet onre
delijk dat de regering aan de Tweede
Kamer heeft gevraagd de bezuini
gingsoperatie mede te beoordelen in
het licht van andere beleidsmaatre
gelen. „Er zal inderdaad een geïnte
greerd beleid moeten worden ge
voerd, aldus de heer Aantjes, en het
is begrijpelijk dat de regering een
positieve instelling van de Kamer
verwacht". Hij zei evenwel niet be
grepen te hebben, waarom de rege
ring ook de grondpolitiek noemde
bij de samenhangende maatregelen.
„De grondpolitiek hoort in het rijtje
niet thuis", aldus mr. Aantjes. Hij
deelde overigens de vrees van de
KVP voor de inflatoire werking van
het begrotingstekort.
Vertrouwen
Fractievoorzitter Van Thijn van de
PvdA heeft alle vertrouwen in de
uitgangspunten van het beleid: ver
sterking van de werkgelegenheid,
bestrijding van de inflatie, vermin
dering van inkomensverschillen.
„Het is goed. aldus Van Thijn. dat de
regering niet met de botte bijl hakt.
Hij uitte zijn voldoening over de
koppeling van het netto
minimumloon en de netto AOW- en
bijstanduitkeringen, die onaange
tast blijft.
Fractievoorzitter Terlouw van D66
prijst het kabinet dat het de operatie
heeft aangedurfd. Anderzijds vindt
hij het jammer dat niet duidelijk is
welke bevolkingsgroepen in welke
mate door de verminderde stijging
van de gemeenschapsvoorzieningen
zullen worden getroffen. Ook de
PPR is tevreden, maar deze partij
vindt dat bij de ontwikkelingshulp
niet mag worden bezuinigd, en dat in
plaats daarvoor bezuinigingen kun
nen worden gevonden bij defensie.
De CHU betwijfelt of de aangekon
digde ombuiging voldoende zal zijn.
Het kabinet moet nu ter bestrijding
van de geldontwaarding en de werk
loosheid de te lang toegelaten groei
van de overheidsuitgaven beperken.
De CHU betreurt het dat niet al in
'76 met de bezuinigingen kan worden
begonnen. Ook deze fractie vindt het
begrotingstekort te groot en vreest
De Engelsman liep in de nacht van
dinsdag op woensdag op de Fluwelen
Burgwal in Den Haag met zijn twin
tigjarige zoon John Christopher
Jackson (Ravensdale heette vroeger
Jackson). Hij werd toen om vijf voor
half twee aangereden, terwijl hij
aldus zijn verklaring een actetas
met op de Lockheed-affaire betrek
king hebbende stukken bij zich
droeg. Hij zou de volgende morgen
(woensdag) mr. J. Kist, secretaris van
de commissie-Donner spreken, ten
einde deze inlichtingen te verstrek
ken over de steekpenningen-affaire.
Waarom hij de tas op dat tijdstip bij
zich had is niet duidelijk. Volgens de
Haagse politie bevonden zich papie
ren en twee cassettebandjes in de tas.
Over de strekking en inhoud van de
stukken en bandjes wilde Ravensda
le zich tegenover de politie niet uit
laten.
Anderzijds onderstreepte de En
gelsman gistermiddag ook weer dat
het geen belangrijke stukken waren
en dat hij kopieën en nog belangrij
ker stukken achter de hand heeft.
Hersenschudding
Ravensdale verliet gistermorgen, be
geleid door de recherche het zieken
huis, ofschoon hij volgens eerdere
verklaringen van de politie een zwa
re hersenschudding had en geen me
dedelingen zou kunnen doen. Direct
betrokkenen vertelden ons dat de
man een lichte hersenschudding en
een bloeduitstorting in het gezicht
had opgelopen. Na door de politie te
zijn gehoord, vertrok hij met zijn
een nieuwe inflatoire werking.
Volgens de VVD heeft de regering
wederom blijk gegeven niet te rege
ren. maar de problemen voor zich uit
te schuiven. In plaats van met vol
doende bezuinigingsvoorstellen te
komen vergroot de regering het be
grotingstekort op onaanvaardbare
wijze, aldus de WD, die vindt dat de
regering daarmee de Inflatie aan
wakkert. De WD meent tenslotte
dat de nota te laat komt, te gering
bezuinigingsvoorstellen bevat en bo
vendien door een grauwe nivelle-
ringsdrang van het kabinet wordt
ingegeven.
zoon naar een Haags hotel (voor de
aanrijding logeerde hij onder een
gefingeerde naam ln Grand Hotel
Central, dat hij om „publiciteit te
mijden" verliet). Zijn zoon John
Christopher was de enige getuige
van de aanrijding, waarbij hij van
achteren zou zijn geraakt door een
donkergekleurde Mercedes. Een fors
gebouwde, ongeveer 45-Jarige be
stuurder, kwam daarbij uit de auto,
griste de actetas uit Ravensdale's
handen en ging er vandoor. De En
gelsman bleef bewusteloos op straat
liggen en alleen zijn zoon kon verkla
ren wat zich had afgespeeld.
