Dr. Jaap Renaud:
Mensen nu harder dan
in middeleeuwen
Gefrustreerd
Meubels,
mee
onder de
te nemen
Uw probleem ook het onze
MAANDAG 15 MAART 1976
BINNENLAND
TROUW/KWA
vaak nog meer aan dan gave kas
telen. Ze zijn een confrontatie met
het vergankelijke. Ruïnes appelle
ren aan een levensgevoel dat b(j bij
na iedereen aanwezig is. Die muur
brokken zyn een stuk triestheid dat
als zodanig door de toeschouwers
wordt ervaren.'
Tijdens de archeologische werk
kampen voor jongeren die dr. Re
naud nu al vele zomers leidt, houdt
hij zich ook met ruïnes bezig. Jaap
Renaud gaat graag met jongeren
om en zij lopen op hun beurt weg
met hem. 'Ik begrijp veel van jon
ge mensen. Een mens zit met veel
onzichtbare banden aan zijn verle
den vast. In die jongeren zie ik me
zelf vaak terug. Ik laat ze zoveel
mogelijk hun eigen boontjes dop
pen. al ben ik er wel steeds zelf bij.
Jongeren hebben recht op een stuk
eigen ervaring. Wat ik ze vooral
probeer bij te brengen is dat het
belangrijk is afstand te nemen, be
grip te krijgen van tijd. de dingen
in een beetje ander licht te zien. Er
zijn mensen die denken dat bepaal
de dingen nog niet eerder zijn ge
beurd. dat er nooit tevoren zo iets
ergs heeft plaatsgevonden. In het
verleden is er echter ook uitge
moord op een schaal die voor de
toenmalige wereld even radicaal en
verschrikkelijk was als de moorden
in de laatste wereldoorlog.'
Agressie
Toen ik jong was leefden we met
de optimistische gedachte dat we in
opgaande lijn bezig waren, dat we
op weg waren naar een ideale maat
schappij, waarin geen oorlog meer
zou worden gevoerd. Ik heb geleerd
dat de aangeboren agressie in de
mens altijd terugkomt. Of de men
sen in de loop der eeuwen zijn ver
anderd? Ik geloof het nauwelijks.
In de Griekse tragedies komen men
sen voor van vlees en bloed die van
daag geleefd zouden kunnen hebben.
De technieken van nu zijn anders
dan die in de tijd van de Grieken en
de Romeinen, de levensomstandig
heden veranderen een beetje in de
loop der tijden, maar ergens zijn we
allemaal met hetzelfde sopje over
goten.'
Als ik vraag hoe dr. Renaud de
middeleeuwen bekijkt zegt hij: 'Ze
waren vreselijk gewelddadig. Met
dat probleem hebben we nu weer te
kampen. Er zit een golfbeweging
in. Al zijn er deskundigen die dat
bestrijden, ik vind in het gezegde
dat de geschiedenis zich herhaalt
veel waars zitten. De mensen zijn
nu harder dan in de middeleeuwen.
Toen was er meer saamhorigheids
gevoel. Ik heb wel eens het idee,
dat ondanks alle ellende in de mid
deleeuwen een groot percentage
mensen toen gelukkiger was dan ve
len nu zyn. Want hoe prettig de
mens het thans ook heeft, toch ben
ik geneigd te veronderstellen, dat
hoe meer het leven te bieden heeft,
hoe gretiger wij worden 0171 dat al
les te pakken en hoe ontevredener
als dat niet lukt.'
Raap Renaud komt uit een Huge
notengeslacht. 'Er zit in mij een
stuk Fransman. De Franse geschie
denis inspireert mij, evenals Franse
literatuur en Franse muziek. Ik
spreek graag Frans en ga op va
kantie bij voorkeur naar het zuiden.
Mijn vrienden daar begroeten me
dan met 'De verloren zoon keert te
rug'. Die Hugenoten-afkomst op
zich zegt me weinig. De waarde
van een mens wordt bepaald door
zijn eigen levenswandel en niet door
wat zijn voorouders hebben gedaan.
