Georgi Vins: Drie generaties vervolging
zm~
Een muurkrant op het station
m
Vandaan
voorlopig
GIRO 2914600
Onze adressen:
VOORBIJGANG
ZATERDAG 15 MEI 1976
KERK
TROUW/K\t>AG
door dr.J.terVrugt-Lentz
Sinds Georgi Vins in 1974 werd
gearresteerd, na ruim drie en
een half jaar als onderduiker
geleefd te hebben, kwamen hij
zelf, zijn gezin en zijn moeder
herhaaldelijk in het nieuws. In
januari 1975 werd hij veroor
deeld tot 5 jaar werkkamp plus
5 jaar verbanning wegens zijn
werk als predikant van de door
de staat niet erkende raad van
kerken van evangeliechriste
nen en baptisten, die zich in
1965 officiéél van de wél erken
de unie van evangeliechriste
nen en baptisten had afge
scheiden.
Door zijn leidende positie in de raad.
door de absurd hoge stral en door de
bijzonder slechte behandeling tij
dens het voorarrest en later en het
strafkamp in Jakutsk, waar hij nu
verblijft, is hij verreweg de bekendste
van de gevangen „Inistiativniki" of
hervormde baptisten, zoals de leden
van de raad van kerken van evange
liechristenen en baptisten genoemd
worden.
Het boekje dat nu van en over hem
verschenen is, bevat een uitvoerige
inleiding van de samenstellers en uit
gevers. Michael Bourdeaux, direc
teur van het Engelse Centre for the
Study of Religion and Communism,
die voor velen in ons land geen onbe
kende is. en Jane Ellis. De eigenlijke
inhoud vormen Vins' familiekronie
ken en zijn levensbeschrijvingen van
gelovige baptisten, mannen en vrou
wen. van wie de meesten voor hun
geloof gevangen gezet zijn en een
aantal ook in gevangenschap gestor
ven is tijdens de terreur van Stalin.
In het aanhangstel wordteen toelich
ting gegeven op de gedichten van
Vins. waarmee hij zijn verslag hier en
daar afwisselt. Verder zijn er oproe
pen in opgenomen van zijn kinderen,
zijn moeder en van Sacharov en an
deren aan verschillende instanties
om de vrijlating van Vins te be
werkstelligen.
De titel van de Nederlandse uitgave,
die bij Gideon is verschenen, wordt
helaas ontsierd door een taalfout
(drie generatie's vervolging i.p.v. Drie
generaties vervolging) terwijl op pag.
237 het woord „Uniaten" is verminkt
tot ..Unitariërs". Verder heeft men
verzuimd in de inleiding van Bour
deaux Nederlandse lezers die geïnte
resseerd zijn in de geschiedenis van
Nlauwe boeken
van óm Land Mal aan voorwoord van Jaap Z>#stra.
EEN* WEB KAN O LH ZE NOMA AL STERVEN
A# All-. S.ftO
Pro'aslan lagen de tvo-mduatoe 8>| alle loto s
boekje icfveet Man» Bouma aar -
Verkrijgbaar da boekhandel
[Egg] KOK KAMPEN
Ooopdier.st van een Baptistengemeente in de Sowjet-Unie
de Russische baptisten en van de
afscheiding van de „Initsiativniki"
van de unie, opmerkzaam te maken
op het uitstekende boek van dr. J. A.
Hebly, Protestanten in Rusland, de
honderdjarige weg van strijd en lij
den (Kampen 1973).
Verschil
Maar van dergelijke bezwaren afge
zien verdient dit boek de aandacht
van iedereen, die geïnteresseerd is in
de problematiek van het christelijk
leven in Rusland. Twee kanten daar
van komen hier naar voren: het leven
in een tijd van vervolging, toen het
ging om de gehoorzaamheid aan Je
zus' woord: „weest niet bevreesd voor
hen, die wel het lichaam doden, maar
de ziel niet kunnen doden", het leven
in een tijd van weliswaar van
staatswege officieel toegestaan,
maar sterk beperkt kerkelijk leven.
