Vorig jaar het laagste aantal
trouwpartijen sinds de oorlog.
Een degelijk huis?
Dan ook een degelijke
RPS-hypotheek!
)NGEIOOF
enREVOIXITIE
Van Kemenade gaat verkiezingspad op
Rijkspostspaarbank
V. en D. pleegde geen
fraude, zegt de rechter
Personalia
"j Volgende maand verschijnt een heruitgave
van GROEN'S belangrijkste werk
Onderwijsfederatie
betreurt kritiek
op middenschool
•n METZLER-
Bouwwerken voor
ruim 400 miljoen
Dertig mille achterstallig loon?
'reinverkeer in
amburg vertraagd
Een minister van veel nota's, maar ook van veel wetten?
Als eerste
„paradepaard"
in reeks
Wilde Ganzen voor
vrede in Israël
HJTERDAG 17 APRIL 1976
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 3
ADVERTENTIE
MSTERDAM Het aantal huwelijksvoltrekkingen in Neder-
nd is in 1975 zo laag geweest dat men terug moet naar de
■isisjaren 1933 tot 1935, of naar de oorlogsjaren 1941 tot 1943 om
ergelijkbare cijfers te vinden. Dit blijkt uit de bevolkingsstatis-
eken van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
et verschijnsel van die sterke
teeds sterker wordende) daling,
ordt sedert 1970 waargenomen. In
70 werden nog 124.000 huwelijken
Bloten, in 1975 waren dat er onge-
er 100.000 (7,3 per 1000 inwoners).
'roefperiode
e preciese verklaring voor die ster-
terugloop kan het CBS op grond
an de cijfers niet geven. Vast staat
el, dat in de jaren zeventig een
Inde is gekomen aan de neiging van
mensen om steeds jonger in het
iwelijk te treden.
Ie jongeren van nu staan anders
tegenover het huwelijk dan de jonge
ren van voorheen. Meer dan vroeger
wordt het patroon bepaald door hu
welijken, die pas gesloten worden na
een proefperiode van voorafgaand
samenwonen. Maar harde conclusies
zijn op dit punt niet te trekken.
Sedert het begin van de jaren zeven:
tig loopt ook het geboorten-
overschot in ons land sterk terug:
van 1,1 procent in 1969 naar 0,5 pro
cent in 1975. In 1975 werden ruim
8000 kinderen minder geboren dan in
1974. In vijf jaar tijd is het aantal
geboorten in ons land met bijna een
derde lager geworden. Het daalde
van 18,3 per 1.000 inwoners in 1970 tot
13 per 1000 in 1975.
In absolute cijfers daalde het aantal
geboorten van 239.000 ('70) tot
178.000 ('75). Elk opvolgend jaar gaf
een verdere daling te zien.
Revolutionair
Deze daling zal maatschappelijke ge
volgen hebben. Al gauw zal de dalen
de tendens merkbaar worden in het
basis-onderwijs. In 1976 zullen er nog
238.000 kinderen klaarstaan om de
laagste klassen te bevolken. Maar al
over vijf jaar zal dat een kwart min
der zijn.
En evenals na de oorlog de geboor-
tenpiek door het gehele onderwijs
heenging, zo zal het „dal" in voort
gaande jaren steeds verder in het
onderwijs voelbaar zijn.
Voorts neemt het aantal echtschei
dingen eveneens sterk toe. Goed
merkbaar is dit sedert het midden
van de jaren zestig, en in versneld
tempo sedert 1970. In 1970 werden
ongeveer 10.000 huwelijken door
echtscheiding ontbonden, of 3,3 per
duizend huwelijken. In vijf jaar ver
dubbelde dit aantal. In 1974 noteert
men 5,8 per duizend huwelijken.
Hierbij speelt een rol dat in 1971 door
een wijziging van het burgerlijk wet
boek de mogelijkheden om tot
echtscheiding te komen aanzienlijk
werden verruimd.
