Airbus serieuzere concurrent
van Amerika werd verwacht
Alle uitgeslapen, slimme,
handige mode- en
prijsbewuste moeders
jslaan hun slag op de
Jongensafdeling van Coster
Fries verzet tegen plan
gemeenten op te heffen
Zelfs wegenblokkade overwogen
Samenwerking met Boeing gezocht
Diplomaat wegens
heroïnesmokkel
hier veroordeeld
Bezorgdheid oveisi
kleurstoffen L.
in cosmetica
f"
Vier van de tien tl
Nederlanders woi^
in geboorteplaats^
OP DE GEHELE KOLLEKTIE
KINDERKLEDING
1
«1
vöor vader en zoon
VRUDAG 28 MEI 1976
TROUW/KWARThA'
Van onze correspondent
LEEUWARDEN Het plan van gedeputeerde staten om bij een
gemeentelijke herindeling het aantal Friese gemeenten van 41 op
23 te brengen (de vier Waddeneilanden zijn hierbij buiten be
schouwing gelaten) roept in de gemeenten, die daardoor zonder
verdwijnen fel verzet op. Gevreesd wordt dat de kleine dorpen in
Friesland dan nog veel minder aandacht zonder krijgen dan nu
het geval is. Schaalvergroting wordt gezien als een vorm van
centralisatie, die in Friesland onaanvaardbaar is.
De nieuwe Transavia-Airbus: voorlopig een nog gehuurde B2 met een bereik van maar 2500 kilometer.
Begin volgend jaar wordt hij vervangen door een ruim 60 miljoen kostende B-4, die een actieradius van 4000 kilometer heeft.
door Dick Ringlever
AMSTERDAM Met de
komst van Transavia's nieuwe
paradepaard, de Europese Air
bus-jumbo, die vorige week zijn
eerste commerciële vlucht
maakte, heeft niet alleen onze
grootste Nederlandse vakantie-
vlieger van zich doen spreken.
Evenzeer betekende de feeste
lijke overdracht een succes
voor de Airbus-industrie, die in
tegenstelling tot de nu in een
malaise-periode verkerende
Amerikaanse vliegtuigindus
trie, meer lift onder de vleugels
lijkt te hebben dan door con
currenten ooit was verwacht.
een kwart van de romp. Be
langrijkste bouwers daarnaast zijn
de Franse Aerospatiale en het Duitse
Messerschmitt-Bölkow-Blohm-
concern, terwijl nog meewerken de
Britse Hawker Siddeley Aviation, de
Spaanse CASA en de Amerikaanse
General Electric Mc-Donnell Doug
las (motoren). De door hen gemaakte
delen worden in Toulouse geas
sembleerd.
Zuinig
Hoewel de Airbus het eerste Europe
se produkt van de moderne vlieg
tuig-generatie is, doet het en Ame
rikaanse ontwerpers geven dat graag
toe technisch niet onder voor die
van de overzeese concurrenten. Bij
de bouw werd gebruik gemaakt van
nieuwe zuiniger motor-constructies
die ook werden toegepast bij de
Boeing-747. de DC-10 en de Tristar.
Bovendien werd door een speciale
vleugelbouw (dikbuikiger) en een
smallere romp nog een extra
brandstofbesparend effect verkre
gen, waardoor de Airbus per stoel
ruim dertig procent voordeliger uit
de bus komt dan de al oudere typen
toestellen met 100 tot 180 stoelen.
Voeg daarbij, dat de geluidsoverlast
ver beneden de minimum-normen
blijft (waardoor het ook 's nachts op
Schiphol mag landen) en het, is dui
delijk dat de Airbus zeker meekan in
de concurrentie met de Amerikanen.
Nieuwe plannen
Dat die competitie hard zal worden
gevoerd lijkt waarschijnlijk. Op de
en Boeing (B-747), die in dat Jaar wereldmarkt is de vraag naar vlieg-
samen maar 33 toestellen verkochten tuigen na de energiecrisis sterk ge-
(het leeuwenaandeel 22 werd slonken. Bedroeg de groei van het
door Boeing verkocht) moeten daar luchtverkeer daarvóór nog een klel-
wat verbaasd van hebben opge- ne vijftien procent per jaar, op het
keken. ogenblik wordt vijf procent nog als
een nauwelijks haalbaar maximum
gezien.
