E
lederland ontwikkelt
ifweer tegen
gressieve iepziekte
Joop Koopman gestruikeld
over topstructuur Orpheus
'IlSlllallI
„Mens en omgeving" in
kasteel Middachten
directeur toe
fkeerscontrole
t tot 1450
icessen-verbaal
merika bracht ramp over Britse iaanbomen
Nieuwe boeken
BEKENDMAKING
's-Gravenhage,
EEN MEDE
WERKER
V06R WilKINB IN VAKANIIE
Schouwburg is al
aan zijn negende
8INSDAG 20 APRIL 1976
TROUW/KWARTET H 9
DTTERDAM Heel mis-
tiien slaagt Nederland erin
i tweede aanval af te slaan
i de in de loop van de laatste
]ftig jaar zo berucht gewor-
iepziekte. Jaren, wellicht
iiwenlang, gold de iep als een
de mooiste bomen in de
(derlandse steden. Amster-
en Haarlem waren er be
emd om. Vrij plotseling kreeg
te doen met ziek worden
j afsterven van deze bomen en
1de jaren dertig werd de situa-
catastrofaal: het enige af-
üddel was wegkappen en
wortel en tak verbranden
de zieke bomen,
steeds zijn er in onze steden
in en grachten waar slechts een
lie boom herinnert aan de pracht
vroeger, en dat is beslist niet
iaal het gevolg van bomen weg-
>n voor brandhout tijdens de
oorlogswinter,
leek het erop, dat Nederland
ramp te boven zou komen. Er
ien nieuwe iepen, in veel steden
len de straten weer mooi. Tot, er
t geleden, een nieuwe aanval werd
neld, die wel eens heel wat ernsti-
zal kunnen zijn dan die van een
re eeuw geleden. Wij zijn daarover
i praten met de heer H. F. M. Bos,
cundige op het gebied van be-
trming tegen plantenziekten en
ruiden in dienst van de gemeente
terdam, en met de heer E. J. de
chef van het district linker-
soever van de afdeling plantsoe-
van de dienst van gemeentewer-
De heer De Jong vertelde iets
het begin: „In 1932 vestigde het
fstation voor de boomkwekerij
oskoop aandacht voor de moei-
eden met de iepziekte, waarte-
een normale bestrijding geen uit
ing had. De enige mogelijkheid
proberen te komen tot een iepen-
iteit, die niet vatbaar is voor iep-
te. Dat lukte prof. Christine Buis-
Maar al slaagde zij erin een
n te krijgen, die tegen iepziekte
and is, deze boom had geen be-
lijke vorm. Men kwam niet ver-
dan een struik.
heer Bos: „Pas na de oorlog
ikte men een goede iep, die voor
ekte minder gevoelig is. Iepziek-
het gevolg van een schimmel, die
outvaten verstopt. Door de hout-
loopt bij een levende boom de
m vocht en voedingsstoffen van
'ortels naar de kroon. Als die
vaten verstopt geraken, hongert
oom dood.
ver
ïpenspintkever is de boosdoener
ie schimmelsporen overbrengt,
jn twee soorten, de grote en de
Het zijn zwarte torretjes, de
iepenspintkever is nog geen
centimeter lang, de kleine is
nóg kleiner. De meesten zullen
kevertjes wel eens hebben ge-
ze komen in grote aantallen
In het algemeen ging het ver
en van de schimmel door de
vrij langzaam. De jonge toppen
en het eerst aangetast, natuur-
die vindt de kever het lekkerst,
er vroeg bij bent, kun je inder-
goede resultaten hebben door
appen en verbranden van de
delen. Het is ons gelukt sommi
nnen op die manier te behouden,
in het begin van 1970 kwam er
ngeland plotseling een geheel
iepziekte-schimmelvariëteit
TT—-
Vijf zieke en stervende iepen bij een stolp-boerderij. Duidelijk is te
zien, hoe de iepziekte zich van links naar rechts heeft verbreid, de
boom geheel links is reeds helemaal verloren.
over, en die variëteit bleek uiterst
agressief. Als een boom door deze
variëteit werd aangetast, was de zaak
in enkele maanden bekeken."
