Kerken lichten werk
in Sahel samen door
I
Amro-bank en Wereldraad
Uit de kerkbladen
Vandaag
Onze adressen:
X min Y:
ruim vier ton
in eerste
kwartaal
Een zeergeleerde
evangelist
VOORBUGANGE!
WOENSDAG 7 APRIL 1976
KERK BINNENLAND
TROUW/KWARTET^
door mevrouw C. M. van Heemstra
In de eerste periode van grote droogte en acute nood hebben de kerken zeer omvangrijke hulp
verleend in de Sahel. Deze kerkelijke hulp werd gecoördineerd door de hulporganen van de
wereldraad van kerken. Nu de ergste nood voorbij is, is het moment gekomen voor de coördinatie
van het werk dat de niet-regeringsorganisaties in de Sahel doen en dat voorziet in het verbeteren
van de economische en agrarische structuur van dit gebied. En hoe worden de beschikbare
hulpmiddelen zo doelmatig mogelijk gebruikt?
Over deze vragen ging de conferentie,
die de wereldraad samen met de Afri
kaanse conferentie van kerken van
1016 maart in Ouagadougou in Op
per Volta heeft gehouden. De We
reldraad heeft in Januari 1975 een
team naar de Sahel uitgezonden, be
staande uit de heren Sibiri Sieba,
socio-economlst, uit Opper Volta.
Winfried Lasser, socioloog uit Duits
land. en Paul Schrumpf, Ingenieur
uit Frankrijk. Dit team heeft nu zo n
14 maanden gewerkt en de conferen
tie was bedoeld om de resultaten te
bespreken vooral met het oog op de
toekomst, en een bredere kring van
geïnteresseerden en geïnformeerden
vooral binnen Afrika, rond de Sahel-
problematiek te verkrijgen.
Natuur
De opdracht van het team in 1975
gegeven, was om in urgente situaties
tot directe hulpverlening over te
gaan. maar om verder zo veel moge
lijk projecten te bevorderen die een
meer globale aanpak hebben en tot
algehele ontwikkeling van de getrof
fen gebieden kunnen leiden. Het
team heeft zijn opdracht uitgevoerd
in voortdurend contact met de rege
ringen van de zgn. Sahel-landen. (Sé-
négal, Mauritania. Mali. Opper Volta.
UIT
VAN
AMSTERDAM
Postbus 859.
Wibautstraat 131
Te» 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/DORDRECHT
Postbus 948.
Westblaak 9. Rotterdam
Tel 010-115588
DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101.
Parkstraat 22. Den Haag
Tel 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN
Postbus 3.
Melkmarkt 56. ZwoWe
Tel 05200-17030
Korte, duidelijk geschreven, liefst
aan één kant getypte, brieven
kunnen worden gestuurd naar:
Secretaris Hoofdredactie Trouw/
Kwartet, Postbus 859. Amsterdam.
BIJ publikatle wordt de naam van
de schrijver vermeld.
LEZERS
Christelijke
.uropees
Volkspartij?
rdt druk gediscussieerd over
aaamgeving van een Europese
hrktcn Democratische Partij
Trouw 3-4-76). ..Over program en
ronds lag bestaan al grote over-
iming". Maar als men op 31
a.w rt, drs. Schmelzer in Panoramiek
ien bepleiten dat de Britse
atieven moeten kunnen sa-
.c .tv:erken met een dergelijke partij
ïi het KVP Eerste Kamerlid W.
Schuyt zegt: „dat het woord christe-
.jk beter gemist kan worden", dan
beseffen wij dat de eigenlijke strijd
jm de partnerkeus en strategie weer
olop gaande is en dat nu op Euro-
r>ees niveau de stroming van „de
lacht van het ideaal van evange-
.sche politiek" botst met de stro
ming van „het ideaal van de macht
van halen hebben en houden" bin-
>en de christen democratische par
ijen.