Sinds in 1974 dit eerste produkt van
Europese samenwerking op het ge
bied van de burgerluchtvaart zijn
luchtdoop onderging zijn al 32 defini
tieve orders geboekt, terwijl daar
naast optie werd genomen op nog
eens 24 toestellen. En een kleine
twintig toestellen zijn al dagelijks in
de lucht.
Concurrentie
Vooral vorig jaar bleek voor de Air
bus-industrie succesvol: zestien or
ders en twaalf opties. De Amerikaan
se jumbo-bouwers Lockheed (Tristar
L-1011). McDonnell-Douglas (DC-10)
Niet dat de Airbus een directe con
current zou zijn (het Europese pro
ject is wat bescheidener: een toestel
voor Europese afstanden met 269 tot
336 stoelen tegen Amerikaanse lan-
ge-afstands-vliegtuigen met 350 tot
450 plaatsen), maar wat niet is kan
komen. Op de tekentafels van Aeros
patiale in Toulouse (de Franse natio
nale vliegtuigindustrie, die de Airbus
assembleert) liggen al ontwerpen
klaar voor toestellen (grotere én klei
nere versies), die wel degelijk kunnen
gaan wedijveren met Amerikaanse
produkten.
En de Amerikanen, die tot nu toe *95
procent van de westerse markt van
verkeerstoestellen voorzagen, weten
nu wat ze van zulke plannen ver
wachten kunnen.
In dit licht ook moeten de toenade
ringspogingen worden gezien tussen
Boeing en de Airbus-industrie. Voor
zichtige vrijages, waarvan trouwens
dok McDonnell Douglas zich in het
recente verleden niet afkerig heeft
getoond. Research en ontwikkeling
van nieuwe vliegtuigtypen is een zo
kostbare zaak geworden, dat één fa
briek die nauwelijks meer alléén kan
dragen. Zou bijvoorbeeld de DC-10
nu moeten worden ontworpen dan
zou dat niet minder dan vijf miljard
gulden kosten, tweemaal zoveel als in
1968 toen de eerste studies begonnen.
Bundeling
Slechts door samenbundeling van
krachten kunnen dit soort gigan
tische projecten van de grond wor
den gebracht. Dat was ook de filoso
fie. die in 1969 ten grondslag lag
aan het Europese Airbus-plan. Niet
alleen waar het de technische know
how betreft, ook op het gebied van de
financiering. Van de totaal 1,5 mil
jard gulden ontwikkelingskosten be
taalden West-Duitsland en Frankrijk
het grootste deel (elk 44.6 procent).
Nederland stopte een kleine honderd
miljoen (6.6 procent) in de pot en
Spanje vulde aan met 4.2 procent.
Investeringen, die overigens op den
duur rendabel kunnen zijn, want van
elk verkocht toestel wordt winst uit
gekeerd. zij het dat van werkelijk
rendement pas gesproken kan wor
den wanneer er 360 Airbussen zijn
verkocht (ter vergelijking, aan subsi
dies voor de ontwikkelingshulp van
het succesnummer Fokker-
Friendship verdiende de staat tot nu
toe 90 miljoen gulden)!
Veel belangrijker dan die kans op
winst (mei een deelname van 6.6 pro
cent zal die nooit uitzonderlijk wor
den) is echter het in stand houden
van de werkgelegenheid, in dit geval
bij Fokker-VFW. In Nederland wor
den voor de Airbus de bewegende
vleugeldelen gebouwd. De Duitse tak
van het bedrijf fabriceert ongeveer
In Amerika moesten kostbare jum
bo's daardoor zelfs al in de motten-
ballen worden gelegd, terwijl
McDonnell Douglas om de produktie
op gang te houden kortingen van
vijftien miljoen gulden op de DC-10
(normale prijs: negentig miljoen)
aanbiedt.
