Kamer eensgezind over
subsidie scheepsbouw
Geld optafel.
Maquette wijst bezoeker op 'Westerbork'
Gast aan tafel
Venco
Venco
Een grote boodschap vraagt
zware maatregelen.
Bomaanslag heeft op
bezoek prinselijk paar
geen invloed
Van Zeil (KVP) trekt motie in
sterklasse
drop
Drie ton buit
bij overval
Senaatsfractie
ARP is voor
vorming CDA
Precies hetzelfde
Echtpaar
samen één
ambtenaar
CDA-fracties in
Kamer vergaderen
voortaan wekelijks
WD stemt in
senaat tegen
begroting Pronk
<n3>
ventilatietechniek
Masadafort en Dode Zee bezocht
Stiltezone rondom radio-telescoop tijdelijk doorbroken
WOENSDAG 5 MEI 1976
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 3
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Het kabinet zal vandaag weinig moeite hebben met het bereiken van overeenstem
ming met de Tweede Kamer over de nieuwe regeringsplannen voor steunverlening aan de in
moeilijkheden verkerende Nederlandse zeescheepvaart. Dat bleek gistermiddag in de Tweede
Kamer, waar gedebatteerd werd over de regeringsplannen om de Nederlandse reders een subsidie te
geven op investeringen, en aan die subsidieverlening de voorwaarde te koppelen dat opdrachten
voor nieuwe schepen zoveel mogelijk bij de eveneens in moeilijkheden verkerende Nederlandse
scheepsbouwers geplaatst moeten worden.
Al meteen in het begin van het Ka
merdebat was de spanning eraf om
dat KVP-Kamerlid Van Zeil zijn be
gin dit jaar ingediende en door een
Kamermeerderheid gesteunde motie
introk. Volgens die motie zouden de
ADVERTENTIE
ZACHTE DIERENTUIN DROP
om met plezier uw tanden in te
zetten. Want dat kauwt lekker weg.
Terwijl uw tong zich tegoed kan
doen aan die smeuïge zoute smaak.
H smaken
Bankpersoneel
opgesloten
Van een verslaggever
AMSTELVEEN Twee gemaskerde
mannen hebben gisterochtend bij
een gewapende overval op de AM-
RO-bank in Amstelveen ruim
300.000 gulden buitgemaakt. Pas een
half uur na de overval werd de
Amstelveense politie ge
waarschuwd, vermoedelijk door één
van de overvallers, want het
bankpersoneel zat opgesloten in een
kluis.
Volgens de politie bevonden de twee
mannen zich al in het gebouw toen
omstreeks kwart over zeven de
eerste personeelsleden binnen kwa
men. Aangenomen wordt dat de da
ders de bank zijn binnengdrongen
via een leegstaande woning boven de
bank.
De mannen waren gewapend met
een karabijn en een revolver. Daar
mee namen zij de perosneelsleden
onder schot en wachtten vervolgens
anderhalf uur tot alle zestien perso
neelsleden waren gearriveerd.
Degene die de sleutel had kreeg toen
de opdracht de kluis te openen. De
overvallers ontfermden zich over al
het aanwezige geld en dwongen de
employees de kluis in te gaan. Vol
gens een personeelslid verzekerd één
van de overvallers dat zij niet lang
opgesloten zouden zitten. Daarop
verdwenen zij in een witte auto rich
ting Amsterdam.
reders geen subsidie moeten krijgen,
maar een verruiming van de belas
tingaftrek op investeringen, die de
reders nu reeds beperkt genieten.
Alleen de WD bleef bij monde van
mevrouw Smit-Kroes nog achter die
motie staan. De heer Van Zeil kwam
met een nieuwe motie, waarin hij de
voordelen van tijdelijke premieverle
ning erkende, vooral omdat met
daaraan verbonden voorwaarden de
scheepsbouw indirect gesteund kan
worden.
