I
i
f
•Hl
Wereldraad gispt
ongelijkheid in
arme landen zelf
Vandaag
Amerikaanse kerken
mobililiseren hun
aandelenbezit
Kerk in VS:
Eén stem te weinig
voor vrouw in ambt
Onze adressen:
VOORBI
Groen van Prinsterer in
boekjes herdacht
Jr
DINSDAG 18 MEI 1976
-.KG 18 I
Donderdagmiddag. 20 mei, neemt dr. J. de Graaf afscheid als
hoogleraar in de ethiek en de encyclopedie van de godgeleerd
heid aan de Utrechtse Rijksuniversiteit. Een markante en
gerespecteerde persoonlijkheid verlaat dan het universitaire
toneel.
Bij zijn benoeming 21 jaar geleden
is er van verschillende zijden, als Ik
me goed herinner ook in Trouw,
bezwaar tegen gemaakt, dat de ge
reformeerde bonder Severijn door
de vrijzinnige De Graaf zou worden
opgevolgd. De Graafs afscheid nu
wordt ongetwijfeld door een groter
en gevarieerder aantal mensen be
treurd hoezeer hem het emeritaat
ook wordt gegund dan zijn be
noeming indertijd werd toege
juicht
Toen ik in 1959 in Utrecht theologie
ging studeren, stond ik ook nog
aarzelend en gereserveerd tegen
over professor De Graaf, die niet
alleen vrijzinnig, maar ook pacifist
was en daarbij nog een bijzondere
belangstelling voor Oost-Europa en
..het communisme" had. In het
rechtzinnige en christelijk-
historische milieu waarin ik opge
groeid ben. werden deze zaken toch
min of meer als ongepast be
schouwd.
De persoon en het werk van De
Graaf nu hebben een pote invloed
uitgeoefend op de wijziging die zich
in mijn denken hierover heeft
voltrokken. Laat ik iets daarvan
vertellen.
Vrijzinnigheid
In de eerste plaats heeft De Graaf
mij laten zien wat vrijzinnigheid in
werkelijkheid betekent, of althans
kan betekenen. De Graafs vrijzin
nigheid is voor alles een levenshou
ding die gekenmerkt is door open
heid en. indien maar enigszins mo
gelijk. respect voor andere mensen
en andere ideeën. Niet benauwd om
een eigen, vaak van de meerderheid
afwijkend en soms ook impopulair
standpunt in te nemen, is hij nooit
een partijganger geweest. Omdat
hij zo goed naar anderen weet te
luisteren, wordt er ook naar hem
geluisterd. Zo heeft hij invloed uit
geoefend. binnen de universiteit,
maar ook daarbuiten.
Zo kon hij een gezaghebbende stem
hebben in de Nederlandse Her
vormde Kerk. in Kerk en Vrede
(waarvan hij jarenlang voorzitter is
geweesti. in de PSP en de VPRO.
maar ook internationaal in de
IFOR (de internationale Verzoe-
ningsbond) en.de Praagse Christe
lijke Vredesconferentie. Zijn vrij
zinnigheid heeft weinig te maken
met een beklemtoning van het
christelijk leven ten koste van de
christelijke leer; eerder met een be
klemtoning van de verbondenheid
van beide.
Pacifisme
Tegen deze achtergrond moet ook
zijn pacifisme gezien worden. Het is
voor hem allereerst een praktische
consequentie van het evangelie. Dit
..leven" vloeit voor hem voort uit de
„leer". In een bij zijn proefschrift
uit 1949) gevoegde stelling pleit hij
voor een actualisering van het
evangelie in het hedendaagse per
soonlijke en maatschappelijke
leven.
Dat zijn pacifisme als politieke en
sociale keuze ontsproten is aan het
evangelie, blijkt ook bij lezing van
zijn prachtige en vele malen her
drukte boekje „In Gesprek met de
Bergrede". Daarin wordt duidelijk
hoe serieus hij het evangelie neemt
en tevens hoe weinig wettisch: de
belofte van het evangelie komt ons
m de Bergrede tegemoet in de ge
stalte van het gebod.
