Gevolg van Berufsverbote:
aarzelen op Duitse preekstoel
I
Vandaa
Onze adressen:
Bijna elfduizend baptisten
LCGJ teleurgesteld
over synodebesluit
Promotie ds.
Allan Boesak
Conferenties
Willebrands
naar de VS
VOORBUGANGEI
VRIJDAG 11 JUNI 1976
KERK-BINNENLAND
TROUW/KWAI
door Aldert schipper
In 1972 maakte de Westduitse regering een wet, die het in het
vervolg mogelijk zou maken, mensen die kritisch stonden tegeno
ver de Westduitse maatschappij, uit overheidsdienst te weren of
daaruit te ontslaan. De man die destijds (mede-)verantwoordelijk
was dat die wet er kwam, de vroegere kanselier Willy Brandt, en
de man die de wet zijn rechtskracht verleende door hem te
tekenen, ex-president Gustav Heinemann. hebben nu min of
meer spijt dat die wet bestaat.
Deze twee politici zijn niet de enigen,
die bezwaar hebben tegen het op
ruime schaal weren van andersden
kenden uit functies, de ..Berufsverbo
te." Dit woord roept ook buiten West-
Duitsland steeds meer weerstand op.
In de Nederlandse Partij van de Ar
beid is hier en daar wat gegrom te
horen en de Franse socialistische lei
der Franc .ois Mitterrand is zelfs
voorzitter geworden van een speciaal
comité, dat zich wil bezighouden met
de maatregelen tegen andersdenken
den in de Bondsrepubliek. De Bel
gische tv vergeleek West-Duitsland
reeds met dictaturen zoals Chili en
Indonesië.
„Zover is het bij ons nog lang niet,
gelukkig," Zegt de Mainzer emeritus
predikant Horst Symanofski. die in
deze stad de leider is van het plaatse
lijke protestcomité tegen de Be
rufsverbote. Wij hebben ds. Syma
nofski opgezocht om twee redenen.
Hij is iemand, die als industriepredi
kant in dienst van de Gossnermissi-
on zijn sporen verdiend heeft. En we
hebben ons tot de reis naar Mainz
aangegord omdat juist in deze
deelstaat Hessen verscheidene geval
len bekend zijn van Berufsverbote in
de evangelische kerk van Hessen en
Nassau. Bij ds. Symanofski thuis ont
moeten wij een van deze ..getroffe
nen." ds. Dieter Johannsen, een der
tigjarige gemeentepredikant uit
Kelsterbach. een dorp in de buurt
van Frankfurt
Achterdocht
De kerk van Hessen en Nassau is de
vroegere landeskirche van Marin Nie-
möller en Symanofski en Johannsen
roemen om het hardst naar verhou
ding liberale kerkelijke politiek in
deze deelstaat. Dit neemt echter niet
weg dat ook in de kerk de sfeer van
politieke verdachtmaking en achter
docht doordringt. Dit heeft als gevolg
dat acht jonge theologen in conflict
zijn gekomen met de kerkelijke top
omdat zij lid zijn van of sympathiek
staan tegenover de Duitse commu
nistische Partij (DKP). De last die
deze acht jongere theologen van de
kant van de kerk ondervinden vindt
Johannsen nog uiterst gering in ver
gelijking tot hoe het een communis
tische lerares, een postbesteller en
een treinbestuurder verging. Deze
laatsten werden uit overheidsdienst
ontslagen, samen met vele honder
den anderen. In totaal hebben onge
veer drieduizend mensen in de
Bondsrepubliek last gekregen met de
Berufsverbote. Zij werden wegens
hun politieke inzichten niet aange
steld, hun werd een vaste aanstelling
geweigerd of zij kregen ontslag
In de kerk gaat het gelukkig iets
anders. Johannsen vertelt dat hij en
zijn vrouw weliswaar voortdurend
door de kerkleiding in de gaten wor
den gehouden en regelmatig daar
mee in gesprek zijn over de combina
tie van het actieve lidmaatschap van
de communistische partij en het lei
ding geven in een christelijke ge
meente. Maar de kerkleiding heeft
dit tweetal, toen de wettige termijn
aangebroken was. normaal de wij
ding gegeven, die de aankomend pre
dikant nodig heeft voor zijn
ambtsvervulling. Wel werd er gezegd
dat de familie Johannsen de laatste
toe te laten DKP-Pfarrer zouden zijn.
