Gevangenneming George
een groot misverstand'
Madrid niet geliefd bij Catalané
„Davos" kan meer patiënten herbergeri
f
t
NEDERLANDERS IN ZAMBIAANSE CEL
I
W
2
STERK NATIONALISME IN BARCELONA
Huisartsen en longartsen te weinig bekend met mogelijkheden
Politieschool
niet naar Kami;
•MAANDAG 15 MAART 1976
TROUW/KWARTET
door Nico Kussendrager
•V. M -
AMSTERDAM „De gevangenneming van George is één groot misverstand". Dat zegt Loes van
den Bergh over de arrestatie van haar vriend George Siemensma. Sinds zaterdag 7 februari zit hij in
een Zambiaanse cel, zonder dat er een aanklacht is ingediend en zonder dat er een advocaat bij hem
is geweest.
De Zambiaanse regering heeft het
idee dat Siemensma. assistent
elektrotechniek aan de universiteit
van Loesaka. was betrokken bij een
samenzwering, gericht tegen de rege
ring van president Kenneth Kaoen-
da. „Een spookbeeld", zegt Loes van
den Bergh. Van George en van veel
anderen aan de universiteit in Loesa
ka Loes van den Bergh was een
paar weken geleden nog in de Zambi
aanse hoofdstad weet ik dat het
waanzin is.
De regering Kaoenda maakt op het
ogenblik een moeilijke tijd door door
de problemen over Angola Kaoen
da koos voor een eenheidsregering,
maar er was sterke druk in Zambia
voor erkenning van het MPLA-
bewind .door de ontwikkelingen in
Rhodesië. door de aanwezigheid van
Cubaanse troepen en Russische advi
seurs in Zuidelijk Afrika, door de
slechte economische toestand van
wege de lage koperprijs en de ver
waarlozing van de landbouw, door
maatregelen die de bevoorrechte po
sitie van de rijke elite in Zambia
aantastten en niet in de laatste
plaats door de onrust op de universi
teit, die met dat alles nauw samen
hangt.
Vooruitstrevende studenten menen
dat president Kaoenda radicaler zou
moeten zijn. anderen lijken zich op te
werken in een nieuwe universitaire
elite, die steeds meer los komt te
staan van de Zambiaanse samenle
ving. Deze laatste, vrij kleine en door
gaans rustige groep uit zich niet zel
den -denigrerend over partij en rege
ringsleiders die niet hebben gestu
deerd. en voorkomen uit de onafhan-
kelijksheidsstrijd. Deze te
genstellingen leidden tot strubbelin
gen en vormen in feite de ach
tergrond van de arrestaties behal
ve van Siemensma inmiddels van
nog vier buitenlanders, onder wie de
Nederlander Klaas van den Berg bij
wie Siemensma student assistent
was en naar schatting een tiental
Zambiaanse studenten. Inmiddels is
de universiteit gesloten. En zij zal
zeker niet voor mei, maar waarschijn
lijk niet voor oktober opengaan.
Betoging
Op 15 januari vlak na de zomerva
kantie namen 300 vooruitstreven
de studenten deel aan een vreedzame
betoging op de universiteit, gericht
op erkenning van het MPLA-bewind
in Angola. George nam daar met
toestemming van de autoriteiten
foto's en is daardoor volgens Loes
van den Bergh opgevallen. Hij had al
eerder de aandacht op zich gevestigd
door een reis naar Angola en een
artikel daarover in de Zambian
Times.
Veertien dagen na de begroting kon
digde president Kaoenda de nood
toestand af vanwege beweerde bui
tenlandse inmenging en infiltratie op
de universiteit. De lector Lionel Clife,
die Marxisme doceerde, werd gear
resteerd. Pas daarop kwam de uni
versiteit werkelijk in beweging.
Dinsdag 3 februari vond een vergade
ring plaats tegen de uitroeping van
de noodtoestand en de arrestatie van
Clife. George Siemensma was
daarbij.