De Graaf is er zich echter steeds
van bewust geweest, dat het pacifis
me. hoe zeer het ook gevoed mag
zijn door het evangelie, een politie
ke keuze blijft en daarom ook in
politieke termen verantwoord moet
kunnen worden. Een absolutistisch
standpunt kan het daarom ook niet
zijn. Zijn oppositie vorig jaar tegen
de aanschaf van de F16 straaljager
formuleerde hij tijdens een pro
testdemonstratie in Utrecht in poli
tieke termen. „Waanzinnig goed",
noemden voorstanders van de koop
het toestel; „goed waanzinnig", re
pliceerde De Graaf, welk oordeel hij
met een aantal zakelijk-politieke
argumenten staafde.
Oost-Europa
Ik heb van De Graaf geleerd hoe
sterk, en ook hoe politiek van be
lang, het appèl tot pacifisme van
het evangelie is en dat je moreel en
politiek wel heel zwaarwegende ar
gumenten moet kunnen aanvoeren
om aan dit appèl geen gehoor te
geven.
De Graafs vnjzinnigheid en zijn pa
cifisme zijn herkenbaar in zijn aan
dacht voor Oost-Europa en „het
communisme". Deze vloeide voort
uit zijn openheid en bereidheid tot
luisteren en uit zijn verstaan van
het evangelie der verzoening. Zijn
belangstelling was niet modieus,
dateerde immers al van zijn studen
tentijd. Zijn „Europese dialoog in
Moskou" verscheen in een kritieke
fase van het conflict tussen Oost en
West (1956).
Wat zijn interesse voor het „com
munistische" Oost-Europa tot op
de dag van vandaag levend houdt,
is nog het best met een citaat uit dit
boek duidelijk te maken: „De vre
de. waarnaar de volkeren snakken,
kan niet op dit verlangen alleen
gebouwd worden. Want dit verlan
gen naar vrede drijft de haat en de
angst niet qit. versterkt ze zelfs in
sommige gevallen Daarom is
een dialoog nodig op zoveel moge
lijk niveaus van menselijk leven om
reliëf en perspectief te geven aan de
dialoog op het politieke niveau, de
moeizaamste en moeilijkste dia
loog Maar op zijn beurt is deze
dialoog zelf in wezen slechts moge
lijk. indien de vervreemding tussen
de mens en zijn medemens niet
absoluut is. De gestalte van Jezus
Christus is de gestalte van de ver
zoening. door welke God de wereld
met Zich verzoent, opdat de mens
ook zijn medemens van welk ras of
van welke taal onder de hemel deze
ook is. in dat licht der verzoening
zou zien
De Graaf is realist genoeg om te
weten dat de ontspanning tussen
Oost en West uiteindelijk op poli
tiek niveau moet worden bereikt en
hij weet ook waarom die ontspan
ning daar zo moeilijk te bereiken is.
Maar waar de meesten. verstoken
van politieke invloed als ze zijn. dan
maar met de handen in de schoot
blijven zitten, is De Graaf steeds in
de weer geweest om op andere ni
veaus aan de ontspanning en de
vrede te werken.
Vandaar zijn activiteit in de Praag
se Christelijke Vredes Conferentie
(PVC). Vandaar ook zijn inspannin
gen om Nederlandse (theologische)
studenten in Oost-Europa en Oost-
europese studenten in Nederland
aan de studie te krijgen. Zelf ben ik
één van de gelukkigen geweest en
heb van mijn verblijf in Praag
enorm veel geleerd De Graal is er
zich altijcfvan bewust geweest dat
de PVC zich geen politieke uitspra
ken kon permitteren die de Oosteu-
ropese regimes onwelgevallig wa
ren; dat politieke eenzijdigheid niet
steeds te vermijden was. Hij stond
altijd klaar om. als zijn Oosteurope-
se broeders en zusters gedwongen
werden een mijl te gaan. een extra
mijl met hen mee te lopen. Hij was
bereid om. in gevallen waar voor
hem de zaken niet helemaal door
zichtig waren, op het kompas van
diegenen onder hen. die hij het
meest vertrouwde, te varen. Maar
de grens was voor hem dan ook
bereikt, toen de exponenten van de
laatstgenoemde groep, onder wie de
door hem terecht hooggeachte Hro-
médka, na de Russische inval in
Tjechoslowakije gedwongen wer
den zich uit de leiding van de PVC
terug te trekken.
