de DDR is Bach buitenkerkelijk
1
1
[TG AAN
Verdachte bekent
dat hij dodelijke
schoten loste
Mannen bekennen
overvallen op vier
postagentschappen
020-9I3456J
070-469445
OIO-115588
L
I
OFFICIEEL NIEUWS
Duinwaterleiding van 's-Gravenhage
ROEST IN HET DRINKWATER
mtu
11 JUNI 1976
TROUW/KWARTET H 11
Eimert Pruim
oedige ernst hebben Bach-fans uit de hele wereld in Leipzig een internationaal Johan
aan Bach-feest gevierd. Zelfs een olijk stukje uit de koffiecantate vermocht geen glimlach
bondiger, zangeres of publiek te weeg te brengen. Zoiets verbaast wel. Bachs werk gaat bij
oor voor zware muziek. Maar de Bach-liefhebbers weten wel beter. Zwier, vrolijkheid en
ligheid kenmerken veel van zijn muziek. Waarom dan toch die zwaarwichtigheid? Vermoe-
imdat het muziekfeest in feite een soort concours was. Deelnemers uit westelijke en vooral
opese landen moesten laten horen wat ze konden.
ph-orgie is voor een Bach-
een heerlijkheid. Toch is
Btrijdelement storend. Ieder-
kt gespitst op muzikaal-
ie prestaties. Voor puur mu-
égen zonder meer is geen
t. Behalve dan misschien in
gen werkplaats, de Thomas-
ar organisten konden uitha-
ït Schuke-orgel. Beneden in
t van het indrukwekkende
>uw werd de luisteraar niet
loor een nerveuze en zwoe-
it, maar kon hij zich onbe-
laten meeslepen door de
irgelmuziek, die ooit gecom-
erd.
|ft in de DDR in ere. Ook dit
er een blijk van. In alle
(de een forse Bach-kop-op-
de verrichtingen. In alle
'bij Bachbustes en
ilden in de stad ook volop
bloemen, maar wel
lemenDe minister voor
in de burgemeester van Leip-
tven ten geleides in het pro-
boek. En toch was het niet
Bach, die bedacht en her-
rd. Hoe men het ook wendt
Bach was vooral een
cus, een cantor, een gedre-
>r het evangelie, door de
or God, door zijn lutherse
ach was een door en door
man. En uitgerekend dat
mtbrak in het hele program-
:lsprekende wijze. Een kerk-
edienst was zorgvuldig bui-
trogramma gehouden.
k was er op de eerste zondag
imaskerk aandacht voor het
sondag cantate. Het Thoma-
gaf een subtiele vertolking
is motet „Singet dem Herrn
Lied", de voorganger wijd
den aan Bachs muzikale
preekkunst. Maar tegelijkertijd was
in de andere ruimten het festijn al
volop aan de gang. Voor een kerkelij
ke Bach-jubel in het kader van het
feest was geen ruimte, want het
marxistische communisme in de
Oosteuropese landen weet met reli
gie nog steeds geen raad. Religie mag
bestaan, er is speelruimte voor, maar
wel graag heel gedempt.
Taboe
Op het Leipziger Bach-feest waren
God en de kerk taboe. Alleen in de
marge mocht die kant van de grote
Thomascantor zich doen gelden. En
zo werd dit muziekfeest behalve
eerbrtoon ook een verlate misken
ning van de grote man. Want muziek
was voor Bach „dienst aan God."
Bachs kunstenaarsschap en persoon
lijkheid berusten op zijn vroomheid.
In zoverre hij ooit begrepen kan wor
den, moet dat vanuit dit punt gebeu
ren. Voor hem sterven de klanken
niet weg, maar stijgen als een onuit
sprekelijk loven tot God omhoog".
Zo schreef Albert Schweitzer het in
1908. Zeventien jaar eerder formu
leerde Max Reger zijn Bach-credo:
„Gelooft u mij, alle harmonische za
ken, die men tegenwoordig probeert
uit te vinden en die men als grote
vooruitgang aanprijst, die heeft onze
grote onsterfelijke Bach al eerder en
veel mooier gemaakt. Luistert u
maar eens naar zijn koraalvoorspe
len. Is dat niet de mooiste, de meest
objectieve en juist daarom meest
subjectieve muziek? Want wat ik niet
zelf voel, kan ik niet objectiveren."
Veel Bach
Overigens was tijdens het Bachfeest
niet alles Bach wat de klok sloeg.