De heer De Jong: „In feite behoort
deze nieuwe schimmel tot dezelfde
Er is nu hoop. Daarover vertelt de
heer Bos: „De Landbouwhogeschool
in Wageningen en het rijksinstituut
voor onderzoek in de bosbouw en
landschapsbouw „De Dorskamp"
w hebben drie nieuwe iepenvariëteiten
stamalsdeoude.Menvermoedt.dat gekweekt, die de indruk geven ook
TERDAM Bij een extra ver
controle in Rotterdam heeft de
ie de afgelopen week 14.500 au-
bilisten aangehouden. Van hen
en 470 bekeurd, omdat zij de
heidsgordels niet droegen. Bo
en vertoonden 267 auto's
lische gebreken. Tien auto's
ferden in een dusdanig slechte
and, dat er niet verder mee ge-
i mocht worden. Bij 608 be-
ders was het rij- of kentekenbe-
liet in orde. Dit alles resulteer-
1450 processenverbaal.
hij tijdens de oorlog uit Amerika
naar Engeland is overgekomen met
het hout dat moest worden gebruikt
voor mijnenvegers. Iepenhout heeft
een merkwaardige eigenschap: het
rot snel in zoet water, maar in zeewa
ter preserveert het zichzelf. Loodsjol-
len en werkboten voor zeeschepen
zijn, voorzover zij in hout worden
gebouwd, bij voorkeur van iepen
hout. In de oorlog zijn grote aantal
len mijnenvegers en patrouillevaar
tuigen in hout gebouwd, die moesten
immers anti-magnetisch zijn met het
oog op de magnetische mijnen." De
heer Bos: „In Engeland werd het een
ramp. Wat deze „elm-disease" daar
heeft aangericht is onvoorstelbaar.
In Nederland is de agressieve schim
melvariëteit nog niet sterk verbreid.
Maar te denken geeft dat de enige
gevallen die in Rotterdam zijn ge
constateerd, in het havengebied
voorkomen. Enkele gevallen zijn ge
vonden in Groningen, Friesland en
Drente. Buiten de grote stedn zijn
Gelderland, Utrecht. Noord-Holland
en Zuid-Holland vrij. in Limburg.
Noord-Brabant en Overijssel zijn eni
ge gevallen aangetroffen." De heer
De Jong: „En nu zien we weer geval
len in Amsterdam." De heer Bos:
„Dat is de oude, minder agressieve
vorm, net als in Haarlem. Inderdaad
werd de zaak in Amsterdam rampza
lig, maar het betrof daar niet de nieu
we levige ziektevorm. Het ongeluk is
echter, dat een met iepziekteschim-
mel besmette kever besmette eitjes
legt en dat uit die eitjes larven ko
men, die al direct zelf besmet zijn."
tegen de agressieve schimmelvarië
teit bestand te zijn. De zaak is nog in
een experimenteel stadium, er zijn
nog onvoldoende exemplaren om in
het groot uit te planten. Maar men
heeft zelfs met kunstmatig inbrengen
van de iepziekte in deze boomvarië
teit kunnen constateren dat de bo
men niet werden besmet. Er zijn ook
iepen naar Engeland gezonden om ze
daar uit te planten. Ook daar bleken
de resultaten tot nu toe goed. Maar
deze iepenvariëteiten en ook de
boompjes, natuurlijk! zijn nog veel
te jong om tot conclusies te komen."
De heer De Jong: „Toen in de jaren
vijftig bij ons de iepziekte vrijwel
niet meer voorkwam, is er op grote
schaal bij geplant. Ik vond dit toen
erg gevaarlijk." De heer Bos: „Onze
grootste redding is, dat de veldiep,
een variëteit die vroeger algemeen
voorkwam, al lang uit het Neder
landse assortiment is verdwenen.".