Dit verschil moet men, geloof ik. niet
uit het oog verliezen. In de tijd van de
algemene vervolging onder Stalin,
was er voor christenen feitelijk geen
andere keus mogelijk dan hun geloof
afzweren of martelaar worden.
Sindsdien gaat het om de vraag, wel
ke beperkingen, inmenging en wetso
vertredingen van de kant van de
overheid men meent te kunnen aan
vaarden zonder God ongehoorzaam
te worden.
De erkende kerken, de Russische
orthodoxe kerk en de unie van evan
geliechristenen en baptisten, hebben
gekozen voor het aanvaarden van het
regeringsoptreden en trachten onder
de gegeven omstandigheden hun ker
kelijk leven zo goed mogelijk in
stand te houden. In vele gevallen lukt
dat en leiden de officiéél als zodanig
door de plaatselijke autoriteiten ge
registreerde orthodoxe parochies of
protestantse gemeenten een onge
stoord, ja vaak bloeiend bestaan.
Maar dit bestaan is altijd onzeker.
Plotseling kan zo'n gemeente of paro
chie van haar kerk of bedehuis be
roofd worden, of de priester of predi
kant wordt op geheim bevel van een
ambtenaar van de commissie van
godsdienstzaken door de kerkleiding
ontslagen of overgeplaatst. Degenen
die dit alles niet willen accepteren en
zich daarom van de officiële kerken
hebben afgescheiden, beschouwen de
leiders van de officiële kerken als
ontrouw aan God.
Georgi Vins
Onmogelijk
Het is inderdaad waar, dat tussen
1959 en 1964 zowel de orthodoxe kerk
als de unie van evangeliechristenen
en baptisten niet alleen honderden
kerken moesten prijsgeven, maar
ook hun kerkorden zodanig moesten
veranderen, dat in feite de commissie
voor godsdienstzaken van de rege
ring de kerken bestuurde en dat met
name in de unie echte geloofsverkon
diging en vooral evangelisatie onmo
gelijk waren geworden. En het moet
gezegd worden, dat het verzet van de
„Initsiativniki" tegen de meegaand
heid van de unie heeft geleid tot een
herroeping van de gewraakte veran
deringen in de kerkorde. Dat kon
natuurlijk alleen met toestemming
van de staat. Door enerzijds aan kri
tiek van de „Initsiativniki" tegemoet
te komen en anderzijds hun voor
mannen heftig te laten vervolgen,
hoopte de regering de afscheiding
ongedaan te maken. De contröle op
het kerkelijk leven was Immers voor
de overheid makkelijker als het zich
binnen één organisatie afspeelde.
Een groot deel van de „hervormden"
volhardde echter bij de afscheiding
en de vervolging werd voortgezet.
Er is echter sinds kort een zekere
versoepeling merkbaar van de hou
ding van de autoriteiten. Verschillen
de „hervormde" gemeenten, waaron
der die van Vins. zijn inmiddels bij de
plaatselijke overheid geregistreerd
en daarmee officieel erkend.
Op verzoek van de unie, die ondanks
de vaak vijandige houding van de
„hervormden" bij de staat voor de
vervolgden opkomt, zijn al eens een
aantal gevangen „Initsiativniki" vrij
gelaten en naar verluidt heeft de
staat onlangs beloofd, weer een groep
vrij te zullen laten.
Afwisseling
Ook de officiële kerken worden, zo
horen wij, wat minder tegengewerkt
en het aantal christenen en nog niet
geregistreerde gemeenten en paro
chies groeit de laatste tijd sterk. Het
ziet er dus naar uit dat er een periode
van ontspanning op komst is. Perio
den van ontspanning en vervolging
hebben elkaar in de geschiedenis
van de Sowjet Unie afgewisseld. In
de eerste jaren na de revolutie was
de orthodoxe kerk, staatskerk onder
de tsaren door Lenin en de zijnen
bloedig vervolgd. De protestante
kerken, die onder de tsaar ternau
wernood geduld waren, beleefden in
de beginjaren van het communis
tische bewind een voor hen ongeken
de vrijheid en bloei. Maar juist hun
toenemende invloed en hun grote
sociale activiteit (ze stichtten o.a.
christelijke collectieve boerderijen,
waar een soort christelijk commu
nisme in praktijk werd gebracht)
deed de regering van Stalin in 1929
besluiten, om ook tegen hun hard te
gaan optreden.