Joor het drijven van figuren als
vchmelzer. die n.b. vice voorzitter is
an de Europese christen democra-
•?n, dreigt West-Europa weer in een
tuatie van absolute polarisatie
••aar men zo tegen beweert te zijn
erecht te komen, zoals in de twinti
ger en dertiger jaren, die tot het
.ascisme heeft geleid. In de plaats
daarvan zouden Christen democra
ten. sociaal democraten en radicaal
democraten gezamenlijk een derde
weg moeten wijzen en vormen tus
sen het autoritaire kapitalisme en
het autoritaire socialisme (commu
nisme) en die vóór alles anti
fascistisch is. Als het zo doorgaat
•oals het nu gaat zal het straks voor
anhangers van een evangelisch ra
dicale en radicaal evangelische poli-
in gelif'el West-Europa onmoge-
.;k zijn op de Christen democra-
.sche eenheidspartijten) te
temmen.
sterdam j. W. E. Riemcns
Progressiviteit
Onlangs heeft de Consumentenbond
de prijsstijgingen van de laatste 7
jaar (in totaal 55,2 procent) bespro
ken (30 maart Jl.>. Dit zijn net de 7
jaren dat ik met een bedrtjfspensi-
oentje uit actieve dienst ben. (N.B.
geen waardevast pensioen).
In aanmerking nemend dat de fiscus
20 procent daarvan opeist, kan ik
zonder overdrijving zeggen dat in
middels drie kwart van mijn pensi
oen de mist is ingegaan. Daar heb je
dan zoveel Jaren voor gewerkt!
Nu zal niemand de overheid zonder
meer aansprakelijk stellen voor de
inflatie, maar het is wel zo. dat zij
diverse inflatie-motoren in haar be
leid heeft ingebouwd, waarvan ik er
enkele wil noemen. Waardevast pen
sioen voor bevoorrechten, systema
tische verhogingen van huren, ran
tarieven vgn openbaar vervoer en
P.T.T. (Bijv. in 4 jaar tijd is de porto
van drukwerk van 20 ct. op 40 ct.
gekomen. (N.B. 100 procent!).
Het is mij een raadsel hoe z.g. Pro
gressieven zich op de borst kunnen
slaan omdat ze het zo goed doen voor
de kleine man.
Rotterdam C. P. van Rensscn
Gerbrandy (1)
In Trouw van 27 maart schrijft Jan
Sloothaak over Gerbrandy: „Als ad
vocaat in Sneek botste hij met een
figuur als Fedde Schurer, de socia
list die mede door toedoen van de
anti-revolutionair Gerbrandy niet
langer onderwijzer aan de gerefor
meerde school van Lemmer mocht
zijn. Een briefschrijver in de Leeu
warder Courant vond dat nu nog een
reden om geen gedenkteken voor
Gerbrandy op te richten." Terloops
wil ik opmerken dat Schurer toen lid
was van de Christen Democratische
Unie. Mijn hoofdbezwaar is echter
dat hier wordt uitgegaan van de ge
dachte dat een advocaat het per
soonlijk eens is met het standpunt
van zijn cliënt. Was deze gedachte
Juist, dan zou een misdadiger nooit
een verdediger kunnen vinden. Dus
blijft de vraag: verdedigde Gerbran
dy het ontslag door het schoolbe
stuur uit eigen overtuiging? Dr. J. J.
Busk es schrijft in „Mensen die je
niet vergeet" op pag. 60: ..Na afloop
(van de vergadering van de Commis
sie van Beroep) kwam Gerbrandy
van Schurer en mij afscheid nemen
(Buskes was één der twee verdedi
gers van Schurer). Hij onthutste ons
door zijn opmerking tot Schurer.
„Waarom heb Je mij niet gevraagd je
te verdedigen. Ik had jou liever ver
dedigd dan het schoolbestuur".
Gerbrandy is Schurer altijd ais een
van zijn vrienden blijven beschou
wen." Het komt mij voor dat uw
medewerker hier de houding van
Gerbrandy al te simpel heeft ge
schetst.
Groningen J. v. Hooidonk
Synode
Op de Hervormde synodevergade
ring hebben de theologen Beker en
Van den Heuvel de meerderheid
meegekregen voor vrijlating van de
hun straf uitzittende drie oor
logsmisdadigers. Als argument
Beker noemt het „bevrijdend" uit
het z.i. onoplosbaar dilemma
geldt, dat wij bezig zijn af te wijken
van onze eigen rechtsregels en aldus
onze rechtsstaat schade berok
kenen.