De heer De Jong: „Die veldiep was
erg gevoelig. Bovendien was zij ge
voelig voor het vuur. Vuur is een
schimmel, die in kapwonden bin
nendringt en die daar vaak te zien is
in de vorm van .rode klodders. Dat
komt niet alleen op iepen voor." De
heer Bos: „Een moeilijkheid is, dat in
het algemeen een iep. die minder
gevoelig is voor iepziekte, gevoeliger
is voor vuur. Ik spreek hier over de
oude iepziektevariëteit. Over de nu
pas ontwikkelde iepenvariëteit, die
dus ongevoelig zou zijn voor de agres
sieve ziektevorm. weten we nog niets
aangaande gevoeligheid voor vuur."
De schouwburg Orpheus in Apeldoorn
boosdoener, sterk vergroot. De hier afgebeelde grote iepenspintkever wordt vier tot vijf millimeter
■e-
—oor Hans W. Ledeboer
door viae. Lelsz
APELDOORN In Apeldoorn zou men wellicht kunnen overwegen of het nuttig is de schouw
burgdirecteuren voortaan van een uitzendbureau te betrekken. Kortverbanders blijken bij
Orpheus in trek, want het is er een komen en gaan van deze heren. In ruim tien jaar heeft de N.V.
Apeldoorns Cultureel Centrum acht directeuren gehad, inclusief de interim-directeuren en de
zogenaamde bouwdirecteur. „Versleten", zegt de PvdA-raadsfractie wat onparlementair in een
rijtje vragen, dat aan burgemeester en wethouders werd voorgelegd.
De laatste, die zijn vertrek heeft aan
gekondigd, twee maanden na zijn en
tree, is Joop Koopman. Aanleiding
tot dit opvallende besluit is een
conflict over de topstructuur van
Orpheus. De heer Koopman (af
komstig van de VARA) en onder
meer presentator van de quiz „Twee
voor twaalf") is het er niet mee eens
dat de raad van commissarissen de
functie van directie-assistent, mede
belast met de programmatische lei
ding, heeft opgeheven. Het personeel
van Orpheus heeft zich in zijn geheel
achter hem geschaard.
Orpheus is van de grond gekomen in
een tijd toen Apeldoorn hartgrondig
dong naar de positie van „tweede
schrijftafel" van Nederland. Van die
droom is een deel uitgekomen. Langs
de Kennedylaan rijen zich thans de
overheidsgebouwen aaneen, zij het
hoofdzakelijk in de sfeer van 's rijks
belastingen. De ambtenaren die uit
Den Haag kwamen, moesten in Apel
doorn een goed cultureel klimaat
aantreffen. Het plaatselijke be
drijfsleven zag de voordelen van zulk
een klimaat eveneens in.
Om dat klimaat te bewerkstelligen,
namen de industriëlen het initiatief
tot de oprichting van „Orpheus". Zij
stopten er ook enkele tonnen in. Vol
gens sommigen kregen zij voor dit
relatief kleine bedrag een te grote
vinger in de pap.
Joop Koopman
Het blijkt al uit het feit dat de ver
schillende interim-directeuren in de
regel uit het bedrijfsleven kwamen.
Dat was ook het geval met de
laatste, de heer Ph. Hundepool. Hij
heeft in de maanden, waarin hij zich
aan het roer bevond, een analyse
gemaaKl. Vervolgens hebben de
Centrale Personeels Dienst en de
Gemeentelijke Accountants Dienst
de zaak dóórgelicht. Zij hebben
daarover aan de commissarissen van
Orpheus een rapport uitgebracht.
Politiek
Op grond van dit rapport kwam de
meerderheid van de raad van com
missarissen tot de conclusie dat de
topstructuur er als volgt moet uit
zien: een directeur, een administra
teur/plaatsvervangend directeur en
een directie-assistent. In deze con
structie vervalt de positie van twee
de directie-assistent. Dat is in dit
geval mevrouw T. Porringa-Bolhuis,
aan wie ontslag wordt aangezegd.