Veel Bach, dat wel. Maar ook Mozart,
Paganini, Brahms, H. Wolf, Fauré,
Schubert. Locatelli, Reger, Schu
mann. Beethoven en vele anderen.
in Oen Haag
Je man van Okinawa; 2 30.7.9 15. zo
,15; 18 j. APOLLO 2: Smokkelschip
K 2. 7 30. 9.45. zo 2.30. 4.45. 7 30. 9.45;
.The wild bunch; 2. 8; 18 J. BIJOU. De
jcadillac. 2. 7.30. 9 45. zo ook 4 15; al
The man who lell to earth. 2.15. 7,
i.4.15,7. 9.30; 18 J. CAMERA; Nashvil-
14 j.CINEAC: 3 dagen van de Condor;
CORSO One flew over the Cuckoo's
.45, 9.30, zo 1.15. 4. 6.45. 9.30; 18 J. DU
bigste dag; 8.15; 14 j. EURO CINEMA:
k 1.30. 7.45. za. zo. woe 3.45, 7 45; al.
fie betthostcssen; 2. 7. 9.15; KIJK-
I HAAO Der gehuife; 8.30 tbeh. ma).
H.E TUSCHINSKI: Shout at the de-
9.30; 14 j. ODEON I: Kill mr Shatter
130. zo ook 4.15; 18 j. ODEON 2: De
2, 6 45. 9.15. zo ook 4.30; 18 J ODE-
c in het Grand restaurant; 2 15.7.15.
4 45. al ODEON THE MOVIES A
jraces; 2.15. 7.15. 9.45 zo ook 4 45; al
Patton; 2.8, al. PASSAGE: One flew
vkoo's nest: 2.6 45.9.30. za. zo 115.4.
18 j. REX Mutori. de zwijgzame
iter. 11.30,1.30. 3 30. 5 30. 7 30. 9 30; 14
90 do. za. zo 2. 7. 9.30. vrij 2 15. 6.45.
5.8. di 2.15. Cjamango: 14 j ROYAL
(R. Opstand der Chinese zwaardvech-
za. 2. 7. 9.30. 20 1.45. 7. 9 30. ma. di.
18 j STUDIO DE LUXE Flossie,
ttden; 2.15. 7.15. 9.30. zo. 1.30.4.7.15,
TUDIO 2000; Mozart's die Zauberöte;
ia. di 2; al. DE UITKIJK: De laatste
9.30; 18 j.
I IN DELFT:
iion roulette; 2.30. 7. 9.15; 14 j. CITY
luy rider; 8.15,2.30 (beh. za., zo woe);
•lA Dodenrit met de duivel. 2.30. 7.
DOELEN KINO De dood van een
la, zo ook 2.30; 18 J. FLORA: Blond en
JUJk; 7. 9.15. zo ook 2.30; 18 j STUDIO
•ny; 7. 915. zo ook 2 30. 14 j.
IDELFT De Clowns; 8. vrij. za. zo ook
I in Leiden:
■The way of the dragon; 7. 9 15: 18 J.
I Dew over the Cuckoo's nest. 2.30. 7.
k 4.45; 18 j. LUXOR Lepke 2 30. 7.
4 30: 18 J REX: Het beest m de
7. 9 15. 18 j STUDIO Tarzoon. de
i de jungle 2 30, 7, 9.15, zo 4.45; 18j
De 3 dagen van de Condor; 2 30. 7.
4 45; 18 j
onstellingen:
HAAG8 GEMEENTEMUSEUM
1ERSLAAN 41, 10-17. zo 13-17, woe
Muziek- en Kunsthistorische btblio-
sntonkabinet; ma. t.m.za 10-12.30, en
ook 20-22: Collectie Muzlekinstru-
rtl van Leeuwen Boomkamp; t m. 25
lezen (toto's en tekeningen); lm. 29
Monnikendam (Grepen uit de Mu-
fekl VREDESPALEIS Carnegie-
en 14-16.zo 12-16. PANORAMA MES-
Iraat 65. 10-17. zo 13-17 MUSEUM
Prinsegracht 6. 10-17. zo 13-17. woe
IJKSMUSEUM MEERMANNO WE
HUM Prtnsessegracht 30 ma t.m za
IUUMMUSEUM: Lange Vijverberg;
17. woe ook 20-22 MAURITSHUIS
■17, zo 13-17 GEVANGENPOORT
3. ma t m za 10-17. ieder half uur
laatste; zo 13-17. ieder heel uur
ur laatste MUSEUM VOOR HET
8: Hemsterhuisstraat 2E en 154. 10-
116. vrij ook 19.30-22: Aardewerk. Wie
moet slim zijn; Vogels in en om Den
Men Mexicanen; Nederland en de
tldoorlog. PULCHRI STUDIO Lan-
)t 15. 10-18. zo geslGALERIE
TUDIO 10-16. zo gesL; t.m. 17 juni
(aquarellen, tekeningen). TUINGA-
-CHRI STUDIO: 10-16, zo gesl.. t.m.
