De Heer is waarlijk opgestaan!
Ja, hè?
Woord voor Woord: niet om modern te doen of zo
VÖOR
WOORD
Vandaag
VOORBUGANGER!
Onze adressen:
KINDERBIJBEL
rel Eykman
Bert Bouman
ZATERDAG 17 APRIL 1976
KERK
TROUW/KWARTEl
door drs E. Pijlman
Wij zullen het nooit vergeten, denk
lk. Het gebeurde op die prachtige
paasmorgen in Bandung. Wij waren
als pastoriebewoners vroeg op de
Jeugddienst begon al om acht uur
en we zagen uit naar de eigenlijke
paasdienst. Reeds kwamen de eerste
kerkgangers de heuvel op. Onder
hen ook een broeder diaken. Ook dit
Jaar bleef hij zijn gewoonte getrouw
en wenste ieder die hij tegenkwam
niet zo maar een gezegende paasdag
of zoiets, maar naar oud-christelijk
gebruik bezigde hij dé paasgroet: de
Heer is waarlijk opgestaan! Mijn be
langstelling ging dan vooral uit naar
de wijze waarop men deze gToet be
antwoordde. Een enkel bijbelvast
gemeentelid zei het vervolg uit Lu-
kas 24 op en zei:en is van Simon
gezien.
Anderen meenden met een licht ge
mompel aan de uitdaging van de
groet te kunnen ontkomen. Soms
was zoiets te verstaan als: ook geze
gende paasdagen. Tot onze paas-
groetende broeder ineens voor onze
buurvrouw stond. Ook zij kreeg de
oude groet. We zagen haar verlegen
heid en toen kwam 't eruit voordat ze
het wist: Ja, hè? Alsof ze het ook
zojuist van één van de „bedienden"
gehoord had.
Toch is dit verhaal meer dan een anecdote.
Het gaat over de paasgroet van de oude
kerk. De groet die nu nog onder oosterse
christenen gebruikt wordt. In Russische
kerken breekt nog de ontroering los ais in
de morgenschemer in het kerkgebouw de
priester binnenkomt en met een stem als
een klok roept: Chrestos woskreze, de Heer
is waarlijk opgestaan! De groet bevat de
centrale Inhoud van Pasen, dat zal door
niemand ontkend kunnen worden, ook al
heeft dan onze nieuwe vertaling: De Heer is
waarlijk opgewekt en is aan Simon ver
schenen. In het woordje „waarlijk" zit iets
van het ongelooflijke dat in de mededeling
om een zekere bekrachtiging vraagt.
Minstens even belangrijk is intussen het
antwoord dat wij op de groet geven. Blijk
baar zie het gebeuren in Bandung is
dat niet zo eenvoudig. Van de aanvulling
van de tekst uit Lukas 24 vers 34 tot het
onduidelijk gemompel toe zou kunnen blij
ken dat het antwoord geen vanzelfspreken
de zaak is. We hebben het niet voor de hand
liggen, al zal iemand misschien opmerken
dat de oude christenen daar niet mee zaten.
Die zullen wel zoiets als „hallelujah" ge
zegd hebben. En waarschijnlijk is zo'n
lofprijzing het meest passend
Gemompel
Dat brengt ons op een zaak waar we met
Pasen niet omheen kunnen, nl. die van
onze verlegenheid. Het gemompel neemt
toe. We voelen on$ door de gedrongen vorm
van de paasboodschap overrompeld en zit
ten met de vraag hoe onze reactie in een
even korte bewoording gevat zou kunnen
worden. We hebben eigenlijk gezegd wel
even tijd nodig om het te formuleren. We
hebben de neiging om tegen de man met de
oude paasgroet te zeggen: Ga eens even
zitten en laten we daar eens even over
praten. Want dat is geen kleinigheid. Je
zegt het daar alsof het één van de nieuwtjes
is waarmee we dagelijks worden ge
confronteerd. Of: je zegt dat nu wel op
Pasen, maar klinkt het niet een beetje
plichtmatig? Het hoort er nu eenmaal bij.
Zeg je 't de volgende week nog? En is het
dan evenzeer een reden om er een blij
gezicht bij te zetten?
Dat komt natuurlijk omdat wij twintigste
eeuwse mensen zijn. Berichten over doden-
opwekkingen bereiken ons niet iedere dag
en bovendien hebben we zo onze verstande
lijke twijfels.
