Duits-Pools verdrag ten
lange leste aanvaard
ÜPeking herijkt betrekkingen met Washington
Wilsons positie
blijft erg zwak
Libanon
Libanon aan rand
van de ondergang
Azevedo wil president
van Portugal worden
Recht van de sterkste,
of gemeenschappelijk
erfgoed?
bondsraad met algemene stemmen akkoord
Linkse partijgenoten kwaad
Sowjet-Unie geeft
vliegramp toe
Opnieuw Libiers in Egypte aangehouden
'Stalinisten' in
Joegoslavië
naar gevangenis
ATERDAG 13 MAART 1976
BUITENLAND
TROUW/KWARTET 7
apONN (AP, DPA) De Westduitse Bondsraad heeft gisteren met algemene stemmen de omstre-
1 den akkoorden van de bondsrepubliek met Polen goedgekeurd. Op het laatste moment gaven de
"{oppositiepartijen CDU en CSU hun veizet tegen de akkoorden op. De verdragen, die al in de
.jBondsdag waren aanvaard, kunnen nu worden uitgevoerd.
Sowel de Poolse als de Westduitse
egering toonde zich gisteren zeer in-
;enomen met de afloop van het taaie
D «vecht over de Pools-Westduitse ak-
oorden. Een Poolse regerings-
woordvoerder noemde de eenstem-
nigheid in de Bondsraad „een posi-
ief feit". Hij zei dat het nu aan kwam
op „volledige naleving" van de ver-
Iragen. De Westduitse bondskanse-
t ier Helmut Schmidt zei dat door de
e [oedkeuring van de akkoorden „ern-
ïi tige schade" aan het buitenlandse
ieleid en een „staatsrechtelijke cri
sis" waren voorkomen. Met dat
'I aatste doelde Schmidt op situatie
[ie was ontstaan als de Bondsraad
1 iet verdrag had verworpen en tot
istermorgen zag het daar naar uit.
if>e CDU en CSU leken in de
pondsraad tegen te zullen stemmen,
^het zoals zij in de Bondsdag hadden
i ;edaan. Alleen in de Bondsdag heb-
t >en de christelijke partijen geen
I neerderheid en in de Bondsraad wel.
)e Westduitse regeringspartijen
i SPD en FDP) hebben er de afgelo-
ten weken herhaaldelijk op gewezen
dat de Bondsraad er is om de belan
gen van de Westduitse deelstaten te
behartigen. Daarom zou het onjuist
zijn om in de Bondsraad zo'n belang
rijk internationaal verdrag te blokke
ren, zo betoogde nog deze week kan
selier Schmidt.
Woordenstrijd
De oppositie ging pas om toen één
woordje in een brief over de verdra
gen werd gewijzigd. Eerst stond er in
een brief van de Westduitse minister
van buitenlandse zaken Genscher
aan zijn Poolse ambtgenoot dat er
ook na de periode van vier jaar, waar
over het verdrag spreekt, „uitreisvisa
kunnen worden verstrekt" aan men
sen van Duitse afkomst in Polen. Nu
is daarin „kunnen" vervangen door
„zullen". De Poolse minister heeft
toegezegd dat hij deze uitleg zal aan
vaarden.
Vrijdagmorgen pas was deze woor
denstrijd beslecht en staakte de op
positie haar verzet tegen het verdrag.
De oppositie deed het gisteren voor
komen alsof zij door haar taaie verzet
)NDEN (UPI) Premier Harold Wilson van Engeland kreeg
steren van één van zijn eigen partijgenoten toegevoegd dat hij
flch had gedragen als een „politieke gangster". De Conservatieve
partijleider Margaret Thatcher was wat gematigder en noemde
ie premier alleen maar „een zielige figuur", die leiding geeft aan
Leen stervende regering".
