Charlotte Kohier houdt van jongeren in spijkerbroeken Arm schaap Goede zwangerschapskleri r i MAL \0W Uw probleem ook het onze Vertolkingen van bijbelboeken waren haar het liefst r MAANDAG 10 MEI 1976 BINNENLAND TROUW/KWAR, Kir JANL door Fred Lammers AMSTERDAM „Ik hou van de jeugd zoals die nu is. Dat zij spijkerbroeken draagt vind ik erg leuk. De jonge mensen van nu hebben persoonlijkheid. Ze weten wat ze willen. Ze zeggen rustig tegen hun ouders, als die vragen keurig in het pak mee uit eten te gaan dat zij alleen in spijkerbroek mee wil len en anders thuis zullen blij ven. Dat vind ik goed. Ieder mens heeft zijn eigen ver antwoordelijkheid. Je hoeft als jongere niet precies te doen wat je vader of moeder wil. Dat vind ik idioot en ik heb het dan ook nooit gedaan, als was dat in mijn jeugd wel een beetje moeilijker dan te genwoordig". Met deze uitspraak geeft CHarlotte Köhler, die als actrice een paar generaties on vergetelijke avonden in de Ne derlandse schouwburgen heeft bezorgd, aan dat zij als 84-jarige nog volop in het le ven staat en met haar tijd is meegegaan. Twaalf jaar geleden trad zij voor het laatst op. Dat was met het be roemde stuk ..Het Ravijn" van Tsjechow. „Het was voor het eerst in mijn leven dat ik het aandurfde Tsjechow te spelen. Het werd zo n succes ik vond er zelf ook zoveel voldoening in dat ik tijdens die serie voorstellingen, ik heb er zo n zestig van gegeven dacht: beter kan het niet, laat ik er nu maar mee stoppen. Ik had op uat moment alle stadia op het toneel doorlopen en vond dat een prachtig slot. Het was een vrij abrupt einde van mijn car rière". „Nadien ben ik ook nooit meer op getreden. ook niet in besloten kring. Het is me vaak gevraagd, maar ik ben niet te verleiden. Je moet in die dingen resoluut zijn. Ik heb vroeger altijd een alkeer gehad van die ou de actrices die maar bleven optre den. Dat vind ik ongezond. Je moet inzien dat alles in het leven tijdelijk is. Het kan best zijn dat je nog heel goed mee kunt. maar je moet het op zeker moment aan de jongeren overlaten, vooral als er zoveel jonge collega's zijn met een enorm groot talent. Ik ga nu vaak naar de Amsterdamse stadsschouwburg en geniet dan van hetgeen daar wordt gebracht. Ik vind het heerlijk naar al dat nieuwe talent te kijken. Ik heb dat toneel vooral in de eerste jaren na mijn afscheid erg gemist, maar ik heb na mijn besluit ermee te stoppen nooit de behoefte ge voeld weer het podium op te stap pen om het zelf te gaan doen." Op de eerste rij In de Amsterdamse stadsschouw burg zit Charlotte Köhler altijd op de eerste rij. vanwaar zij af en toe naar de tonelisten zwaait. Die ken nen haar allemaal en vinden het fijn als zij er is omdat zij weten dat Charlotte Köhler een vrouw is die hen begrijpt. Steeds wordt zij ver gezeld door de nu negentigjarige architect professor Wijdeveld. met wie zij zes Jaar geleden trouwde. „Wij hebben het heel fijn samen. Je moet als je oud bent als het enigs zins mogelijk is niet alleen blijven. Je kunt inplaats van Jezelf op te sluiten met Je herinneringen nog zoveel van het leven maken, als je Je aansluit bij iemand die in dezelfde CHARLOTTE KOHLER alles in het leven is tijdelijk omstandigheden verkeert," vindt mevrouw Köhler. Als ik met haar zit te praten in haar Amsterdamse flat, die opvalt door licht en ruimte („Ik moet de ruimte hebben. Ik kan er niet tegen dat de mensen op mijn neus zitten", zegt Charlotte Köhler als ik er een op merking over maak) treft mij de levensblijheid van deze kleine, bro ze vrouw. Hoog bejaard is zij nu, toch heeft Charlotte Köhler met dat ouder worden, zo vertelt ze me, geen moeite. „Ik vind het eigenlijk wel interessant dat mee te maken. Hoe ouder je wordt, hoe wijzer en