Die concurrentie tussen Europa en
Amerika zal nog feller worden wan
neer de Europese industrieën met
vergelijkbare produkten op de
markt komen. Plannen daarvoor zijn
er al in Toulouse. Op de tekentafels
ligt bijvoorbeeld al een ontwerp voor
een viermotorige Airbus met 180 tot
200 stoelen voor afstanden van
10.000 kilometer en meer. Een con
ceptie. die als directe concurrent kan
worden beschouwd van de verklein
de Boeing-747, die onder de naam
747 SP (ook met tweehonderd stoe
len) nog onlangs met veel fanfare
rond de aardbol werd gevlogen.
Daarnaast werkt deze fabriek aan
een ontwerp 7X7, een driemotorig
toestel met 190 stoelen, dat door
gebruikmaking van de zogenaamde
dikbuikige super-kritische vleugel
wel het vliegtuig van de toekomst
wordt genoemd (economisch gezien).
McDonnell-Douglas heeft een
soortgelijk toestel de DC-X-200
in gedachten. Allemaal projecten,
die bedoeld zijn om het gat ónder de
jumbo's te vullen. Een markt, die
openvalt nu de huidige toestellen in
deze categorie de DC-8, DC-9 en
Boeing-707 langzaamaan verouderd
raken en in exploitatie ook te duur
worden.
Duur
Dat het realiseren van deze projec
ten voor de toch al in moeilijkheden
verkerende vliegtuigindustrie voor
zware extra lasten stelt, ligt voor de
hand. Even logisch lijkt het, dat bij
dit soort reuze-ondernemingen meer
wordt samengewerkt dan tot nu toe
gebeurt. Dat in de westerse wereld
niet minder dan drie concerns wer
ken aan vergelijkbare projecten en
daarvoor elk miljarden guldens
uittrekken, kan op z'n minst verspil
ling worden genoemd.
Zeker in een tijd, dat de behoefte
aan nieuw materiaal op een laag
pitje is gekomen. Maar wellicht, dat
daarin nu verandering gaat komen
nó pas ontloken vrijage tussen Air
bus-industrie en Boeing.
in de gemeente Hennaarderadeel is
een actie-comité opgericht, deze ge
meente telt een kleine vijfduizend
inwoners, verdeeld over veertien dor
pen, waarvan het kleinste vijftig en
het grootste ruim 1700 inwoners
heeft. Bij de herindeling zal Hennaar
deradeel met de gemeenten baarder-
adeel. Rauwerderhem en een deel
van Menaldumadeel tot één gemeen
te van ruim 13.000 inwoners worden
samengevoegd. Het gemeentehuis
zou dan in Mantgum. hoofdplaats
van Baarderadeel, worden gevestigd.
Het actie-comité is voortgekomen uit
enkele verenigingen voor dorpsbe
lang. Het wil een fel en desnoods hard
protest voeren, samen met verenigin
gen in andere bedreigde gemeenten.
Er zijn al tienduizend stickers ge
maakt met het opschrift „Us gemeen
ten fan 'e kaert? Gekkepraet!" (Onze
gemeenten van de kaart? Gekke-
praat!)
Deze stickeractie wordt slechts als
een begin gezien. De drie op een
vergadering van diverse verenigin
gen aangewezen comitéleden zijn,
vooral als eenmaal samenwerking
met de andere gemeenten een feit zal
zijn, veel méér van plan. Er is zelfs al
gesproken over het blokkeren van de
toegangswegen naar Leeuwarden.
Overigens verwachten de proteste
renden dat niet alleen de bedreigde
gemeenten, maar ook vele anderen,
die voor Friesland een groot nadeel
in het herindelingsplan zien, zich
achter de actie zullen scharen.
HAARLEM - De rechtbank in Haar
lem heeft de 33-jarige tweede secre
taris van de vertegenwoordiging bij
de Verenigde Naties van Sierra Leo
ne, John T. tot de maximale straf
van vier jaar wegens opzettelijke in
voer van een hoeveelheid heroïne
veroordeeld.
De dagvaarding sprak van een hoe
veelheid van 16,5 kilo. maar de
rechtbank achtte dit niet bewezen.
Uit een rapport van het gerechtelijk
laboratorium was gebleken dat de
verdovende middelen ruim twintig
procent zuivere heroïne bevatten.