Het enige voordeel als je uit een
goed nest komt. zoals ik. is dat je
je eraan kunt spiegelen, want adel
dom verplicht.'
door Fred Lammers
AMERSFOORT „Voor mijn
gevoel leef ik soms in de middel
eeuwen. Een goede vriend zei te
gen mij dat ik regelrecht uit de
middeleeuwen lijkt te zijn weg
gelopen. Dat is wel een beetje
overdreven, maar een feit is dat
de liefde voor de middeleeuwen
mij op het lijf is geschreven."
Dr. Jacob Gerard Nicolaas (in
de wandeling Jaap) Renaud in
Amersfoort is zonder twijfel ie
mand die de middeleeuwen op
zijn duimpje kent.
Begin deze maand is hij met pen
sioen gegaan als wetenschappelijk
hoofdambtenaar bij de rijksdienst
voor het oudheidkundig bodemon
derzoek. officieus blijft hij nog bij
dat werk betrokken. 'Ik voel de mo
rele plicht nog een heleboel te pu
bliceren. Daar krijg ik faciliteiten
voor. Niets is zo beroerd als het uit
werken van een onderzoek dat door
een college is verricht. Dat wil ik
niemand aandoen.' zegt Jaap Re
naud in zijn sfeervolle woning in
het hart van de Amersfoortse bin
nenstad.
Zijn vele andere werkzaamheden
die hem binden aan het grijze ver
leden gaan gewoon door. zoals zijn
gastdocentschap in toegepaste mid
deleeuwse archeologie aan de TH in
Delft en zijn buitengewoon lector
schap aan de rijksuniversiteit in
Utrecht, waar hij de geschiedenis
van de materiële cultuur der mid
deleeuwen doceert.
'Daar valt eigenlijk alles onder, zo
wel de stedelijke bebouwing, de
kerken en de liturgie, de kastelen
en de mensen. Vooral mensen zijn
belangrijk als je je verdiept in de
geschiedenis. Het is immers de man
in de straat die het leven mogelijk
maakt. Er is geen Napoleon denk
baar zonder een enorme massa
Fransen die "Vive la patrie' riepen.
Alexander de Grote zou het zonder
die gewone mensen evenmin gedaan
kunnen hebben.
Met dat lesgeven kan ik tot mijn
zeventigste doorgaan als ik dat wil.
en dat ben ik stellig van plan. want
ik voel me nog helemaal geen 65.
Ik kan me voorstellen dat er men
sen zijn die met hun zestigste zeg
gen: zo is het welletjes en dat an
deren als ze 65 zijn geworden pas
echt beginnen te leven. Met die
mensen heb ik wel te doen. Ik heb
mijn hele leven gedaan wat ik
graag wilde en ik voel me daardoor
een bevoorrecht mens. Ik vraag me
echter wel eens af of de mensen die
helemaal geen plezier in hun werk
hebben daar zelf niet iets aan kun
nen doen. Het houdt ook verband
met je karakter. Mensen die een
voudig werk hebben kunnen ook
plezier hebben in wat ze voor hun
dagelijks broodje moeten doen. Het
goed hanteren van een schop is in
zekere zin ook een verworvenheid.'
Jaap Renaud heelt daar ook mee le
ren omgaan. 'Ik ben nooit te lui ge
weest zelf een schop te pakken en
te gaan graven.' zegt hij. Als ik
vraag waarom hij zich speciaal in
de middeleeuwen heeft vastgebeten
zegt dr. Renaud: 'Dat is geloof ik
vooral door mijn gevoel voor ro
mantiek bepaald. De middeleeuwen
was de tijd van de kastelen, de trou
badours en de ridders. Ik probeer
nuchter te zijn, omdat ik vind dat
Dr. Jaap Renaud: adeldom verplicht
dit in deze tijd moet, maar ik ben
heel romantisch en daar schaam ik
me niet voor. Waarom zou ik? Ik
ben immers niet de enige? Bijna
ieder mens heeft romantische trek
jes. Als je tegenwoordig die page
koppen ziet. die leuke meisjes in
hun lange rokken en de jongeren in
blue jeans, dat is toch ook een stuk
romantiek! Ik geloof dat de mens er
behoefte aan heeft zich af en toe
terug te trekken uit het leven van
alle dag in een soort droomwereld,
waarin je zelf bepaalt welke rol je
wilt spelen.'