Binnenkort zijn twee vicarissen aan
de beurt om de wijding te ontvangen
..We zijn allemaal benieuwd of de
kerkelijke leiding bij haar weigering
blijft." zegt Johannsen.
Milde manier
Symanofski zet uiteen dat de schade
voor de kerk niet zozeer gelegen is in
hetgeen de acht jonge theologen
wordt aangedaan. En Johannsen
zegt: ..Als je een overtuiging hebt en
je kunt op zo'n milde manier daar
voor lijden, kan dat een zegen zijn.
De kerkelijke communisten-jacht
heeft echter ook als effect dat domi
nees niet meer ronduit voor hun poli
tieke inzichten durven uitkomen
Ds. Symanofski geeft uit zijn eigen
praktijk een voorbeeld. Duitsland
heeft het'er in de laatste Unctad-
vergadering in Nairobi lelijk bij laten
zitten. Dat is ook het oordeel van de
kerk. Dat de bondsrepubliek zo'n be
labberd figuur heeft geslagen noopt
een bewust predikant er toe. hierover
iets te zeggen. Een niet zo moedig
uitgevallen predikant zal hier echter
aarzelen uit angst voor ..links" te
worden aangezien De preken worden
daardoor onpolitiek, alsof geloof en
wereld niets met elkaar uit zouden
staan. Ds Symanofski herinnert zich.
hoe deze manier van preken en kerk-
zijn de nazi's van pas kwam bij hun
pogingen de kerk gelijk te schakelen.
Marxist
Ds. Johannsen is afkomstig uit een
familie van sociaalbetrokken christe
nen uit Düsseldorf. die in de oorlog
..goed" waren. Zijn vader was lid van
de Bekennende Kirche en zat gerui
me tijd in een concentratiekamp van
de nazi's. Van zijn vader leerde Jo
hannsen onder meer dat je als chris
ten niet buiten de politieke werke
lijkheid moet staan. Als student
bracht Johannsen jr. dat in de prak
tijk. Hij betoonde veel animo voor de
studentenbeweging, was lid van de
Er hebben enkele officiële bespre
kingen met de top van de Landes
kirche plaatsgehad, waar van beide
zijden gepoogd is, te onderzoeken
wat de twee groepen scheidt, maar
vooral naar wat hen verenigt. En dat
is in het progressieve Hessen/Nassau
toch nog heel wat.
Bijdrage
Ds. Horst Symanofski en ds. Dieter Johannsen (r).
jonge socialisten maar raakte zijn
vertrouwen kwijt in de oprechte wil
bij de socialisten, in de maatschappij
de noodzakelijke sociaal-
economische vernieuwing aan te
brengen. Johannsen was al lange tijd
marxist en sloot zich aan bij de com
munistische partij.
De DKP verlangt van zijn leden niet
dat zij zich achter Marx' atheïsme
scharen. Johannsen hoort volgens ei
gen zeggen trouwens tot die theolo
gische richting, die in navolging van
de beroemde anti-fascistische theo
loog Dietrich Bonnhoeffer zoekt naar
een niet-theïstische manier van gelo
ven. dwz. waarbij men het traditio
nele Godsbeeld loslaat. Het atheïsme
van Marx (niet: anti-theisme) staat
niet in tegenspraak tot Johannsens
geloofsopvatting, maar in haar ver
lengde.
Ds. Johannsen doet actief mee in het
partijwerk. „Het aardige van de com
munistische partij is dat we eigenlijk
geen slapende leden kennen." In zijn
vrije tijd doet hij mee in een groep
van de DKP in Rüsselsheim (Opelfa-
briek). Hij is enigszins trots er op dat
men hem in enkele hogere partij-
organen heeft gekozen. Welke dat
precies zijn. wil hij liever niet in de
krant hebben om de leiding van zijn
kerk niet te provoceren.
