,Ik kan me niet voorstellen dat
er iemand levend is uitgekomen"
[nhalen van treinen
liet ongebruikelijk
Baanvak, waar ramp
gebeurde, is nog niet
automatisch beveiligd
Stoptrein overvol op
spitsuur
Voor het eerst Sprinter bij ongeluk betrokken
Treinrampen:
sinds 1913
ruim 200 doden
Machinist
met de
schrik vrij
Ontwikkeling van
ATB-systeem is
achterop geraakt
Een merk om te onthouden.
)oggetuige van treinbotsing in drukbevolkte wijk:
an onze verslaggevers
iö DHIEDAM Gewapend met
modernste materieel zijn
entallen mannen van de red-
ngploegen gisterochtend en
•jj? stermiddag urenlang bezig
.00 ïweest om de bekneld geraak-
loo i doden en gewonden uit de
jrwrongen staalmassa te ha-
van wat eens het tweede
ise-gedeelte was van een
printer", een snelle trein voor
aal verkeer, waarop gister-
ihtend de uit Hoek van Hol-
id komende Rhein-Express
intaal was ingereden. Vol
de president-directeur van
Spoorwegen, mr. M. G. de
waren er om vier uur nog
teeds slachtoffers in de
soa Takstukken aanwezig. „Ik heb
zelf nog drie zien zitten",
w ïrtelde hij.
00
90 inzelfsprekend trok de treinramp,
gebeurde in de drukbevolkte,
so lar overdag stille en landelijke
~bhiedamse woonwijk Nieuwland,
",oo orme belangstelling. De balkons
oo n de flatcomplexen aan de langs de
oorlijn gelegen Henri Polaklaan
onden vol toeschouwers en ook op
daken vijf hoog was het zeer
uk.
1 zijn in de omgeving vele scholen
in het middaguur trok de jeugd in
oo Dten getale naar de spoorbaan. Ver-
kwamen van heinde en ver be-
;tellenden per auto de buurt bin-
hetgeen chaotische toestanden
•rzaakte en de politie nu en dan
»r onoplosbare verkeersproblemen
99 {1de. Een politieman stak ten einde
ld zijn samengevouwde handen
oo !t een gebaar van wanhoop ten
mei. Enkele jongeren op de daken
'.oo rmaakten zich met het gooien van
lentjes naar de menigte toeschou-
ts beneden, tot verontwaardiging
n de getroffenen.
heer H. G. Peitsman, ambtenaar
de Schiedamse plantsoenen-
rnst, woont in een flat tweehoog
n de Henri Polaklaan, precies voor
;50 plaats waar de Rhein-Express was
(ereden op de „Sprinter". Mevrouw
Peitsman-Kuyper vertelde ons,
t haar man juist naar zijn v/erk was
£aan, toen het ongeluk gebeurde.
was alleen in huis. Ik liep met
jjjj rdjes van de ontbijttafel, hoorde
'oo
,oo 1
.50
redelijk bezet. Van de verongelukte
trein waren de wagens naast de rails
gekomen, je kon zien dat de onder
stellen waren vernield. Later hoorde
ik dat de stilstaande stoptrein ook
was beschadigd aan de kant van het
ongeluk. Ik zag een man. die uit een
van de treinen was gestapt en die als
een razende heen en weer liep, eerst
de ene kant op. toen naar de andere
kant.
„Ik zag de politie en brandweer over
al vandaan komen", vertelde me
vrouw Peitsman, „ik zag de
brandweermannen lijken met bran
cards uit de verongelukte trein ha
len. Vooral de tweede klas aan het
begin van de trein is helemaal ver
nield, de stoelen waren losgeslagen
en tegen het dak van de wagen ge
drukt. Hier zullen wel de meeste do
den zijn gevallen. In het spitsuur is
die Sprinter altijd overvol en dan
worden wegens gebrek aan ruimte
veel passagiers doorgestuurd naar
de eerste klas".
Weggesleept
Minister Westerterp van verkeer en waterstaat (rechts) en mr. M.
de Bruyn, directeur van de Nederlandse Spoorwegen (midden)
waren gistermorgen op de plaats van de ramp aanwezig.
ging als een katterug naar boven. Er
vloog iemand uit, die kwam terecht
op het dak van de naast het ongeluk
stilstaande trein. Die man was ge
woon bij de botsing de trein uitge
slingerd".