Zij is een pikant detail de
echtgenote van een Apeldoornse
PvdA-wethouder en tevens tweede
voorzitster van de plaatselijke
PvdA-afdeling. Volgens sommigen is
dat een ongelukkige samenloop van
omstandigheden. Anderen zouden
daardoor namelijk de neiging heb
ben de kwestie ten onrechte in een
politieke sfeer te trekken. Over de
nieuwe topstructuur hebben com
missarissen verdeeld gestemd. Vóór
stemden de commissarissen van
CDA, WD en Binding Rechts, als
mede degenen, die het bedrijfsleven
representeren. Tegen stemden de
PvdA-commissarissen en naar ons
werd meegedeeld burgemeester
Dijckmeester die er bijzonder ver
legen mee zou zijn.
moeilijkheden, die óm een oplossing Toen Koopman het besluit vernam,
liever nog op kortere termijn. Tot nu
toe is hij niet bereid commentaar op
zijn beslissing te geven. Van andere
zijde wordt hem dat kwalijk geno
men. Men verwijt hem min of meer
dat hij zwijgt „maar het intussen via
het personeel speelt".
Het personeel in totaal 43 mensen
heeft zich als één man achter hem
gesteld. In een brief aan de raad van
commissarissen heeft het personeel
geprotesteerd en er met klem op
aangedrongen het besluit in te slik
ken. Het wil doorgaan met Koopman
en twee directie-assistenten plus een
alsnog aan te stellen administrateur.
Voorts wenst het na een Jaar de
organisatiestructuur te laten beoor
delen door een onafhankelijke com
missie buiten Apeldoorn. Het hoopt
vrijdag 23 april antwoord te krijgen
van commissarissen, die op de eraan
voorafgaande dag weer bijeen
komen.
Deze dagen overwoog het de voor
stelling van Neerlands Hoop Inte
rieur onmogelijk te maken, maar
tenslotte stapte men daar toch van
af. Publiciteits-medewerker Martin
Dielemans ging het toneel op. Hij zei
hoe men zich voelde maar dat ook in
deze situatie de theatertraditie „the
show must go on" zal worden ge
handhaafd.
De heer Hillenius heeft namens de
PvdA-fractie aan het gemeentebe
stuur gevraagd of het op de hoogte is
van het feit „dat in gesprekken met
de huidige directeur vóór zijn komst
naar Apeldoorn slechts is gesproken
over uitbreiding van de directiestaf
met een financieel-economisch me
dewerker, maar niet over andere
structurele wijzigingen binnen de di
rectiestaf."
Overtuigd
Mevrouw M. W. Boelkens-Van der
Heijden, die voor het CDA in de raad
van commissarissen zit, wees er des
gevraagd op dat de voorstanders van
een nieuwe topstructuur zich door
het rapport van de deskundigen heb
ben laten overtuigen. „De leiding
blijft uit drie mensen bestaan, maar
er komt een andere taakverdeling.
Je kunt gewoon niet alleen maar
zitten cultureel te wezen. De heer
Koopman heeft capaciteiten, anders
was hij niet benoemd. Het krijgt nu
de handen vrij voor het artistieke
gedeelte. Eén assistent daarbij is
voldoende. Voor de flnancieel-
economische kant van het bedrijf
wordt dan een administrateur aan
gesteld. Het gaat tenslotte om ge
meenschapsgelden; daar moet ook
op gelet worden. Er wordt nu ge
streefd bij h?t Orpheus behorende
restaurant ,,'t Schellinkje", waarmee
het nu al wel wat beter gaat dan
vroeger, geheel quitte te laten draai
en, want het is te gek dat je daar een
karbonade eet, die in feite door de
gemeente wordt gesubsidieerd."