Ravensdale wilde met de commissie-
Donner. die de eventuele betrokken
heid van prins Bemhard bij de
Lockheed-steekpenningenaffaire on
derzoekt. praten naar aanleiding van
een schenking aan het wereldna-
tuurfonds van anderhalf miljoen gul
den. Dit zou zijn gebeurd in 1970,
toen Ravensdale public relatl-
onswerk deed voor de Engelse afde
ling van het Wereldnatuurfonds. HIJ
zou in die tijd met prins Bernhard,
president van het fonds, over de
schenking hebben gesproken. Het
verhaal werd op 31 mei gepubliceerd
door het Engelse ochtendblad Daily
Mirror, dat schreef dat dr. J. Ter
louw, fractievoorzitter van D'66 in de
Tweede Kamer, de commissie-
Donner had getipt dat Ravensdale
de commissie mogelijk informatie
kon verschaffen. De heer Terlouw
bevestigde dit. Enige dagen later
verklaarde de Engelse bankier
Kleinwort dat hij het geld aan het
Wereldnatuurfonds had geschonken.
Afspraak
Mr. J. Kist, secretaris van de com
missie. bevestigde gisteren dat hij
op verzoek van de Engelsman
woensdagmorgen een afspraak met
Ravensdale had. maar dat hij „geen
mededelingen kon verstrekken"
over een eventuele nieuwe afspraak
met de nog steeds in Den Haag ver
blijvende Don Ravensdale. Mr. Kist
wilde zich ook niet erover uitlaten ln
hoeverre de commissie-Donner de
informatie en documenten, te ver
strekken door Ravensdale, betrouw
baar acht.
(ADVERTENTIE)
(«i"f
Wilde Cigarillos Brazil 28 cent
mém
Del Plata 37 cent
Wilde Havana 37 cent
Matanzas 32 cent
onze parlementsredactie
HAAG De overgrote meerderheid van de Tweede Kamer is tegen het wetsontwerp van de
Kamerleden Drees en Staneke, die de pensioenen van politieke ambtsdragers willen
:en. Alleen de PSP en DS'70 zelf zijn voor het wetsontwerp. De Boerenpartij en enkele leden
e PvdA behielden zich hun stem nog even voor.
Esquisitos 100 cent
Echte liefhebbers hoef je natuurlijk
niet te vertellen hoe een sigaar hoort te
zijn. Een sigaar is een levend natuur-
produkt en een goede sigaar hoeft geen
opsmuk.
Maar ook model en melange zijn
bepalend voor hun keus. Een Sumatra-
dekblad is tenslotte voller en krachtiger
dan een Java, die weer wat milder is.
Een Brazil heeft iets zoetigs in z'n aroma.
Een corona heeft een veelzijdiger melange
dan een cigarillo. Een flos steekt geurig
aan. Een senoritas is er voor meer uren
van de dag dan een Corona Grande.
Gelukkig dus maar dat de kenner
nog kan kiezen uit een rijk assortiment
echte, eerlijke sigaren van La Paz
(u vindt er hier een selectie uit).
Ze dragen allemaal één en hetzelfde zegel:
Cigarros Autenticos.
Levende natuurprodukten. En niet
Cigarros Autenticos.
zodat dit nog voor de verkiezingen
van mei 1977 door de Kamer behan
deld kan worden. Op die manier we
ten toekomstige Kamerleden ten
minste waar ze aan toe zijn.
De heer Drees achtte dit onmogelijk.
Hij wees erop dat dit kleine wets-
ontwerpje, dat nu ter tafel ligt, al
negen maanden voorbereidingstijd
nodig heeft gehad. Hoeveel tijd zal
een veel uigebreider wetsontwerp
over deze problematiek dan wel niet
nodig hebben, zo vroeg hij zich af. Hij
schatte dat dat niet voor 1978 in de
Kamer behandeld zou kunnen
worden.
Janir*
nsmt 'r