De heer Van Zeil, die gisteren mede
namens de ARP en de CHU sprak, wil
zich echter niet vastleggen op de be
dragen van premieverlening zoals de
regering die anderhalve week gele
den in een brief aan de Kamer
noemde.
De regering kwam met het voorstel
om vijf jaar achtereen een premie
van 4,25 procent te geven. De inge
trokken motie Van Zeil sprak van een
investeringsaftrek van acht jaar ach
tereen vijf procent. De heer Van Zeil
wil nu volgens zijn nieuwe motie,
ondersteund door CD A-partij en, DS
'70 en de SGP, dat de omvang van de
subsidieverlening in ieder geval even
groot is als die geweest zou zijn bij
het toestaan van acht jaar achtereen
vijf procent investeringsaftrek.
Lening
De heer Wiefenga van de PvdA re
kende voor dat het subsidievoorstel
van de regering een aderlating van de
schatkist inhoudt van ruim 300 mil
joen gulden, terwijl de motie Van Zeil
een post van tegen de 500 miljoen
gulden inhoudt. Dit Kamerlid vroeg
zich overigens af waarom de steun
verlening niet in de vorm van een
lening gegeven wordt: „Als de ge
meenschap offers brengt Om hulp te
geven, dan heeft ze toch ook recht op
enig profijt als het weer wat beter
gaat met de scheepvaart?" PPR-
woordvoerder Van Kuijen vertolkte
eenzelfde mening.
Over het algemeen vonden de Ka
merleden het regeringsplan overi
gens wat vaag. Mevrouw Smit-Kroes
was wat dat betreft het felst in haar
kritiek: „de brief loopt over van vaag-
ADVERTENTIE
heid", zei zij, en ze vond verder dat
„het kabinet met dit plan voor steun
verlening voor een dubbeltje op de
eerste rij wil zitten."
Minister Lubbers en de staatssecre
tarissen Van Huiten en Van Rooijen
antwoorden vanmiddag op de vragen
van de Kamerleden.
DEN HAAG De ARP-fractie in de
Eerste Kamer meent, dat de ARP
zich in eendracht binnen het grote
politieke verband van het CDA moet
voegen. „Dan kunnen oude idealen
in nieuwe vorm verwezenlijkt wor
den", aldus de fractie in een gisteren
uitgegeven verklaring.
De partijraad van de ARP sprak op
zaterdag 10 april jongstleden met
overgrote meerderheid uit, dat wan
neer aan bepaalde voorwaarden
wordt voldaan, de raad in september
kan beslissen om mee te doen met de
ene CDA-kandidatenlijst voor de
Tweede-Kamerverkiezingen. De an
ti-revolutionaire kiesverenigingen
(plaatselijke afdelingen) moeten in
de komende weken schriftelijk laten
weten of zij al dan niet instemmen
met het besluit van de meerderheid
van de partijraad. De ARP-Eerste-
Kamerfractie heeft de kiesverenigin
gen met de grootste klem aanbevo
len zich te houden aan het beginsel
besluit van de partijraad.
De Tweede Kamerleden mevrouw Cornelissen (KVP) en mevrouw van
Leeuwen (ARP) kwamen gisteren in de vergaderzaal tot de ontdekking, dat
ze dezelfde jurk droegen.
Een ongewenste situatie zouden we haast zeggen, omdat het met de
eenheid in het CDA bepaald niet zo goed is gesteld. Trouwens, het is nooit
leuk om te ontdekken, dat de ander precies hetzelfde draagt.
Van een onzer verslaggevers
GRONINGEN De provincie
Groningen heeft een echtpaar
een baan gegeven die normaal
door één ambtenaar wordt ver
vuld. De mand zal drie vijfde
van de werktijd volmaken, de
vrouw de resterende twee vrij
de deel van de tijd.
Frank en Anneka Makaliwy uit
Beesterwaag gaan samen de
baan van adjunct-secretaris
van de Groningse onderwijs
raad vervullen. Beiden zitten
thans in het vormingswerk.