Beheersvorm
De gemeente Apeldoorn bezit negen
tig procent van de Orpheus-aandelen
en zij pompt er jaarlijks een kleine
anderhalf miljoen gulden in. Naar het
oordeel van de PvdA moet de ge
meenteraad, meer dan tot nu toe het
geval is, bij de zaak betrokken wor
den. Fractievoorzitter W. S. Hilleni
us, die zelf ook deel uitmaakt van dit
college, vindt de tijd rijp om het
beleid van de raad van commissaris
sen aan een nauwgezet onderzoek te
onderwerpen. De beheersvorm is aan
een grondige herwaardering toe.
Op het ogenblik heeft de N.V. Cultu
reel Centrum elf commissarissen.
Daarvan vertegenwoordigen er zeven
op basis van afspiegeling de gemeen
teraad. burgemeester F. Th.
Dijckmeester fungeert als president-
commissaris. Vier commissarissen
komen uit het bedrijfsleven voort.
Oud-wethouder drs J. van den Berg.
die zelf anderhalf Jaar commissaris is
geweest voor de PvdA zegt: „Ik vind
dat Orpheus door hen mede als een
kwestie van handel beschouwd
wordt. Het gevaar is dat zij het cultu
rele beleid te veel financieel vertalen.
Eigenlijk zou de schouwburg volledig
in handen van de gemeente moeten
zijn".
In de loop van de jaren hebben de
vroegen, praktisch altijd in het finan
cieel-economisch vlak gelegen.
Kurt Vonncgut Jr. Wampieters, foma
en granfallons. Opinies. Meulenhoff
Amsterdam. 320 blz. prijs 26,50.
Meulenhoff Editie 417.
„Tijdens de Grote Crisis was Ameri
ka een idealistische, pacifistische
natie. Er werd mij in de zesde klas
geleerd er trots op te zijn dat we een
veldleger van slechts iets meer dan
honderdduizend man hadden, en dat
de generaals er niets over te zeggen
hadden wat er in Washington beslo
ten werd. Men leerde mij daar trots
op te zijn. en medelijden met Europa
te hebben, omdat men daar meer
dan een miljoen man onder de wape
nen had en al zijn geld uitgaf aan
vliegtuigen en tanks. Ik heb die les
sen eenvoudig nooit verleerd. Ik ge
loof er nog steeds in. Ik haalde er
heel goede cijfers voor." Dit zegt de
schrijver Kurt Vonnegut in een uit
gebreid Playboy-interview dat de
omvangrijke bundel toespraken en
beschouwingen met bovengenoem
de prikkelende titel besluit. Dit boei
ende boek van Vonnegut is ten dele
verwant aan de Nieuwe Journalis
tiek: waar hij het ook over heeft
(Biafra, Hermann Hesse of de water
weg van Boston naar Florida), hij is
altijd zelf heel duidelijk aanwezig,
als een vreedzame en humoristische
(maar net zo vaak tragische) obser
vator. De uitgever heeft dit boek
voortreffelijk verzorgd. De enige
schoonheidsfout vormt hier en daar
de vertaling, waarin voor „to find
out" altijd „uitvinden" staat in
plaats van „erachter komen".
A.Z.
diende hij meteen zijn ontslag in met
ingang van 1 februari 1977, de dag
waarop de arbeidsovereenkomst af
loopt, maar zo mogelijk vertrekt hij
door Jac. Lelsz
RHEDEN De schietgaten in de kelders van kasteel Middachten
te De Steeg (gemeente Rheden) hebben tegenwoordig een heel
wat minder grimmige functie dan in het verleden. Er wordt
hoogstens nog op belangstellende kunstminnaars gemikt. Zo
hebben de huidige kasteelheer, mr. W. J. Geertsema, commissaris
der Koningin in Gelderland, en zijn vrouw het gewild. Een
gebouw waarin zoveel gemeenschapsgeld zit, moet, vinden zij,
dienstbaar zijn aan méér mensen door er tevens een culturele
bestemming aan te geven.