Door begrippen aan een ander vak
gebied dan het hunne te ontlenen
zijn de heren ongelukkigerwijs ver
dwaald en mèt hen de leden der
synode die die meerderheid
vormden. Hun Juridisch betoog zet
de zaken op hun kop. Immers, het
zou juist afwijken van rechtsregels
betekenen en dan in Bekers gedach-
tengang schenden van de
rechtsstaat zijn. wanneer de voltrek
king van de straf vóórtijdig zou wor
den beëindigd. Wil men dit recht niet
langer, dan heeft de rechtsstaat
daarvoor de weg van de wetswijzi
ging waaraan de staten-generaal
hun medewerking moeten verlenen.
Denkt Iemand, dat zoiets in Neder
land een kans van slagen heeft? Wel
nu. dan maar niet langs deze moeiza
me weg en een vaag beroep op de
rechtsstaat doen. die vrijlating zou
gebieden! En wie wil geacht worden
tegen de rechtsstaat te zijn, niet
waar?
Zijn er dan geen juridische adviezen,
die de theologen steunen? Die zijn er
wel. met name afkomstig van mr.
Langemeijer en onlangs ook van
prof. I. A. Diepenhorst. Het Neder
lands juristenblad heeft de jaren
door voortdurend polemieken gepu
bliceerd waarbij voorstanders van
vrijlating telkens weer op juridische
gronden zijn weerlegd. (Laatstelijk
Jg 1975 prof Klsch tegen mr. Lange
meijer). De meerderheid van de sy
node schijnt dat niet te weten en
komt met de rechtsstaat aandragen.
Een droevige geschiedenis, die men
als kerklid slecht kan verdragen.
Arnhem Mr. C. A. V. Aalders
Europarlement
Waarom maken de verschillende
EG-landen zich zo druk om hun aan
tal zetels in het Europese parle
ment? Is het niet mogelijk om dat
„distrikten" stelsel af te schaffen en
de Europese partijfederaties inter
nationale kieslijsten te laten opstel
len met mensen van verschillende
nationaliteiten erop? Dan kunnen de
kiezers zelf de zetelverdeling
bepalen.
Utrecht Hans Kroaemeijer
Niger en Tchad) en met de aldaar
aanwezige kerken en ander particu
lier initiatief.
De 70 deelnemers aan de conferentie
kregen een gedegen rapport voor zich
vaa het Sahel team. Jean Fischer van
de Wereldraad van kerken, de eerste
verantwoordelijke voor het team.
vertelde als zijn persoonlijke mening
dat de ramp in de Sahel niet alleen
door de natuur veroorzaakt wordt,
maar ook door ondeskundig gebruik
van de bodem en door een econo
mische en politieke ontwikkeling, die
onvoldoende op de vooruitgang van
de 8ahel-bevol king gericht was.
De deelnemers aan de conferentie
vertegenwoordigden de kerken in de
Sahel. overheidsfunctionarissen uit
de zes betreffende landen en verte
genwoordigers van de donor
organisaties. Deze laatsten waren de
tien blanke afgevaardigden.
Normalisering
Als we de gegevens van een jaar
werken van het team bestuderen,
dan beseffen we met een onderne
mend driemanschap te maken heb
ben. dat met zorg is bezig geweest om
naar die hulpverlenings-methoden te
zoeken, die de meest weerloze en
zwaarst getroffen bevolkingsgroepen
kunnen bereiken en die aansluiten
bij wat ter pleatse aanwezig is aan
initiatief, kundigheden en materieel
potentieel. Het onderzoek richtte
zich vooral op de gebieden van
landbouw en veeteelt, watervoorzie
ning (putten, bronnen, stuwdam
men). herbebossing, visserij, ge
zondheidszorg. volwassen-vorming
en voorlichting. Hoewel na de droge
Jaren van 1969-73 er een zekere nor
malisering van het leven heeft plaats
gehad, ziet de toekomst er nog alles
behalve rooskleurig uit. De Repu
bliek Niger moet dit jaar nog 200.000
ton graan invoeren, en dit niet alleen
wegens onvoldoende regenval, maar
ook wegens recente ernstige plagen
van insecten en ratten. Ook in Séné-
gal heeft een rattenplaag gewoed,
waardoor veel voedselvoorraden en
aanplant verwoest zijn. Mauritania
heeft te maken met een bevolking die
voor 80<% uit nomaden bestaat, wat
een eigensoortige hulpverlening
vraagt, die geheel op hun leefwijzen
afgestemd moet zijn. Van het hele
gebied geldt, dat de gevolgen van de
droge jaren zich nog lang zullen laten
voelen, en dat men in grote gebieden
vanuit een nul-punt moet beginnen.