Volgens mr. E.H. Toxopeus,
commissaris der koningin in
Groningen zal de nogal unieke
ambtelijke rechtspositie van
het echtpaar nog nader onder
de loep moeten worden geno
men.
van onze parlementsredactie
DEN HAAG De fracties van KVP.
ARP en CHU in de Tweede Kamer
hebben gisteren besloten, voortaan
wekelijks een gemeenschappelijke
vergadering te houden over de agen
da van de Kamer.
Al sinds enkele jaren is, eerst uit de
KVP en later ook uit AR-hoek, op
een dergelijk initiatief aangedron
gen. Een gemeenschappelijk verzoek
van de vier CDA-voorzitters
prof.dr. P.A.J.M. Steenkamp en de
drie partijvoorzitters schijnt giste
ren de doorslag te hebben gegeven,
ook bij de CH-fractie die tot dusver
re nog niet met gemeenschappelijke
agenda-vergaderingen had willen in
stemmen.
De vergaderingen worden op dinsda
gen gehouden. Het beginuur is nog
niet bekend, omdat binnen de AR-
fractie nog wordt gedacht aan het
houden van aparte voorvergade
ringen.
AOVERTENTiE
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De fractie van de
VVD in de EERste Kamer heeft gis
termorgen tegen de begroting van
minister Pronk van ontwikkelings
samenwerking gestemd.
VVD-fractievoorzitter mr Van Riel
zei dat minister Pronk het vertrou
wen niet verdient, vanwege zijn
links-socialistisch denken en zijn
plannen om het beleid ten aanzien
van Cuba voorlopig niet te herzien.
De andere partijen stemden voor de
begroting van ontwikkelingssamen
werking, waardoor deze bij meerder
heid van stemmen werd goedge
keurd.
De VVD-fractie had bij de bespre
king van de begrotingen voor buiten
landse zaken en ontwikkelingssa
menwerking vorige week al aange
kondigd wellicht tegen minister
Pronk's begroting te zullen
stemmen.
Mr Van Riel zei met nadruk dat zijn
fractie in minister Van der Stoel in
tegenstelling tot minister Pronk
wel vertrouwen heeft, vooral ook om
dat hij, zoals mr Van Riel zei, in het
kabinet extra waakzaam zal zijn wat
de Navo-belangen betreft.
Tegen de begroting voor 1976 van
buitenlandse zaken stemde alleen de
fractie van de CPN.
Het toilet en z'n direkte omgeving
worden regelmatig geteisterd door
kwalijke dampen. En dan bedoelen we
niet alleen de direkte gevolgen van een
grote boodschap. Ook de penetrante
spuitbusgeurtjes waarmee wc die
gevolgen te lijf gaan. Lapmiddelen!
Je verdrijft vieze lucht niet met
andere geurtjes. Neem liever de
volautomatische toiletventilator van
Itho (f 119,-). Die zuigt onverbiddelijk af
en geeft er frisse lucht voor terug.
Er is ook een niet-uutomatische
uitvoering voor f 89,50.
Als u een beetje fijnsnuiver op het
gebied van frisse lucht bent, dan
stapt u vandaag nog naar uw
Itho-installateur.
Een fijne neus verdient't beste.
Postbus 21 - Schiedam
Van onze speciale verslaggever Ferry Mingelen
JERUZALEM De Palestijnse bomaanslag in Jeruzalem
maandagavond en de ongeregeldheden daarna, hebben geen
meldbare invloed gehad op het bezoek dat prinses Beatrix en
prins Claus deze week hier brengen. De gebeurtenissen,
zullen het prinselijk paar overigens niet zijn ontgaan.