Baan verloren
Nadat Dieter Johannsen in 1972 af
studeerde werd hij eerst leraar
godsdienst aan een beroepsschool
Daartoe was hij opgeleid. Na korte
tijd verloor hij deze baan. De leiding
van de school wendde Johannsens
lidmaatschap van de partij als grond
voor. maar in werkelijkheid wilde de
school stoppen met het steeds kri
tischer wordende vak ..godsdienst."
dat bovendien lastig in het program
ma van de school in te passen bleek
te zijn. De leiding van de kerk ver- j
trouwde Johannsen daarop een stuk NI6l QOGG
ziekenhuispastoraat toe. „Maar daar
voor was ik veel te jong en bovendien
had ik er niet voor geleerd."
Een niet onbelangrijke bijdrage tot
het gesprek werd in het begin van dit
jaar gegeven door Sepp Mayer, de
leider van de DKP in Hessen. Hij
ontkende in een uitvoerige brief aan
synodevooizitter Hild. dat zijn partij
de hele persoon zou opeisen en dien
tengevolge geen ruimte zou laten
voor een actief geloofsleven. Hij
wees er op dat de kerkelijke leiding
het wel pikt als een predikant actief
meedoet met een partij, die facisme,
oorlog, uitbuiting en onderdrukking
aanvaardt, maar dat deze kerkelijke
leiding meteen in rep en roer komt,
als een dominee zich aansluit bij de
bestrijders van fascisme, oorlog, uit
buiting en onderdrukking.
Mayer verweet de kerkelijke leidslie
den, dat zij hun kerkelijke autoriteit'
misbruiken voor een goedkoop soort
anti-communisme, dat voorbijgaat
aan wat het communisme volgens
Mayer aan positiefs tot stand brengt.
Volgens de communistische leider
zou de kerk er goed aan doen, samen
met de communisten partij te kiezen
tegen de machtigen.
Ds. Johannsen zou dat ook wel pri
ma vinden, maar hij is realist genoeg
om te begrijpen dat de kerk zich niet
als geheel in de armen van de DKP
zal werpen. „Er zou al heel wat ge
wonnen zijn, indien wij bij de kerke
lijke autoriteiten er in zouden sla
gen. wat begrip te kweken en na
mens de kerk de relatie met dat deel
van de arbeiders te behartigen, die
wel bij de DKP zijn. „Je moet niet
vergeten dat tachtig procent van de
DKP-leden ook nog steeds kerklid
zijn."
Tenslotte stuurde de kerk de jonge
vicaris na geruime tijd van aarzeling
naar een kleine arbeidersgemeente,
die de jonge communist tot ieders
verbazing met open armen ontving.
Ook al waren de kerkleden geen
communist, zij wisten als fabrieksar
beiders heel goed ciat je voor com
munisten niet zo bang hoeft te zijn
als wel eens wordt geroepen. Na ver
loop van tijd. toen ds. Johannsen
zijn vaste aanstelling kreeg, moest
het in de kerkeraad tot een stem
ming komen. Met algemene stem
men werd hij aanvaard, hetgeen zijn
positie tegenover de kerkleiding nu
aanzienlijk heeft versterkt.
De relatie die ds. Johannsen en de
zeven andere theologen-partijleden
inmiddels ontwikkeld hebben met
de kerkleiding is niet hartelijk, maar
zeker wel vriendelijk en begripvol.
UIT
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd aaar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet. Postbus 859. Arasterdam.
BIJ publlkatle wordt de naam van
de schrijver vermeld.
VAN LEZERS
Marxisme
Volgens dr. Ter Schegget heeft het
communisme een humaan doel en
streeft het naar gerechtigheid en
vrijheid! Het communisme heeft
recht op de sympathie van een mes-
siaans mens. 't Stond allemaal te
lexen in „VOORLOPIG" Foei. dat
kapitalisme, roept deze docent uit!