Er kwam een speciale wet betreffen
de de godsdienstige gemeenschap
pen, waarin alles verboden werd, wat
in de protestantse geloofsge
meenschappen gebruikelijk was: het
vormen van ondersteunings- en
hulpfondsen en van coöperaties; het
verschaffen van enigerlei vorm van
materiële hulp aan hun medeleden;
het organiseren van samenkomsten
speciaal voor kinderen, jonge man
nen en jonge vrouwen en van krin
gen en werkgroepen, bijbelkringen
en naaikransen e.d.; het geven van
godsdienstonderricht, tenzij thuis
aan eigen kinderen; alle sociale
werk; het werken buiten zijn eigen
gemeente door de predikant. Ruim
een maand na het aannemen van
deze wet werd het grondwetsartikel
over de gewetensvrijheid waarin zo
wel het maken van religieuze als van
antireligieuze propaganda als recht
van iedere burger werd erkend, zo
gewijzigd, dat „het aanhangen van
hun geloof" zowel als het „maken
van antireligieuze propaganda als
rechten aan de burgers werden toe
gekend. Un 1936 werd „het aanhan
gen van geloof" versmald tot „het
houden van kerkdiensten"). Tegelij
kertijd werd door goed georganiseer
de atheïstische propaganda de
godsdienst bestreden en de kerken
aangevallen, die van alle mogelijk
heden tot verdediging of tot weerleg
ging van het atheïsme beroofd wa
ren. Want godsdienstige propaganda
was immers niet meer toegestaan.
Bijbelse en christelijke lektuur
mochten niet meer gedrukt en ver
spreid worden en tijdschriften kon
den niet meer verschijnen. Bij dat
alles kwam In de dertiger Jaren een
bloedige vervolging zowel van chris
tenen als van in Stalin's ogen onbe
trouwbare communisten.
De christen- en kerkvervolging luw
de tegen het eind van de oorlog, toen
Stalin de daadwerkelijke hulp van
de orthodoxe kerk in de strijd tegen
de Duitse invallers had ondervon
den. Maar het atheïstisch materialis
me. dat de plaats van het orthodox-
Russische christendom had ingeno
men als staatsgodsdienst", was en
bleef de verplichte levensovertui
ging voor alle Sowjetburgers.
En onder Chroesjtsjof begon een
nieuwe kerkvervolging, zij het dit
maal met administratieve middelen.
De door Stalin ingestelde commissie
voor godsdienstzaken, die het con
tact tussen staat en kerk onderhield,
kreeg in 1960 een nieuwe leider, die
voor de algenoemde kerksluitingen
en veranderingen van de kerkorden
verantwoordelijk was. Bovendien is
bij iedere wetswijziging de anti
godsdienstige tendens scherper ge
worden: Zo kaï) sinds vorig jaar een
christen niet langer aan de wet het
recht ontlenen om zijn kinderen een
godsdienstige opvoeding te geven.
Artikelen uit het wetboek van straf
recht worden gebruikt om actieve
geloofsverkondigers als Vins tot on
matige straffen te veroordelen we
gens misdaden tegen de staat en de
burgers.
Ideaal
Het ideaal van het marxisme immers
is een godloze maatschappij en vol
gens Lenin moet de overheid actief
meewerken aan het verdwijnen van
het geloof. Wanneer deze activiteit
van de staat tegen het geloof af
neemt, kan men zich dan ook afvra
gen, wat de reden kan zijn. Er kun
nen in dat geval verschillende rede
nen worden aangevoerd: De zaak
Vins is zo sterk in de publiciteit
gekomen en de wereldraad van ker
ken heeft zich er in gemengd; de
kerkvervolging in Oost-Europa en
met name in Rusland is voor het
eerst openlijk in de wereldraad be
sproken; het aantal christenen
groeit sterk, ook onder de jeugd:
men begint zich misschien af te vra
gen, of de voortdurende atheïstische
propaganda niet juist het omgekeer
de bewerkt van wat ze moet bereiken
en men vreest wellicht, alle contröle
te verliezen als het steeds toene
mend aantal gelovigen zich in onge
registreerde groepen verenigt. Als
dit laatste vermoeden juist is. zal het
registratiebeleid in de komende tijd
ruimer worden. Er kunnen
waarschijnlijk nog meer redenen
aangevoerd worden, maar alleen het
opgeven van het atheïsme als dogma
zal de problemen van staat èn ker
ken definitief oplossen. Zover zullen
partij en regering van de Sowjetunie
echter nog wel niet gaan.