lit verbale geweld kwam los nadat
regering-Wilson donderdagavond
it de stemming in het Lagerhuis
id overleefd. Het parlement sprak
297 tegen 280 stemmen zijn ver-
tuwen uit in het kabinet, maar
ee is Wilson nog lang niet uit
moelijkheden. Hij moet rekening
lijven houden met ernstig ongenoe-
;n in de linkervleugel van de partij,
in van de groep Linkse Labour-
len, die zich deze week keerde te-
Wilsons bezuinigingsplannen,
:hreef gisteren aan het partijbe-
estuux: „Wilson en Healy (de minister
ijiran financiën) hebben de partij-
jrichtlijnen en gedragscode voor de
«betrekkingen tussen de partijleden
jcebroken. Zij hebben zich gedragen
nttls politieke gangsters." Zij doelde
.daarmee op de krachttoer van Wilson
iom donderdag het parlement over
een „motie van vertrouwen" te laten
temmen. Dat was Wilsons antwoord
ip de poets die 37 linkse Labour-
den hem woensdag bakten door
iet deel te nemen aan de stemming
een bezuinigingsprogramma
meer dan twintig miljard gulden,
iet programma werd daardoor ver-
orpen.
Deze strubbelingen binnen Labour
demonstreren hoe zwak de regering
van Wilson er voor staat. Labour
heeft in het Lagerhuis een meerder
heid van slechts één stem. Bij tussen
tijdse verkiezingen in twee districten
bleek deze week dat de Conservatie
ven momenteel in opmars zijn. In
beide districten, die toch al in Con
servatieve handen waren, wonnen
hun kandidaten opnieuw maar in bei
de gevallen met een veel ruimere
meerderheid dan de vorige keer. Ge
middeld verloor Labour acht procent
vergeleken met de vorige stemming.
Thorpe
Overigens waren de verkiezings
uitslagen van deze week ook slecht
voor de Britse liberale leider Jeremy
Thorpe. In beide districten (één in
Londen, het andere in Liverpool)
sloeg de liberale kandidaat een zeer
pover figuur. Thorpe, die binnen zijn
partij erg moeilijk zit, had gehoopt
dat deze verkiezingen de liberalen
het wat beter zouden doen zodat de
onrüst in zijn partij wat zou bedaren.
Bij de teleurstellende resultaten zal
zijn leiderspositie nog zwaarder wor
den aangevallen en in Londen rekent
men er op dat Thrope deze zomer wel
zal aftreden als partijleider.
MOSKOU (UPD In de Sowjet-Unie
is gisteren bevestigd dat eind vorige
week een Sowjet-vliegtuig is neerge
stort. Bij de ramp zijn ongeveer 120
mensen omgekomen. Het toestel
vloog van Moskou naar Armenië en
stortte neer in de buurt van Voronesj.
In een summier kranteberichtje was
gisteren in Moskou te lezen dat „alle
inzittenden" waren omgekomen. On
gevallen met vliegtuigen worden in
de SowjetrUnie doorgaans niet be
kend gemaakt.
een grote overwinning had behaald.
Immers, in het eigenlijke verdrag is
slechts sprake van uitreisvisa voor
120.000 a 125.000 Westduitse Polen.
Nu had de CDU van Polen toch maar
de toezegging afgedwongen dat op
den duur alle Poolse inwoners van
Duitse afkomst naar de Bondsrepu
bliek mogen emigreren.
Schmidt daarentegen hield gisteren
vol dat het verzet van CDU/CSU niets
nieuws heeft opgeleverd. De nieuwe
bewoordingen houden volgens hem
niets méér in dan hij en de Poolse
partijleider Gierek vorig jaar augus
tus hebben afgesproken.
Het principe-akkoord bereikten
Schmidt en Gierek vorig jaar in Hel
sinki. Daarna ondertekenden de mi
nisters Genscher en Olzowski de ver
dragen op 9 oktober in Warschau.
Daarbij werd vastgesteld dat West-
Duitsland aan Polen een krediet van
ruim één miljard mark zou verstrek
ken. Voorts kocht WestrDuitsland
aanspraken van Polen, die nog aan
spraken hebben op Duitse sociale
uitkeringen, af met 1,3 miljard mark.
Het waren deze financiële aspecten
die goedkeuring van de verdragen
door de Bondsraad nodig maakten.
o Vervolg van pagina I
Het donderdagavond door Achdab
afgekondigde uitgaansverbod in
Beiroet is inmiddels weer opgehe
ven. Achdab zei te verwachten dat
ook de noodtoestand spoedig zou
kunnen worden opgeheven.