Socialisme
Over De Graaf zou nog veel meer te
zeggen zijn. maar ik moet me beper
ken. Daarom tenslotte nog dit. De
Graal is socialist en zijn socialist
zijn heeft ongetwijfeld te maken
met #jn christen-zijn. Hij is echter
geen christen-voor-het-socialisme.
De utopische en anarchistische so
cialist Proudhon staat bij hem in
hoger aanzien dan Marx. De Sovjet-
en Oosteuropese versie van het
marxisme heeft hem dan ook altijd
tegen gestaan. Hij sprak in „Euro
pese dialoog" de verwachting uit
dat het Sovjet-marxisme zich in de
loop der jaren door de ontwikkeling
van de wetenschap en de ontdek
king van het eigen culturele erfgoed
onherkenbaar ten goede zou veran
deren.
De Praagse lente was voor hem een
hoopvol teken. Deze lente is door
een onverminderd grimmige Rus
sische winter teruggedrongen. De
Graaf verwacht nog steeds een zo
mer. Om sceptici voor te zijn, moet
ik er echter onmiddellijk aan toe
voegen dat zijn perspectief ver
reikt.
Dr A. van den Beid is als we
tenschappelijk hoofdmedewerker
verbonden aan de theologische facul
teit van de rijksuniversiteit in
Utrecht.
Prof. dr J. de Graaf
UIT
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kannen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet Postbus 859. Amsterdam.
BIJ publlkatle wordt de naam van
de schrijver vermeld.
VAN LEZERS
Anti-abortusfolder
Het protest van de Rotterdamse
Vrouwenraad tegen de anti-
abortusfolder is gebaseerd op ver
keerde gevoelselementen: waarom
zou een kind wél mogen weten waar
de kindertjes vandaan komen, maar
niet hoe deze worden afgemaakt? De
folder is onesthetisch, akkoord.
Maar wat zou deze groepering d4n
willen aanbevelen als meest penetre
rende protest tegen deze kinder
moord? Gesteld en vertrouwend döt
deze groepering tegen abortus is
Rotterdam A. L. Prinzen
Afgestudeerden VU (4)
Uit de lijst van afgestudeerden aan
de Vrije Universiteit, die ter bevorde
ring van de democratie aan deze
instelling graag communisten, dat
wil zeggen: aartsvijanden van de
grondslag dezer universiteit, in de
bestuurscolleges willen toelaten,
blijkt dat bij alle kennis die deze
dames en heren waaronder opval
lend veel gogen en logen zich
hebben eigen gemaakt, zij de koste
lijke gave om de geesten te onder
scheiden en te beproeven ontberen.
Zo bezien is het toch wel een in
trieste lijst en een exhibitie van be
ginselloosheid. En de „genuanceerde
denkers" over deze zaken mogen
zich herinneren dat er in de laatste
oorlog ook onnozele halzen waren
die genuanceerd over de Duitsers
dachten en in een dialoog met hen
nog wel wat zagen zitten. Wèl had
Lenin gelijk toen hij een halve eeuw
geleden schreef voor het Communis
me veel steun te verwachten van
predikanten, priesters en andere be
studeerde mensen.
Amsterdam mr dr A. Zcegers
Portugal
In uw bericht „Socialisten Portugal
steunen rechtse presidentskandi
daat" vermeldt u. dat Eanes tot de
groep officieren behoorde die in 1974
met succes een staatsgreep uitvoer
den tegen het rechtse bewind van
Caetano. Iedere Portugees heeft wel
gehoord van namen als Otelos de
Carvalho. Melo An tunes. Vasco Gon-
calves in dat verband. De naam Ra-
malho Eanes is pas bekend gewor
den na de provocatie van rechtse
militairen, die meer operationeel
dan idealistisch waren, op 25 novem
ber 1975. Verder begrijp ik niet waar
om u nu spreekt over een door com
munistische officieren georganiseer
de opstand terwijl u voorheen steeds
sprak over rebellerende parachu
tisten.