Projecten
Het Sahel-team heeft 52 aanvragen
van projecten en geopperde plannen
verwerkt. Daarvan zijn 32 projecten
na de tekening van het contract met
de betreffende regeringen nu voor
realisering gereed en soms al op
gang. Dit betekent dat onderhande
lingen gevoerd zijn over de details
van de uitvoering, een budget is op
gemaakt en het bedrag geheel of in
étappes door de Wereldraad of ande
re medewerkende organisaties is ge
zonden.
Armsten
Welke werkwijze en welke relatie
patronen heeft het Sahel-team nage
streefd? Het team werkte, zoals eer
der gezegd, met regeringsinstanties
en door middel van het particuliere
initiatief. Een observatie, die het
team maakt, is dat de regeringsin
stanties doorgaans ingesteld zijn op
economisch rendement, terwijl bij
de andere werksoorten het vooral
gaat om reële deelneming van de
bevolking. Dit laatste echter vraagt
tijd. deskundig groeps-Ieiderschap
en een sociaal- meer dan een econo
misch ingestelde gerichtheid. In de
kern gaat het om een visie op „voor
uitgang". een gerichtheid die ervan
uit gaat. dat deze hoofdzakelijk ge
dragen moet worden door de bevol
king zeil. die eigen economische en
sociale behoeften ter sprake brengt
en met de hulpverlenende instantie
het gesprek voert over wat uiteinde
lijk de beste aanpak, inclusief priori-
De droogte in de landen van de Sahel heeft aan vele mensen het
leven gekost. Op de foto een slachtoffer van de droogte in Ethiopië.
teiten en methoden is. Deze gesprek
ken vragen veel tijd. en vereisen dat
men zich instelt op de mentaliteit
van de bevolking. Het particulier ini
tiatief kan zich gemakkelijker soli
dair verklaren met de armste bevol
kingsgroepen; het behoeft politiek
niet in het zadel te blijven zitten.
Pragmatisch
Maar zonder voetangels en klemmen
is ook deze relatie niet. Zij vraagt
ook een „tussen de culturen" staan
van deze werkers, die uit een
technische en op produktiegerichte
cultuur komen, met vaste tijdsche
ma's en een ongeduldig achterland
dat zichtbare vooruitgang voor het
verzonden geld wil zien en niet in
aanraking is geweest met de weer
barstigheid van dit werken in een
droog zandgebied. Dit verklaart
misschien de gedachten van het
team. toen men als titel voor het
beraad de woorden „solidariteit" en
„dialoog" koos.
Vrouwen
Maar er is nog een ander probleem te
noemen, dat met het derde woord
„ontwikkeling" te maken heeft. En
dat is dat geen deel-gebieden afzon
derlijk geholpen kunnen worden.
zonder dat dit elders een nadelig
effect kan oproepen. Alles hangt met
alles samen. Scholen en consultatie
bureaus hoe eenvoudig ook, zijn op
grote afstanden van elkaar te vinden
en kunnen door velen niet bereikt
worden. Het slaan van putten, soms
20 k 40 meter diep. is in deze gebie-.
den een uitkomst. En als er een stuw
dam is gelegd een operatie die
zo'n 80 miljoen kost dan ziet men
rondom het kunstmatige meer dat in
de regenperiode gevuld wordt,
veldjes met uien, wortels, kool en sla
ontstaan. Maar de kinderen die ach
teloos en vreugdevol in het stilstaan
de water van het meer gaan spelen
en zich schoonwassen, lopen het ge
vaar bilharzia of andere infecties op
te lopen. Het water brengt een nieuw
probleem: voorlichting aan de bevol
king, vooral aan de vrouwen. Het is
dan ook begrijpelijk dat een der aan
bevelingen in het eindrapport vraagt
om in de nabije toekomst een vrou
welijk team-lid in te schakelen, op
dat aan de rol van de vrouw in de
ontwikkeling niet voorbij gegaan
wordt.