Ten slotte: de sterftecijfers ontwik
kelen zich in gunstige zin, zowel voor
mannen als voor vrouwen. In alle
leeftijdsgroepen, behalve die van de
80-plussers, stierven in 1975 minder
mannen dan vijf jaar eerder. Bij de
vrouwen is de ontwikkeling van de
sterfte gunstig in alle leef
tijdsgroepen.
ADVERTENTIE
Bewerkt door prof. dr. H. Smitskamp
Derde, uitgebreide druk. Omvang 336 pag's.
In fraaie gebonden uitvoering.
Prijs bij voorintekening: 24,50.
Na verschijning (19 mei a.s.): 29,50.
Wat lag meer Vóór de hand dan in het gedenkjaar 1976, waarin de honderdste sterfdag van GROEN
VAN PRINSTERER wordt herdacht (hij overleed 19 mei 1876), een herdruk te laten verschijnen van
diens belangrijkste werk „ONGELOOF EN REVOLUTIE", in de veel geroemde bewerking van wijlen
prof. dr. H. Smitskamp.
Groen's magistrale tekening van de revolutiegeest, de dwingende logica waarmee deze wordt ontleed en
de klaarheid waarmee zijn verschijningsvormen op staatkundig gebied worden aangewezen, stempelen
I dit boek tot een klassiek meesterwerk. Met dien verstande dat het niet, zoals veel klassieke schrifturen,
I aan de actualiteit van vandaag „ontheven" is, maar juist lijnen trekt naar onze tijd, waardoor het
I profetische element in Groens beschouwingen vandaag nog scherper valt te onderkennen dan toen hij,
i de winter van 1845-'46, deze voorlezingen hield.
I Wie de moeite neemt zich de rijke inhoud van dit boek eigen te maken (en dat is dankzij prof.
Smitskamps bewerking aanzienlijk vergemakkelijkt) ontdekt dat Groens „ONGELOOF EN REVOLU-
UE" actueler is dan ooit. Onderstaande recensies spreken in dat opzicht duidelijke taal.
'rof. Smitskamp heeft naar onze overtuiging de anti-revolutionaire richting in Nederland door deze
lewerking zeer aan zich verplichtVooral onze jeugd zij dit merkwaardig jeugdige boek ter lezing
aanbevolen. Het is merkwaardig jeugdig in z'n stijl: bij Groen geen gezwollenheid, geen uitbundige
pathos, maar een taal die in uiterste zakelijkheid de nauwkeurige geleider van het verborgen, maar
hevige vuur der overtuiging is. Merkwaardig jeugdig is dit boek echter vooral, omdat het achter het
Evangelie aankomt en zich de Heer van het Evangelie niet schaamt. Dan is men in het Koninkrijk van
Christus nooit uitgediend. Zo begeleiden onze beste wensen deze nieuwe druk" (Prof. J. Kamphuis in
DE REFORMATIE)
„In 1940 grepen we naar lectuur en vonden bij Groen de aansluiting, actueel als was het de vorige dag
geschreven Groen werd voor tallozen de geestelijke vader van het christelijk verzet tegen de Duitse
overweldiger. Men kan het dus verstaan met hoeveel vreugde wij dit werk aankondigen. Groen's boek
moge weer gelezen worden door velen en door allen. Niet éénmaal, maar bij herhaling."
(TROUW)
„Niet onvermeld mag blijven, welk een boeiende en actuele indruk dit werk ook op de hedendaagse lezer
maaktMede door deze uitgave daarvan houden wij ons overtuigd is het boek binnen het bereik
van een zeer brede lezerskring gekomen".
(A. R. STAATKUNDE)
VIJFSGU^DEN
als u nü op dit werk intekent. Bij
verschijning op 19 mei a.s. wordt de
prijs namelijk verhoogd tot 29,50.
Profiteer van de lage voorinte
kenprijs 24,50) door gebruik te ma
ken van de VOORDEELCOUPON.
Zend deze vandaag nog aan uw boek
handel of (in open envelop, zonder
postzegel) aan:
Zend mij bij verschijning
tegen voorintekenprijs
•rechtstreeks/via boekhandel:
Voordeelcoupon
UITG. T. WEVER B.V.