Drn Haag
José Carmo da Rosa
Boersma
Met verbazing las ik in Trouw dat
minister Boersma in een gesprek in
een blad van de VU zegt dat de enige
redding voor Italië is. dat de commu
nisten aan de regering deelnemen.
Kan dit nu een uitspraak zijn van
een christen? Zouden de christenen
van Italië er de schouders niet onder
kunnen zetten, met de „enige" red
ding het communisme zijn? Wat valt
mij deze uitspraak van een AR-
minister tegen.
NEW YORK (EPD) De nationale
raad van kerken in de Verenigde Sta
ten heeft de aangesloten kerken aan
gespoord. op de komende jaarverga
deringen van vier met name genoem
de maatschappijen gebruik te maken
van hun aandelenbezit. Het gaat om
maatschappijen met belangen in
Zuid-Afrika of Zuid-Korea. De ker
ken moeten op deze manier elke
maatregel verhinderen, die ten nade
le van de armen in deze landen kan
zijn.
De vier zijn Texaco (waarin de ker
ken met elkaar meer dan vijf en een
half miljoen dollar hebben zitten),
Standard Oil (350.000 dollar). Kenne-
cott (50.000 dollar) en Motorola.
NEW YORK (EPD) Voor het derde
achtereenvolgende jaar heeft een
voorstel om vrouwen toe te laten tot
het ambt van predikant het niet ge
haald in de jaarlijkse conferentie
van kerkdistrtctspesidenten van de
hervormde kerk in de Verenigde Sta
ten. Voor het voorstel was een twee
derde meerderheid nodig: 29 stem
den voor. 16 tegen, zodat er precies
één stem te weinig voor was. De
hervormde kerk van de Verenigde
Staten, die in de zeventiende eeuw
gesticht werd door Nederlandse im
migranten. telt 236.000 leden.
NAIROBI De vertegenwoordiger van de wereldraad van ker
ken op de Unctad in Nairobi, C. I. Itty, heeft scherpe kritiek
geoefend op de ongelijkheid in de arme landen zelf.
Zonder twijfel is het lot van de massa
in de derde wereld deels het gevolg
van internationaal onrecht en uitbui
ting, aldus Itty. Maar onze mensen
zijn ook het slachtoffer van onrecht
en uitbuiting in onze eigen landen.
Vaak gaan de gevestigde belangen in
onze eigen landen en buitenlandse
belangen samen om de arme massa
uit te buiten. In onze eigen landen
hebben wij te weinig gedaan om de
kloof tussen arm en rijk te dichten, zo
zei de wereldraadvertegenwoordiger.
Itty onderstreepte daarbij, dat hij
zelf uit een arm land komt (India) en
dat ook het merendeel van de kerken,
die bij de wereldraad zijn aangeslo
ten. in de arme landen zijn.
Leek
M. Tuininjta-Trotnp
Conny Haines
AMSTERDAM
Postbus 859
Wibautstraat 131
Tel 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Postbus 948
Westbiaak 9. Rotterdam
Te» 010-115588
DEN HAAG/LcIDEN
Postbus 101.
Parxstraat 22. Den Haag
Tel 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN
Postbus 3.
MelKmarkt 56. Zwolle
Te: 05200-17030
Puzzelrit (slot)
Het is teleurstellend, dat er nog
steeds mensen zijn als de heer T.
Bogaard, die hun ogen blijven slui
ten voor de milieuproblematiek. Als
of een auto met een snelheid van
dertig kilometer (waarvan de be
stuurder wel iets anders aan 't hoofd
heeft dan letten op 't verkeer) geen
gevaar op zou leveren voor fietsers
en voetgangers. En om nou de ener
gieverspilling van een autopuzzelrit
goed te praten met de verspilling
van 't dag-en weekendtourisme?
Ik zal flat en binnenstadbewoners
niet het recht ontzeggen met mooi
weer naar buiten te gaan. maar de
praktijk leert, dat vaak die mensen
die zich al een tuin hebben toegeëi
gend. het ook nog nodig vinden in
het weekend een stuk natuur op te
eisen en daartoe grondstoffen ver
spillen. het milieu vervuilen en de
verkeersveiligheid in gevaar bren
gen.'Recreëren kan toch ook met de
fiets? Het zou de (vooral westerse)
mens beslist niet ontsieren, als hij
zich wat meer bewust werd van z'n
rentmeesterschap.