Generaal Achdab, die op zijn
persconferentie gisteren werd ge
flankeerd door zowel mohamme
daanse als christelijke officieren,
schijnt in elk geval de steun te heb
ben van de gezamenlijke linkse par
tijen. Zij lieten gisteren een geza
menlijke verklaring het licht zien,
waarin president Franjieh werd op
geroepen zijn ambt neer te leggen en
„begrip" werd uitgesproken voor de
handelwijze van generaal Achdab,
alhoewel zij het met zijn methodes
niet eens waren.
De Falangistische partij, de grootste
van de rechtse chritelijke groeperin
gen, belegde spoedbijeenkomsten en
liet in commentaren op het conflict
een neutraal geluid horen.
Verrassing wekte de houding van de
ultra-rechtse christelijke groep
„Wachters van de Ceders", die liet
weten „al zijn mogelijkheden" ter
beschikking van Achdab te stellen.
Omroeper Sharif El Achawi, door
zijn nieuwsbulletins en adviezen tij
dens de burgeroorlog bekend als
„het geweten van Libanon", blijkt
voor generaal Achdab te hebben ge
kozen. Hij verscheen achter de mi
crofoons van een radiostation dat
pro-Achdab is.
Intussen gingen de gevechten tussen
militaire opstandelingen, verenigd
in het „Libanese Arabische Leger"
van luitenant Achmed El Khatib, en
gezagsgetrouwe troepen ook giste
ren door. De strijd speelde zich
hoofdzakelijk af in de omgeving van
Tripoli.
De luchthaven van Beiroet, die giste
ren bijna de hele dag gesloten was,
ging tegen de avond weer voor het
burgerluchtverkeer open.
WASHINGTON (UPD De gouver
neur van de staat Pennsylvania, Mil
ton Shapp, heeft zich terug getrok
ken als kandidaat voor het Ameri
kaanse presidentschap. De Demo
craat Shapp zei gisteren dat de resul
taten die hij tot nu toe in de voorver
kiezingen had behaald voor hem re
den waren niet langer mee te doen
aan de strijd om het Witte Huis.
Generaal Abdel Aziz Achdab, leider van de militaire staatsgreep in
Libanon, vlak na zijn toespraak via de Libanese radio en televisie.
Van één onzer redacteuren
Het is duidelijk nog te voorbarig om te stellen dat de
verdeling van Libanon in twee aparte staten onvermijdelijk
is. Toch hollen de Libanezen sneller dan ooit tevoren die kant
uit. Wat er in de volgende paar dagen in dat land zal
gebeuren het opnieuw uitbreken van de volledige burger
oorlog of de werkelijke machtsovername door een van de
strijdende partijen valt op dit ogenblik onmogelijk te
voorspellen.
Maar één ding staat vast, de
staatsgreep van generaal Abdel
Aziz Achdab, militair comman
dant van Beiroet, is mislukt.
Ofschoon Achdab bezwaren heeft
tegen het begrip staatsgreep, hij
noemt zijn actie een „correctie",
kwam het daar toch op neer.
Velen is nog onduidelijk wie gene
raal Achdab nu eigenlijk is en wat
hij vertegenwoordigt. Hij is behal
ve de hoogste moslemse officier in
het Libanese leger, ook de officier
met de meeste onderscheidingen.
Uit zijn militaire loopbaan blijkt
duidelijk, dat hij zich in het verle
den altijd ver van de politiek heeft
gehouden. Ook zijn toespraak via
radio en televisie donderdag
avond, waarin hij de noodtoe
stand in Libanon uitriep en het
aftreden van president Franjieh
en van de regering van premier
Karami eiste, geeft er duidelijk
blijk van dat Achdab niet van
plan is om via zijn „correctie" zijn
intrede in de Libanese politiek te
doen.
Algemeen aangenomen wordt dat
Achdab niet het eigenlijke brein
achter de „correctie" is. Wie dit
wel is, is eveneens nog onderwerp
van speculatie. Heel goed moge
lijk is dat hij door het Libanese
opperbevel naar voren werd ge
schoven omdat hij in de eerste
plaats moslem is, wat de moslem-
se partijen zou aanspreken en ten
tweede omdat hij een vrij onbe-'
kende figuur is en daarom niet
omstreden.
Ondergang
Hoe dan ook, het Libanese leger
dat zich tot nu toe, de deserteurs
buiten beschouwing gelaten,
enigszins afzijdig van de burge
roorlog heeft gehouden en slechts
incidenteel ingegrepen heeft, lijkt
nu van plan te zijn om van dit
beleid af te stappen. Zeker is dat
de aankondiging van premier Ka
rami dat hij van plan is om af te
treden van invloed is geweest op
de beslissing van het Libanese op
perbevel.