Mevrouw dr. J. ter Vrugt-Lentz is
verbonden aan het interuniversitair
instituut voor missiologie en oecume-
nica te Utrecht.
tnv
STICHTING
COMITÉ
HULPVERLENING
ZUID-OOST-AZIÊ
Postbus 1527, Groningen
Steun aan vluchtelingen uit Vietnam, Laos
en Cambodja.
AMSTERDAM:
Postbus 859,
Wibautstraat 131
Tel. 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Postbus 948.
Westbiaak 9. Rotterdam
Tel 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101,
Parkstraat 22. Den Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE'GRONINGEN
Postbus 3.
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel. 05200-17030
Davld du Plessis
Dr. David du Plessis (71), in!
naai voorman van de pinkst
ging, is als eerste protestant
loog onderscheiden met
Christi-prijs van de door pi
nedictijnen geleide roomska
universiteit Collegeville in1
enigde Staten.
John A. Lucal
De Amerikaanse pater jezu'
A. Lucal is benoemd tot al
secretaris van Sodepax,
meenschappelijke commissi
wereldraad van kerken en 1
caan voor samenleving, oi
ling en vrede. Lucal (49)
sinds 1974 deel uit van de pe
te vertegenwoordiging van l
caan bij de Verenigde Natie!
York.
door A. J. Klei
Een collega van me zag op het
station Utrecht-Overvecht net de
trein voor zijn neus wegrijden.
Omdat deze halte geen riante
wachtkamers bevat, ging hij wat op
het perron drentelen. Tijdens deze
ontspannen bezigheid ontwaarde
hij een muur krant.
Deze collega nu houdt veelvuldig
lezingen waarin hij te velde trekt
tegen de hand over hand
toenemende wetteloosheid in ons
vaderland. Omdat hij voorbeelden
hiervan graag uit het volle leven
plukt, stoof hij op de muurkrant af.
Hij verwachtte een staal van
gezagsondermijnende lectuur aan
te treffen, dat zou kunnen dienen
ter verlevendiging van zijn
eerstvolgende toespraak.
Tot zijn niet geringe verbazing
prijkte op de muurkrant niet het
portret van een of andere duistere
revolutionair, maar van een kerk.
Een gereformeerde kerk nog wel.
namelijk de Oosterkerk aan de
Maliebaan te Utrecht. Het proza
dat de foto omringde getuigde
weliswaar niet van overdreven
eerbied voor autoriteiten, maar
schopte toch te weinig tegen de
bestaande orde dan dat het mooi
meegenomen kon worden als
pakkende illustratie in een
waarschuwend woord Deze
muurkrant was er zelfs op uit.
anderen te weerhouden van ergens
tegenaan te schoppen en behelsde
een pleidooi voor het behoud van de
genoemde Oosterkerk. Mijn niet
geringe genegenheid jegens
negentiende-eeuwse kerkgebouwen
kennende, heeft mijn collega de
tekst van de muurkrant toen maar
voor mijn gerief overgeschreven.
In het begin van het stuk, dat de
opmerkelijke titel „Heilige Geest
gratis" draagt, wordt ons verzekerd
dat de Oosterkerk de
gereformeerden te duur is. „omdat
veel vroegere kerkgangers heiden
zijn geworden". Voorts komt de
onthulling „dat het kerkbestuur en
haar beheers-commissie proberen
nu hun kerkezakje te laten vullen
door B W. Onlangs bezochten zij
Vonhoff op het stadhuis. Met het
vriendelijk verzoek kerk en grond
te kopen".