Blrskensgraaf
T. v. Hendel de Joode -Nigten
De Amerikaanse popzangeres Conny
Haines heeft haar succesvolle car
rière beëindigd en is theologie gaan
studeren.
Abortus
In korte tijd schreven in de christelij
ke persmedia enige heren een
waarschuwing tegen de NCVB en Ge-
ref. Vrouwenbond omdat ie zwijgen
over de abortuswetgeving. Hebben de
ze broeders intensief contact, met
open hart en oren, gehad met vrouwen
die een abortus ondergingen? Zo ja,
dan blijkt uit'hun reactie alweer hoe
moeilijk verstaanbaar wij voor elkaar
zijn. ook juist als christenmannen en
-vrouwen. In mijn contact met mede
vrouwen die in het afschuwelijk di
lemma verkeerden van te moeten aan
vaarden wat niet aanvaardbaar lijkt,
bleek dat één van de grote factoren
vaak was dat de manlijke partner on
voldoende begrip toonde, kortom die
de vrouw het idee gaf: abortus is 't
beste van twee kwaden! Neen, dat>
vrouwen zwijgen in deze zaak bete
kent dat zij beter begrijpen, wat er in
een vrouw omgaat als er abortus ge
pleegd wordt. Hopelijk durven de
vrouwengroepen zich in te spannen
voor een betere, humanere verhouding
tussen mannen en vrouwen.
Capelle a/d IJssel C-Bakker-Huson
rfl
«Se*.
reld zelf zich in gelijke zin uitliet.
Anderzijds wilden ook verschillende
vertegenwoordigers van ontwikke
lingslanden niet ingaan op de rede
van Itty. Dat is niet verrassend, want
in veel gevallen vertegenwoordigen
de delegaties op de Unctad de rege
rende elites in hun landen. De kritiek
van Itty schoot daarom bij hen in het
verkeerde keelgat.
Kerken
In zijn rede zei Itty verder, dat in
hetzelfde Kenyatta-centrum. waar
nu de Unctad bijeen is. eind vorig
jaar de wereldraad van kerken verga
derde. Deze stelde toen vast. dat na
twintig jaar van pogingen om armoe
de te bestrijden en de ongelijkheid te
verkleinen nu juist meer mensen in
grote armoede leven en de kloof tus
sen arm en rijk alleen maar groter is
geworden. De assemblee riep de ker-
door
Nico Kussendrager
De plannenmakers in de ontwikke
lingslanden hebben te vaak buiten
landse ideeën overgenomen, die niet
passen bij onze sociale, economische
en culturele werkelijkheid, aldus It
ty. Te vaak hebben wij alleen maar
lippendienst bewezen aan doelen als
recht, self reliance (ontwikkeling op
eigen kracht, zonder buitenlandse in
vloeden; NK) en deelname van de
bevolking in onze ontwikkelingsplan
nen. Het is uw plicht, zo hield Itty de
vertegenwoordigers van de derde we
reld voor, recht, self reliance en deel
name van de bevolking deel te laten
uitmaken van uw eigen beleid.
Reacties
Op de redevoering van Itty is over
het algemeen positief gereageerd
Ook van de zijde van de rijke landen
wordt aangedrongen op veranderin
gen en meer gelijkheid binnen de
ontwikkelingslanden- zelf. Door de
derde wereld wordt deze kritiek ech
ter vaak afgedaan als bemoeienis
met het binnenlands beleid.
Daarom waardeerde een deel van de
delegaties het positief, dat nu een
vertegenwoordiger van de derde we-
Om te beginnen is dat ..Krijgsknech
ten van zoodanigen veldheer", cahier
nr. 21 in de reeks Cahiers voor het
christelijk onderwijs, die Kok te
Kampen uitgeeft voor de unie
„School en Evangelie" (114 pag.. geïl
lustreerd. prijs 11,90). In dit boekje
wordt zowel Groen als Heldring her
dacht. Drs. T. M. Gilhuis houdt zich
met beiden bezig en laat hen zien in
hun relatie tot de tegenstelling juri-
disch-confessioneeL/ethisch-irenisch.