„Van de stilstaande trein gingen de
deuren meteen open, alle mensen
kwamen eruit, dat gebeurde ook met
de getroffen treinen.
Het was juist spitsuur, de stoptrei
nen zaten overvol, de D-trein was
een enorme klap en dacht aan een
ontploffing in de trein. Splinters,
stukken rommel, glas, metaal, deu
ren, van alles en nog wat vloog de
lucht in, de harmonica tussen de
eerste twee wagens van de „Sprinter"
„Er moeten nog steeds dode mensen
in het vernielde stuk trein zijn", zei
mevrouw Peitsman. „Ik kan me niet
voorstellen, hoe er iemand levend uit
dat gedeelte is gekomen".
Doordat beide sporen versperd wa
ren, kon de spoorbaan met grote
moeite worden vrijgemaakt. Pas
kort na de middag kon de vernielde
locomotief van de Rhein-express
worden weggesleept.
De treinramp had in de ochtenduren
grote opeenhopingen van reizigers
veroorzaakt. Vooral op de stations
Hoek van Holland, Maassluis, Vlaar-
dingen en Schiedam waren vele pas
sagiers in dit spitsuur gestrand.
Door het inleggen van een groot aan
tal extra bussen konden deze reizi
gers. zij het met een kleine vertra
ging, toch op hun bestemming
komen.
Enige onrust ontstond er gistermor
gen in Vlaardingen, toen gemeld
werd, dat in de verongelukte Sprin
ter een groot aantal Vlaardingse
schoolkinderen zou zitten dat op
weg was naar school. Later bleek dit
bericht op een vergissing te be
rusten.
Boven de plaats van de ramp cirkel
den regelmatig vliegtuigen rond. Be
halve de vliegtuigen van onder ande
re de NOS voegden zich hier ook
reclamevliegtuigen bij.
.oo Vervolg van pagina 1
00
tewel de locomotief van de D-trein
n de voorzijde zwaar werd bescha-
[33 fd. bleef deze trein in de rails. De
•47 Istaande stoptrein, waarnaast de
;46 tsing plaatsvond, werd nauwelijks
schadigd. De uit twee treinstellen
3 ^taande Sprinter werd echter aan
rechterflank geheel opengereten
n de bestuurderscabine werd tot
I er de helft van het voorste treinstel
Htggedrukt. Direct achter deze cabi-
bevond zich een tweede-klas cou-
daarachter de eerste-klas. De
Dichtoffers bevonden zich allen in
70» voorste deel van de „Sprinter".
ïSocht
juist de „Sprinter" zo zwaar werd
isitroffen heeft volgens ir. J. de Jong,
2iofecteur NS. verscheidene oorzaken
vond het ongeluk in een bocht
37olats. waardoor de „Sprinter" langs
D-trein schoof, waren de snelhe-
aaoh verschillend en werd de D-trein
230k getrokken door een zware loco-
Hief. Deze locomotief heeft boven-
Ëi bumpers, terwijl de „Sprinter"
de voorzijde een koppeling heeft,
rigens is er, aldus ir. De Jong.
1 sprake van dat de „Sprinter"
^jt constructie en voortstuwing be-
Ift in een experimenteel stadium
150U zijn: de „Sprinter" voldoet aan de
""'engste nationale en internationale
(t is niet ongebruikelijk dat treinen
1 go'aar inhalen. Tussen Schiedam en
[»|lardingen gebeurt dat dagelijks.
ajt inhalen gebeurt vaak op stati
ons, maar ook op open stukken tus
sen de stations. Normaal wacht, wan
neer de D-trein vertraging heeft, de
„Sprinter" in Schiedam.
Waarom gistermorgen kort na tien
voor acht de „Sprinter" toch vertrok,
staat nog niet vast. De mogelijkheid
bestaat dat de seinen, die voor de
„Sprinter" op onveilig staan, zolang
de D-trein op het llnkerspoor rijdt,
niet hebben gewerkt. Het is echter
ook niet uitgesloten dat er sprake is
van een menselijke fout. Op het
baanvak waar het ongeluk gebeurde
wordt het treinverkeer niet automa
tisch beïnvloed.
Met het onderzoek naar de oorzaak
zijn onder meer de politie en de
spoorwegongevallenraad belast. Le
den van deze raad waren gisteren ter
plaatse.