16 King (tekeningen). GALERIE AR-
tstraat 58, t.m. 4 sept. Internationale
ALERIE NOUVELLES IMAGES
2, dl Lm. za 10-18; t.m. 7 aug Luce-
Ingen). t.m. 23 juni Frans Mossou
n>, Richard Allen (Schilderijen, te-
Keith Rlchardson-Jones (tekerun-
van Klmmenade (Siamese stoelen)
ïENTRE DE L'ART: Javastraat 106.
11-18. za 13-17; tm 27 juni Ilse
«treilen) ACE ART GALLERY: An-
■plein 11. woe t.m. za. 11-17. zo 14-17;
Hugo van Valkenburg (twelve canva-
ÏR KUNSTCENTRUM Wagenztraat
»xa 10-18. do tot 21; t.m. 26 jum Hans
uche objecten). Ton van Dalen (gra-
van Oord (schilderijen).
MUSEUM RIJSWIJK Herenstraat
o ook 19-21. za 11-17, t.m 20 juni
Meeleren Brouwer (schilderijen)
4
0 MUSEUM SWAENSTEIJN He-
'1. dl. do. za. zo 14-17, do ook 19 21.
Herdenkingstentoonstelling mr GulJ-
n van Prlnsterer.
PEER DE GRAANSCHUUR Dorps
ka tm. vrij 10-12 en 14-17. vrij ook
Tot slot van elk optreden moest een
eigentijds werk gepresenteerd wor
den. Deze produkties vonden niet de
meeste bijval. Alleen in de kerk
mochten toehoorders tijdens een
optreden in- en uitgaan. Vlak vóór
dat laatste stuk maakte menigeen
zich op een drafje uit de voeten, om
elders welluidender tonen te gaan
registreren. Die moderne muziek zegt
misschien heel veel over onze eigen
tijd: een kakafonie van bizar geluid,
met op de gezichten van muzikanten
en toehoorders verontwaardiging en
boosheid.
In 1967 bouwde Joachim Schuke in
de Thomaskerk een subliem orgel
met 47 registers, dat volledig recht
doet aan het klankideeal van muziek
uit de tijd van de barok: een helder
en sprankelend geluid. De Thomas-
kerk is nóg een orgel rijk, dat dateert
van 1884 en zich meer leent voor de
uitvoering van romantische muziek.
De deelnemers scharrelden van Wet
ene naar het andere orgel, al naar het
genre muziek dat zij tot klinken wil
den brengen. De zes fuga's op de
naam Bach van Robert Schumann
doen het beter op het Sauerorgel, de
werken van Johann Sebastiaan ui
teraard op het Schukeorgel.
De Thomas-
kerk in Leipzig
19-21, za 14-16; v. 12 t.m. 26 juni Werkstukken
KreaUviteitssentrum Zoetermeer. seizoen
•75-T6.
DELFT STEDELIJK MUSEUM HET PRIN
SENHOF St. Agathaplein. ma t.m. za 10-17 zo
13-17. INDONESISCH ETNOORAFISCH MU
SEUM: St. Agathaplein. 10-17, zon en feestd.
13-17.
GALERIE DE FIETS Oude Delft 195. woe t.m.
zo 12-18; t.m. 12 juli Zomertentoonstelling. DE
VOLLE MAAN Oude Delft 189. 10-17. zo 13-17;
tra 4 juli Grafiek uit de Volksrepubliek China.
LEIDEN STEDELIJK MUSEUM DE LAKEN
HAL: Oude Singel 28-32. 10-17. zon en feestd.
13-17; t.m. 20 juni Ben Akkerman (schilderijen).
Jan Dibbets (fotowerken). GALERIE VAN DER
VLIST Botermarkt 3. di t.m. za 10-17, do tot 21;
Voorjaarstentoonstelling DE WAAG: Aalmarkt,
di tm.za 11-18. do ook 19-21.30; t.m 10 juli Beeld
en Straatbeeld (Kunst aan de openbare weg).
OEOSTGEEST: GALERIE PULCHRI STUDIO:
Passage 10/Kempenaerstraat. 10-16, vrij ook 19-
21. zo gesl.; tra 23 juni Els Hogendoorn (tekenin
gen!. Frits Stapel (beeldhouwwerk).
Dagelijks
vrijdag 11 juni
DEN HAAG: DILIGENT LA 20.15. Alan Curtis,
klavecimbel. Lucy van Dael en Alda Stuurop.
viool; Anner Bijlsma. cello: Huub Kerstens en
Iman Soeteman natuurhoorn ..Barokmuziek in
het 18e-eeuwse Amerika". KLOOSTERKERK
20 15. Gerard Amkkerhuls. ORGEL: Sylvia
Schlüter. alt en Abbie de Quant, fluit.