Vrijdag de zesde ging de universiteit
in staking. De studenten eisten vrij
lating van de Britse lector en tevens
het ontslag van twee docenten, Moe-
toekwa en N.Dem die onbetrouw
baar werden geacht. Professor Goma
de vice-kanselier van de universi
teit beloofde in een gesprek met
studenten schorsing van de twee
„verklikkers" en een vergadering
van de universiteitsraad over de ar
restatie van Clife.
De studentendelegatie nam daar
mee genoegen. En het zag er naar uit
dat de universiteit weer aan het werk
zou gaan. De zaterdag echter na het
gesprek tussen de studentenverte
genwoordiging en professor Goma
werd in de mensa een student rech
ten aangetroffen met een pistool op
zak. Dezelfde man had tezamen met
een medestudent in de Daily Mail
van die ochtend een artikel geschre
ven waarin tegen de schorsing van
Moetoekwa en N.Dem geprotesteerd
werd. De student met het pistool
probeerde er tussenuit te knijpen
maar werd door anderen achter
volgd. Dat liep uit op een rel waarin
„George terecht is gekomen", vol
gens zijn vriendin. Vrijwel onmiddel
lijk na deze betoging werd hij gear
resteerd.
Gevangenis
Eerst kwam George Siemensma in
de centrale gevangenis in Loesaka.
later werd hij overgebracht naar
Kabne. 200 kilometer ten noorden
van de Zambiaanse hoofdstad.
Daar bezocht hem vorige week
Klaas van den Berg. Tijdens het
bezoek aan de gevangenis in Kabne
zou Van den Berg geprobeerd heb
ben een briefje te smokkelen. „Als
dat zo is", zegt Loes van den Bergh.
„is het een volkomen onschuldig
briefje van mij geweest". Zoals ge
zegd werd eerder al een aantal Zam
biaanse studenten gearresteerd, ter
wijl ook nog twee buitenlanders in
hechtenis zijn genomen.
Zeker voor één van hen de Zuid
afrikaan Robert Molteno, die veel
sympathie heeft voor het Zambiaan
se humanisme en er een veel ge
bruikt boek over schreef zou uit
wijzing een ramp zijn. Bij terugkeer
in eigen land zou hij onmiddellijk
worden gearresteerd. „En de
omstandigheden in een Zuidafri-
kaanse cel zijn nog wel even anders
dan in een Zambiaanse," zegt Loes
van den Bergh.
De vijfde buitenlander die op het
ogenblik gevangen wordt gehouden
is de Italiaan Dario Longhi, even
eens een bewonderaar van president
Kaoenda en het Zambiaanse ontwik
kelingsmodel. Er is nu gedreigd dat
alle buitenlanders aan de universi
teit naar huis zouden moeten, maar
zij vormen vijfentachtig procent van
de staf. Zonder hen kan de universi
teit niet draaien en bovendien heb
ben de buitenlanders aan de univer
siteit van Loesaka over het alge
meen een grote sympathie voor
Kaoenda.
Ambassade
Via de Nederlandse ambassade in
Loesaka wordt geprobeerd George
Siemensma en Klaas van den Berg
vrij te krijgen, terwijl Loës van den
Bergh. ook via Kamerleden, het mi
nisterie van Buitenlandse Zaken en
de TH Twente, waar de twee Neder
landers studeerden pogingen in het
werk stelt. Vanuit Leiden is het initi
atief gekomen voor een petitie aan
president Kaoenda. welke inmiddels
door een groot aantal we
tenschapsmensen en studenten is
ondertekend.
Afgelopen zaterdag had George Sie
mensma vrij moeten komen. Onder
de noodtoestand mag niemand lan
ger dan 28 dagen zonder aanklacht
worden vastgehouden. Maar inmid
dels is er een presidentieel arresta
tiebevel tegen hem uitgevaardigd,
dat het mogelijk maakt iemand een
half jaar in arrest te houden. „Hoe
lang ze doorgaan boven water te
krijgen wat er niet is. weet ik niet."