Hulpverlening
De eerste melding van het ongeluk
kwam om vijf minuten voor acht
binnen, waarna onmiddellijk
brandweer, politie en GG en GD van
Schiedam in actie kwamen. Ook het
chirurgisch team van het Rotter
damse Dijkzigt-ziekenhuis spoedde
zich naar de plaats van het ongeval.
Dit team is enige tijd geleden opge
richt om bij ongevallen ter plaatse
operaties te kunnen verrichten. Bij
dit eerste optreden van deze vliegen
de brigade werd onder meer hulp
geboden aan de machinist van de
„Sprinter" de 49-jarige Rotterdam
mer H. Kophof, die bekneld was ge
raakt. Ter plaatse werd een voet van
de machinist geamputeerd, waarna
hij pas om half elf kon worden
bevrijd.
Burgemeester A. J. Lems van Schie
dam zei gisteren dat de hulpverle
ning voortreffelijk is verlopen. Hij
wees hierbij op het feit dat voor het
gebied, dat sterk is geïndustriali
seerd rampenplannen zijn opgesteld.
Daardoor, aldus burgemeester
Lems. kwamen de diensten uit
Schiedam. Vlaardingen en Rotter
dam snel en spontaan in actie zonder
dat de competentie-verschillen ont
stonden.
De stoffelijke overschotten zijn over
gebracht naar het Schiedamse No-
let-ziekenhuis. de gewonden liggen
in het Holy-ziekenhuis (Vlaardingen)
en het Dijkzigt-ziekenhuis (Rotter
dam) en het Schiedamse gemeente
ziekenhuis. De doden liggen opge
baard in de kapel van de Noletstich-
ting.
Geen vlaggen
Aanvankelijk werd gistermorgen ge
dacht dat zich onder de slachtoffers
veel schoolkinderen zouden bevin
den. Dit bleek niet het geval te zijn:
onder de eerste twintig slachtoffers,
die werden geborgen bevonden zich
geen personen onder de twintig jaar.
Voor de ramp, dicht bij een aantal
flats, bestond grote belangstelling.
Het overvliegen van twee reclame
vliegtuigjes veroorzaakte nogal wat
protesten bij de belangstellenden.
In de loop van de middag konden de
treinstellen van de D-trein worden
Een van de slachtoffers van de treinramp wordt weggedragen. Op de achtergrond (vierde van links)
minister Westerterp.
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT Twee zaken springen bij de treinramp in Schiedam
in het oog: het baanvak was nog niet gereedgemaakt voor
automatische treinbeïnvloeding, en voor het eerst is nieuw NS-
materieel bij een ongeluk betrokken: de Sprinter, die sinds zeven
maanden tussen Rotterdam en Hoek van Holland proefrijdt.
Automatische treinbeïnvloeding
(ATB) wordt in Nederland in versneld
tempo uitgevoerd sinds de ramp bij
Harmeien in 1962.
Dat ongeluk was te wijten aan een
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT - Het ernstigste treinon
geluk in Nederland gebeurde op 8
januari 1962 bij Harmeien. Bij een
botsing tussen twee reizigerstreinen
vielen toen 93 doden en 151 gewon
den. Sindsdien gebeurden er bij de
NS dodelijke ongelukken in Wester
voort (op 31 augustus 1964 - vijf
doden en vijftig gewonden) en in
Beesd (op 25 augustus 1967 - twee
doden en zeven gewonden). I
Sinds 1913 vielen tot vóór de ramp in
Schiedam bij treinongelukken 196
doden en 286 gewonden. Het laatste
treinongeluk waarbij gewonden wa
ren, gebeurde op 8 augustus vorig
jaar bij Amsterdam CS (vijftien per
sonen gewond).
Ongeveer op dezelfde plek waar gis
teren de stoptrein op de Rhein
Express botste, gebeurde op 14 sep
tember vorig jaar een bijna-ongeluk
met dezelfde Express, die toen - eve
neens om tien voor acht in de mor
gen - te kampen kreeg met weigeren
de remmen. Ingrijpen van station-
personeel voorkwam dat deze D-
trein verongelukte.
weggesleept. Om half vijf werd be
gonnen met het optakelen van het
opengereten treinstel en rond zes
uur in de avond was het baanvak
weer vrij. In de uren daarna werd de
bovenleiding, die was weggehaald
voor de takelwagen hersteld.
De NS heeft besloten dat vandaag
bevrijdingsdag vanwege het onge
luk in Schiedam geen vlaggen zullen
worden uitgestoken op stations en
andere gebpuwen van de Spoor
wegen.