Het betekent honger en kommer
voor miljoenen. Nee dan het commu
nisme. Het heeft recht op onze sym
pathie. maar dan moeten we natuur
lijk eerst messiaanse mensen zijn.
Wat dat voor wezens zijn wordt in
VOORLOPIG niet vermeld, zodat
we voorlopig maar moeten aanne
men dat het schepsels zijn in de
geest van Dr. ter Schegget. Wel een
beetje teleurstellend voor deze
marxistische docent dat in mei 1976
ook ds. Wurm brand een toernee
maakte door ons land. zodat honder
den en duizenden weer eens goed
werden voorgelicht over de ware
aard van het communisme. Samen
werking tussen christendom en com
munisme? Dialoog? Het is niet mo
gelijk! Men haalt de baarlijke duivel
binnen en delft eigen graf. Dr. ter
Schegget schijnt nog niet te weten
dat marxisme en communisme maar
één ideaal hebben en dat is: Een
godloze maatschappij en de Over
heid moet daaraan actief mee
werken.
's-GravenpoIder L.Jansc
Smartegeld
AMSTERDAM
Postbus 859.
Wibautstraat 131
Tel. 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Postbus 948.
Westblaak 9. Rotterdam
Tel 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101.
Parkstraat'22. Den Haag
Tel 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN:
Postbus 3.
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel. 05200-17030
Met grote instemming las ik uw com
mentaar „Capitulatie" in Trouw van
4/6 1976. Als het juist is. wat dr W.
Drees jr. laatst beweerd moet heb
ben. dat elke parkeerplaats, de ge
meenschap 25.000 gulden kost. wat
er dan tegen in te brengen is. om
ieder die om welke reden ook. geen
auto houdt, maar wèl dagelijks
wordt bedreigd in leven en gezond
heid. wèl doorlopend last heeft van
stank, lawaai en achteruitgang van
het openbaar vervoer, een jaarlijkse
uitkering van zeg 2.000 gulden als
smartegeld te doen?
Wolfheie A. G. van ien Berg
Bijlmermeer
Wat Is het toch jammer dat er altijd
zo negatief over de Bijlmermeer
wordt gesproken, zoals ln Trouw van
8 juni de ..kasteelvrouw" van Sype-
steyn weer deed. De mensen die zo
praten wonen er natuurlijk zelf niet.
Als men in een kasteel woont zonder
privéleven, is dat toch vreselijk! Dan
heel wat liever de Bijlmer, waar de
huizen aan de buitenkant weliswaar
niet zo mooi zijn. maar van binnen
een paleis gelijk (mèt privéleven!).
Geen konijnenhokken, zoals de kas
teelvrouw meent (waar het niet lek
ker zal ruiken), maar een balkon met
bloemen en planten, ja zelfs gouden
regenbomen. Waar de koekoek zingt,
de merel jubelt en de reigers aan de
waterkant staan te dromen, dat is de
Bijlmer Men woont hier met plezier
en is er niet „onvrijwillig ingestopt",
zoals de kasteelvrouw meent te moe
ten concluderen.
Amsterdam-Bijlmermeer M. Donia
A. Verheul
PSP
Uit de berichtgeving in Trouw over
de aansluiting die de Werkgroep ra-
dikale politiek bij de PSP zoekt, valt
te lezen dat het partijbestuur van de
PSP besloten heeft het „permanent
overlegorgaan" te verlaten. In wer
kelijkheid heeft het partijbestuur dit
niet besloten en kan het dit ook niet
besluiten. De toetreding tot het per
manent overlegorgaan is indertijd
door een congresbesluit bevestigd en
alleen een nieuw congresbesluit, of
in spoedgevallen een besluit van de
partijraad, kan daarin verandering
brengen.
Wel is door het partijbestuur ge
constateerd dat dit orgaan niet meer
beantwoordt aan de doelstelling die
de PSP ertoe bracht toe te treden.