En ook als christenen zullen we wel bereid
zijn om positief op de groet te reageren,
maar dan toch wel genuanceerd en met een
bepaalde interpretatie achter de hand en
met allerlei ingebouwde of aangebrachte
reserves. Dat ligt dus duidelijk aan ons.
Ons geloof ten opzichte van dit bericht zal
op een hier niet precies nader aan te geven
manier toch wel anders zijn dan dat van de
discipelen. Hoewel meteen te bedenken
valt dat ook zij twijfelden. Denk aan Tho
mas en aan de woorden: doch sommigen
twijfelden. Lukas beoordeelt dat nogal ta
melijk mild door op te merken dat zij „het
van blijdschap nog niet geloofden", hij
voegt er bovendien zelf aan toe dat ze zich
ook verwonderden. Maar goed. wij zijn
mensen van deze tijd en hebben zo onze
eigen problemen en vragen ten opzichte
van de opstanding.
Drempels
Maar 't zit niet alleen in ons. 't Zit ook in de
boodschap zelf. De Paasboodschap is als
een weg met verkeersdrempels. U kent die
straten wel waar men wil bereiken dat
auto's en motoren maar niet door-racen
door op enige afstand drempels in de weg
te bouwen die hard rijden ten enenmale
onmogelijk maken. Je wordt vanzelf afge
remd en je laat het wel uit je hoofd om gas
te blijven geven. Daar doet de weg van
Pasen aan denken. Er liggen drempels in.
Ik denk hier aan het feit dat de eigenlijke
gebeurtenis van Pasen niet verteld wordt.
Hoe het toegegaan is komen we van de
Evangelisten niet aan de weet. Het sum
miere dat ze tenslotte van het gebeuren
vertellen loopt bovendien nog al uiteen.
Tot nu toe is het niemand gelukt om wat er
precies plaats vond op die morgen goed op
een rijtje te krijgen en ik denk ook dat het
helemaal de bedoeling niet is. Bijzonderhe
den blijken er hier niet toe te doen.
De boodschap wekt verwondering, be
vreemding, twijfel, ongeloof zelfs. Een pas
later ontstaat de bezinning. De vanzelf
sprekendheid waarmee wij Pasen vieren
vindt hier geen steun. Pas als de gemeente
het eigenlijke van Pasen gaat vieren in het
breken van het brood, lezen we van het
bekende vreugdegeroep. Meer dan door het
gesprokene en het ge-leer-de ontstaat de
emotie van verrukking door de viering. En
Jaren later pas is het de schrijver van het
evangelie van Johannes die ons Jezus pre
dikt als het leven.
Eruit gehaald?
Soms denk ik wel eens dat wij die drempels
eruit gehaald hebben. Pasen kwam in een
rijtje te staan en dat rijtje heette „de
heilsfeiten". We hadden eep vrij objectief
aandoende serie feiten, zoals we ook dat
subjectieve rijtje kenden van „de weg des
heils", dat begon met de wedergeboorte. En
dan maakten we daar weer een probleem
van: ging er nog niet iets aan vooraf?
En nu is Pasen een feit. Bijna had ik
geschreven: gewoon een feit. Daar valt niet
aan te tornen. We doen eraan, zoals we aan
kerst doen. Soms vervaagt in oude ver
moeide christelijke landen de grens tussen
Pasen en het ontluiken van de natuur. Ik
herinner mij eens een verhaal gelezen te
hebben in het bekende Franse weekblad
„Réforme". Een meisje was op een mooie
zondagmiddag eens een protestantse kerk
binnengelopen. Ze zat daar met ongeveer
twintig hoofdzakelijk ouderq mensen te
luisteren naar een dominee die het verhaal
van Daniël in de leeuwenkuil vertelde. Ont
daan kwam ze bulten. Tegen de eerste de
beste voorbijganger zei ze ongeveer dit:
Meneer, moet u eens luisteren, als dat waar
is wat daar verteld wordt, waarom schreeu
wen ze die dingen dan niet uit. Als je door
het geloof in die God zo bevrijd kunt wor
den, zelfs van de leeuwen, dan kan dat toch
geen zaak blijven van twintig oude men
sen? Ik denk dat 't meisje gelijk had. Ik stel
me voor dat ze zo'n zelfde belevenis gehad
zou kunnen hebben, maar dan misschien
wel honderdvoudig verhevigd, als ze op
paasmiddag een kerk was binnengelopen.