Verdachte werd 1 februari op Schip
hol aangehouden. Bij de eerste
controle bleek hij in het bezit te zijn
van een diplomatiek paspoort. Toch
werd hij verzocht zijn koffers te ope
nen, waarop hij vertelde geen sleu
tels te hebben.
Bic
DEN HAAG Het Konsurt
Kontakt en de Bond vo( 1
tenschappelijke arbeiders
maken zich zorgen over het g
van kleurstoffen in cosmetic
lang niet alle kleurstoffen staa A
dat ze onschadelijk zijn voor I
zondheid, schrijven de organ
in een gezamenlijke publik»H
Konsumenten Kontakt. a£
Er moet nu eindelijk eens eeÖ2
komen van gegarandeerd (Tai
kleurstoffen in lippenstiftenls
zo'n lijst, waar de produceph
niet buiten mogen gaan, wortfc v
de Europese Gemeenschappe: ere
ren gewerkt, maar er is nog b,
geen richtlijn tot stand gekoion
ee
KK en BWA pleiten bovendiemis
een sanering van de lijst toegter
kleurstoffen voor oogcosmetifcne
wel bestaat. Daarop komen me
kleurstoffen voor die bijvoorbiFc
de Verenigde Staten verbode e
ge:
In de zogenaamde permanentqszi
verven komt de griezeligste g
kleurstoffen voor, vinden deiee
organisaties. Ongeveer negenttfe
cent van deze haarverven bevflii
moedelijk riskante stoffen,
maar het beste om het zeken w
het onzekere te nemen, en diria
helemaal niet te gebruiken, igs
KK en BWA. Overigens zij 1
werknemers in het kappersl
die met deze kleurstoffi
roepshalve veel intensiever ir
tact komen dan hun cliënten, thr*
toe geen overtuigende effectf
vonden. Ar
Van een verslaggever gd
AMSTERDAM Ruim veerl
cent van de volwassen Nederla
woont (nog steeds, of: weer) t
plaats waar zij geboren zijijj
blijkt uit een onderzoek van 1
derlands Instituut voor de Pu
Opinie (NIPO).
Daaruit zou blijken dat de Nedf6
der iets minder honkvast is dal^
oosterbuur: de Westduitsers v^t
voor 46 procent in him gebtD
plaats. In beide landen zijn mf^
ongeveer zes procent honkf^
dan vrouwen. ak
Sinds hij het ouderlijk huis vei^
de gemiddelde Nederlander r<le
de achttien jaar 2,6 keer verfi^
Nog nooit verhuisd is elf pr. j
(van de Westduitse bevolking
achttien procent). Van de Nedi k
der zegt 23 procent stellig niigl
willen verhuizen om een andj
een betere baan te kunnen L
?erd
e) 1
Interieur van de Airbus. In deze uitvoering gaan er 314 stoelen in.
NEEDE Op de Haaksbergen.
Rietmolen (gem. Neede) j 1
woensdagmiddag de 25-jarige J
Groenwoud en de 27-jarige mev!
G. Elsen-Schroer, beiden uit N
om het leven gekomen, nadat!
wagen een klapband had gekijj
De wagen raakte in de berm eni
tachtig meter verderop tegean
boom. ]U
20-50
KORTIHG
maat 86 t/m 176 (ca. 1 tot 16 jaar).
alleen
1 van 28 mei
t/m
LEIDEN lUirk-mnicnirul
DfcN HtMi Grote NbrfcMnux hock UsgeralrM
Oeze korting geldt niet 1
voor reeds afgeprijsde-
en aanbiedingsartikelen.
m
ll TS 1
bij Pander pftvvigc
LEJDSCIIENDAW Winkelcentrum Lcktvcntutfc
tsi
in
In
1
t
M
ivi
te
ïn
je
fet
h
al
ROTTERDAM IJSSELMONDE HOOGVLIET SCHIEDAM VLAAROINGEN DORDRECHT DEN HAAG HAARLEM LEIDEN LEIDSCHENDAM ZEIST ARNHEM MAASTRICHT VLISSINGEN EINDHOVEN
1 i
1
rr
161