De ontploffing van de vijf kilo
explosieven was ook in het King
David hotel, waar het prinselijk
paar logeert, te horen en in de stad
wemelt het sindsdien van zwaar
bewapende soldaten in verband
met de viering van de Israëlische
onafhankelijkheidsdag, die gister
avond begon. En voor zover zij er
toch nog niets van gemerkt had
den werden zij over de problemen
wel ingelicht door Jeruzalems bur
gemeester Teddy Koliek, die hen
aan het eind van de middag op
zijn stadhuis ontving. De bezorgd
heid in Den Haag, omdat het be
zoek juist valt in de periode van
binnenlandse onrust, blijkt te
recht. maar men ziet hier geen
reden het programma uit veilig
heidsoverwegingen te wijzigen of
af te breken. De meeste program
maonderdelen zijn overigens ver
van het roerige Jeruzalem verwij
derd.
Helikopter
Zo was het hoofddoel gisteren het
Masadafort in het zuiden en de
Dode Zee. Prinses Beatrix en
prins Claus konden er niet per
auto naar toe, want de weg loopt
over bezette gebieden. Dat is voor
hen taboe. Ook de helikopter
waarmee ze vlogen moest een om
weg maken, om niet in bezet
luchtruim te geraken.
De luxe van een helikopter was er
echter voor de Nederlandse jour
nalisten niet bij en zo vertrokken
zij om vijf uur in de ochtend van
uit Tel Aviv om op tijd in Masada
aanwezig te zijn. De route voert
eerst naar Jeruzalem. De weg was
tot 1948 de grens met Jordanië. In
de berm liggen uit die tijd date
rende wrakken van militaire voer
tuigen, zorgvuldig onderhouden
en nu versierd met vlaggen en
bloemenkransen. Het is herden
kingsdag. Vervolgens langs de ou
de stad van Jeruzalem, politiepa
trouilles, soldaten op de muren.
Aan de voet van de muur in bezet
gebied, zijn de Israëli's bezig met
opgravingen. Die gaan gewoon
door, ondanks hun van Arabische
zijde uitgelokte veroordeling door
de Verenigde Naties. Hoog boven
de stad het VN-hoofdkwartier. Na
Jeruzalem de woestijn van Judea.
Het is half zeven in de morgen.
Temperatuur rond de 30 graden.
Het wordt een warm dagje. De
thermometer zal stijgen tot boven
de 40 graden, zegt het weerbericht.
40 graden in de schaduw.
Geen schaduw
Op de Masada-rotsen is geen scha
duw. Het landschap is heuvelach
tig en groen. Barre geelbruine rot
senformaties. kale richels en het
steengruis strekken zich eindeloos
uit. Gieren boven het onher
bergzame land, onherbergzaam
althans in onze ogen. Op enkele
honderden meters van de weg af
en toe een bedoeïenenkamp, dek
zeilen op houten palen. In de
buurt zwerven kudden geiten,
schapen, soms wat ezels of kame
len rond. Het lijkt wel of die bees
ten stenen eten. Er rijdt een bus.
bij de halten liggen Arabieren te
slapen tot hij komt.
Een jochie op weg naar school
vraagt om geld. De weg is aange
legd door Amerikaanse inge
nieurs, op verzoek van Jordanië.
..Dat hoefden we zelf niet meer te
doen toen wij hier in '67 kwamen."
deelt onze begeleider mee.
Dan de afdaling naar de Dode Zee.
394 meter onder de zeespiegel, in
het water blijf je vanzelf drijven
door het hoge zoutpercentage.
„Nooit borstzwemmen, ogen,
mond en neus beschermen, dou
chen na afloop is noodzakelijk, zo
worden toeristen gewaarschuwd.
Het enige wegrestaurant is nog
niet open. De beheerder komt er
net aan. Onder de ene arm een
geldkist, onder de andere arm een
pistoolmitrailleur. Aan de overzij
de van de Dode Zee ligt Jordanië,
het is al jaren rustig, maar men
neemt geen risico's in deze streek.
We halen een militaire patrouille
in die controleert of er geen mij
nen gelegd zijn. De wegen worden
speciaal geasfalteerd ook om het
mijnen leggen onmogelijk te
maken.