Als kind was Jaap Renaud al ge
boeid door geschiedenis. "Dat verle
den, dat leven dat plaatsgevonden
had. boeide me. Ik was voorbestemd
evenals mijn vader en generaties
voor hem, om huis- en decoratie
schilder te worden. Maar ik wist al
jong dat dit niet zou gebeuren en
mijn vader, die ook was geïnteres
seerd in kunst, muziek en zang, had
daar vrede mee. Hij kwam aan
mijn belangstelling tegemoet. Zo
kreeg ik als jongen van tien met
Sint-Nicolaas een platenatlas van
de vaderlandse geschiedenis. Daar
was ik gek mee. Ik heb hem nog.
Ik had in die tijd al een vrij exact
gerichte belangstelling. Zo herinner
ik me hoe ik eens met vader naar
'De Burcht' in Leiden ging. Van te
voren maakte ik een lijstje wat ik
allemaal wilde weten. Tijdens ons
bezoek ging ik ter plaatse meten
hoe groot de ramen waren, hoe
breed de weergangen en welke door
snee de schietgaten hadden. Mijn
vader was in de aap gelogeerd.'
De Brickhorst
Dicht bij huis kwam Jaap ook aan
zijn trekken. 'Ik groeide op in
Voorburg, destijds een heel afgeslo
ten plaatsje, waarvan de bewoners
zich fel afzetten tegen de Hage
naars. waar ze zich ver boven voel
den staan. Het kasteeltje 'De Binck-
horst' in Voorburg betekende in
mijn jonge jaren veel voor mij. Als
kind heb ik er heel wat over gefan
taseerd en er later studie van ge
maakt. Een van mijn eerste publi-
katies ging daarover.'
Het is zodoende niet verwonderlijk
dat Jaap Renaud sinds vele tiental
len jaren bestuurslid is van de Ne
derlandse kastelenstichting. 'Als
kleine jongen was ik al gek op kas
telen. die bouwmassa's, die stukken
gestold verleden. Mij houdt vooral
bezig het kasteel als maatschappe
lijk verschijnsel. Hoe fungeerde het
in zijn tijd? Welke rol speelden de
bewoners? Hoe leefden de gewone
mensen met die kastelen? Daar wil
ik me de komende jaren meer in
gaan verdiepen. Er zijn boeken vol
over geschreven. Ik denk dat de
werkelijkheid toch anders is ge
weest. Ieder stelt zijn eigen vragen.
Er zal veel te vragen over blijven,
vragen die nooit zullen worden be
antwoord. Daar heb ik mee leren le
ven. Ik heb er nu vrede mee dat
veel verborgen zal blijven.'
Ruines
Niet alleen kastelen, ook ruïnes hou
den Jaap Renaud bezig. 'De Neder
landse kastelenstichting heeft een
commissie en daar zit ik ook in
die de vinger op de wonde plek
ken legt wat betreft die ruïnes. Wij
Nederlanders zijn ordelievende men
sen. we houden niet van rommel.
In Engeland gaan wc graag naar
ruïnes kijken en voor restanten van
kastelen langs de Rijn hebben we
ook interesse, maar hier laten we
ze het liefst verdwijnen. Toch heb
ben ruïnes een functie. Ze spreken
Vraag: Een familielid ontving van een kennis
een magnetisch zakschaakbnrd. Behalve het
schnakveld op de rechterzijde staat op de
linkerzijde nog een figuur afgebeeld, kenne
lijk ook e*n spel. Ik zend het u hierbij toe. Op
de plastic hoes staat 'Schach Mühle.
Echecs Marelle'. Er behoort een witte en
een zwarte pion bij. Ken u het spel en de spel
regels?
Antuonrd: De Franse en Duits
wijzen op een soort mnlenspel. het Franse
woord tevens op een hinkelspel. De platte
grond komt echter noch met die van het mo
len. noch met die van het hinkelspel overeen,
zodat we niet weten hoe het spel in het Neder
lands zou kunnen heten of hoe de regels zijn.