ROTTERDAM - „Ik had mijn
beschermengel bij me, het kan
niet anders". Dit zegt Cor Tim-
mers (30), de machinist van de
d-trein die gistermorgen even
voor acht uur frontaal in bot
sing kwam met de sprinter. „Ik
zag die trein op mij afkomen",
aldus Cor Timmers," op het
allerlaatste moment, ik weet
nog niet hoe ik het gedaan heb,
smeet ik de deur van mijn cabi
ne open en sprong naar buiten.
Mijn trein reed op dat moment
ongeveer twintig kilometer per
uur. Enkele seconden later
volgde de klap. Ik kreeg stuk
ken trein bovenop me. Toen ik
weer opkeek zag ik een onbe
schrijfelijke ravage. Van de mij
tegemoetkomende trein was
nagenoeg niets meer over".
Cor Timmers heeft alle lof vqor
het op gang komen van de
hulp. Enkele minuten nadat
NS-personeel de ramp via de
baantelefoon had gemeld, was
de eerste reddingsploeg ai ter
plaatse. Over de oorzaak zwijgt
machinist Timmers. „Dat moe
ten de deskundigen maar uit
maken". zo luidt zijn commen
taar. Timmers is kort. nadat de
reddingsoperatie in voile gang
was gezet, van de plaats van
het ongeluk naar huis ge
bracht. Daar kon hij zijn hevig
geschrokken vrouw de inhoud
van zijn broekzak laten zien.
Een flink aantal glasscherven.
De machinist van de Rhein
Express heeft aan het ongeluk
slechts enkele forse schram
men overgehouden Aan foto's
van de ramp heeft Cor Tim
mers voorlopig geen behoefte.
„Ik was er ter plaatse. De rava
ge staat in mijn geheugen ge
grift, daar heb ik geen foto's
voor nodig.
menselijke fout: de verkeerde reactie
van een treinbestuurder. De beveili
ging van de spoorlijnen geschiedt pri
mair met automatisch werkende sto
plichten. De meeste lijnen zijn ver
deeld in een aantal blokken. In elk
blok mag zich tegelijkertijd maar één
trein bevinden. Rijdt de trein een
blok binnen, dan springt het stop
licht aan het begin van het blok auto
matisch op rood en het voorsein op
geel. Zo'n geel voorsein is voor de
treinbestuurder een teken dat het
hoofdsein onveilig Is, zodat hij reeds
moet afremmen.
Bij het ATB-systeem kunnen van de
rails af aan de trein zelf impulsen
worden gegeven. De bestuurder van
de trein heeft dan in zijn cabine een
kastje, dat hem nauwkeurig vertelt
hoe de seinen langs de baan zijn
althans, welke snelheid die seinen
toestaan. Elke verandering in de toe
stand (volle snelheid, 80.60 of minder
dan 40 kilometer per uur) wordt met
belsignalen aangekondigd.
Als de machinist niet reageert en op
volle snelheid doorrijdt, begint een
hardere bel te rinkelen. Mocht de
machinist ook daarop niet reageren,
dan treedt automatisch dus bui
ten de bestuurder om een nood
rem in werking.
Een storing in de ATB brengt de
snelheid automatisch terug tot een
veilige 40 kilometer per uur. De ATB
kijkt steeds één blok vooruit, zodat
de machinist zijn maatregelen tijdig
kan nemen.
Achterstand
Onverwachte technische moeilijkhe
den bij de ontwikkeling waren er
oorzaak van dat de uitbouw van het
ATB-systeem over het hele Neder
landse spoorwegnet ver op het sche
ma achter raakte. In de zomer van
1965 werd de eerste ATB in bedrijf
gesteld. In 1975 had het hele net
moeten zijn uitgerust, maar er deden
zich storingen voor. waardoor het
systeem moest worden doorgelicht.
Een vernieuwde installatie werd ver
volgens op tal van baanvakken aan
gebracht.
Van de 1.800 kilometer spoorlijn die
voor ATB in aanmerking komt. is
thans 630 kilometer voorzien. Het
streven is in 1983-84 gereed te ko
men. Het baanvak Rotterdam CS-
Hoek van Holland zou in 1982 aan de
beurt zijn. Na 1984 blijft een duizend
kilometer zonder ATB. Snellere uit
voering van het systeem acht men bij
de NS niet mogelijk vanwege de hoge
technische eisen die het systeem
stelt. Daarbij moet men zowel de
capaciteit van de toeleverende indus
trie in aanmerking nemen als het
beschikbaar zijn van gekwalificeerde
technici bij de aanleg.