CONGRESGEBOUW 20.30. Edmond en Curley
en Divided We Stand USA. CONGRESGE
BOUW: 20, Int Folkloristisch Ensemble Baluta
CIRCUSTHEATER: 20.15. Het Nationale Ballet
m m v. Nederlands Ballet Orkest en Residentie
Strijkkwartet. THEATER AAN DE HAVEN
20.30, De Appel „Preparadlse sorry now". OUDE
KERK SCHEVENINQEN: 20 15 Het Nederlands
Kamerorkest olv S Goldberg mmv Jane Man
ning. sopraan ABDIJKERK LOOSDUINEN:
20 15 u Ben Fay. orgel. VOORBURG: 0'16
Oosteinde 16. 20.45. London Rock and Roll
Festival DELFT: WAAGTHEATER: 20 30 Fes
tival of Fools
Zaterdag 12 juni
DILIGENTIA: 19 30 Haags Instrumentaal Jeug-
densemble OPENLUCHTTHEATER ZUIDER
PARK 20 30 Toneelgroep Toetssteen „De
knecht van twee meesters' CONGRESGE
BOUW 20 30, Concertgebouworkest olv Jean
Fournet mmv Daniel Wayenberg. piano.
CONGRESGEBOUW 20. Int Folkloristisch
Dansensemble Baluta. CIRCUSTHEATER
20.15. The American Place Theatre New York
.The old glory" THEATER AAN DE HAVEN
20.30. De Appel ..Preparadise sorry nou"
FRANK KOOMAN 14 30 „De klokkemuis"
ZOETERMEER DE GRAANSCHUUR 19.30
Kinderkoor de Meerzangertjes olv A v d Berg
DELFT WAAGTHEATER 20.30. Festival of
Fools.
Zondag 13 juni
DEN HAAG DILIGENTIA 20.15 René Jacobs.
Countertenor. Toyohikoh Satoh. luit en Ton
Koopman, klavecimbel en virginaal GROTE
KERK: 12. Leen de Broekert. orgel. BETHEL-
KERK SCHEVENINQEN Jurr Kokstraat 17.
C O.V. Exultate Deo en leden Residentie Orkest
olv S van Marion FELICIA VAN DETH 14.30
..De verdwenen prinses" LEIDSCHENDAM JO
SEPH PIFEXKERK 20.15 Ulft s Mannenkoor
olv T Scheepstra.
Maandag 14 juni
DEN HAAG DILIGENTIA: 20.15 Bernard
Droog „Een grappige oude man" POELDIJK
DE LEUNINGJES 20. Earth 6c Fire
Dinsdag 15 juni
DEN HAAG CONGRESOEBOUW 20 30 Het
Residentie Orkest olv Cristobal Halffter mmv
Grupo de Accion Instrumentaal CIRCUSTHE
ATER: 20.15 Nederlands Dans Theater THEA
TER AAN DE HAVEN 20 30 De Appel „Aga
memnoon".
Woensdag 16 juni
DEN HAAG CONGRESGEBOUW 20 30 Engel
se rockgroep Oenesls CIRCUSTHEATER 20.IS.
Het Promenade Orkest, versterkt Radiokoor.
Henk Smit. bas: Stanley Black, piano THEA
TER AAN DE HAVEN 20 30 De Appel „Aga-
memnoon REMONSTRANTSE KERK 20.15
Nederlands Blazers Ensemble olv R de Leeuw
OPENLUCHTTHEATER ZUIDERPARK 14.
Ned Marionettentheater Bert Brugman „Buffa
lo Bill" FRANK KOOMAN 14 30 „Lompie de
lorre beer" VOORBURG DIENSTEN
CENTRUM NOORD Zegwaardstraat 1. 14 30,
PoliUemannenkoor Entre Nous olv R. Verhoed
Donderdag 17 juni.
DEN HAAO DILIGENTIA 20 15 Musique et
Scène d'aujourd'hui. Simone Rist. sopraan. Ella
Perreau. mime en Renaud Oagneux. piano
GROTE KERK 1245. Theo Jellema orgel
THEATER AAN DE HAVEN 20 30. De Appel
„Agamemnoon" VOORSCHOTEN DUIVEN
VOORDE: 20.30 Toos Onderden wijngaard,
piano
Akoestiek
De akoestiek van de Thomaskerk is
voortreffelijk, het gebouw goed on
derhouden, met plaats voor 1500 per
sonen. Het valt niet moeilijk om er
de geest van Bach op te roepen met
vóór zich in het koor van het
godshuis het graf van de Thomas
cantor.
Die laatste aanduiding is overigens
misleiding. De Thomaskerk was niet
de enige plek in Leipzig, waar Bach
27 jaar in de weer was met de canta
tes, weerbarstige koorprefecten en
ongezeglijke koorknapen. Dat was
ook en vooral de Nicolaaskerk, die
gelukkig eveneens nog helemaal
overeind staat. In deze kerk (i 1150
gebouwd) klonken voor het eerst de
len uit het Weihnachtsoratorium.
het Magnificat en de Johannes-
passie.