In Franstalig Zwitserland zagen we kinderen
met scherven van stenen hinkelen op een
soortgelijke plattegrond. Kan een Lezer ons
helpen?
Vraag: Ik moet van school een scriptie maken
over de derde wereld Kan u mij zeggen, waar
ik het beste gegevens kan vinden0
Antwoord -luist vonden we in het blad 'Inter
nationale Samenwerking' van de Voorlich
tingsdienst Ontwikkelingssamenwerking
tVDO». Casuarisstraat 16. Den Haag. tele
foon 070-61 40 41 - toestel 2418, het dnngend
verzoek dat scholieren klassikaal of groepsge
wijze materiaal vragen voor een werkstuk
over de derde wereld. We kunnen er de raad
aan toevoegen, het onderwerp niet te uitge
breid te nemen. Beperking is meesterschap.
Vraag: Het bedrag dat bij onteigening be
taald wordt voor de voorlopige inbezitne
ming van een woonhuis, dat privé staat, is
dat belast voor de inkomstenbelasting0
Antu-oord: Als hiermee bedoeld wordt de
koopsom voor een privé-woning of de restitu
tie van de waarde van dit woonhuis, dan is
dit in de particuliere vermogenssfeer en dus
onbelast. Het kan ook een vergoeding zijn
voor derving van inkomsten of een lokaal
voor de abrupte verhuizing enz. Het is dus
niet onmogelijk, en niet op hel eerste gezicht
te zeggen of het al dan niet inkomen is. Tegen
woordig kan men bij verinogenstransacties
het beste een belastingdeskundige te hulp
roepen, die precies weet of er verborgen in
komstenbestanddelen in de som zitten. Ook
de belastinginspectie is bereid te helpen.
Vraag Bestaat de stichting '40-'45 nog?
En waar is het adres?
Is er nog net als vroeger een advocaat bij
De Rotterdammer?
Antirnnrd Het adres der springlevende
stichting is Rhijnspoorwegplein 1. te Amster
dam.
De Rotterdammer had een juridisch advi
seur. die aan lezers onpartijdig inlichtingen
gaf en ze sums wel hielp bij het formule
ren van klachten, doch nooit heeft hij advo
catenwerk gedaan. Het gebeurde soms wel.
dat heide partijen zonder het van elkaar te
weten hij hem kwamen, en de rechte weg
gewezen kregen. Hij is nu een medewerker
aan deze rubriek vsn Trouw.
foto's: '14 jan. "75. Wendy's eerste jaardag
cake'. twee verschillende, 'opril 75 Jan en
Nelleke aan de piano', april 75 Koos en Jan
aan het musiceren'. 'Jan 75 Cindy voor z'n
huisje', allemaal een verkwikking van het
hart. Van wie zijn ze? Zijn ze wel voor ons
bestemd? We zijn nieuwsgierig.
Vragen leen per blief) zenden
naar. Uw probleem uuk het onze.
Postbus 507. Voorburg. Naam en
adres vermelden. Ken gulden aan
postzegels bijsluiten Geheimhou
ding is verzekerd.
Vraag Regelmatig moet ik metaalgeld tellen,
tussen de ƒ1000 en ƒ2000. afkomstig van
kerkelijke collecten, die voor zes verschillen
de doeleinden bestemd zijn. Dit is de reden
dat ik het geld eerst tellen moet. voordat het
naar de bank gaat. Zijn er methoden om
dit sneller te doen? Er bestaan wel appa
raten. bijvoorbeeld schudzeven, maar ik weet
niet. waar ik deze moet kopen. Ook de bank
kon niet helpen.
Ze* klrine kleutertj', .1
brieven, die we van lezers ontvingen, ont
dekten we op een goede dag vijf frisse kleuren-
Vraag: We halen onze melk bij de boer en
koken die. Vroeger gebruikten we een 'melk-
wacht' om overkoken te voorkomen. Het was
een glazen plaatje met een afgeronde rand en
in die rand zat een uitsparing, één aan de
onderkant, één aan de bovenkant. Maar nu is
die 'melkwachl' stukgevallen. We slagen er
maar niet in er éen te kopen. Weet U een
adres, waar die te vinden is?