Maar wij hebben de drempels eruit ge
haald. Wij buigen ons over het paasverhaal
in de hoop er nog eens iets nieuws uit te
halen. Een nieuw trekje, zo van: 't was toch
weer anders dan vorig jaar! En intussen
gaan we door met dezelfde snelheid waar
mee we ons leven tóch al afjakkeren.
Dit kost dan wel mensenlèvens. Want met
al ons getheoretiseer over de boodschap
zou het wel eens zo kunnen worden dat
niemand meer op de gedachte komt dat wij
inderdaad een bijzonder schokkend ver
haal gehoord hebben. Een verhaal dat de
bedoeling heeft alles omver te gooien. Al
onze zekerheden. Tot die van de dood toe.
Al onze onveranderlijkheden ook.
't Is nog niet zo gek wat onze Bandungse
buurvrouw op de paasgroet zei: Ja, hè? Er
zit iets in van: Heb je 't gehoord? Geweldig,
hè? Dat geeft pas hoop. Dèt is pas opgewas
sen tegen de vervlakking van ons bestaan.
Dèt is pas werkelijk waarlijk een
boodschap die bevrijding bewerkt en op
gang brengt.
Drs. E. Pijlma.n is gereformeerd predi
kant te Amsterdam en redacteur van De
Open Deur. De hierbij afgedrukte
houtsneden (De opstanding en Christus
verschijnt aan Maria) zijn van Albrecht
Dürer.
EEN STILLE DAG
een stille dag
vol van herinnering
een tussending
tussen dood en leven
- zoiets bestaat toch niet -
al onze verlegenheid
loopt nu te hoop
wij kennen de smart
van gisteren
en het nieuws van morgen
we hebben de kopij
al onder ogen gehad
Hij keert terug
hoe kan dit
bij iemand die wij
zo bruut en grof
van het daglicht
hebben beroofd?
waar haalt Hij de moed vandaai
zich opnieuw
onder ons te mengen
opnieuw een naam op onze lippei
een kreet in onze straten
te worden?
Hij moet wel anders zijn
dan wat wij ooit
kunnen verzinnen
een volheid van
overstromende liefde
een vreemde dag
om dit in stilte te bedenken
Beroepingswerk
NED. HERVORMDE KERK
Beroepen te IJsselmuiden: J. va
Rossem te Meeuwen.
Bedankt voor Wezep: A. den Ha;
togh te Woudenberg.
GEREF. KERKEN (VRUGEM.)
Beroepen te Loppersun
Westeremden, Nieuw Leusden en li
Haulerwijk: J. H. Ulehake, kand. tl
Kampen.
Bedankt voor Axel: H. J. Venhui»
te Ede.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Nunspeet: J. Mol
Rijssen
Bedankt voor Sloux Center (VS)
Mondrla te Waardenburg.
Johnny Cosh persoonlijk, zijn ei
verhaal in zijn eigen woorden, Nedi
landse bewerking door Sipke vand
Land. Uitg. Kok, Kampen, 135 pt
(met 24 fotopag.), prijs 12,5
Relaas
van een showbusinessman, die i
verslaving een nieuw leven ro
Jezus
begonnen.
Luister naar je hart door P. 1
Broeckx. Uitg. Patmos, Antwe
pen/Amsterdam, 88 pag., pril
10.50.
Opstellen over het gebed van
proost
van het norbertlnessenklooster i
Oosterhout.
Woorden met Ood door Jos van d
Schoor. Uitg. Patmos, Antwerpei
Amsterdam, 160 pag., prijs 15,5
Teksten op basis van de psalmen
BÜSO boekennieuws
Dr. S.J. Ridderbos*.a
PSYCHIATRIE EN THEOLOGIE IN
GESPREK
156 bU../ 18.25
Bijdragen van rovvel theologische al* oaychie-
insche z*de om een beter zicht te krijgen 00
elkaar* motievan an grenzen in de hulpverle-
EU E. Jenaen- Schoonhoven
VARIATIES OP HET THEMA ZENDING'
206 blz.. 29.95
Een bundel t
sevs.
Prof. Or. H.M. Kuiten
OM EN OM
224blz.. f 23.50
Een bundel theologie en oeloofsbezinning
over: Oe waarheid gaat boven alle*.