hoe milder ook. Je hoeft je niet meer druk te maken over tal van zaken die vroeger belangrijk waren." Raar woord Charlotte Köhler heeft vele grote rollen gespeeld, in groepsverband en als soliste. Aan dit laatste facet van haar werk dankt zij de bena ming voordrachtskunstenares." Dat is een etiket waar ik een hekel aan heb. Zelf heb ik me nooit zo genoemd. Ik vind het een raar woord. Ik ben actrice geweest en anders niets," zegt zij erover. Dat toneelspelen begon in het ge zelschap van Willem Royaards, toen Charlotte achttien was. „Dat is vreemd gegaan. Ik zou noe- denmodiste worden. Dat vond mijn moeder, die thuis de dienst uit maakte. een goede baan. Vader, die in het cafébedrijf zat, had niets in te brengen. Hij was een schat van een man, maar moeder zei wat er moest gebeuren. Zij stapte op een dag met mij naar Mars. destijds een beken de hoedenzaak in dé Leidsestraat, om te vragen of ze me daar konden gebruiken. Ik heb er anderhalf jaar gewerkt. Aan de buitenkant leek het allemaal heel aardig, al die tule en die mooie kleurtjes, maar om elke dag op zo'n atelier te zitten was niets voor mij. Om het leven iets op te fleuren voerden de meisjes in dat er tijdens het werken werd voorgelezen. Dat gebeurde stiekem. De eigenaresse van de zaak mocht er niets van merken. Er moesten immers hoe den worden gemaakt. Toen het mijn beurt was om voor te lezen, was ik vreselijk zenuwachtig. Met een rood hoofd ben ik er aan begon nen. Het viel erg mee. Na afloop stelden mijn collegaatjes, dat ik voortaan maar elke dag moest voor lezen. Het is ook een van mijn colle gaatjes geweest, die mij voor het eerst met de schouwburg in contact bracht. Zij had een paar vrij- kaartjes gekregen van haar moeder, die opkoopster was van kaartjes, vroeger een beroep dat er bijhoorde in de toneelwereld. Ik heb toen „Marguarite Gauthier" gezien. Het maakte zo'n diepe indruk op me dat ik erom heb zitten huilen. „Dat moet jij nou zelf £aan doen. Je moet naar het toneel," vond mijn colle gaatje. Voor een tientje „Mijn eerste reactie was, dat mijn moeder me dood zou slaan als ze zou horen dat ik naar het toneel wilde gaan. Over dat schouw burgbezoek had ik haar ook maar niets verteld. Ik ben er thuis toch over begonnen, maar toen was ik al aangenomen door Royaards voor een tientje per maand. Dat was in vergelijking met het atelier toch een vooruitgang, want daar ver diende ik 1,75 in de week. Moeder was woedend. Ze maakte er zo'n drama van dat ik nog dezelfde dag ben weggelopen en nooit meer te ruggegaan." Charlotte Köhler heeft haar moeder later nog wel eens op gezocht maar dat liep uit op een teleurstelling. „Ik had een vrijkaar- tje voor haar meegenomen voor de Gijsbrecht. .O. dat is dat vervelen de stuk op rijm' was haar commen taar. Toen ik vertelde dat ik er de hoofdrol in speelde zei ze: .Nou, wat zou dat?' Zij is niet gekomen. Over dat gebrek aan belangstelling van thuis heb ik veel verdriet gehad. Royaards en zijn vrouw hebben mij echter goed opgevangen. Toen ik op eigen benen moest staan kon ik een kamer huren voor elf gulden per maand. Ik ben toen naar Royaards gegaan om te vragen of ik er niet een gulden per maand bij kon krij gen. ,En waar eet je dan van?' wilde hij weten. Daar had ik helemaal niet aan gedacht. Hij verhoogde mijn salaris tot 25 gulden. Daar kon ik van rondkomen door in de volksgaarkeuken te gaan eten." Grote wijsheid Van al de rollen die Charlotte Köh ler heeft gespeeld zijn de vertolkin gen van bijbelboeken haar het liefst geweest. „De psalmen, vooral de negentigste, die zijn goddelijk. En dan Prediker met zijn grote wijs heid en het Hooglied van de liefde. De bijbel is een schitterend boek. het belangrijkste boek op aarde. Ik zeg vaak: de bijbel