ANTWOORDNUMMER 5
FRANEKER
ex. Mr. G Groen van Prinsterer
ONGELOOF EN REVOLUTIE.
Bewerkt door prof. dr. H. Smitskamp.
Derde uitgebr. druk. Gebonden 24,50.
Naam:
Straat: .1
Plaats:
Gironummer:
Datum:
ADVERTENTIE
Van onze onderwijsredactie
DEN HAAG De Nederlandse Fe
deratie van Onderwijsvakorganisa
ties betreurt de kritiek die woensdag
in de Eerste Kamer is gespuid op de
middenschool. De NFO vertegen
woordigt ruim honderdduizend
leerkrachten in kleuter-, basis- en
voortgezet onderwijs.
De NFO heeft de experimenten met
een middenschool voor twaalf- tot
zestienjarigen altijd gesteund. De or
ganisatie staat ook achter de uit
gangspunten voor de middenschool
die in de begroting 1973 zijn gefor
muleerd en door het parlement zijn
aanvaard.
Volgens de NFO hebben de sprekers
van WD. KVP en CHU ten onrechte
een verband gelegd tussen de experi
menten met de middenschool en de
vrijheid van onderwijs.
DELFT B en w van Dellt hebben ITlOgen UitgCVOCrd
besloten de Stichting Gezinsvervan
gende Tehuizen Zuid-Holland „Phi
ladelphia" toestemming te geven
voor de bouw van een gezinsvervan
gend tehuis voor 24 pupillen op een
terrein aan de Roland Holstlaan. Ge
let op de behoefte aan dergelijke
huisvesting, alsmede op het feit dat
elders in Delft geen geschikt terrein
kan worden aangeboden, heeft het
college gemeend bezwaren van be
langhebbende bewonersgroeperin
gen niet ontvankelijk te verklaren.
Informeer eens naar de aantrekkelijke
rente. Bel gratis 0017. Haal een
folder in het postkantoor. Schrijf -
zonder postzegel - naar de RPS,
Amsterdam.
uw nationale spaar- en hypotheekbank
briiieders oogmerk:
ADVERTENTIE
Van een verslaggever
DEN HAAG Minister Boersma
heeft Voor directe uitvoering voor
een bedrag van vierhonderd en vijf
miljoen gulden aan bouwwerken
vrijgegeven. Het betreft hier een deel
van het stimuleringsprogramma
voor de bouwnijverheid van in totaal
650 miljoen guldën. In januari heeft
het kabinet daarvoor de middelen
beschikbaar gesteld.
Het ministerie verwacht dat door het
vrijgeven van dit bedrag directe
werkgelegenheid geschapen wordt
voor ongeveer vijfduizend bouwar
beiders gedurende ongeveer een
jaar. Daarnaast zal het een aanzien
lijke indirecte werkgelegenheid ople
veren. Met het uitvoeren van de wer
ken, die over alle provincies ver
spreid zijn, moet uiterlijk op 1 au
gustus begonnen zijn. Het effect er
van voor de werkgelegenheid zal,
naar het ministerie verwacht, het
grootst zijn in de komende winter.
Van het bedrag van 405 miljoen kan
46,5 miljoen besteed worden in de
provincie Groningen. 45,5 miljoen in
Friesland, 50,6 miljoen in Drente,
45,1 miljoen in Overijssel, 39,6 mil
joen in Gelderland, 11,5 miljoen in
Utrecht, 16 miljoen in Noord-
Holland, 21,1 miljoen in Zuid-
Holland, 11,4 miljoen in Zeeland,
68.8 miljoen in Noord-Brabant en
48.9 miljoen in Limburg.
Van een verslaggever
TILBURG De 26-jarige mevrouw J. Kuster uit Tilburg heeft
zich, anders dan Vroom en Dreesmann stelt, in 1974 niet schuldig
gemaakt aan frauduleuze handeling. Dit heeft de Tilburgse
kantonrechter mr. Aerden, uitgesproken.