Dr. G. Puchinger heeft een bijdrage
onder de titel: „Omgang met Groen
van Prinsterer", H. Algra wijdt aan
dacht aan: „Groen en het onderwijs",
en dr A. van der Hoeven tenslotte
schrijft over de persoon en het werk
van Heldring. Het zijn stuk voorstuk
goed leesbare en zich tot een brede
kring van belangstelling richtende
opstellen, maar de toegankelijkheid
van wat hier geboden wordt komt
niet in mindering op de degelijkheid
en zorgvuldigheid ervan.
Vervolgens drie uitgaven, alleen ge
wijd aan Groen van Prinsterer. Het
eerste boekje is een biografie van dr.
G J Schutte (uitgave Oosterbaan
en Le Cointre in Goes. 173 pagina's
gebonden, prijs 16,50. De schrijver
bedoelt blijkens een woord vooraf
Telkens weer duikt die vraagj
lei discussies over het vert
het Evangelie voor de meni
deze tijd op: en hoe berelkenp
de massa, de gewone man, thj
the street, of welk scheldwoi
maar bedenken wilt. Ik hen
gesprekken over „the lowei
Het ls duidelijk dat ven
meeste kerken door een grot
mensen die we met al deze be riPP61
op het oog hebben niet bezo<
den. Dat moeten we constate 1
eerlijk gezegd schamen we
Hoe komt dat? Spreken we "ff11
lijk? Hebben we de kerkdiei^^
veel tot verbale aangelegenhe
maakt met af en toe een gedii
Heeft onze zondagse kleding
ertoe gebracht, te denken dr®Te
niet bij konden horen? Hel zL..
pijnlijke zaak. maar is het g ,1073
derzocht? Hoe is het moge
weest dat er zo'n groot deel
volk is opgegroeid, weliswa ;[Ug
meer in een jegens de kerk vijT
maar wel totaal onverschillig gI)0
ding? Wat ouderlingen, bezoe^
bezoeksters van de kerk telli j^el
genkomen, namelijk „het sli idsrae
gens meer op." of „het zegt n isgie 1
meer," is nog maar de top eldsra
ijsberg. En intussen is de ke e gaa
rasse schreden bezig oók 1 gde
jeugd van de puberteit te ve roep 1
Jeugddiensten hebben nauierika
geholpen. Wat zou er moeten n. Di
ren? Er zit ergens een gat datprF. I
groter wordt. Wie zet er zijn
r Ms
NED. HERV. KERK
Beroepen te Capelle aan den^
L. Quist te Molenaarsgraaf: t
sen: B. M. Meijndert te Lunte
Leidschendam: F. I. Verbaas!
demsvaart; te Katwijk aan 5
van Muilwijk te Ouderkerk s
IJssel.
Benoemd tot geestelijk ve£
van "het academisch zieken'
Groningen: W. Oosterwal te
ningen.
Aangenomen naar Amsterdam I
van Olst te Hindelopen.
Bedankt voor IJmuiden-West
J. P. van Roon te Zeist.
GEREF. KERKEN
ede:
wij!
tare:
zi
Beroepen te Vlaardingen: drs
keiboom te Brussel; te Amstel
Buitenveldert: M. van der Hepon<
Pernis.
Aangenomen naar Putten: drs'
Doornik te Sellingen; naar
kerke: J. Ytsma te Assen.
Bedankt voor Werkendam.
man te Birdaard; voor ZwijndJ0,
P. C. Koster te IJmuiden. neei
t wi
ïger
proi
van
ken op, mede veranderingen te be
werkstelligen. die een eind maken
aan de bestaande ongelijkheid.
„Wij als vertegenwoordigers van de
kerken, hebben weinig bij te dragen
aan de technische discussies hier."
aldus Itty. Maar hij voegde daaraan
toe. dat aan de technische onderwer
pen belangrijke morele kanten zit
ten.„Vinden wij het niet allen een van
de essentiële menselijke rechten van
iedereen, die op deze aarde geboren
wordt, dat hij in zijn levensbehoeften
kan voorzien?"