en Shakespeare. De woorden van de bijbel zijn zo prachtig, dat het alleen daarom al jammer is dat veel mensen dat boek niet kennen." Zelf maakte Charlot te Köhler reeds op jonge leeftijd kennis met de bijbel. „Dat was op de dag dat ik van huis wegliep. Ik dwaalde toen 's avonds laat in de Kalverstraat rond. Daar kwam ik een vriendje van mijn broer tegen, die ik het hele verhaal van mijn weglopen vertelde. Hij heeft me naar een logiesadres gebracht op de Prinsengracht, waar ik voor een gulden kon slapen. Daar lag een bijbel en daar ben ik in gaan lezen. Van slapen is die nacht niets geko men, zo geweldig werd ik erdoor geboeid." De bijbel, waarin zij als acttienjarig meisje las, is Charlotte Köhler trouw gebleven. „Die nieu we vertalingen en alles wat er de afgelopen jaren is verschenen op dit gebied spreken mij niet zo aan. Ik heb mijn oude statenbijbel gehou den. Sommige woorden daarin mo gen een beetje gezwollen klinken, maar die vertaling is toch wel erg mooi." Urenlang kan Charlotte Köhler vertellen over haar leven, met name over haar ervaringen in de oorlog, haar weigering lid te wor den van de Kultuurkamer, haar hulpverlening aan joodse onderdui kers en de glorieuze dagen van de bevrijding. Memoires „Zij vroegen mij toen de vlag te hijsen op de stadsschouwburg. Dat heb ik geweigerd. Ik wilde mij niet op de borst slaan voor wat ik had gedaan. Ik heb dat altijd gezien als mijn plicht en het is als je het achteraf bekijkt maar zo weinig ge weest wat wij in de oorlog voor die arme joodse landgenoten hebben kunnen doen." Als ik Charlotte Köhler vraag of zij er wel eens over heeft gedacht haar herinneringen vast te leggen zegt zij: „Daar ben ik inderdaad een poosje geleden mee begonnen. Alles bij elkaar heb ik zo'n tachtig blad zijden getikt. Ik ben er niet verder mee gekomen dan mijn jeugd. Over het resultaat van mijn schrijven ben ik niet erg tevreden, als was het fijn al die herinneringen te ordenen. Nu gaat iemand anders er verder mee. Als het lukt zullen mijn me moires volgend jaar verschijnen." door Mink van Rijsdijk Er zijn mensen die van alle vakantiedagen volop kunnen genieten, zij recreëren en ontspannen van begin tot het einde. Bij mij ligt dat wat anders. Op een wonderlijke manier glipt er steevast een dag weg de laatste wel te verstaan. Die ruikt altijd al helemaal naar thuis en aangezien dat een prima geur is ben ik zo'n laatste dag eigenlijk al weg. Lijfelijk nog ter plekke, met de gedachten echter reeds op eigen basis. Of het nou om een lange of korte vakantie gaat doet er niet toe, dat laatste etmaal valt er geen spatje recreatie meer te beleven. Zo was ik vorige week een paar dagen bij een vriendin in Frankrijk. Afgezien van wat we samen aan goeds hebben, zijn we beiden nogal schapen- en wolgek en dat geeft onze relatie iets heel extra's mee. Schapen ach daar zou ik kranten over vol kunnen schrijven. Gelooft u vooral boze tongen niet, die beweren dat schapen stomme beesten zijn. Ze zijn net als mensen allemaal verschillend, niet alleen wat kleur, ook wat karakter betreft. Sommige schapen zijn mooi, andere slim, lief of schuw, terwijl ook een combinatie van eigenschappen mogelijk is. Maar hoe pienter en mooi het kuddetje van mijn vriendin ook is, hoe fraai hun vachten zijn die laatste dag waren het vreemde beesten voor me geworden. Ik wilde thuis zijn, mijn eigen koppeltje horen dat blaat zodra de keukendeur opengaat. Naar Dora verlangde ik, ze is met haar bonte vacht het aankijken zeer waard. Ze is een wat hooghartig schaap en erg kieskeurig. Een stukje oud brood vindt ze volksvoedsel, ze geeft de voorkeur aan scha penbrokjes. Kenau daarentegen is een veelvraat, die met haar voorpoten tegen je opspringt om een