ADVERTENTIE
Rinus Michels; Gerrit Krol: de KGB.
De 'persoonlijke redenen' van Rinus Michels:
portret van een trainer en de Mare reden van
rijn vertrek. Met Pasen in Vrij Nederland.
Ook: gesprek met schrijver Gerrit Krol. En: de
merkwaardige rol van de BVD bij het uitwijzen
van de Russische KGB-agentcn.
Zijn uitspraak betekent dat me
vrouw Kuster, die in 1974 door de
directie van V. en D. op staande voet
werd ontslagen omdat zij een bedrag
van 10,75 niet op de kassa had
aangeslagen, officieel nog steeds in
dienst is van het bedrijf. Mevrouw
Kuster heeft daardoor recht op ach
terstallig loon en dat zal naar schat
ting een bedrag van dertigduizend
gulden zijn.
Dat laatste bedrag is een schatting
van de KWJ. de beweging van wer
kende jongeren, die de beslissing van
de rechter nu in de publiciteit brengt.
Deze organisatie voert al geruime
tijd actie tegen het recherchebureau
Lodge uit Amsterdam, dat geconsta
teerd had dat mevrouw Kuster bij
een controleproef het bedrag niet
had aangeslagen. Het bureau Lodge
controleert een groot aantal winkel
bedrijven in ons land. Het doet test
aankopen en stuurt dan een rapport
over het optreden van de verkoper of
de verkoopster naar het bedrijf.
De testaankoop in de vestiging van
V. en D. in Tilburg werd gedaan op 31
juli 1974. Acht dagen later werd me
vrouw Kuster bij de directie geroe
pen, die haar vertelde dat zij op
staande voet ontslagen was wegens
een „frauduleuze handeling".
Brief aan Boersma
Al eerder in november vorig jaar
kwam het bureau Lodge in het
nieuws toen bij V. en D. in Zwolle een
drietal jongeren op staande voet
werd ontslagen. Bij ontslag op staan
de voet vervalt het recht op een
werkloosheidsuitkering.
Naar aanleiding van die gebeurtenis
vroeg de KWJ minister Boersma een
onderzoek naar de praktijken van
het bureau. Het antwoord van de
bewindsman was voor de KWJ te
leurstellend. Boersma schreef dat on
dernemingen vrij zijn in hun keuze
van personeelsbeoordeling. „Ik acht
het niet Op mijn weg liggen een on
derzoek te doen instellen", schreef
hij.
De KWJ vindt het verwerpelijk, dat
de minister geen duidelijke uitspraak
over de werkwijze van Lodge wil
doen. Met name naar aanleiding van
de zaak van mevrouw Kuster acht zij
voldoende gronden aanwezig om wèl
met een dergelijke uitspraak te ko
men. De KWJ wil leden van de Twee
de Kamer gaan benaderen om de
discussie in het parlement over Lod
ge te stimuleren.
ITRECHT Het treinverkeer in
ie* luid-Limburg heeft gistermiddag
e' chte vertragingen opgelopen, door-
:t(J lat een vrachtauto met een kraan op
h^T11 overweg bij Hoensbroek de bo-
enleiding kapot trok. Hierdoor wer-
'en beide sporen van het baanvak
^ittard-Heerlen ongeveer een uur
ersperd Vooral de intercity van
m Amsterdam naar Heerlen ondervond
[TC. «t hiervan.
Burgemeester Tot burgemeester
van Voorst (Gelderland) is per 1 mei
benoemd drs P. Zevenbergen, die
sinds 1973 burgemeester van Ame
land is. De heer Zevenbergen is 35
jaar, hervormd en lid van de VVD.
Secretaris De algemeen secretaris
van de Koninklijke Nederlandse
Vereniging van Transport Onderne
mingen. mr F. Bakker, gaat op 13
april met pensioen. Hij wordt opge
volgd door mr dr J. J. de Jongh (54).
die sinds 1951 van deze organisatie
in dienst is als secretaris sociale
zaken.