M 1
-• i -
V
George Siemensma (midden op de foto) voor zijn gevangenneming in een Afrikaans dorf
zegt Loes van den Bergh. „In het
begin dacht ik steeds: ze komen er
snel genoeg achter dat het een ver
gissing is. Desnoods zetten ze hem
op het vliegtuig, dan zijn ze van hem
af. Maar de Zambiaanse regering
blijft kennelijk het idee houden dat
er iets te vinden is. Dat blijkt ook al
uit het feit dat George onlangs veer
tig uur achter elkaar is verhoord.
met alleen om de vier uur een onder-
brekening van twintig minuten,
maar uiteraard is daar niets uitge
komen."
Ondanks de arrestaties en de uitroe
ping van de noodtoestand blijft Loes
van den Bergh haar vertrouwen in
Kaoenda en de Zambiaanse regering
behouden. „Ik twijfel er niet aan dat
hij het goede met Zambia voor heeft.
De arrestaties zijn duideljj
niekreactie geweest. De c
universiteit begon op eerf
dat de regering, naast
problemen, haar beslist r
bruiken. Maar ik vertrouw)
als de toestand in Zambij|
seert en daar ziet
ogenblik naar uit Gei
anderen snel vrij zullen 1
BARCELONA (Reuter) In
Barcelona, Spanje's grootste
havenstad, wordt het Cata
laans nationalisme voelbaar als
een steeds krachtiger aanzwel
lende stroming. De Catalanen
verlangen herstel van de regio
nale autonomie, die ze in 1932
verworven en weer moesten af
staan bij het eind van de burge
roorlog, in 1939. Nu generaal
Franco, die na zijn overwinning
in de burgeroorlog een krachtig
centralistisch bestuur instelde,
niet meer is zien de Catalanen
hun kans schoon.
Hun grootste grief is de geringe in
vloed van Catalanen op „Madrid",
waar het politieke en economische
beleid wordt gemaakt dat ook recht
streeks gevolgen heeft voor Catalo-
nië. en dat terwijl het zwaar geïndus
trialiseerde Catalonië wel in grote
mate bijdraagt tot de Spaanse eco
nomie.
Koning Juan Carlos en koningin So
fia maakten vorige maand een rond
reis door deze weerspannige streek
om de Catalanen te tonen dat de
centrale regering hen niet vergeet.
Maar de 38-jarige koning, die af en
toe in het Catalaans sprak, kreeg niet
de grootse ontvangst die hem in an
dere delen van het land ten deel zou
zijn gevallen.
Een onlangs geïnstalleerde regerings
commissie werkt voorstellen uit voor
bestuurshervormingen voor de vier
Catalaanse provincies: Barcelona,
Gerona, Lerida en Tarragona. Minis
teries in Madrid hebben enkele be
voegdheden overgedragen aan in
stanties in Barcelona, als eerste stap
naar versoepeling van het starre cen
tralistische bewind dat Franco
naliet.
Maar de assemblee van Catalonië,
een losse coalitie van regionale poli
tieke groeperingen van links tot
rechts, heeft de maatregelen als on
toereikend van de hand gewezen. Ca
talonië kent geen afscheidingsbewe
ging, zoals de Baskische ETA. die een
ware guerrilla voert en in 1973 een
geslaagde moordaanslag uitvoerde
op premier Luis Carrero Blanco.
Maar de Catalanen eisen tenminste
herstel van het autonomie-statuut
van 1932, waarbij een regionale rege
ring. genaamd „generalidad" (de
naam van het Catalaanse gouver
neurschap in de middeleeuwen), in
het leven werd geroepen. In de woeli
ge jaren van de tweede republiek had
de Generalidad zekere bevoegdhe
den op gebied van onderwijs, politie
en belastingheffing, en stuurde Cata
lonië afgevaardigden naar het cen
trale parlement in Madrid en was ei
tevens een regionale assemblee.
Naast het Spaans (Castilliaans) was
ook het Catalaans een officiële taal.
Vorige week besloot de regering in
Madrid opnieuw een beperkt ge
bruik van het Catalaans toe te staan,
bijvoorbeeld bij geboorte-aangifte.
Maar Catalaans is nog lang niet er
kend als officiële taal. Gemeentelij
ke publikaties en politierapporten
bijvoorbeeld moeten nog steeds in
het Spaans gesteld zijn.