korstje uit je handen te snaaien. Nee haar hoeven zijn niet altijd brandschoon, maar je moet ook niet met je goeie goed aan beesten voeren. Die laatste dag; er kwam geen einde aan, het bleef maar vroeg en die Franse schapen sarden me onbe wust, ze joegen mijn gedachten honderden kilometers weg. Het thuiskomen was verrukkelijk als vanouds. De appelbomen in het dorp hadden duizenden bloemetjes flink buiten gezet. Het weerzien met de hond v ik het had gehoopt en de schapen kwamen i aandraven om ook even te zeggen hoe ze in hu; waren met de vrouw weer op het erf. Terwijl ik zette, las ik de koppen van alweer oud kranten!^. Toen zakte mijn hoerastemming pardoes in elk Ben je een paar dagen weg en dan moet Imkamp zo nodig aan minister Westerterp voors in het vervolg schapen op alle wegbermen te grazen. ,,Het schaap is het aangewezen midddi oogpunt van milieu-behoud en landschappelijk p zicht om de grasbermen niet te laten verwildert Dat zegt meneer Imkamp tenminste. Hoe krijtf' mand het zo zot verzonnen? Dat landschappelijk aanzicht hoe stelt de gefl afgevaardigde zich dat voor met schapen? Mol evenwijdig aan de vangrail schrikdraad gespar worden om het verkeer voor overstekend ,,wil<r behoeden? Of wordt er een legertje schaaphefi ingezet? Gaat de kudde eerst in training bijp gedragstherapeut zodat de beesten leren dat ze wél door benzinedampen met lood vergiftigde gras maar géén struiken? Een schaap eet namelijkf gras, maar is verder ook dol op alles wat struik isk heer Imkamp meent dat er met schapen in de berfr minder met onkruidverdelgers gewerkt behoefci worden. Maar weet hij dat deze dieren geen branl tels en paardebloemen eten? Over paardeblo gesproken konijnen zijn daar verzot op. OokC1 gek ,,voor het landschappelijk aanzicht" om konif in de bermen te fokken. Als schapen inderdaaj plaats in moeten nemen van maaimachines, Nederlandse schapenstand hollend naar de knot gaan, alleen al door het giftige gras. Het is heel I denkbaar dat vanwege ,.het landschappelijk aanzf onze huisdieren daarna als graasplichtigen wol gevorderd. En zeg dan maar dag met je handjl Ik denk dat ik maar vast gras ga zaaien op zolder! kunnen mijn beesten daar straks veilig onderdul Een laatste vakantiedag maakt me altijd erg ruste! maar dit eerste uur thuis was ook niet alles. door Annemarie Lücker De tijden dat een zwangere vrouw het met één overgooier en één jurk, in een liefst onop vallende kleur en met verwis selbare kraagjes moest doen zijn nog niet zo lang voorbij. Menige moeder van toen zal lichte lijk jaloers .zijn bij het zien van de vooral makkelijke kleren van aan staande moeders van nu. Was vroe ger een dikke buik iets om te ver stoppen. tegenwoordig loopt iedere vrouw daar trots en vrij mee rond. Zelfs met weinig geld is het niet moeilijk om deze zomer variatie te brengen in een simpele zwanger schapsgarderobe. De tentjurken en schilderskielen van de afgelopen seizoenen zijn in de meeste klerenkasten nog wel aanwezig. Met een paar corsages, wat sjaaltjes en t-shirts kom je een heel eind. Wie verknocht is aan een broek hoeft daar geen afstand van te doen. Spijkerbroeken gaan het eerst knellen, maar door vrijwel het hele buikgedeelte weg te knippen en er een stuk katoenen tricot voor in de plaats te zetten, kan die spij kerbroek zeker nog een paar maan den mee. Tunieken met splitten, de mode van dit seizoen, zijn ideaal op broe ken. Ze vallen meestal een stuk langer dan blouses en kielen. Een tuniek is makkelijk te maken uit een tentjurk, zelfs een amateur kan het. Mannenoverhemden zitten lek ker en staan leuk. Verf de hele saaie in een kleur die past bij de rest. Verveelt die kleur, dan kan alles na ontkleuren weer vrolijk opnieuw worden geverfd. Een