Masada
Masada is een groot uitstaand ge
heel. een ontzagwekkende rood
achtige rotsformatie, aan beide
kanten scherp afgehakt door de
erosie. Een natuurlijk fort in de
dagen dat er nog geen vliegtuigen
waren, en daar is het dan ook om
bekend geworden. Oorspronkelijk
gebouwd door Koning Herodes,
vervolgens in gebruik genomen
door de Joodse opstandelingen
die er in slaagden zich drie jaar
lang, van '70 to '73 na Christus te
verdedigen tegen een overmacht
van rond de achtduizend Romei
nen. De- muur en de forten die de
Romeinen rond Masada bouwden
om de onneembare vesting van de
buitenwereld af te sluiten en de
joden zo tot overgave te dwingen,
zijn ook nog te zien. De joden
weigerden zich over te geven en
pleegden massaal zelfmoord toen
de situatie onhoudbaar werd. Ma
sada is het symbool van de Is
raëlische staat geworden. „Masa
da zal nooit meer vallen," zegt
men hier
Heet is niet het juiste woord voor
de temperatuur bovenop de rots.
Veiligheidsmensen wissen zich het
zweet uit de ogen. Leden van het
Koninklijk huis lijken speciaal ge
bouwd voor dit soort uitputtende
bezoeken. Geïnteresseerd en ui
terlijk onvermoeid volgen zij de
rondleider. „Lang zal ze leven,"
klinkt onverwachts als men stuit
op een groep Nederlandse toeris
ten. Dat gebeurde niet voor de
eerste keer en het zal ook wel niet
de laatste keer zijn tijdens het
bezoek. „Mijn hele reis is hierdoor
al goed gemaakt zegt een Neder
landse mevrouw. In Holland heb
je nooit de gelegenheid de prinses
te zien, daarvoor moet je kenne
lijk naar Israël.
door Jan Sloothaak
WESTERBORK Van het „kamp Westerbork" zoals dat er in de oorlogsjaren
heeft uitgezien, is weinig meer over. Sinds vorige week is er echter een maquette
geplaatst van wat prof. dr. J. Presser in zijn boek „De Ondergang" cynisch „de
joodse hoofdstad" heeft genoemd.
Dit is een aktie van Novib, um»w umui
Nog steeds trekken er bezoe
kers naar het kamp waar
meer dan honderdduizend jo
den indertijd wachtten op
transport naar het oosten en
een bijna zekere dood. Dat is
eigenlijk tegen de verwach
ting in. Het was in 1969 dat
het toen door ex-KNIL-
militairen ontruimde en tot
„Schattenberg" omgedoopte
kamp voorgoed werd ont
ruimd.
Men dacht indertijd dat er
met het afbreken van het ver
vallen barakkendorp, dat ook
toen al heel anders was dan in
de oorlogsjaren, voorgoed een
einde zou komen aan de be
zoeken aan het kamp. Dat
bleek niet het geval te zijn. Er
kwam verzet tegen een volle
dige sluiting. Het was echter
eg moeilijk om het kamp of
een deel daarvan in stand te
houden. Aan de rand van het
barakkenkamp was inmid
dels een radio-sterrenwacht
verrezen. Het was nodig hier
een stiltezone rondom te
creëren. Auto's en bromfiet
sen waren taboe.
In de provinciale staten van
Drente gingen echter stem
men op dat kamp Westerbork
toch meer moest zijn dan een
herinnering. Vooral het vroe
gere statenlid mevrouw D. A.
van Albeda zette zich er voor
in. En met succes. Er zijn de
laatste jaren maatregelen ge
troffen om een bezoek aan het
kamp niet geheel onmogelijk
te maken. Een van die maat
regelen is dat op 4 mei, de dag
van de dodenherdenking, de
stiltezone van de sterren
wacht tijdelijk mag worden
genegeerd. Ook gisteravond
mochten bezoekers met auto
en bromfiets naar het kamp
rijden. Verder is het ook op
andere dagen niet geheel uit
gesloten een bezoek aan het
kamp te brengen. Voor be
jaarden en invaliden is er dan
de mogelijkheid om bij de
boswachter ontheffing te vra
gen van het verbod voor auto
rijden. Deze belt dan met de
sterrenwacht of een tochtje
naar de plaats van het vroege
re kamp mogelijk is. Anderen
dan bejaarden en gehandi
capten zullen hun auto moe
ten achterlaten op een specia
le parkeerplaats en te voet of
op de fiets een afstand van
drie kilometer moeten af
leggen.