Bij een wandeling door Barcelona
de laatste tijd herhaaldelijk het tafe
reel van massale demonstraties voor
politieke hervormingen en regionale
autonomie blijkt al gauw hoezeer
deze drukke havenstad verschilt van
de rest van Spanje. In de krantenki
osken langs de brede Ramblas-
Avenue strijden sex-bladen en poli
tieke geschriften om de aandacht
van de voorbijganger. Het kleurrijk
geheel van bloemenstalletjes, boek-
stalletjes en loterijverkopers herin
nert aan Parijs. Brussel of Hamburg.
Prostituees adverteren ook in Barce-
lonese bladen als masseuses of
schoonheidsspecialisten.
Bezet gebied
In een visrestaurant wijst een hoog
leraar aan de universiteit van Barce
lona op zijn zakatlas. „Vroeger had
den we Madrid en Spanje nodig als
afzetgebied voor onze industrie. Nu
hebben we de hele EEG als potentie-
Ie markt. Wie heeft Madrid nu nog
nodig?" Hij denkt aan een toekom
stige Unie van Catalonië. Valencia
en de Balearen. de eilandengroep in
de Middellandse Zee. „Wij zijn nu als
Frankrijk in de tweede wereldoorlog.
We zijn een bezet land. De vroegere
glorie van Catalonië is onderdrukt
door de Castilliaanse overheersers".
Communisten
Sinds de jaren vijftig heeft Catalonië
een toevloed van zo'n 1.5 mensen uit
armere delen van Spanje te verwer
ken gehad, een migratiestroom die
deels door Madrid werd aangemoe
digd. maar die het Catalaans natio
nalisme nauwelijks heeft verwaterd.
Catalonië is vanouds een van de eco
nomisch sterkste streken van Span
je. Al in de 14de eeuw was er sprake
van export. Later leidde Catalonië
de industriële revolutie in Spanje
met zijn textielindustrie, <j]
cent van de nationale texty
tie voor hun rekening neefe
belangrijke auto-, metaal-fc
rindustrieën. De Catalan®
gen nu een politieke invloej,
eenstemming met hun ecqj
kracht.
Oude partijen als de Esqui
blicana (republikeins linkf
kendheid kregen in de ja®
zijn met nieuwe groepen va
ook van rechts samen gegi
elf leden tellende raad van&
se politieke krachten, gefe
in dit post-Francotijdpife!
druk uit te oefenen voor hp
gen. Deze raad „consf
Catalaans is de politie^
van de assemblee van «a
waarvan ook onafhankelijk
en buurtverenigingen deelei
die geen banden met politit
en willen onderhouden. Iih
sell" zijn de communistene
woordigd onder de vlag vis
enigde Socialistische Part)]
talonië (PSUC). Evenals fc
hebben de communisten ife;
na grote invloed in de on<f
vakbonden, die een groot d
stakingen in Spanje hebbi
niseerd.
«i
Davos De ongeveer twee jaar
geleden van sluiting gevrij
waarde en inmiddels volledig
gereorganiseerde Nederlandse
astmakliniek in het Zwitserse
Davos. kan op dit moment
meer patiënten plaats bieden
dan er worden „aangeboden".
Voorzitter van het interim-
bestuur Jac. Alders, oud-NKV-
bestuurder, meent dat ook
huisartsen en longartsen te on
bekend zijn met de mogelijkhe
den van behandeling van ern
stige astmapatiënten in het
hooggebergte of wat te voorzic
htig zijn met verwijzing. Som
migen, meent hij, denken zelfs
dat de Nederlandse kliniek is
gesloten.
Ook kan een zekere huiver voor de
nieuwe opzet van deze kliniek een
oorzaak zijn, een huiver die het be
stuur de komende jaren hoopt weg te
nemen door meer bekendheid aan
het werk van de kliniek te geven.