Nu valt het moeilijk Bach daar in de
weer te zien. Het gebouw lijkt van
binnen niet meer op de kerk van
rond 1725. De oorsprongkelijk go
tische hallenkerk is in de loop van de
tijd duchtig onder handen genomen
in classicistische geest, wel char
mant. maar toch ook onecht, met
pilaren die op stenen lauwerkransen
rusten en waaruit palmen groeien,
alles in een zachtgroene en roze
kleur. Ook het in 1859 door Friedrich
Ledegast gebouwde orgel (6314 pij
pen) doet geen recht aan Bach.
lijk muziekvesper, waarin de bijna
volle kerk behalve naar het Thoma-
nerkoor kan luisteren naar een in
drukwekkend Kyrie en een stuk uit
de Kunst der Fuge. De soms dave
rende muziek van Max Reger op het
Sauerorgel betekent ook een stuk
ware lustbeleving. Max Reger heeft
meermalen op het orgel In de Tho
maskerk „geslagen", zoals het zo
fraai in het oudduits geformuleerd
wordt.
Mis
En onwillekeurig gaan de gedachten
al luisterend terug naar allerlei ge
beurtenissen. die in de loop der tijd
hier plaatsgrepen. Voorafgaand aan
het dispuut tussen Luther en Eek in
1519 begonnen de cantor Georg
Rhaw met zijn cantorij en stadsbla-
zers om twee uur na een twaalfstem-
mige Latijnse mis in de kerk, het
Veni Sancte Spiritus te zingen en te
blazen. En na het dispuut zongen ze
het „Te Deum Laudamus".
Een idee voor onze tijd! Als een
synode een zaak-Smits (of Kuitert of
Wiersinga) te behandelen heeft, eerst
ruim de tijd nemen voor een motet
van Reger, gezongen door de
Utrechtse Domcantorij. En daarna
nog een flinke portie liedzang onder
leiding van Bernard Huybers.
Terug naar de Thomaskerk. In 1539
preekte Luther zelf in de kerk. Napo
leon richtte er een hospitaal in en
Richard Wagner werd er gedoopt. En F©Stijn
nu speelt een Tjechische organiste
Sweelincks „Mein junges Leben hat
ein End", maar afgaande op de felle
en vrolijke registratie rijst het ver
moeden, dat de orgaeliste denkt dat
haar leven „kein End" heeft.
alle barthiaanse en andere theologi-
eën logenstrafte Jezus was present
in dit stuk heerlijke muziek.
De kerk heeft het moeilijk in de
DDR. Voor het eerst in de Duitse
geschiedenis heeft ze te maken met
een overheid die het leven laat bepa
len door het atheïsme. Toch staan
christen en marxist voor dezelfde
opdracht: de opbouw van de DDR en
de medeverantwoordelijkheid voor
de wereld, aldus een Thüringse
bisschop. Wie vandaag christen wil
zijn in de DDR, moet daarvan re
kenschap kunnen en willen geven.
Men kan er weinig respect opbrengen
voor de veertig predikanten, die vorig
jaar naar het comfortabelere Westen
uitweken, waar het klimaat leefbaar
der is en kinderen betere studiekan
sen hebben. Zij lieten hun gemeente
leden, met wie zij onder dezelfde
omstandigheden verkeerden, in de
steek. Door hun daad zegt men,
wordt de kerk in de DDR ongeloof
waardig.
Niet zonder zorg wordt in de kerken
de politieke ontwikkeling van socia
lisme naar communisme gevolgd.
Was er eerst nog godsdienstvrijheid,
in het meer communistische stadium
wordt uitgegaan van de stelling, dat
het atheïsme dè levens- en we
reldbeschouwing van het hele volk
wordt. Dan is er geen plaats meer
voor christendom of andere
godsdiensten.
Verrassingen
Beperken
In 1940 beschikte de burgemeester
van Leipzig, dat de Bachpflege zich
voortaan tot in de Thomaskerk
moest beperken Dat lijkt een goed
besluit, maar leidt dus gemakkelijk
tot misverstanden.
Bach heeft zich ook in de Thomas
kerk niet onbetuigd gelaten, zoals
dat nu 251 jaar na zijn dood jonge
organisten opnieuw doen. De in
terpretaties van Bachs werken ge
beurt heel verschillend. Sommigen
jakkeren al te voortvarend met hun
preludium en fuga naar het einde,
anderen nemen iets meer tijd. maar
de mode lijkt niet toe te staan om
eens lang en breed de tijd te nemen
voor een koraalvoorspel of een tocca
ta. Dat doet wel de gast-organist op
zaterdagmiddag tijdens een kerke-
Zo zijn er meer verrassingen. Alle
deelnemers moeste een vastgesteld
repertoire presenteren. En zo kan
men het meemaken, dat de ene zan
geres na de andere „Busz und Reu"
belijdt, om daarna ingenomen en
voldaan, voor deze prestatie een kro-
ter of langer applaus te incasseren.