Bij de parkeerplaats is een
plattegrond geplaatst van de
situatie zoals die nu is. Bo
vendien is er een duidelijke
bewegwijzering naar het
kamp aangebracht. Geruime
tijd geleden is er een slag
boom geplaatst bij wat inder
tijd de ingang van het kamp
was. Het is een imitatie want
de oorspronkelijke slagboom
is verdwenen. Het enige dat
nog min of meer in oude staat
aanwezig is, is een aardappel
kelder.
Spoorlijn
Een stukje van het kamp Westerbork zoals het er eertijds
uitzag.
De plaatsing van de nieuwe
maquette werd onlangs aan
gekondigd door het provinci
aal bestuur van Drente. De
maquette is vervaardigd op
grond van gegevens van het
Rijksinstituut voor Oor
logsdocumentatie. De maqu
ette laat zien hoe er een
spoorlijn door het kamp liep.
Van de meer dan honderddui
zend joden die in de erlangs
gegroepeerde barakken on
dergebracht zijn geweest, zijn
er maar weinig nog in leven.
In het kamp, waar de onlangs
tot tien jaar gevangenisstraf
veroordeelde Albert Conrad
Gemmeker de scepter zwaai
de. waren woon-, straf- en zie
kenbarakken en ook een
werkbarak. Er werden ma
trassen gemaakt. Het pand
werd in 1939 gesticht. Ook
toen ai om er joden onder te
brengen, namelijk vluchtelin
gen uit Duitsland. In 1942
maakte de Duitsers er een
„polizeiliches Durchgangsla-
ger" van.
2500 per dag
Tegen het einde van de oorlog
werd het een „Aus-
tauschlager"
(uitwisselingskamp). Er wer
den bij de bevrijding 900 jo
den aangetroffen. De andere
meer dan honderdduizend jo
den waren op vaak beestach
tige wijze in treinwagons ge
propt om te worden wegge
voerd naar de gaskamers in
Duitsland. Het gemiddelde
dagcijfer in het kamp was tij
dens de laatste drie oorlogsja
ren 2500. Na de oorlog kwa
men er gevangen NSB-ers in.
later gerepatrieerde Indische
Nederlanders en tenslotte de
ex-KNIL-militairen die er
achttien jaar bleven wonen.
Deze ex-KNIL-militairen en
hun gezinnen wilden het
kamp in 1969 slechts onder
dwang verlaten. Tijdens hun
verblijf kwamen er ook al
vaak bezoekers die er herin
neringen aan hadden. Onder
hen vaak joden die de
kampjaren hadden overleefd.
Ook gingen er verhalen dat er
schatten waren begraven. In
1969 vertelden de ex-
kampbeheerder J G. Hunnik
aan Trouw dat er al eens ie
mand kwam met het verhaal
dat er op een bepaalde plaats
voor miljoenen aan goud en
diamanten lag begraven. De
man mocht schatgraven,
maar vond niets. Het werd
trouwens toen ook on
waarschijnlijk geacht dat de
„roofbank" Lipmann Ro
senthal zulke kostbaarheden
niet zou hebben gevonden. Er
werd ook niets teruggevon
den aan films en fotomateri
aal over het kampleven dat in
het kamp verborgen zou zijn
geweest. Wel hebben arbei
ders eens wat gouden munten
gevonden bij graafwerkzaam
heden.