ADVERTENTIE
door Piet Hagen
Uitgerekend in de week waarin de Eerste Kamer hem probeerde beentje te
lichten is minister Van Kemenade op verkiezingspad gegaan. Dat is geen
onverstandig idee, want als één minister in dit kabinet een tweede ambtstermijn
nodig heeft is het Van Kemenade. Hij heeft in de afgelopen drie jaar een
stortvloed van nota's geproduceerd. Hij moet na de verkiezingen in 1977 nog
minstens vier jaar aan blijven om iets van al die plannen in het staatsblad te zien
komen.
nationale
onderwijs
tentoonstelling
20 en 21 april 1976
dagelijks van 9-17 uur
Jaarbeurs Utrecht
dagelijks lezingen
de NOT-krant vertelt u
hier alles over
de NOT-krant ligt op alle
scholen
Het is een geschikt tijdstip
om een voorlopig rapport op
te maken van deze minister
die volgens het Nederlands
Dagblad als een olifant door
de porseleinkast van het Ne
derlandse onderwijs ge
struind is. Van Kemenade
heeft samen met zijn beidde
staatssecretarissen op bijna
alle belangrijke onderdelen
van het beleid zijn licht doen
schijnen. Er verschenen
doorwrochte nota's over de
werkende jongeren en het ho
ger onderwijs, over de school
begeleiding en over kinderen
in achterstandsgebieden,
over de klassegrootte en de
scholenbouw, je kunt het zo
gek niet bedenken of er ligt
een stuk op tafel. En tenslotte
heeft hij ons een samenhan
gende visie geopendbaard op
de totale onderwijspolitiek
tot het jaar 2000. Wat wil je
nog meer?
En toch is er nog weinig wet
gevende arbeid verricht, waa-
raan geschiedenisboekjes la
ter de naam van Jos van Ke
menade zullen verbinden.
Misschien is hij wel de
knapste onderwijsminister
die ons land ooit gehad heeft,
maar welke wet zal men naar
hem blijven noemen?
Als ooit gebleken is dat poli
tiek een zaak van lange adem
is, dan wel nu. Het blad
„School" van deze week be
vatte een uitvoerig artikel
over de traagheid van het ver
nieuwingsproces. In de door
Van Kemenade ingestelde
commissie-middenschool
houdt men er volgens dit blad
rekening mee dat het proces
van invoering van een derge
lijke schooltype twintig tot
vijftig jaar zal vergen. De
voorzitter van de commissie-
Basisschool, M. Baaijens,
zegt in een interview een
soortgelijke termijn in zijn
hoofd te hebben voor het sa
mensmelten van kleuter- en
basisschool (al gaat hij er
daarbij wel vanuit dat we via
speelleerklassen en dergelijke
al tien, twintig jaar onderweg
zijn).
Terugkeer?
Dat zijn termijnen waarin
men heel wat ministers kan
verslijten. Van Kemenade
heeft dan weliswaar beidé
commissies mogen installe
ren, de ideeën voor deze ope
ratie erfde hij van zijn voor
gangers. Misschien zal het
Van Kemenade nog lukken
vlak voor zijn aftreden een
ontwerp van wet op het basis
onderwijs in te dienen. Maar
als hij de parlementaire be
handeling daarvan wil mee
maken, moet hij zorgen dat
hij in een volgend kabinet te
rugkeert.
Welnu, daar wordt aan ge
werkt. Zoals gezegd. Jos van
Kemenade is op verkiezings
pad gegaan. Maandag jl. hield
uitgeverij De Trommel een
boekje ten doop, waarin de
grote daden van deze minis
ter op een rijtje worden gezet.
Het geschrift, dat gemaakt is
samen met de Wiardi
Beekman Stichting (het we
tenschappelijk bureau van de
PvdA) draagt de titel: „De
aanhoudende zorg van Jos
van Kemenade".