De gebondenheid van de andere
partners aan het huidige regerings
beleid. dat de PSP afwijst, maakt
het onmogelijk via dit orgaan bij te
dragen aan de machtsvorming van
links. En juist daarin ziet de PSP het
bestaansrecht van een links samen
werkingsorgaan. dat overigens open
zou moeten staan voor alle partijen
die zich opstellen aan de kant van de
arbeidersbeweging in de ruimste zin
van het woord.
Nu die mogelijkheid via het perma
nent overlegorgaan blijkt te ontbre
ken in feite heeft dit orgaan nau
welijks meer gefunctioneerd sinds
de PSP vorig jaar besloot niet deel te
nemen aan besprekingen die tot een
regeerakkoord zouden kunnen lei
den zoekt de PSP uiteraard naar
andere wegen om de machtsvorming
van links te bevorderen. Wij zien die
onder meer in de groeiende behoefte
om tegenover het falende regerings
beleid gestalte te geven aan een wer
kelijk socialistisch alternatief.
Het moet mij verder van het hart dat
het mij verbaasde uit mijn och
tendblad te moeten bemerken dat er
„ruzie" in de PSP zou zijn. Verschil
van mening daarentegen heeft er in
onze partij altijd al bestaan en zal
hopelijk nog lang blijven bestaan,
net zo lang als de PSP haar karakter
behoudt van een partij die in bewe
ging is. die dogmatische verstarring
afwijst en die plaats biedt voor ver
schillende stromingen, voor mensen
die vanuit zeer uiteenlopende ach
tergronden gezamenlijk willen wer
ken aan een wereld zonder uitbui
ting en geweld.
Amsterdam
Lambert Meertens,
voorzitter PSP.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De groei van de
unie van baptistengemeenten blijft
onverminderd voortzetten. Volgens
de statistiek in het zojuist versche
nen Adressenboekje van de unie tel
den de 75 aangesloten gemeenten
per 1 januari van dit jaar samen
10.958 leden. 411 meer dan het jaar
daarvoor.
In percentages uitgedrukt was de
groei in 1975 3,89 procent. In 1974
bedroeg de groei 3,22 procent. Het
zwaartepunt ligt nog steeds in het
noordoosten van het land. Bijna
driekwart van alle baptisten (7500
van de elfduizend) woont in Gronin
gen. Friesland. Drenthe of Over
ijssel.
Over de gehele wereld zijn er volgens
de nieuwste gegevens van de baptis-
Van een onzer verslaggevers
DRIEBERGEN Het landelijk
centrum voor gereformeerd
jeugdwerk heeft in een brief aan de
synode zijn teleurstelling uitgespro
ken over het synode-besluit om de
aanbeveling voor het speciale fonds
tot bestrijding van het racisme op te
schorten.
Het LCGJ noemt dit besluit „een
stap terug op de weg naar daadwer
kelijke solidariteit met hen die roe
pen om bevrijding." Het wekt in
Zuid-Afrika de indruk, dat de gere
formeerde kerken in Nederland nog
wel enig vertrouwen hebben in de
apartheidspolitiek. Het negatieve
psychologische effect van het syno
debesluit is volgens het LCGJ groot.
„Het besluit draagt er in het geheel
niet toe bij. de gewetens van de
kerkleden wakker te houden of te
roepen of richting te geven aan hou
ding of gedrag ten aanzien van Zuid-
Afrika."
Het LCGJ zal blijven oproepen tot
steun aan het fonds en nog meer dan
tot nu toe aandacht vragen voor „de
stem van de zwarten, gekleurden en
Indiërs in Zuid-Afrika. om tot daad
werkelijke steun te komen aan hen
die vrede zoeken voor allen in een
veelrassige samenleving."
Van een onzer redacteuren
KAMPEN Vandaag promoveert
ds. Allan Boesak aan de theologische
hogeschool in Kampen tot doctor in
de godgeleerdheid. Ds. Boesak is
predikant van de Nederduits Gere
formeerde Sendingskerk in Afrika.
Hij heeft zijn studie sinds 1970 voort
gezet aan de hogeschool in Kampen.