Onlangs sprak ik een dominee,
wiens uit de vorige eeuw daterende
wijkkerk moest worden gesloopt.
Er kwamen weinig mensen meer. de
hoognodige restauratie was niet te
betalen, er is nu dienst in de saaie
aula van een school en op de plek.
waar eerst het kerkgebouw metz'n
plezierige tierlantijnen pronkte,
staat nu een lomp hotel met
gepeperde prijzen. „Weet je wie het
hardste schreeuwden dat het een
schande was om de kerk af te
breken?", vroeg de dominee. „Dat
waren allemaal lui die er nooit een
voet zetten. Als zij trouwe
kerkgangers waren geweest, stond
de kerk er misschien nog."
Deze enigszins verdrietige
opmerking indachtig, herlees ik de
aanhef van de te Utrecht
waargenomen muurkrant. De
woordkeus roept de vraag wakker
of de steller ervan een
randkerkelijke, een
ex-gereformeerde, een rooms
persoon of een buitenkerkelijke is.
De onbekommerde toon waarop
wordt vastgesteld dat veel vroegere
kerkgangers helden zijn geworden,
doet denken dat hier een figuur aan
het woord is die er zelf maar zo'n
beetje bijbungelt.
Maar dan komen we de term
„kerkbestuur" tegen en dat wekt
het vermoeden van een roomse pen.
De vervolgens gebruikte
aanduiding „beheerscommissie"
wijst echter weer in de richting van
een voormalig gereformeerde, die
weliswaar had moeten schrijven:
„commissie van beheer", maar die
toch goed onthouden heeft dat
gereformeerden het begrip
„kerkvoogdij" niet kennen. Maar 't
kan natuurlijk ook zijn dat iemand
die niks is. hier en daar zijn licht
heeft opgestoken alvorens zich tot
schrijven te zetten. Hij bekreunde
zich niet al te zeer om de juiste
benaming van kerkelijke colleges
en had als eigen vondst dat
kerkezakje meegebracht, want wat
de verwereldlijking ons ook afpakt,
niet de wetenschap dat ze in de
kerk met de zak rondgaan. Hoe dit
alles zij, we kunnen het erover eens
zijn dat deze muurkrant niet door
een geheide gereformeerde is
geredigeerd.
„WIJSHEID" ROEPT HAj_„p
„Wijsheid" roept hard op{j~f J
op pleinen zet ze haar steiAA
op hoeken van drukkthte
spreekt ze. ie va
ze voert het woord bij de mi
stad. ■ecnei
(Spreuken 1. 20, 21) Jjg
De wijsheid is hier als ee? te
voorgesteld. Duidelijk is <fissin(
die deze woorden schreef?nt
ders wilde laten weten dekens
heid niet een geheime z#*aar
slechts ddor enkelingen rden
en ontdekt kan worden.,
aspekt is verbonden aan Wo
levenswijsheid, maar men
hiermee niet excusereniang61
men meent deze wijsheid iponst
spoor gekomen te zijn. D#den
vooreerst niet aan de wijslfsborc
haast onontkoombaar. Gafe eei
maar op, het leven maar wor(
de stad en je komt haar>ldoei
kunt niet om deze wijshei(n, die
kunt die wijsheid negeren?en w
meent geen tijd te hebber
haar te luisteren. Je kunterke?
deel zijn dat die wijsheid j^r nil
datgene biedt wat je denk
hebben. Je kunt er te lui vqj i
kunt er van alles voor verJSLl
die stem niet te horen,
horen of te moeten horen
stoot er wel op. De wijsll
hard en precies daar waaf
zijn. Niet op stille bergei
woestijnen van eenzaam"
in het drukke leven van r
hun handel en wandel,
waar wij zijn, daar is di
Onontwijkbaar. Je krijgt
maken. In meer of mind"
Misschien in het opvar_
slechts een enkel woord,
wijsheid is er. Het ontb^nze
mensen niet aan de sten™*
wijsheid. Dat laat een vraa
ieder mens. liau
gei
aamhi
an mé fl
iel. eHI
ind.l f
vai\£ v
Beroepingswerk (hveT
eldd
NED. HERV. KERK etna
Beroepen te Alblaisserdam: vooi
Bie te Rijssen; te Kinderdl zou
melsdijk en Zwartebroek: Dn va
Molenaarsgraad; te Bennek, veil
bij Heusden, Middelharnis tekei
muiden: J. E. de Groot te Btnjr
broek. »eft
Bedankt voor Heemse: J. Qigin
enbrink te Vorden; voor M(
Vroegindeweij te Katwijk
GEREF. KERKEN
Beroepen te Oldekerk: drs f op
Bochove te Delfzijl.