(De schrijfster van deze bijdrage, me
vrouw C. M. van Heemstra is staflid
van het Algemeen Diakonaal Bureau
van de Gereformeerde Kerken).
DEN HAAG De X min Y beweging
heeft in het eerste kwartaal van dit
jaar 434.217 gulden besteed aan ont
wikkeling en bevrijding in arme en
rijke landen. Bijna drie ton ging naar
projecten in de Derde Wereld, een
kleine anderhalve ton werd in de
rijke wereld besteed.
De deelnemers van X min Y, ruim
zesduizend, stortten hiervoor in 1975
minstens één procent van hun be
lastbaar inkomen. Zo vullen zij het
verschil aan tussen X (twee procent
van het nationale inkomen, dat Ne
derland minimaal beschikbaar zou
moeten stellen voor ontwikkeling)
en Y (ruim één procent van het na
tionale inkomen, dat Nederland be
schikbaar stelt). De deelnemers aan
de X min Y beweging brachten op
deze manier over 1975 ruim negen
ton bijeen.
X min Y helpt ontwikkelingen tot
bevrijding op gang te brengen. De
beweging helpt mee aan mentali
teitsverandering, het verschaffen
van informatie, aanzetten tot actie,
uitoefenen van druk op overheid,
bedrijfsleven enz.
In het eerste kwartaal heeft de X
min Y beweging ruim twintig initia
tieven over de gehele wereld ge
steund met subsidie en renteloze le
ningen. In Afrika werd aan Polisario.
de bevrijdingsbeweging van de
Spaanse Sahara 25 duizend gulden
overgedragen. Eenzelfde bedrag
ging naar de Argentijnse druk-
kersbond. De unie van hts-studenten
kreeg een subsidie voor haar acties
tegen het stage lopen in Zuid-Afrika.
In haar maartnummer geeft de X
min Y beweging een model hoe men
zijn geld alternatief kan beleggen,
anders dan bijvoorbeeld bij banken,
die in Zuid-Afrika investeren. De X
min Y beweging bemiddelt in dit
kader voor beleggingen tegen lage
rente ten behoeve van ontwikke
lingsactiviteiten. Zij geeft het voor
beeld van coöperaties in Guatemala
van kleine koffieplanters.
Kabanga
De aartsbisschop van de Zairese
hoofdstad Loemoembashi, Kaban
ga. heeft in zijn vastenbrief 1976 zijn
land scherp op de korrel genomen.
Hij noemt Zaire een corrupt land,
waar ongerechtigheid heerst. Het
wordt gekenmerkt door winstbejag
en stammentwisten. Kabanga be
schuldigt rechters en ambtenaren
van omkoopbaarheid. Jonge meisjes
moeten eerst met een leraar of
werkgever naar bed om een diploma
of baan te krijgen. Geldverschaffers
buiten de leners uit door vijftig pro
cent rente of meer te eisen „en wat
ons het meest verdriet", aldus de
aartsbisschop, „dat deze uitbuiters
onze eigen broeders zijn."
De afdeling voorlichting van de
AMRO bank te Amsterdam schrijft:
De heer T. Draisma uit Den Bosch
schrijft in Trouw van 2 april j.l. dat
de AMRO-bank „een debatteer-truc
van laag allooi" hanteert wanneer zij
stelt geen antwoord te hebben ont
vangen van de Wereldraad van
Kerken.
Het hjkt ons hier niet de plaats in te
gaan op de woordkeuze van de heer
Draisma. Onze voorkeur gaat ernaar
uit te volstaan met het volgende:
Toen de AMRO-bank op zeer uitvoe
rige wijze reageerde op de eerste
brief van de Wereldraad, ontving zij
een antwoord dat de ontvangst van
die brief bevestigde en dat tevens
stelde dat de brief van de Raad van
Bestuur van de AMRO-bank enkele
belangwekkende aspecten („major
issues") bevatte, waarop de We
reldraad nader zou terugkomen.