klassiek t-shirt en een lap bloe- metjesstof zijn goede basisgege vens voor lieve jurken. Rimpel de >n Ms- jorf e ti p di fcd; n insti mdi (f w Modellen uit de zomercollectie van C en A Blouses zijn er vanaf vijf en twintig gulden en jurken vanaf gulden. lap aan de bovenkant met zacht elastiek en zet hem even onder de boezem aan het t-shirt. De lengte van de rok en de mouwen, een sjaal r* 2 van de jurk. In de meeste Chinese winkels felgekleurde kimono's te koop fraaie borduursels op de rug; om het hoofd van dezelfde stof, spectaculair feesten- en part: i bepalen het daagse of het geklede pak voor nog geen dertig guld I Vragen (één per brief) zenden Uw probleem ook het onze, 507, Voorburg. Naam en adres den. Eén gulden aan postzegels luiten. Geheimhouding is nden Ui e, Post^ I res verr^J tegels b verzeke—" )0 VRAGEN over zwarte kevertjes: wij ontvingen de laatste weken vaak vragen over onaangenaam uitziende kevertjes Soms werden de vragen vergezeld van buisjes of doosjes, waarin zich behalve de door ons zo vaak gevraagde watjes met ether of een insekticide. dode kevers bevon den. (Levend gedierte kunnen wij niet accepteren.) Het betreft de kel derkever. een kever die wel 2,5 cm lang kan worden. Wij raden aan. in de eerste plaats in de kelderruimten of in de ongebruikte plaatsen onder gangen en vloeren eens te controle ren of daar nog oude buizen van riolering of dergelijk overbodig ge worden materiaal ligt. Dit zijn plaat sen waar de kelderkever graag leeft, op plaatsen waar het een beetje don ker en vochtig is, waar mogelijk nog wat oud rottend hout aanwezig is (ook in rottende planten komen ze voor). Veel kwaad doen deze diertjes niet. maar het is een vervelende er varing als ze zo maar ineens tussen de naden van de vloer en uit allerlei spleten te voorschijn komen. In de eerste plaats dus: opruimen, waar rommel ligt Daama een insekticide deponeren op een droge plaats. Ko men ze nochtans weer te voorschijn, dan is het soms al voldoende een vochtige lap of dweil ergens neer te leggen waar ze inkruipen en dan verwijderd kunnen worden. Als u daar onder de vloer aan het oprui men is. controleer dan meteen de luchtroosters: het is heel belangrijk, dat dergelijke plaatsen goed geven tileerd zijn. Zwam in de vloer is erger dan koude voeten, want het laatste euvel is gemakkelijker op te vangen dan het eerste te herstellen. VRAAG: Kunt u mij helpen aan een goede werktekening en beschrijving van een zonnewijzer, aan een muur of vrijstaand gebouw? ANTWOORD: Men kan bij tuin centra zonnewijzers reeds kant en klaar uitzoeken. Het voetstuk moet men er zelf bij bedenken en men kan het apparaat opgevouwen onder de arm meenemen. Wilt u echter zelf een zonnewijzer maken, dan advise ren wij u contact op te nemen met „Na Vijven". Lijnmarkt 41—43, Utrecht, tel. 030-331411 en te vragen of men u de prachtige beschrijving en duidelijke werktekeningen kan toezenden. U moet natuurlijk wel iets van ..doe-het-zelven" weten en de juiste materialen kennen. VRAAG: Wat is het voordeel van een septic tank? Is het waar dat zo'n tank nooit schoongezogen hoeft te worden? ANTWOORD: De werking van zo'n tank is een volledig natuurlijke: bio- bacteriologisch. Zoals dat in de na tuur behoort te gebeuren, worden de bestanddelen van de faecaliën afge broken door bacteriewerking, zo zelfs, dat behoudens een zeer gering residu, praktisch schoon water uit de tanks, die in koppeling zijn ge plaatst. overvloeit. Bij een goede werking zal de tank nooit geheel vol worden. Echter: in de natuur zien wij hoe gemakkelijk het evenwicht ver stoord kan worden en hoe kristalhel dere weteringen in een paar Jaar tijd tot vieze open riolen kunnen worden. Niets is dan ook moeilijker om in deze tijd