Een bas geeft met de Hohe Messe
hoog op van de ene heilige katholie
ke en apostolische kerk waarin hij
gelooft. Maar op zondagmorgen is hij
bij het avondmaal in de Thomaskerk
in geen velden of wegen te bekennen.
Gelet op de omvang van de muziek-
ensembles en de tempi zijn de nieu
we kunsten van Nicolaus Harnon-
court nog niet naar de DDR overge
waaid.
Diepe indruk maakt de vertolking
door een Duits organist van Bachs
partita „Sei gegrüsset, Jesu gütig".
Afwisselend week en fors gespeeld
werd dit stuk een brok Jezusverkon-
diging met een totaalbeleving, die
Onder het motto „Balans positief"
vergadert in Berlijn tijdens de eerste
week van het muziekfestijn de „ne
gende partijdag' van de communis
tische partij. Ook het Thomanerkoor
zette luister bij aan deze manifesta
tie. Met de economie gaat het goed in
de DDR. Rijen wachtende mensen
voor groentewinkels of slagerijen be
horen tot het verleden.
Iemand heeft eens berekend, dat als
wij in het Westen genoegen zouden
nemen met de levensstandaard van
de DDR-burger, het hongerprobleem
in de wereld opgelost zou zijn. Nu.
dan zouden we nog allerminst op een
houtje hoeven bijten. Van de eerste
levensbehoeften is er genoeg èn voor
ongeveer de helft van de prijs, die wij
er voor moeten betalen De socialis
tische economische staatsinrichting
gaat vruchten afwerpen.
De DDR is niet één groot gevangen
kamp, zoals zoveel mensen in het
Westen nog steeds denken. Wat ook
weer niet betekent, dat iedereen jui
chend meedoet aan de partij-cultus.
Volgens een zegsman is ongeveer
één-derde van de bevolking tégen het
socialisme, een derde vegeteert en
consumeert en een derde heeft ver
trouwen. dat het met dit socialisme
zal lukken. Wel is er allerwegen veel
gemopper over de absurde bureau
cratie, die een akelige domper zet op
eigen initiatieven.
Tv-masten
En dat men niet ook eens naar het
Westen mag reizen, ergert menigeen
in hoge mate. Overal op de huizen
staan tv-masten. Voor de eigen tv-
programma's zijn die niet nodig. Een
mast betekent: regelmatig kijker
naar de Westduitse tv. Menig com
munist wordt in zijn geloof geschokt
door wat daarop aan heerlijkheden in
de reclame aan de man wordt ge
bracht. Tot hun ongenoegen moeten
de politici terdege rekening houden
met de toenemende behoefte aan ver-
bruiksgoederen bij de bevolking.
In de DDR wordt een orthodox marx
isme gepredikt. De vorming in school
en cursus is materialistisch en atheïs
tisch en nogal doctrinair en autori
tair. Voor discussie is er weinig
plaats, ook niet voor vragen van le
venszin en levensbestemming, behal
ve dan in kringen van kunstenaars en
van de kerk. Daar worden ze ooglui
kend toegelaten, wat weer gemakke
lijk kan leiden tot isolement en getto
vorming van deze groepen.
Volgens onze zegsman is men er dui
delijk op uit. om ook op den duur van
de Thomaskerk.een concertruimte te
maken. Maar zij die geloven haasten
niet. God en geloof sterven vanzelf
Zolang de kerk zich koest houdt en
niet groeit, wordt ze getolereerd.
Voor meelevende christenen zijn er
volgens onze zegsman duidelijk min
der carrière-mogelijkheden. Christe
nen kunnen geen lid van de commu
nistische partij worden. Vele jonge
ren studeren een vak, dat ze niet zelf
kozen. Daarna wordt ze een
woonplaats gewezen, die ze niet zelf
wensten. Het huwelijk moet dan veel
vergoeden, maar kan dat ook niet
allemaal. Gevolg is allerlei huwe
lijksmisère en relatienood.
Vermakelijk
Musea in de DDR zijn vermakelijk,
maar ook onthutsend. De geschiede
nis begint bij 1917. De rondleidingen
geven een marxistische geschiedenis
interpretatie, die soms naar niets
lijkt. Melanchton en Luther en Bach
zijn allen grote humanisten en voor
lopers van de revolutie.
Zo is er nog wel meer kwaads over de
Duitse Democratische Republiek te
zeggen. Maar ook veel goeds, zoals de
enorme interesse in het ge
meenschapsbelang boven dat van
het individu en de hartstocht voor
een eerlijke verdeling van de wel
vaart. Maar naar het rijk der vrijheid
is het nog wel een heel eind.