Welnu, tot op heden heeft de AMRO-
bank dienaangaand niets meer van
de Wereldraad vernomen
Vanuit Nairobi mocht zij aanvanke
lijk slechts via de pers kennis
nemen van een besluit van het Exe
cutive Committee van de We
reldraad alsmede van de omstandig
heid dat de argumentatie van de
AMRO-bank niet ter sprake is ge
bracht in de Assemblee van de We-
relraad die daar plaats vond. In te
genstelling tot wat de heer Draisma
stelt, ziet de AMRO-bank nog steeds
met belangstelling uit naar de toege
zegde reactie van de Wereldraad op
wat de Wereldraad zelf „major issu
es" noemde. De AMRO-bank hecht
namelijk veel belang aan een ge-
dachtenwisseling van niveau over
zaken van zodanige importantie.
Van de zijde van een van de werk
nemers van de AMRO-bank, de heer
P. van der Kooi te Almelo ontvingen
wij het volgende schrijven:
Ik voel mij gedwongen te 'proteste
ren tegen de brief van de heer Drais
ma in Trouw van 2 april.
Ik ben verontwaardigd, dat iemand
op een dergelijke wijze zijn grieven
lucht en uiting geeft aan zijn onge
loof in de oprechtheid van de tegen
partij.
Allerteerst acht ik de uitdrukking,
dat de argumentatie-methodiek van
de AMRO Bank resp. de Raad van
Bestuur „van ,laag allooi is" een
hoogst onfatsoenlijke bejegening
van de heer Van der Brink. De stijl
volle motivatie als neergelegd in het
antwoord van de AMRO Bank aan
de Wereldraad van Kerken komt bij
mij beter over dan de gebezigde po
larisatie-stijl van de heer Draisma.
De manier waarop diverse, weinig
relativerende, argumenten naar vo
ren worden gebracht alsmede de
slotzin van de bewuste brief heeft
duidelijk een „hetze als doelstelling,
waarbij op grove manier tekort
wordt gedaan aan de ernst waarme
de de heer Van der Brink deze pro
blematiek behandelt alsmede aan
zijn oprechte bereidheid tot een ver
der gesprek met de Wereldraad van
Kerken.
Voorts wil ik gaarne op enkele on
juistheden wijzen:
1 het volledige personeel van de AM
RO Bank is wel dégelijk ingelicht,
zowel over de brief van de We-
Van vroeger kent men ze nog wel. die
evangelisten, die op een straathoek
zomaar het woord tot de mensen
richtten en hun recht voor hun raap
vertelden waar zij met God aan toe
waren. Waar zijn zij gebleven? BIJ
ons aan de krant hoor Je nog wel
eens dat er weer een op hoge leeftijd
is overleden.
In Nederland heb je ze bijna niet
meer. Maar in de Derde Wereld be
staan ze nog en het zijn daar aller
minst verdwijnende verschijnselen.
Een paar jaar geleden heb ik er een
voor het eerst ontmoet: een goed
lachse, zwaargebouwde Zuidameri
kaan Orlando Cos tas van het Insti
tuut voor Diepgaande Evangelisatie
in Costa Rica. Aan zijn zware stern
hoorde je dat hij gewend was in de
open lucht te spreken.
De eerste keer dat ik hem ontmoette
was thuis bij professor Verkuyl. want
Cos tas ging bij hem studeren, nadat
hij eerst al jarenlang ervaring had
opgedaan met evangelisatiecampag
nes. Vorige week is Orlando Costas
gepromoveerd, ook bij Verkuyl. Pro
fessor Verkuyl belde me trots op. dat
zijn eerste Latijns-Amerikaanse pro
movendus zijn proefschrift* verde
digde.
Het belangwekkende van een man
als Costas is dat hij een Innig per
soonlijk geloof paart aan de drang
om dat geloof in de maatschappij
vorm te geven. Hij wijkt op dat punt
af van de traditionele evangelist in
Europa, die weliswaar zeer vroom
was. maar moeilijk kon inzien dat de
mens bij geloof alleen niet kan leven.
Bezorgd
Costas maakt zich echt bezorgd over
mensen die het geloof niet kennen.
In zijn proefschrift noemt hij enkele
voorbeelden van mensen die mis
schien wel van Christus gehoord
hebben, maar nooit persoonlijk be
keerd zijn. Daartoe behoren niet al
leen de Afro-christelijke sec ten zoals
Voodoo en Macumba in Latijns-
Amerika, maar ook de post-
christenen. mensen die het christen
dom wel voor gezien houden.