Na de „rel" ln 1972 is men ongeveer
anderhalf Jaar geleden, na een gron
dige reorganisatie, weer begonnen
met 40 bedden, thans zijn er 50 be
dden en in de toekomst moeten er 60
tot 70 bedden in het oude. grote ge
bouw komen, aldus de heer Alders.
Er is veel achterstallig onderhoud
aan het gebouw en het is te groot en
eigenlijk ongeschikt voor een goede
behandeling naar moderne maatsta
ven van astmapatiënten.
In Davos staan veel meer ziekenhui
zen. In totaal zijn er in deze op meer
dan 1500 meter hoogte in het Oost-
Zwitsers kanton Graubunden gele
gen kuur- en wintersportoord tien
ziekenhuizen, waaronder ook een
Duitse kliniek en ziekenhuizen van
bepaalde steden
Betekenis
De betekenis van Davos als medisch
centrum gaat uit boven de behoeften
van de in Davos wonende gemeens
chap. Een inwonertal van ruim 10.000
dat zomer en winter echter wel wordt
aangevuld met vele duizenden toeris
ten. die zowel eenvoudige chalets als
uiterst luxueuze hotels bevolken.
Tussen de tien ziekenhuizen is een
samenwerking ontstaan die volgens
een van de Zwitserse specialisten
werd omschreven als bij elkaar de
betekenis van een academisch zie
kenhuis. Dat wordt door de heer J. A.
Idenburg. directeur van de Nederlan
dse kliniek, echter sterk gerelati
veerd. De heer Idenburg erkent dat er
vormen van samenwerking zijn,
maar van een organisatorische een
heid is volgens hem geen sprake, ook
al verzorgt de Nederlandse kliniek
dan de longfunctie-onderzoeken voor
het gehele gebied.
Kenmerkende voordelen van het kli
maat in Davos. met name voor long
en luchtweglijders, zijn de afwezig
heid van luchtverontreiniging, de re
latief droge lucht en daardoor de
afwezigheid van mist en de afwezig
heid van wat wordt genoemd huis-
stof. een verzamelnaam voor allerlei
microscopisch kleine stofjes en le
vende organismen in de lucht die bij
astmalijders allergische reacties ver
oorzaken. Daarnaast is in het alge
meen het droge, schone en ook in de
winter zeer zonnige klimaat gunstig
voor de algemene conditie van
zieken.
Nederlandse astmalijders die naar
Davos worden verwezen, knappen er
dan ook bijna allemaal aanzienlijk
van op. Voor kinderen is vooral van
belang dat zij dan geen medicijnen
meer hoeven te gebruiken, medicij
nen die als bijwerking hebben dat ze
de normale groei remmen.
Onderwijs
In het Nederlandse sanatorium ver
blijven zowel kinderen en jongeren
als mensen van wat meer gevorderde
leeftijd. Kinderen en jongeren krij
gen er ook onderwijs, het gewone
Het sanatorium in Davos.
leven gaat door. Omdat zij door hun
chronisch ernstig ziek zijn in Neder
land vaak ook psychische klachten
vertonen en vaak erg afhankelijk van
hun omgeving zijn. wordt, zo vertel
len de heren Idenburg en Alders, aan
die problemen zeer veel aandacht be
steed. Sinds de reorganisatie is deze
totale aanpak standaard geworden,
terwijl vroeger veel meer de nadruk
werd gelegd op de behandeling van
de astmatische aandoening, een ver
schil in het karakter van de benade
ring die nog niet door iedere deskun
dige als beter wordt geaccepteerd,
maar die volgens beiden essentieel is
voor de nieuwe aanpak in dit sanato
rium en die tot betere resultaten
leidt. De zelfstandigheid van de pa
tiënten wordt er aanzienlijk mee be
vorderd.
Zo moeten de patiënten zichzelf ver
zorgen en hun eigen kamer schoon
houden. Men wil in het sanatorium zo
weinig mogelijk op een ziekenhuis
lijken. De algemene conditie van de
patiënten wordt op zo hoog mogelijk
peil gebracht door enerzijds het me
dicijngebruik zoveel mogelijk te be
perken en anderzijds zoveel mogelijk
sport en ander bezigheden te bevor
deren. Behalve artsen zijn daarvoor
socio- en psychotherapeuten aanwe
zig. Eenmaal terug in Nederland
wordt de maatschappelijke begelei
ding van de patiënten voortgezet, bij
voorbeeld bij het vinden van werk.