Een meer toepasselijke titel
had men nauwelijks kunnen
bedenken. Het is een toespe
ling op artikel 208 van de
grondwet, dat begint met de
historische woorden: „Het on
derwijs is een voorwerp van
aanhoudende zorg der rege
ring". Deze woorden (die niet
meer voorkomen in de door
minister De Gaay Fortman
voorgestelde nieuwe versie)
hebben al aanleiding gegeven
tot menige principiële discus
sie tussen Van Kemenade en
zijn politieke tegenstanders.
Van Kemenade zelf zou deze
openingszin fundamenteel
vinden voor het hele
grondwetsartikel. Hij ziet er
de basis in voor zijn alles om
woelende zorg voor het onder
wijs tot aan het jaar 2000.
Vanuit het bijzonder onder
wijs is aan de minister te ver
staan gegeven, dat hij zijn
taak misschien iets te ruim
opvat en dat hij meer uit het
grondwetsartikel wil lezen
dan erin staat.
Conflict
Daar kwam dan afgelopen
woensdag het conflict bij met
de fracties van de WD, de
CHU en de KVP in de Eerste
Kamer. Van die zijde pro
beert men nu roet te gooien in
het middenschoolpotje dat
Van Kemenade op het vuur
heeft gezet. We hebben in de
ze krant de daarbij gebruikte
argumenten al bekritiseerd
en zullen dat hier niet over
doen.
Wat wel vastgesteld mag wor
den is dat het verzet tegen de
minister van onderwijs nu zo
hoog is opgelopen, dat zelfs
uit vorige kabinetten date
rende vernieuwingsplannen
gedwarsboomd worden. Op
vallend is daarbij dat ook de
KVP die Van Kemenade tot
nog toe steunde overstag lijkt
te gaan. Als we de stemming
goed aanvoelen, zoekt ook de
Tweede Kamerfractie van de
KVP naar een goede gelegen
heid om Van Kemenade eens
de oren te wassen. De irritatie
tegen het knapste jongetje
van de klas die op alles een
weerwoord heeft heeft het
kookpunt bereikt.
Hoeksteen
Tegen die achtergrond is het
niet onverstandig van Van
Kemenade zich in te dekken
voor de verkiezingen van vol
gend jaar. Zijn beleid is in
middels een hoeksteen gewor
den van de socialistische póli-
tiek. Zijn partij zal hem niet
laten vallen. Niet voor niets is
hij het eerste paradepaard
dat mag opdraven in de ver
kiezingsreeks van uitgeverij
De Trommel. Mocht men deze
minister straks willen inwis
selen tegen een minder voort
varende confessioneel (zoals
destijds met de socialist prof.
G. van der Leeuw gebeurd is),
dan zal de Partij van de Ar
beid afhaken. Van Kemenade
zal dan wel zorgen dat hij een
goed heenkomen vindt (naar
de Europese Commissie ln
Brussel op de plaats waar
eens de Duitse socioloog en
ex-minister Dahrendorf zat?),
en zich troosten met de ge
dachte dat dit land te klein is
voor bollebozen als hij.
Maar voorlopig is het nog niet
zover. Alle zeUen van de op
dóór-regeren beluste PvdA
worden bijgezet om de huidi
ge politiek, inclusief het on
derwijsbeleid, voort te zetten.
Vandaar dat deze week de
trommel geroerd werd.
HILVERSUM De WUde Ganzen
(giro 40.000, Hilversum) vliegen mor
gen voor verzoening tussen Israël en
de Arabieren. Het geld dat binnen
komt gaat naar de Arabische katho
lieke priester Ellas Chacour en rab
bijn Jitschak Auwendijk, die bezig
zijn in Galilea een ontmoetings
centrum te bouwen. De kosten daar
van zijn 70.000. De helft van dit
bedrag wordt bijeengebracht door
een groep Nederlandse christenen.
De rest moeten de Ganzen bij-
eenvliegen.
De IKON-radio besteedt zondag
morgen (Hilversum I, tien voor elf
tot twaalf uur) Aandacht aan de
joodse wortels van het christelijk
paasfeest.
4