Oe indentiteit van kerk en christendom em.
Prof. Or K.H Mi*kotte
OM DE WAARHEID TE ZEGGEN
272 blz.. geb. 29.95
Opstellen over het kerkelijk belijden, waarbij
het vooral oaat over de norm van verkondi
ging en beüideni* en over het paitoraat.
Prol Or, G. Th. Rothuizen
WAT IS ETHIEK?
216 blz., f 23.90
Wat is chn*t*fl|k* ethiek en wat rijn de
grenzen van de ethiek?
Verkrijgbaar in de boekhandel
B®fl KOK KAMPEN
AMSTERDAM:
Postbus 859.
Wibautstraat 131
Tel. 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT:
Postbus 948.
Westblaak 9. Rotterdam
Tel 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101.
Parkstraat 22. Den Haag
Tel 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN:
Postbus 3.
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel. 05200-17030
door A.J. Klei
Een paar jaar terug heb ik op
deze plaats dominee Karei Eyk
man en tekenaar Bert Bouman
krachtig opgewekt om hun ver
halen en tekeningen voor de
televisieserie „Woord voor
Woord" niet her en der in kleine
uitgaafjes vast te leggen, maar
ze bij elkaar te vegen In één
boek. Het is altijd mooi om te
merken dat je arbeid vruchten
voortbrengt en ik kondig dan
ook met voldoening de ver
schijning aan van de „Woord
voor Woord"-kinderbijbel. Het
eerste deel, een stevige paper
back van 239 pagina's met 58
vertellingen uit het Nieuwe
Testament is uit (prijs f. 17,50)
en dit najaar komt het andere
deel met verhalen uit het Oude
Testament.
Behalve het boek stuurt uitgeverij
Zomer Keunlng te Wageningen me
ook een bespreking van „Woord voor
Woord" toe en in een luie bui had ik
dat stuk misschien in de krant gezet.
De lezers waren dan niet slecht af
geweest, want de recensie is van nie
mand minder dan dominee Buskes.
Toch geef ik voor dit keer liever het
woord aan Karei Eykman zelf. Ik zal
zeggen waarom.
Dominee Buskes heeft bij alle waar
dering ook bezwaren. Hij vindt bij
voorbeeld dat het pinksterverhaal er
wel heel schraal afkomt en hij mist
ook een duidelijke vertolking (het
gaat hem niet om de woorden zelf)
van wat zonde en genade in het Nieu
we Testament betekenen. Toch is do
minee Buskes gelukkig met deze
bundel vertellingen, „vooral ook om
dat Eykman hoopt, dat ze naar de
bijbel zelf verwijzen zullen".
HET NIEUWE TESTAMENT
Ik geef nu door hoe Karei Eykman
dat zegt In zijn voorwoord. Hij is blij
dat de zaak nu in een boek staat.
Om te beginnen is het een enorm
voordeel dat iedereen die tekenin
gen van Bert nu eens op zijn gemak
kan bekijken. Ik ben altijd zo ge
lukkig geweest met zijn tekeningen
omdat ze de inhoud van de verha
len zo steunen. Ze helpen zo om
duidelijk te maken wat we hopen
met die verhalen. Om een voor
beeld te noemen: op die tekeningen
zie je vaak allerlei voorwerpen die
je eerder in Holland nu dan in
Israël toen zou verwachten. Dat is
niet om modern te doen of zo. Dat is
omdat we inderdaad hopen dat de
verhalen niet van ver weg en lang
geleden zijn. We hopen dat die ver
halen nü geldig en dichtbij zijn. We
hopen daarbij ook dat deze verha
len niet in plaats van de bijbel
komen, maar verwijzen naar de bij
bel. We hopen dat niet alleen de
christenen onder ons, maar ook de
buitenkerkelijken en al die mensen
die om wat voor reden dan ook niet
meer zo kunnen geloven in Jezus en
de Ood van de bijbel, toch kunnen
merken dat Jezus niet ..een man
was die indertijd mooie dingen
zet maar dat hij gelijk had. Hij
hield zich aan zijn mooie woorden,
want hij had de gave om zichtbaar
en mogelijk te maken wat hij be
doelde. Hij overtuigde mensen die
even gewoon en onvolmaakt waren
als wij. Dat hopen we om te begin
nen duidelijk te maken. Eigenlijk
hopen we nogal veel
Dat was Karei Eykman in zijn
woord vooraf. Waar wil „Woord voor met de heilsfeiten om de oren zijn Eykman dan niet? Ik opper dit heel
Woord" terecht komen? Ik dacht: geslagen dat ze van de heilsgehei- voorzichtig, want als er Iemand is
bij mensen voor wie de inhoud van men niet meer willen horen, bij deze die niet de pinksterboodschap in de
de bijbel volstrekt buiten de werke- mensen en hun kinderen. Over- wereld van alledag wil staan en
lljkhetd staat, en bij mensen die zó vraagt dominee Buskes zijn collega v°or wie zonde en genade geen zon
dagse begrippen zijn, is het domi
nee Buskes. Hij stond met het evan
gelie al midden op straat toen domi
nees, die zich nu hele geloofshelden
vinden omdat ze PPR durven stem
men in plaats van net als vroeger
AR of CH, nog in de wieg lagen.