Antwoord: We hebben allerlei winkels en
zuiveliastanties (waaraan ons land zo rijk is)
opgeheld, en soms konden we nog iemand
vinden, die flauwtjes wist. waar het om ging.
Maar niemand wist waar dit te krijgen was.
Misschien in ouderwetse bazars of in kleine
dorpen, waar men nog wel oude dingen bezit.
Men voegde er aan toe. dat koken thans niet
nodig was omdat cr gepasteuriseerde melk te
krijgen is.
Misschien kan een lezer helpen. Onze raad:
Doe een knikker in de pan.
Antwoord: Vreemd dat uw bank het niet
weet. We hebben dikwijls dergelijke appara
ten zien gebruiken door spaarbanken als
de spaarvarkens geslacht werden. Hierbij
zenden we U een adres. Men vertelde ons,
dat het apparaat 92 kost. Men zei er hij:
Tot een gulden, doch liet in het midden of
het tot en met een gulden was of niet.
We ziin ialocrs op deze hoge collecten. In
bet werk verricht door een
commissie van tien man. Zeer gezellig, maar
er werd veel geroddeld.
door Mink van Rijsdijk
door Annemarie Lücker
Tijdens de beurs „Binnenhuis", die de afgelopen maand gehou
den is in de Rotterdamse Ahoyhallen liet de firma Spits uit de
Hoogstraat in Rotterdam een primeur voor Nederland zien.
De Duitse meubelfabriek Interlübke
introduceert onder de naam „Bipli-
ne" een compleet meubelprogram-
ma, bestaande uit aan elkaar te bou
wen kastenseries in twee hoogten
(197 centimeter en 101 centimeter).
De breedte van een element is 55
centimeter en de diepte 23, 41 en 59
centimeter. Er is een bed van twee
meter lengte bij een breedte van 90,
120 en 160 centimeter. Bijzet-tafels
met en zonder vak of lade. 50 of 85
centimeter, breed bij een hoogte van
24 centimeter zorgen dat men alle
kanten uitkan met de indeling. Het
bed heeft een los verkrijgbare dag
hoes. het beddegoed verdwijnt dan
onder het lattenrooster dat de bedbo-
dem vormt. Met wat losse kussentjes
wordt het bed overdag een luierbank.
meter vijftig in te richten voor onge
veer dertienhonderd gulden. Daar
voor heeft men een bed van 120 bij
tweehonderd, een gesloten hangkast
en twee boekenkasten, waaraan een
werkblad gekoppeld kan worden.
Drie bijzettafels zorgen voor veel va
riatiemogelijkheden. De indeling van
de kast-elementen is zelf te bepalen.
Men kan kiezen uit deurtjes en deu
ren. onder andere van gerookt kleu
rig draadglas. uit laden en uit open
vakken. Er zijn twee basiskleuren in
de Bipline, Sahara wit en don
kerbruin.
De verpakking van verschillende los
se elementen ziet er overzichtelijk uit
en is duidelijk herkenbaar,
dien is er
transport. Of u nu
woont met een moeilijk
bochtige trap, of u rijdt in
auto, de maten zijn zo dat
ten probleemloos mee naar
nen. In iedere verpakking
handleiding, zodat er geen
heden bij het monteren van
bels kunnen ontstaan.
Bipline gaat zelfs prat
voudige montage, dat het
mogelijk is om dezelfde dag
inwijdingsfeestje te geven
nieuw ingerichte ruimte.
Voor het bed kan gekozen worden uit
een linnen bekleding, wat het geheel
minder beddering maakt. Interlübke
heeft een vrij dure naam. die niet
voor iedereen bereikbaar is. Bipline
is Juist gericht op een jongere groep
die minder „gesettled" is. zowel wat
ruimte als wat financiëen betreft.
Jonge mensen moeten vaak eten,
werken en slapen in één ruimte. Met
Bipline is een ruimte van vier bij vier
Vraag Mijn znnn is verplicht in dienst ge
gaan. Is hel nog verplicht je te laten inenten
tegen pokken0
Antwoord: Medische en godsdienstige be
zworen tegen inenting kunnen ter plnatse
(dus in de legerj>l««'s» lieaprnken,worden inet
de dienstdnende arts tollicïer san gezond
heid).