In overleg met de Culturele Raad der
gemeente Rheden wordt bekeken
wat de mogelijkheden zijn. Het stre
ven is gericht op een gevarieerd pak
ket culturele activiteiten, die zich
verdragen met de plek waar ze plaats
vinden. In verband daarmee is op het
ogenblik een kunststichting Mid
dachten in oprichting. Bekeken moet
worden wat In de toekomst verder
mogelijk is, maar voorshands ligt het
accent op tentoonstellingen.
Momenteel is de expositie „Mens en
omgeving" er neergestreken. Een van
de reizende exposities, die onder ver
antwoordelijkheid van CRM zijn sa
mengesteld door de Nederlandse
Kunststichting. Allemaal thema-
exposities. „Mens en omgeving" laat
uitsluitend grafiek zien van een twin
tigtal kunstenaars, veel etsen maar
ook wat tekeningen, litho's en
zeefdrukken.
Het is figuratieve kunst, maar
beinvloed door abstracte kunst, sur
realisme, popart enz. Eenvoud is
soms diepzinnig en zo kan er meer
achter een plaatje steken dan men
denkt. Quasi-diepzinnlgheid blijft,
omgekeerd, ook altijd mogelijk. Alles
bijeen is het misschien een niet zo
imponerende, maar wel aardige ten
toonstelling. Met een wat lichtvoetig
speels karakter, compleet met nos
talgische trekjes. Zoals de miniatu
ren van Robbert de Bakker (o.m.
„Het chocoladeventje" en „In West-
Friesland") met jongens met matro-
zenkraagjes en meisjes met strikken
in het haar. Enige erotiek, zelfs wat
geperverteerde seksualiteit, kon ui
teraard ook niet ontbreken. De man
en hond van Richard Bouwman bij
voorbeeld. „Mens en omgeving" is tot
en met 2 mei in kasteel Middachten
te zien, 's middags van twee tot vijf,
en gratis.
GEMEENTE MONSTER
Burgemeester en wethouders van Monster maken
bekend dat de heren H. P. en N. H. Persoon, p/a
Pisuissestraat 113 te Loosduinen, een vergunning
ingevolge de Woningwet hebben gevraagd voor het
oprichten van een bedrijfsruimte op een perceel
grond, kadastraal bekend gemeente Monster, sek-
tie K. nummer 4164. gelegen nabij het pand Nieu-
weweg 77 te Poeldijk.
Het bouwplan is gelegen in een gebied, waarvoor
het bestemmingsplan „Uitbreidingsplan in hoofd
zaak" geldt en is daarmede niet in strijd. Het
bouwplan is tevens niet in strijd met het bestem
mingsplan. dat voor het betreffende gebied wordt
voorbereid.
Daarom overwegen zij de gevraagd bouwvergun
ning te verlenen met toepassing van het bepaalde
in artikel 50, lid 8, van de Woningwet.
Een ieder kan binnen twee weken na dagtekening
van deze bekendmaking tegen het voornemen tot
het verlenen van de vergunning schriftelijk bezwa
ren indienen bij hun college.
Het bouwplan ligt gedurende bovengenoemde ter
mijn ter inzage in het gemeentehuis op de afdeling
algemene zaken. Herenstraat 2 te Monster
Monster, 20 april 1976.
Burgemeester en wethouders van Monster,
G. A. STOLWIJK, burgemeester
P. BOS, secretaris.
Wilt u in een nieuw, hypermodem kantoorgebouw
werken met variabele werktijden, waarbij u de begin I
en eindtijd van de gemiddelde 8 uur per dag
grotendeels zelf kunt kiezen?
I Op het ogenblik zoeken wij:
gevarieerde administratieve werkzaamheden
Leeftijd 21-26 jaar.
met MAVO/HAVO-diploma
Kom eens langs
of bel op tussen 10-12 uur en 14-16 uur
070-469360, tst. 212
Onderlinge Levensverzekering MIJ.
's-Gravenhage
Zeestraat 70 - Den Haag
Iedere vrijdag nuttige wenken voor een aangename
vakantie. Advertenties voor deze rubriek kunt u
opgeven tot donderdagmorgen 11 uur.
Tel 020-913456 (toestel 708).