Het proefschrift van ds. Boesak is
getiteld „Farewell to innocence"
(vaarwel aan de onschuld). De pro
motoren van ds. Boesak zijn prof. dr.
G. Th. Rothuizen en prof. dr. G. S.
Wilmore (Colgate. Rochester; New
York).
Het proefschrift van ds. Boesak is
een sociaal ethische studie over de
verhouding tussen zwarte theologie
en black power.
Religieuze communicatie. Interna
tionaal Interreligio-weekend, van za
terdagmorgen 12 juni half elf tot
zondagmiddag 13 juni vijf uur op
Venwoude, Lage Vuursche. Sprekers
ds. N. van Gelder, dr. A. van der
Meiden, dr. Gerhard Bartning en sir
Alister Hardy. Inl. tel. 010-194687.
Psalmen in de Nederlandse litur
gieviering. Symposion, zaterdag 12
juni te Hilversum, meto.a. kardinaal
Willebrands en dr. H. J. auf der
Maur. Inl. KRO, Eksterne Kontak
ten. Hilversum.
Vrije tijd - blije tijd? Uit-en-thuiS-
weekend, zaterdagmiddag 12 juni
drie uur tot zondagavond 13 juni half
zeven in Guldenberg te Helvoirt. Inl.
tel. 04118-1731.
Oriëntatiecursus over ouderpartici
patie. Vrijdagmiddag 11 juni vier uur
tot zaterdagmiddag 12 juni vier uur
op Den Alerdinck, Laag Zuthem (tel.
05290-541).
Evangelisatie en sociale vragen.
Vrijdagavond 11 en zaterdag 12 juni
op Woudschoten, Zeist, belegd door
de hervormde bond voor inwendige
zending op g.g. (tel. 033-11949),
m.m.v. ds. C. den Boer en drs. fe.J.
Wiegeraad.
Liedboekdag, zaterdag 12 juni in
de Domkerk te Utrecht, voor „ge
wone" gemeenteleden, (kerk)koren
en andere belangstellenden.
Graag zouden Johannsen en Syma
nofski zien dat de kerk haar diako-
nale zorg zou uitstrekken tot dege
nen. die door Berufsverbote worden
getroffen. Tot dusver doen zeer tal
rijke progressieve kerkleden, onder
wie ook veel theologen, mee aan de
strijd tegen de Berufsverbote, maar
de kerk als instituut Iaat het helaas
voorlopig nog afweten. Die heeft al
genoeg aan haar hoofd met de DKP-
Pfarrer.
Symanofski: „Het gaat niet om de
drieduizend mensen, die direct door
een Berufsverbot getroffen zijn. Het
gaat ook niet om de achthonderd
duizend van wie de politieke le
vensloop is onderzocht en in de ga
ten wordt gehouden. Die aantallen
zijn al met al nog niet zo hoog. gezien
het totaal van de Westduitse bevol
king. Maar er ontstaat een griezelige
angstige sfeer in ons land. Mensen
voelen of wanen zich bespied. Dat is
niet goed voor ons land."
tenwereldalliantie thans 32.887.522
baptisten. Tien jaar geleden was dit
nog maar 27 miljoen. De landen met
de meeste baptisten zijn de Verenig
de Staten (28,5 miljoen). India
(750.000). Sowjetunie (550.000), Brazi
lië (450.000) en Birma (300.000).
Bondskanselier tegen
politiek in de kerk
FRANKFURT Bondskanselier
Helmut Schmidt van West-
Duitsland is er tegen dat in naam
van het christelijk geloof aan poli
tiek wordt gedaan. Hij heeft dat ge
zegd in een interview met het
Westduitse tijdschrift „Lutherische
Monatshefte". Volgens Schmidt be
hoort de politiek niet tot de kerkelij
ke taak. Deze laatste behelst volgens
de socialistische leider alleen de
evengelieverkondiging en het pasto
raat.