Maar ik meen dat Karei Eykman al
zo erg veel doet in „Woord voor
Woord". Hij geeft notie van wat die
bijbelse verhalen vandaag de dag
voorstellen, en dat levert niet altijd
een feest van herkenning op, maar
wel een ontdekking.
„Woord voor Woord" is bestemd
voor kinderen, maar niet voor hen
alleen. Ik weet van oude mensen die
niet meer toekomen met de overge
leverde manier van geloven en om
gaan met de bijbel. Toch willen zij
de zaak niet prijsgeven en dan ra
ken ze in de knoop. Zij moeten
„Woord voor Woord" eens oppak
ken om (lk gebruik hetzelfde woord
weer) ontdekkingen te doen.
Ik heb (en dat zal inmiddels duide
lijk geworden zijn) grote bewonde
ring voor wat Karei Eykman doet.
Neem nu eens het laatste hoofd
stukje uit „Woord voor Woord", de
slotvertelling over de Openbaring.
Als je dat leest, zeur je toch niet
meer over horizontalistisch of vertl-
kalistisch? Hier is het:
Alles werd helemaal nieuw. Er was
een nieuwe hemel en een nieuwe
aarde. De hemel was weer thuis op
de aarde. Er was een stad waar het
goed was. Iedereen van overal
mocht er komen: de poorten ston
den open. Iedereen die verdriet had
omdat hij zoveel ellende had mee
gemaakt. iedereen mocht komen
huilen om getroost te worden door
God. Maar daarna bestond er geen
pijn meer. Doodmaken en kapot
gaan was er niet meer bij. Geld trol
er niet meer. Als er goud wa
maakten ze er straatstenen var-
Het was ongeveer zo: Er is gee'
gevangenis en geen kazerne mc
nodig. Er is geen fabriek en gee
kerk meer nodig. Want de hele stai
is van God. Er groeien bomen ianji
de waterkant. Het water is heldei
het is Gods rivier. Er groeien bo
men midden op straat. Er zijn tel
kens nieuwe bladeren aan en it
hele wereld heeft daar plezier vat
Overal worden piano's en gitare
neergezet om muziek te maken, t
zingen en te dansen. Alle draaien
gels draaien vanzelf. Het maai
toch geen verschil meer wie er m\
ziek maakt en wie ernaar luister
Iedereen mag kleuren op de strao
tekenen. Overal waar de jongen
en de meisjes zijn is het bal
Misschien is er een tram, maar di
is alleen om mee te spelen. De zo
zal niet meer nodig zijn, die ma
gaan uitrusten, want overal is hl
al licht. Er komen optochen f
iedereen mag tamboer-majoor ztji
Oude mensen zitten op hun bankjt
met een stok in hun hand. Ze kijki
naar de kinderen die spelen melt
dieren. De duiven, de leeuwen,
honden, de slangen en de kinden
zijn niet meer bang voor elkaar.
Zo is de stad waar God zelf
wonen. Hij komt daar wonen tusst
de mensen.
Ik heb al geciteerd wat Kaf
Eykman zegt over de tekening!
van Bert Bouman. Ik zeg er nog!
dat ze met hun uitbundige kleurt
en speelse lijnen de pagina's afsps
ten of. wanneer de tinten donkerd
zijn en de omtrekken strenger,
een meer ingetogen manier de a»
dacht pakken. In elk geval zijn
geweldig.