Costas beschouwt deze mensen als
een uitdaging waar hij niet van kan
slapen. Degenen die het evangelie
niet kennen zijn voor hem geen ab
stractie Het zijn tastbare menselij
ke wezens, die concreet gered moe
ten worden.
Costas verwacht echter weinig steun
van de grote protestante kerken
meer. Driekwart van de protestan
ten in Latijns-Amerika horen bij
..pinksterachtige" groepen. De grote
protestantse tradities zullen dus sa
men met die pinksermensen moeten
zoeken naar een eigen Latijns-
Amerikaanse uitdrukking van het
geloof. Costas merkt op dat dit ge
sprek al begonnen is. De be
langrijkste brug tussen deze twee
tradities wordt gevormd door de Ar
gentijn prof. José Miguez Bonino,
een van de voorzitters van de We
reldraad van kerken.
Katholieke kerk
Daarna is het nodig dat de protes-
MAX ERNST
De vorige week overleed in Party
aan de vooravond van zijn zesei
tachtigste verjaardag, de beeldend
kunstenaar Max Ernst In Keule
geboren leefde hij vanaf 1922. m<
een onderbreking van zijn Amer
kaanse jaren 1939—1950, tot zij)
dood in Parijs. Hij behoorde eerst
de Dadaisten van de jaren twintig
wordt later beschouwd als één vat'
de aanstichters van het surrealism
Zijn naam wordt al jaren met n'
speet genoemd in de grote groep vat l
Europese kunstenaars die na i'
eerste wereldoorlog, door een die)1
idealisme gedreven, niet zeldetl
darrmee anderen bezielden om hél
niet op te gevan. Dat neemt niet wejl
dat hun kunst vol was van teleursté
ling, vervreemding en vertwijfelini'
Maar juist deze eigenschappe»1
vormden in die tijd waarschijn lij'
een adequaat antwoord op de zich|3
het begin van de Jaren twintig breet'
makende roep om sterke mannen eH
ge vestige toestanden. Max Eras'
stond niet als christen bekend, tod1
hebben niet weinige christenen in
tijd tussen de oorlogen zich verwan]
gevoeld, misschien niet met de tot*
liteit van dit levensbesef, dan tocj]
met dat deel ervan waarin het verzö,
doorklonk tegen een in zichzelf nu]
tend bestaan. Hij is van een verdw
nen generatie, maar menigeen g
nog naar wat deze mannen en
wen te zeggen hadden in een tijd d
zo vaak aan de onze doet denken
reldraad alsmede over het antwoord
(dan is er dus al een brief ontvan
gen!), zowel via circulaires als via het
personeelsorgaan. Verder is het mij
bekend, dat regelmatig hierover con
tact wordt onderhouden met de
Centrale Ondernemingsraad.
2 ik zou gaarne de brief van de We
reldraad willen lezen waarmede hij
de discussie voortzet.
3 ook de bank heeft haar antwoord
in alle openbaarheid gegeven: nl.
aan de pers.
4 voor zover mij bekend is de stelling
van de heer Draisma c.s. zowel in
kerkelijke bladen als in de As
semblee van Nairobi nog niet als een
stuk geloofsleer aanvaard.
5 de beleidsvorming van de bank
staat m i. niet ter beoordeling van de
heer Draisma.
De twijfel van de heer Draisma inza
ke de bereidheid van de Bank om
verder te praten kan naar mij
toeschijnt uitsluitend worden opge
heven door, de financiële activitei
ten van de Bank aan de banden te
leggen van een kleine groep, die be
zield is van ee ideaal, dat misschien
respect kan vragen, doch niet be
hoeft te worden gedeeld.
De heer Draisma mag van mij idea
len hebben en deze uitdragen in een
christelijke krant, doch dan uitslui
tend in een dienovereenkomstige
stijl.
Dat betekent in mijn ogen: een stijl
van verdraagzaamheid, en een stre
ven naar begrip voor het standpunt
van de ander, een stijl van discussie,
die niet moet ontaarden en een af
zien van „pressie-methoden".
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepente Waddinxveen: A. der
Hartogh te Woudenberg; te Zwarté
broek: J. van Rossem te Meeuwen; te
Elburg: J. Kruijt te Wierden.