Schmidt ziet de kerk als volkskerk,
hetgeen uitsluit dat in de evangelie
verkondiging de politiek wordt toe
gelaten teneinde de politieke stel-
lingname van de gelovigen te
beïnvloeden. De bondskanselier
vindt dat de kerk niet in de naam
van de kerkleden politieke uitspra
ken mag doen of de mensen mag
opwekken mee te doen aan de stem
busstrijd.
UTRECHT De aartsbisschop van
Utrecht, kardinaal Willebrands. gaat
naar het internationale eucharis
tische congres, dat van 1 tot 8 augus
tus in de Amerikaanse stad Phila
delphia wordt gehouden. Op 5 au
gustus zal de kardinaal in een oecu
menische dienst preken. Bovendien
zal hij tijdens het congres een toe
spraak houden met als onderwerp:
„de eucharistie en de honger in de
wereld". Het internationale eucha
ristische congres wordt dit jaar voor
de 41e keer gehouden. De organisa
toren verwachten, dat een miljoen
mensen het congres zullen bijwonen.
WEG VAN LEVEN
Dan zal je begrijpen
wat recht en gerechtighei|
en de weg naar het goedi
zal voor je open staan.
Want wijsheid
zal in je hart komen
en je zal gaan leren
kennis te beminnen; fV
kritische zin LF
zal over je waken.
en doorzicht
zal je behoeden. j
Dat zal je bewaren
voor een weg van boosheik I
voor mensen II
die verkeerde praatjes hour
die rechte paden verlaten
om op duistere wegen te gj
die plezier hebben 7
in slechte dingen te doen f 4
en juichen
als hun boos plan gelukt,
wier paden krom zijn ln
en die op dwaalwegen gastyq
dat zal je bewaren gecj
voor de vrouw »ra
met wie men vreemd gaat'
voor de vrouw zonder naaj gro
met haar mooie praatjes,
die de vertrouweling van
jeugd
opgeeft
en het verbond met haar
vergeet.
Wee haar!
haar huis zinkt weg in de d
en haar wegen
leiden naar het schimmen^
wie bij haar binnengaat,
keert niet terug,
en vindt nooit meer
het pad des levens.
Zo zal je wandelen op de g<LJJ'
weg,
en je voeten zullen blijver
op het pad der rechtvaardi
met de oprechten
zal je het land bewonen, CSI
waarin alleen die
houden
overblijven.
maar mensen zonder God'
zullen worden uitgeroeid jisiö
als bomen gerooid. iarr
(naar Spreuken 2, 9-22)
idg(
iwe
ge
end
:ial<
ibe:
Irijl
i in
g t
(teil
ze g
laris
rsle
NED. HERV. KERK
Beroepen te Doorn: A. J. de Jong te
Leiden.
Aangenomen naar Delft (buitengew.
wijkgem.; toez.): mr L. H. van de Bilt,
alg. seer. v.d. Ned. Prot. Bond. wo
nende te Zeist.
Bedankt voor Rijssen: B. M. Meijn-
dert te Lunteren.
Aangenomen de benoeming tot
hulppred. te Oosterwolde en Fochte-
loo: J. W. Lamberts, hulppred. te
Rottevalle.
Afscheid op 13 juni van Langerak: B.
Schroten ber. te Bunschoten: van
Oosterwolde (Geld.): drs H. Vree-
kamp ber. te Epe; van Jaarsveld: P.
Molenaar ber. te Groot Ammers; van
Beilen: J. L. Keijzer ber. te Dongen;
van Zeist: T. Korporaal ber. te
Amersfoort.
Intrede te Terwolde: T. Feenstra uit
Emmen; te Amsterdam: drs G. H.
Lensink uit Nigtevecht; te Uitgeest:
J. D. de Boer uit Kortgene; te Mas
tenbroek: kand. J. W. Goosen uit
Rijssen; te Excloërmond: kand. W.
de Graaf uit Utrecht.
GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Diemen-
WatergTaafsmeer-Bijlmer: L. D. Th.
Steenstra te Eerbeek.
Beroepen te Lutten-Slagharen: T. J.