Er is een tijd geweest dat de roerselen van de mense
lijke geest heel mysterieuze zaken waren, waar een
gewoon mens geen enkele notie van had. Dat is wel
lang geleden en nu definitief voorbij. Niemand hoeft
daarover te juichen, want sinds praktisch iedereen
amateurzielenvorser is geworden, zijn de mensen er
niet veel vrolijker of evenwichtiger op geworden. Men
praat over moederbindingen, trauma's, neurosen en
complexen alsof men deze zaken hoogstpersoonlijk
heeft uitgevonden. Aanvankelijk duistere begrippen
zijn gemeengoed geworden, die men losjes en gemak
kelijk hanteert. Zo praat men bijvoorbeeld tegenwoor
dig over frustraties teleurstellingen alsof het niet
over kneuzing van de psyche, maar over waterpokken
of rode hond gaat.
Nu zal niemand ontkennen dat menigeen een paar
dingen in dit ondermaanse heeft meegemaakt, die zo
teleurstellend waren dat men er agressief, humeurig
of chagrijnig van werd. Toch word ik zo zoetjes aan
een beetje ziek van de supersnelle manier, waarop men
iemand in het hok der gefrustreerden stopt. Er kan
geen verschil van mening zijn of men beschuldigt
elkaar lukraak van frustraties, waarmee het gesprek
op een onzindelijke manier wordt beëindigd. Een
medemens gefrustreerd noemen is de meest modieuze,
maar ook de makkelijkste manier de ander ongevaar
lijk te maken. „Gefrustreerd" is een scheldwoord ge
worden waarmee men anderen uitschakelt.
Doeltreffend
Als iemand er een paar afwijkende ideetjes, op na
houdt? Huppetwee gefrustreerd en klaar is Kees.
Het hachelijke is dat deze diskwalifikatie wordt ge
lanceerd met een serieus rimpeltje boven de neus, voor
afgegaan door een tendentieus kuchje en besloten
met een kwasie professionele oogopslag.
Frustraties van een ander zijn altijd een lekkere
roddel waard, doch particuliere teleurstellingen worden
geëtaleerd en gekoesterd. Wat is het leven va
de dag zonder frustraties? Leeg en onherke
Onzinnig is dat. Er moest gewoon weer eet
nieuws uitgevonden worden en dan bij voorke
positiefs.
De eerste tekenen dat er behoefte bestaat aan r
zonder frustraties heb ik bespeurd. Een hele
ming. al deed er dan nog geen ander begri
intrede, de eerste stap naar een nieuwe mode
toch maar gezet.
Ik las een huwelijksadvertentie, waarin een
kant voor een van zijn gemeenteleden een bruid
Een nobele geste van deze herder. Wel vroeg ik
of de vrouw-behoevende man de pastorale tekst
advertentie had gelezen. Zo ja heeft hij er da
zijn rode potloodje hij is onderwijzer las ik
een fout in aangestreept? De onderwijzer werd
lijk aangeprezen als kindervriend, maar de gei
vrouw mocht geen kinderen hebben. Dat bevr
me een beetje. Ik zou denken eens een kindervri
altijd een kindervriend. Daarom zou ik ondet
werkje zonder pardon 1 fout zetten. Maar dit
terzijde.
Het verheugende van de advertentie was dat
derloze vrouw niet gefrustreerd mocht zijn. Dat
duidelijke voorwaarde. Blond, bruin of grijs ha;
of dun - allemaal geen probleem. Opstellen in",
van drie, maar de gefrustreerde vallen af. |i
Een klemmende vraag is wel of er vrouwen zijn
een dermate ultra moderne instelling dat ze toe#
geven geen frustraties in huis te hebben. Je
tijd wel erg ver vooruit zijn, want het huidige f
beeld staat nog bol van frustraties. p
Daarom vrees ik dat de kindervriend nog een |f
geduld zal moeten hebben.
Gelukkig loopt een mens van geduld niets o
trauma, geen complex, geen fir—pardon,
helemaal niets. Want geduld is immers een
zaak.