synthetische stoffen uit de tank te houden. Bij het gebruik dat een doorsnee huisvrouw maakt van alles, wat met de riolering te maken heeft, zou een septictankje binnen de kortst mogelijke tijd niets anders zijn dan een veel te kleine beerput, die ieder ogenblik schoongeschept of -gezogen moet worden. Wij geven u de raad. voor u overgaat tot het plaatsen van een septictank of ande re put. eerst eens contact op te ne men met de reinigingsdienst van uw woonplaats en te vragen wat de erva ringen in uw rayon zijn en wat men daar aanraadt. VRAAG: Ik ga binnenkort drie maanden naar het buitenland. Wat zal ik aan kleding meenemen? ANTWOORD: Uw vraag maakt aller lei andere vragen los Waar gaat de reis naar toe? Is het een rondreis of blijft u op één plaats? In een hotel? Logeert u bij familie, oud of Jong? Hoe oud is u zelf? Enfin ga zo maar door Er zijn een heleboel verstandi ge adviezen te geven, maar er Is een grote kans, dat geen enkele bruik baar /ui zijn De raud die wij geven Kwup een goede documentatie over het land. waur u heen gaat (wandel eens in het boeken- en kaartenwin- keltje van de ANWB. al zijn ook in de meeste boekhandels boeken genoeg voor aspirant reizigers). Lees goed wat er in staat over klimaat, recrea tiemogelijkheden, enz. Informeer, als u ergens gaat logeren, wat men daar prettig vindt om te dragen. Vliegt u of vaart u? Is het een cruise of een eenvoudige toeristenreis? Het is ook mogelijk dat u een au pair- baan heeft. Dat vereist weer andere voorzieningen. Enfin: wij wachten uw verdere vragen maar af en hopen dat we die kunnen beantwoorden of u de juiste verwijzingen kunnen geven. VRAAG: Ergens in de buurt van Vught moet een klooster zijn waar men in korte tijd zodanig Frans kan leren, dat men goed kan converse ren. Weet u het adres? ANTWOORD: Het secretariaat van het Bisdom 's-Hertogenbosch deelde ons mee, dat dit het klooster Eiken heuvel te Vught is. Het klooster is daar voldoende bekend en een nader adres is niet nodig. VRAAG: In het krantartikel: Veel echtparen riskeren ongewenste zwangerschap" staat als laatste ver meld dat het spiraaltje als betrouw baar alternatief van de pil meer be kendheid zou moeten hebben. Nu heb ik verschillende vragen over dit spiraaltje. ANTWOORD: Op uw vragen hebben we in een persoonlijk schrijven ge poogd een duidelijk antwoord te ge ven. Echter, dit zijn antwoorden van leken en het verstandigste is dat men zich ter bevoegder plaatse, in uw geval door uw huisarts of als dat nodig is door een gynaecoloog laat voorlichten. VRAAG: Ik heb maar steeds last van beslagen ruiten, is daar nu niets aan te doen? ANTWOORD: De oorzaak kan zijn: Slecht geveegde schoorsteen en on voldoende ventilatie. Zowel het een als het ander is te verhelpen. De ruiten maakt u schoon met een anti condenslap (autozaak). U kan zo'n lap ook zelf maken, door een niet harende lap te leggen in een afwas- middel. Als de lap goed doordrenkt is. uitwringen zonder speoelen en te drogen hangen - droog gebruiken. VRAAG: Men heeft mij verteld, dat ik de waakvlam van de gashaard 's avonds maar moet uitdraaien, om dat dat veel energie sparen zou. Maar nu ik die haard 's morgens -aanmaak, duurt het soms erg f£ voor de vlam aangaat. Draai ik iel: hoofdvlam dan aan, dan geeft soms een harde plof. Dat is toch goed? ANTWOORD: Het lijkt me zelfs tt gevaarlijk. Onze raad: Het stool 've; zoen is, hopen we, spoedig afgelo rd( Laat nu vast uw haard schoonma t. en de schoorsteen vegen. Wat waakvlam aangaat: laat die aart laat die uit en als de monteur set) nb steenveger er is. vraag dan. of hij deskundige u het eens wil uitleg »-\ hoe het precies gaat met dat i ijk steken. en, lie-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 6