Ouwehand te Sprengdale (Can
Aangenomen het beroep tot pred. in
alg. dienst voor kerkelijke bearbei
ding van doven: J. J. Lamme te
Delft.
Afscheid van Katwijk aan Zee: F.
Pijlman wegens emeritaat; van Slik
kerveer: M. J. Post ber. te Zutphen;
van Werkendam. G. de Jong ber. te
Zuidwolde (Gr.); van Zevenhuizen-
Moerkapelle: P. van Hall ber. te
Zandvoort; van Ridderkerk: drs. K.
Ubels ber. te Leek; van Broekster-
woude: drs. J. Vree ber. te Alphen
a d. Rijn.
Intredde te Leeuwarden-West: G.
Veeneman uit Groningen-Zuid.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Beroepen te Aduard: drs N. H. Goot
jes kand. te Leeuwarden; te Rotter
dam N.: W. Wierenga te Berkel-
Rodenrijs; te Musselkanaal-
Valthermond: T. S. Huttenga, kand.
te Groningen.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Hellevoetsluis: H. Lige-
tenberg te Terwolde.
EV. LUTH. KERK
Aangenomen naar Arnhem: A.
Burghoorn te Apeldoorn.
GEREF. GEM. IN NED.
Beroepbaar: A. van Straalen. Noor-
landseweg 60. 's Gravenzande.
CHR. GEREF. KERKEN
Afscheid van Kampen: J. J. de Jon
ge. ber. te Stadskanaal.
Willebrands
De katholieke kerk kan altijd vef
kerd zijn van de trouw en aanhai
lijkheid van de bisschoppen van
derland jegens de paus. opvolger^
Petrus. Dit heeft kardinaal Wt,
brands gezegd bij het afscheid.j,
de Nederlandse bisschoppen hebj
genomen van de vertegenwoorc'
van de paus in Nederland. apt.
lisch pronuntius Angelo Felici.j
zoals bekend is benoemd tot nun
in Portugal en vandaag ons 1
verlaat.
J. Treffers
De heer J. Treffers, evangelist va
gereformeerde kerk te Lobith
de arbeid onder de schippers, is o
gegaan naar de gereformeerde
ken (vrijgemaakt). Het is de be<
ling, dat de heer Treffers langs
weg van artikel 8 van de kerkt
opgeleid zal worden tot predik
De heer Treffers heeft zeven jaa
Lobith gewerkt, voordien werkt*
in het jeugdwerk in Bolnes.
Ds. H.J. Kouwenhovi
Zondag is het vijftig jaar gelei
dat ds. H.J. Kouwenhoven zijn in
de deed in de gereformeerde k
van Leidschendam na bevestif
door zijn vader ds. H.J. Kouwet
ven van Leiden. Daarna stond hi
Wageningen, tot zijn emeritaat
1974.
Hans Küng
„Eenvoudig verschrikkelijk" no
het Vaticaanse dagblad Osservai
Romano de gedachten van de bel
de theoloog Hans Küng over Cl
tus, zoals hij die geschreven heel
zijn laatste boek „Christen zi
Küng legt daarin zo sterk de nad
op Christus' menszijn, dat hi;
strijd komt met de uitspraken val
concilies van Nicea (325) en Cha
don (451), aldus het blad. Het b
van Küng, dat eind 1974 versch
heeft een Duitse oplaag bereikt
160.000 exemplaren. Het is in ne
talen vertaald. Onlangs is ook
Nederlandse vertaling verschene
Koningin Sophia
Koningin Sophia van Sapnje h
een dienst bijgewoond in een or
dox-joodse synagoge in Mat
Voor het eerst in de geschied
maakte daarmee een lid van
Spaanse koningshuis een i
christelijke godsdienstoefening i
Koningin Sophia werd verge
door hulpbisschop Ricardo Bla
Granda. Het bezoek was in het ki
van een studieprogram voor int*
ligieus begrip onder auspiciën
de universiteit van Madrid,
wacht wordt, dat de koningin in
kader van dit program met haar
de-cursisten ook protestai
kerkdiensten zal bezoeken.