Het muziekfestijn in Leipzig werd
geopend met een plechtige kransleg-
Van een verslaggever
ZWOLLE Eén van de vier ver
dachten van de schietpartij waarbij
in de nacht van zaterdag op zondag
in Balkbrug een twintigjarige man is
omgekomen en drie van zijn vrien
den gewond raakten, heeft bekend
de schoten te hebben gelost Het is
de woonwagenbewoner J. W. H.. een
van de vier achttien tot twintig jaar
oude bewoners van het woonwagen
kamp in Hoogeveen, die kort na de
schietpartij werden aangehouden.
H. zal met zijn kampgenoten in een
auto van waaruit omstreeks midder
nacht op bezoekers van een dancing
in Balkbrug werd geschoten. De
twintig jarige G. P. uit Koekange
kwam om het leven. Uit het onder
zoek is. gebleken dat de aangehou
den verdachten nog dezelfde nacht,
na de schietpartij, een inbraak heb
ben gepleegd in een radiowinkel in
Ommen, en een caravan stalen bij
een caravanhandelaar in Zuidwolde.
De caravan is teruggevonden op een
woonwagenkamp in Almelo; hij
bleek inmiddels te zijn doorver
kocht. Twee van de jongens. J. W. H.
en M. S„ bleken bovendien een In
braak te hebben gepleegd in een
wapenwinkel in Hoogeveen. Een der
de verdachte, H. W., wordt verdacht
van de mishandeling van een cam
pinghouder in Slagharen.
Van een verslaggever
ROTTERDAM De vier mannen
die op 20 mei na een mislukte over
val op het uitzendbureau aan de Van
Oldenbarneveldstraat in Rotterdam
werden aangehouden hebben be
kend in april van dit jaar nog vier
overvallen op postagentschappen in
de Maasstad en in Krimpen aan den
IJssel te hebbén gepleegd.
Twee van deze overvallen leverden
niets op, maar het viertal slaagde er
wel in op 9 april uit de kas van een
postagentschap aan de Frans Bek-
kerstraat in Rotterdam 22.000 gul
den te roven. Op 23 april pleegden zij
een gewapende overval op een
postkantoor in Krimpen aan den
IJssel. De buit was daar 14.000
gulden.
De overvallers zijn twee Colombia-
nen van 27 en 29 jaar, een 27-jarige
Spanjaard en een 29-jarige Rotter
dammer.
ROTTERDAM Bij invallen in
twee gokpaleizen in het centrum van
Rotterdam heeft de politie een 22
jarige bedrijfsleider en een 39-jarige
croupier gearresteerd. De 23 spelers
en speelsters, die tijdens de invallen
in de speelhuizen aanwezig waren,
moesten mee naar het politiebureau.
Nadat tegen hen proces-verbaal was
opgemaakt mochten zij weer naar
huis. De politie nam in de twee pan
den alle aanwezige sterke drank, het
speelmateriaal en zestienduizend
gulden speelgeld in beslag.
ging bij het metershoge standbeeld
van Johan Sebastiaan naast de Tho
maskerk. Het einde vormde een Ba-
ch-explosie met solocantates, suites,
vioolconcerten, concerto's, partita's,
sonates, aria's en toccata's, waaraan
iedereen z'n hart kon ophalen. De
beste solisten traden hierbij nog eens
voor het voetlicht. En zo kwam aan
dit bacchanaal een einde. De
kunstbloemen, nog even groen en
bloeiend als bij het begin, werden
opgeborgen voor een volgend festi
val. Alleen twee bosjes bloemen op
het graf van Bach, in het koor van de
kerk. waren verwelkt. Maar dat wa
ren dan ook échte bloemen.
Eimert Pruim te Heino is cursuslei
der in het vormingscentrum Den
Alerdinck. Laag-Zuthem, samenstel
ler vsn „Klein Bach Boek" (Baarn.
Ten Have) en redactiesecretaris van
het maandblad „Voorlopig."
Gerubriceerd» ennonces
Gehele oplage
editie Groot-Rotierdam Dordrecht
editie Groot-Den Haag Leiden
11.08 per kolom
per mm
1 0,04 per kolom
per mm
1 0,51 per kolom
per mm
Bovenstaande prezen zijn exclusief 4% BTW
Voor brieven onder nummer wordt 1,50 extra berekend.