De kinderen blijven gemiddeld een
tot twee jaar in Davos. de jongeren
(tot 30 jaar) een half tot een jaar en de
ouderen nog iets korter, bijvoorbeeld
zijn zij de wintermaanden in Davos
en de rest van het jaar in hun eigen
omgeving in Nederland. De indicatie
voor een verblijf in het Nederlandse
sanatorium is in Nederland onbehan
delbaar astma. Na de eerste verwij
zing worden de patiënten eerst in het
Hilversumse Heideheuvel opgeno
men ter observatie, waarna definitief
wordt beslist of de ziekte zodanig is,
dat men naar Davos moet worden
doorverwezen. Deze selectie betekent
noodgedwongen dat alleen de aller
ernstigste gevallen naar Davos wor
den gestuurd. Ondanks die ernst van
de aandoening zijn er, aldus de heer
Idenburg. frappante gevallen van
verbetering na een verblijf in Davos
geconstateerd. Met de „opkikker" die
men er krijgt, wordt in veel gevallen
een blijvende verbetering bereikt,
ook in het laagland met mist en regen
Het verblijf in Davos wordt volledig
betaald door ziekenfondsen, particu
liere verzekeringsmaatschappijen en
de sociale wetten. Het onderwijs
wordt gesubsidieerd door het minis
terie van onderwijs en wetenschap
pen. zij het niet volledig. Voor de
aanvulling van tekorten zorgt een
vereniging van vrienden van de kli
niek in Nederland.
De kliniek is altijd eigendom geweest
van een vereniging in Nederland. Om
wettelijke redenen was en is de kli
niek in Zwitserland ondergebracht in
een naamloze vennootschap, waar-
nvan de vereniging enig aandeelhou
der is.
Emotioneel
Het bestaan van de kliniek heeft vier
jaar geleden aan een zijden draad
gehangen omdat het toenmalig be
stuur de kliniek wilde sluiten en li
quideren. Hiertegen kwam verzet van
verenigingsleden in Nederland. Dit
leidde tot zeer emotionele gebeurte
nissen met als hoogtepunt een gela
den ledenvergadering in de Utrechtse
Stadsschouwburg.
Er kwam een commissie van onder
zoek, die concludeerde dag opheffing
niet maar reorganisatie wel nodig
was. Een interimbestuur nam vervol
gens de touwtjes in handen om de
reorganisatie uit te voeren.
Verder is beheer en exploitatie van
de kliniek ondergebracht in een
stichting, omdat dit makkelijker
werkt. De vereniging, die n'
ging Nederland-Davos" h<
echter de uiteindelijke ze|
over de belangrijkste
Volgens de heer Alders voi
begrijpelijk, gezien de gel
sen uit 1972, waar actie uit
ging sluitingsplannen va 4
stuur heeft moeten voorkdl
bestuur van de stichting b"
vier leden van de verenigii
mens het personeel (in het
bestuur is dat de heer Aid#"
aantal mensen uit maatsclT
organisaties als de vakbe
artsenorganisaties. Dit ni
stuur is bijna voltallig, aid
Alders, binnenkort kan hr
geïnstalleerd. Daarmee, ztu
zijn woorden af te leiden, Le
zijn facetten de vernicuwi
Nederlandse Astmakliniek J
voltooid.
isteL
rilk -
Van een verslaggever
DEN HAAG De minis!
en De Gaay Fortman will
een school voor gemeente
politie in Kampen wordt
Een dergelijke vestiging
lijk de wens van de gemf'
van Kampen.
De ministers hebben dit
antwoord op vragen van
leden H. Wisselink en W^,
(beiden CHU). De bewinds
gen dat de capaciteit v;
staande politiescholen nog...
de is.
Enige tijd geleden nam de
Kampen met algemene i
een motie aan waarin om e
school werd gevraagd.