GEREF. KERKEN (VRUG.)
een
d)be
wel
tik
Beroepen te Meppel en te Ureti kt
Groenenberg te Uithuizen.
GEREF. KERKEN (VRIJG. I jjj^
Beroepen te Den Helder: A. H.
te Sliedrecht.
zijn
>in
itg
ever
Van een onzer redacteuren
AMSTERDAM Dit jaar is het een eeuw geleden dat Guillaume
Groen van Prinsterer en Otto Gerhard Heldring overleden. Hel
dring is op deze pagina al herdacht en als alles volgens de plannen
verloopt wijden we morgen (de sterfdag van Groen) een beschou
wing aan Groen van Prinsterer. De tijd van kolossale gedenkboe
ken is voorbij ('t is trouwens de vraag of nu uitgerekend de datum
van iemands heengaan aanleiding moet vormen tot jubileumge-
schriften), maar we kunnen vandaag wel een paar kleinere
gedenkboekjes aankondigen.
Bedankt voor Amsterdam-Zi he
combinatie met Amsterdam-W Kin
H. Veefkind te Krommenie, finge
al
Préparatoir geëxamineerd en bè: D
baar gesteld door de classis Ajp (e
dam: R. Brands, kand., L
straat 78 huis. Amsterdam.
CHR. GEREF. KERKEN
ir
erd
d
Beroepen terlJmuiden/Bevensptii
van Amstel te Enschede. an
..be
Bedankt voor Hilversurp-Oost:!801:
Wubs te Noordscheschut.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Enkhuizen: L. Bils
Capelle aan den IJssel.
niet meer te geven dan een „inlei
ding voor een algemeen lezerspu
bliek tot de bestudering van Groen"
en zo moeten wij dit geschrift ook
maar waarderen, want het blijft alle
maal wel wat aan de buitenkant van
de beschreven gebeurtenissenstaan.
Dr. G. Puchinger bundelde drie al
eerder gepubliceerde opstellen over
Groen van de hand van Busken Hu-
et. Schaepman en Gerretson onder
de titel „Aandacht voor Groen van
Prinsterer" (Uitg. Kok, Kampen, pa
perback. 84 pag. prijs 9.50). Vooral
het opstel van Gerretson over
„Groens aanleg" is een welkome
aanvulling op de hoofdstukken in
Schutte's boekje over de jonge
Groen, omdat Gerretson daar heel
wat verrassende psychologische in
zichten meedeelt.
De Groen van Prinsterer-stichting
(het wetenschappelijk bureau van
het Gereformeerd Politiek Verbond)
tenslotte heeft Groen herdacht met
de publikatie van een studie van
prof. J. Kamphuis over Groen van
Prinsterers uitspraak: „In het isole
ment ligt onze kracht" (uitgave De
Vuurbaak, Groningen. 48 pagina's,
gebrocheerd, prijs 7.50).
Silva Henriquez
Kardinaal Silva Henriquez vs
tiago. in Chili en andere leiden
de r.k.kerk in zes Latijnsameril fei
se landen hebben het Amerika Rb€
ministerie van defensie en Paf ei
liere ondernemingen in de Verei
Staten ervan beschuldigd, de bjt
peningswedloop In Zuid-Ameri j^h
bevorderen. Volgens hen wort
bewapeningswedloop op geen ei ej
wijze gerechtvaardigd en gaa
uitsluitend ten koste van de b
king. Zij noemen de bewapen (r
wedloop in hun landen het ernst ,n'
obstakel voor ontwikkeling en
gratie. Het enige effect is overal -j
trouwen. Volgens de bisschopp c
dat juist de bedoeling van
hington en de Amerikaanse
nindustrie.
ue verklaring werd uitgegevei be
een vierdaagse vergadering inl
Peru van bisschoppen uit Bo ®vi
Chili. Columbia. Equador, Per ge
Venezuela. Onder hen waren dr
dinalen Anibal Munoz van Bogc k
Columbia. Pablo Munoz van g^
in Equador en Landazuri Ri< V,
van Lima in Peru.