Het ligt voor de hand dat ook de
kosten een rol spelen. Wel heeft reeds
al het in aanmerking komende rollen
de materieel ATB-apparatuur aan
boord.
Sprinter
Naast het (nog) ontbreken van auto
matische treinbeïnvloeding op het
baanvak waar het ongeluk gebeurde,
trekt ook de aandacht dat de
zwaarst getroffen Irein een Sprinter
is: een nieuw type treinstel, dat de
komende jaren met name op de kor
te afstanden in de randstad dienst
moet gaan doen, in ieder geval in
1977 op de nieuwe lijn Den Haag-
Zoetermeer.
De eerste rit was op 16 april 1975.
Zolang de Zoetermeerlijn nog niet
klaar is, rijden de treinen (sinds sep
tember jl.) op de lijn Rotterdam-
Hoek van Holland. Een proefserie
van vijftien stuks is inmiddels afge
leverd en een vervolgserie van zestig
stuks is bij Talbot in Aken besteld.
De Sprinters zijn tweewagenstellen
die plaats bieden aan 260 passagiers.
Het bijzondere is dat ze zeer snel
kunnen optrekken: de topsnelheid
van 150 kilometer kan in 70 secon
den worden bereikt. De inrichting is
vrij sober gehouden.
Zwaar genoeg?
De onvoorstelbare ravage in de
Sprinter, die hij de botsing een snel
heid van meer dan 60 kilometer zou
hebben gehad, doet de vraag rijzen
of dit materieel zwaar genoeg is. Nu
gelden ten aanzien hiervan in Neder
land strenge eisen, zwaarder nog dan
reeds in Europees verband gesteld
worden. Of Sprinter-materieel inder
daad zwaar genoeg is om te worden
ingezet op lijnen waar een aantal
malen per dag ook veel zwaardere
treinen rijden (de D-treinen van
Hoek van Holland naar Duitsland
v.v.) is een vraag waarover de ko
mende tijd ongetwijfeld nog gespro
ken zal moeten worden. Uiteraard is
het vaststellen van de oorzaak in dit
verband van belang.
'OENSDAG 5 MEI 1976 BINNENLAND TROUW/KWARTET 9
Nieuw!
Folie-lasapparaat
Uitgekiend idee,
zo'n lasapparaat
voor thuis.
En heus niet
voor bezitters van een
diepvriezer. Ook voor hc
hermetisch verpakken van twaalfuurtjes,
restjes en 1001 anderezaken een uitkonisi.
Incl. rol plastic folie f 59.-.
SpecialeMoederdagaanbiedingGratis een roestvrij
diepvriesmes van gesmeed staal - winkelwaarde f 19,95 -
bij aankoop van het folielasapparaat (zolang de voorraad strekt).
Met Tefal lukt alles
Nieuw!
Grill Barbecue
Kan binnen en buiten worden,
gebruikt. De grote geribde plaat
is berekend op smulgrage gasten.
Een thermostaat - met
lampje - zorgt voor de juiste
temperatuur, waarbij vlees of vis
in enkele minuten smakelijk bruin
en gaar zijn. Afneembare grill
plaat natuurlijk voorzien van de
schoon-in-een-wip-laag. f 129,-
Hapjespan
ideale model om allerlei
hapjes in klaar te maken of om
even uitjes of groente te
sauteren. In blank, rood of oranje
uitvoering. Natuurlijk ook hier
de anti-aanbaklaag,
va. f29,75
Melamine Vrijetijdsservies
Fraai decor. Ideaal voor
gebruik in huis, tuin, camping,
boot of caravan.
Hoogwaardige kunststof,
dus grote krasvastheid,
smaak-en reukloos, praktisch
onbreekbaar. V.a. f 3,20
Bakvormen.
Verkrijgbaar in elke vorm, waarin
u ooit een cake, taart of koek wilt
bakken. Het baksel komt er
altijd gaaf uit dankzij anti-aanbak
laag. Met blanke of gezellig oranje
PTFE buitenkant. Priizen b.v.
cakevorm v.a. f 12,95
boterkoekvorm/vlavorm v.a. f 10,50
gebaksvormpjes, set van 4 stuks
L2.Z5