Voor advertenties welke onduidelijk zijn geschreven of wel
ke telefonisch zqn opgegeven kunnen wij helaas geen aan
sprakelijkheid aanvaarden
Uw kleine advertentie vandaag voor 11 uur opgegeven kan
morgen nog geplaatst worden
Met uttzondermg van de zaterdag
personeel gevraagd
Schildersbedrijf voor ai uw seb't-
der- en witwerk. ook behangen
Tevens gespecialiseerd in hel syn
thetisch muurverven van plafonds
en muren. Absoluut wil Ook zeer
vuile plalonds Ook over behang
sauzen Tel 070-395726 T102
Stukadoorsbedrijf Monks
vaagt met spoed 1
stukadoors
HEEMRAADLAAN 46. LEIDERDORP TEL 071-893752
Interk. jongerenkoor
„Asoteba"
vraagt zo sp. m een enth.
dirigent
Ons repertoire beslaat uil populair-geesteli|ke liederen Repetitie d
derdag van 20-21 45 uur Geint kunnen contact opnemen mei M f
d Poel. Zurdwind 2. s-Gravenzande Tel. 01748-2720. T
woonruimte gevraagd
Jongeman, afgestudeerd 25 jaar
zoekt voor 3-6 maanden een ka
mer m Leiden ol Oegstgeest Tel
071-121890. T106
auto's en benodigdheden
Wegens overcompleet Ie koop Re
nault 5 6 mnd oud Vraagprijs
8000. km stand 16 000. Nieuwe
Duinweg 16. Scheveningen. Tel
070-545677. Tl 16
DATSUN
AUTOBEDRIJF BROERTJES
SASSENHEIM 02522-1292
Joost Sijbrandij
INRUIL FINANCIERING - ANWB-KEURING
voor de betere gebruikte
automobiel
Verkoop onder nieuw-garantie
PAETS VAN TROOSTWIJKSTRAAT 1-7-13
HOEK JAN VAN DER HE YDENSTRAAT
DEN HAAG TELEFOON 070-901100-995740
vakantie en recreatie
Rheden-Velp Volledig pension
25 p d. Direct bij bos. Tel. 08309-
1529 Tl23
Te huur stenen recreatiebunga
low. goed ingericht, mooi gelegen
bij Oiever (Dr.). Tel. 079-165045
18 uur. T123
Dierenpension „SlON Inentingen
verplicht. Tel. 01738-8219 T123
Geniet van het zonnige voorjaar in
gezellige 6 pers bungalow met
alle comfort le Maarn (Ulr. heuvel
rug) m bos nabij natuurstrand lol
tel. 01736-4464 T123
In de periode tan 14 juni t/m 6 aug. 1976 a s. ontdoet de Duinwaterleiding het
Haagse waterleidingnet tan rocstdecltjcs. Tijdens de werkzaamheden kan het water
uit de kraan een mcstklcur hebben. Daar is niets aan te doen. Hel beste is dan een
kwartiertje te «achten. Is daarna het water nog roestkleurig, dan moet het even
blijtcn stromen tot hel weer helder is.
Vooral bij het gebruik van wasmachines is voorzichtigheid geboden Als er toch
roestvlekken in het wasgoed komen, dan is de beste manier om die er uil te krijgen
de nog natte was opnieuw te wassen.
De werkzaamheden hebben plaats volgens onderstaand schema. Daarbij moet
worden opgemerkt, dat door de stroming van het water ook in omliggende wijken
gevolgen merkbaar kunnen zijn.
Van 14 t/m 25 juni 1976 hel gebied begrensd door:
Monsierscwcg. Loosduinsc Hoofdstraat. Oude Haagweg. Loosduintcweg.
Noord-West-Buitensingel. Koningin Emmakadc. Groot Hcrtoginnelaan. Suezkadc,
Houlrusiwcg: de duinen cn de gemeente Monster.
Van 28 juni t/m 9 juli 1976 het gebied begrensd door:
Kranenhurgwcg. Conradkade. Groot Hcrtoginnelaan. Koningin Emmakade.
Noord-Wesi Buitensingel. Elandstraat. Hoge Wal. Dr. Xuyperstraat. Koningska
de. Zuid-HolUndlaan. Bcnoordenhoutscwcg; de duinen cn dc gemeente Wassc-
Van 12 t/m 23 juli 1976 het gebied begrensd door
Benixirdcnhoutscwcg. Zuid-Hollandlaan. Dr Kuypcrstraat. Hoge Wal. Eland
straat. Lijnbaan. Vaillantlaan. Spoorbaan Den Haag-Rotterdam en de gemeenten
Rijswijk. Voorburg. Lcidschcndam cn Wassenaar.
OD t^
Van 26ju|i t/mb aug. 1976 het gebied begrensd door;Jf 'k»0
Monsierscwcg. Loosduinsc Hoofdstraat. Oude Haagweg. Loosduinsc kade.
Zoutkcetsingcl. Vaillantlaan. Spoorbaan Den Haag-Rotterdam cn de gemeenten
Rijsw ijk. Wateringen cn Monster.