Aangenomen naar Gieten: W. m
Beem eervol ontheven pred. melit
bevoegdheid van emeritus, wone&te
te De Meern; naar Doetinchem: 71
B. v. d. Woord te Waarde.
Bedankt voor Zevenbergen en Elim
H. van Vreeswijk te Giesseu
Nieuwkerk; voor Oldebroek; G. H
van Kooten te Delft voor De Bilt; E
Noordmans te Apeldoorn.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Heerenveen C: A. I
Plaatzer te Niezijl.
Aangenomen naar Zandvoort: P. va
Hall te Zevenhuizen
Benoemd tot pastoraal medewerkt
te Ooste en West Souburg: dhr. H.
F. M. Bosscha te Heerde.
GEREF. KERKEN VRIJG.
Beorpen te Avereest-Dedemsvaait
B. Kamphuis kand. te Kampen; l>
Urk: J. H. Ulehake kand. te Kampen
Bedankt voor Utrecht: M. Nap li
Eindhoven.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Rijnsburg: J. Westerin»
te Nunspeet.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Eindhoven: L. Blok U
Capelle a.d. Ussel; te Katwijk aalf
Zee: drs A. Vergunst te Veen.
Prof. dr H. Jagersma i
Woensdagmiddag 21 april om vit
uur zal prof. dr. H. Jagersma officiei.
zijn leeropdracht voor de oudtel
tamtentische vakken en het hé'
breeuws aan de protestantse theolik
gische faculteit te Brussel aanvaar
den. Hij houdt dan een rede ove*
„Ten derden dage waarin hr
wil nagaan welke achtergrond defl6
woorden uit de apostolische
loofsbelijdenls in het oude testtr
ment hebben. De plechtigheid is i j
de Ned. Evang. Hervormde Keri
nieuwe Graanmarkt 8 te Brusse
Prof. Jagersma (geboren in 1927) wjp
eerst werkzaam bij het onderwijl.
Hij studeerde theologie in Utrecl
en was hervormd predikant te El
huizen, te Bruinisse, te Assen en t
jaar is hij aan de theologische facu
teit te Brussel als hoogleraar ve j
bonden.
tanten het gesprek met de katho
lieke kerk beginnen. Daartoe is het
nodig dat deze haar overheersende
houding opgeeft. Samen zullen de
kerken dan zich moeten aantrekken
de maatschappelijke problemen van
Latijns-Amerika. Costas beschrijft
hoe dat is gebeurd in een geval. Het
is het werk van bisschop Mortimer
Arias van de methodisten in Bolivia.
Deze evangelist richtte zich tot de
armsten van de armen in zijn land.
Hij preekte het evangelie en liet de
Indiaanse mijnwerkers weten dat
God aan hun kant stond als zij zich
bevrijdden van de sociale onder
drukking door de mijnbazen.
De2e bevrijding ging gepaard met
stakingen en is nog lang niet vol
tooid, maar evangelisatie, die voor
bij gaat aan de ware maatschappelij
ke situatie is volgens Costas niet
alleen onvoldoende evangelisch,
maar ook oneffectief.
Het proefschrift van dr Orlando E.
Costas heet Crossroads Theology La
tin America; het is uitgegeven bij
Roldolpi in Amsterdam.
Dr H. Kakes
„Zo krijgen wij dit beeld: de engeli b
geconcentreerd ln de hemel: de boig
geesten echter op de aarde. Wff
heeft God een vertrouwen in
mens, in de kerk, dat Hij het
geleid heeft. En wat zullen wij otfj]
inspannen ln de strijdende kerk of
de bozen te weerstaan!
Toch is ook deze situatie maar tijd
lijk. Straks komen de engelen wet
en verdrijven onze vijand. En zo
dit ons slotwoord: Strijdt de goe
strijd des geloofs!" Dit zijn de slt
woorden van het boek dat de gei
formeerde emeritus-predikant dr
Kakes te Veenendaal schreef overi
vraag: „Waar zijn de engelen nu?
Het is een uitgave van Kok in Kaff t
pen (208 pag., prijs 17,90). De b
langstelling voor het verschijn»
„engelen" neemt toe. Bestaan
echt? Is het waar dat je een b
schermengel hebt? Dr Kakes is tri i
de bijbel opengeslagen op deze
andere vragen ingegaan. Zijn bo
biedt ook verklarende noten en, vo
de bijbellezer heel belangrijk, e^,
tekstregister.