Aangenomen naar Heerenve
Plaatzer te Niezijl die bedar
Aal ten.
GEREF. KERKEN (VRIJG
Beroepen te Steenwljk: G
Dronten.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te IJmuiden: J. va
te Enschede West.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Corsica (1
Mondria te Waardenburg; t
penisse: A. Hofman te Sc
gen, die bedankte voor Go:
Bedankt voor Zwolle: A. Ho
te Krabbendijke.
Philip Potter
Dr. Philip Potter, de s(
generaal van de wereldraad
ken, heeft tijdens een toes
Philadelphia (VS) felle krit
verd op de financüe en
hulp, die de Verenigde Stat
nen. Hij wees met name op
dat de schending van de
rechten in Zuid-Korea vol
beurt door financiële en
hulp uit Amerika. Ook in
Amerika werken de Vereni
ten volgens Potter door hur
mee aan de schending van
ten van de mens.
Alphonse Quenun
De r.k. priester Alphonse
die in maart van het vorig
Dahomy ter dood is vei
heeft levenslange gevangi
gekregen. De 37-jarige pries
de een school. Hij werd gear
samen met enige andere gees
vanwege „staatsgevaarlijks
teiten". De andere priesters
na korte tijd weer op vrij»
gesteld.
De Oosterkerk aan de maliebaan in Utrecht
De rest van de muurkrant laten we
nu maar schieten, die biedt nog
allerlei Utrechtse verfijningen
welke buiten de stad hun
opwindende werking verliezen. Ik
ga nu niet de redactie van de
muurkrant als een lichtend
voorbeeld plaatsen tegenover
gereformeerden, die wel vast in dé
leer. maar los met de slopershamer
zijn. Inderdaad, de buitenwacht
heeft makkelijk praten. Ik vraag
me alleen af of de binnenwacht
soms niet te vlot een kerkgebouw
van de hand doet. Neem nu die
Oosterkerk. zo'n eerlijke en
rechtlijnige doleantiekerk. ooit in
een doorwrocht verhaal (niet van
mijn hand) op deze pagina een
voorloper van het functionalisme
(doelmatigheid) in de bouwkunst
genoemd. Wie hiervan niet onder de
indruk komt. moge ik er op wijzen
dat verscheidene beroemde
vaderlanders, later al dan niet
heiden geworden, als kind in de
Oosterkerk gekerkt hebben, zoals
architect Rietveld en dominee
Buskes. Waarbij dan aangetekend
kan worden dat Rietveld aan de
wieg van het functionalisme heeft
gestaan. Kortom, de Oosterkerk in
Utrecht kan niet zomaar
verdwijnen.
Thema mei-nummer: MARXISTEN Dr.
(en Scbegget: Het kapitalisme als zoda
nig heeft geen humaan doel.
Prof. Kuitert: Wij zijn wat economische
ontwikkelingen betreft voorbij Marx Dra.
Karl Derksen: Niet mee eens.
Een actueel nummer. Compacte weergave
van standpunten (wat behoort bij de
redactieformule van VOORLOPIG).
Maar er staat nog veel meer in het mei
nummer: b.v. over Basisgroepen en
kritische gemeenten (Fred. Keesen);
Dialoog de oplossing? (prof. Runtal
VOORLOPIG moet u toch feitelijk ook
lezen' Gireer f 14.19 op postrekening
1696800 van Adm. VOORLOPIG. Delft
U ontvangt dan direct gratis het
belangrijke mei-nummer en verder alle
nummers van dit jaar. (Studenten f 9.78).
Uitgave: Kok/Meinema.