Wanneer Karami ontslag heeft ge
nomen, zal het uitermate moeilijk
zijn om een nieuwe burgerregering
te vormen. Dit blijkt uit het feit
dat de vorming van een kabinet
van nationale eenheid, zoals voor
zien was in het Syrische vredes
plan, ook niet scheen te lukken,
met name vanwege de bezwaren
van de leider van de Libanese soci
alisten Kamal Joemblatt. Wan
neer Karami aftreedt, zou presi
dent Franjieh, die weigert om af te
treden, in theorie slechts twee mo
gelijkheden hebben: het vormen
van een militaire regering (wat al
niet meer mogelijk is omdat
Achdab ook het ontslag van Fran
jieh eist) of het regeren per
decreet.
Er lijkt een politieke patstelling in
Libanon te zijn bereikt. De vraag
is hoeveel steun generaal Achdab
in feite heeft. Zowel de Nationale
Liberale partij van Camille Cha-
moen als de Libanese socialisten
van Kamal Joemblatt, hebben
zich gekeerd tegen Achdabs „cor
rectie". Tegelijkertijd heeft
Jumblatt het aftreden van Fran
jieh gëist. Andere politici zijn met
stellingnames tot nu toe terug
houdend geweest. Toch wordt er
in de Libanese hoofdstad achter
gesloten deuren druk overleg ge
pleegd. Ondertussen blijft het af
wachten of Libanon van de onder
gang gered kan worden.
Zeerechtconferentie oceaan van problemen
NEW YORK (Reuter, UPI) Oceanen en zeeën beslaan 70
procent van het aardoppervlak. Wie is eigenaar van al dat vis- en
vaarwater en van de bodemschatten (olie, ertsen) daaronder?
De zeerechtconferentie die maandag
in New York wordt hervat moet pro
beren op die vraag een antwoord te
geven. Deze derde ronde eerder
werd gepraat in Caracas (1974) en
Genève (1975) gaat acht weken du
ren. Anders dat het vage politieke
geharrewar in de algemene vergade
ring gaat het om helderomlijnde,
concrete vraagstukken die moeten
worden opgelost.
Strijdige belangen
Enkele voorbeelden van strijdige be
langen:
Oeverstaten met een behoorlijk
lange kustlijn zullen proberen hun
nationale domein zover mogelijk in
zee af te palen. „Opgesloten" landen,
daarentegen zullen die nationale
aanspraken pogen in te dammen en
ijveren voor een zo groot mogelijke
internationale, vrij exploitabele zone.
Geïndustrialiseerde landen die be
schikken over de voor exploitatie
noodzakelijke technologie zullen, om
hun investeringen lonend te maken,
garanties willen hebben dat de on
derzeese mijnbouw voor hen winstge
vend wordt. Maar de landen van de
derde wereld zullen een zo groot mo
gelijk aandeel in die winst opeisen.
Verder hebben de twee supermo-
gendheden, de Verenigde Staten en
de SovjetrUnie de vrije doorvaart van
hun handelsvloten en marine
eskaders als basiseis ingebracht. De
derde gespreksronde moet ook het
antwoord geven op vragen als hoever
reikt de zeggenschap van staten over
hun kustwateren?; tot welke grens
hebben zij zich het recht op visvangst
voorbehouden en tot welke grens de
economische exploitatie van onder
zeese delfstoffen, olie inbegrepen?;
hoe kunnen de Verenigde Naties als
wereldorganisatie voorkomen dat de
oceanen (verder) worden vervuild
door het lozen van afvalstoffen? En,
als de onderzeese rijkdommen inder
daad het eigendom zijn van de hele
mensheid, wie moet er dan zorgen
voor de exploitatie en een rechtvaar
dige verdeling van de baten?
Off-shore olie
De wereldproduktie van off-shore
olie en gas (buiten de kust) beloopt
thans 40 miljard dollar per jaar. Dit
bedrag zal over 25 jaar rond de 200
miljard liggen. Twintig procent van
de wereldolieproduktie komt uit off
shore bronnen, maar rond 1980 zal
dat al 33 procent zijn. De totale on
derzeese oliereserves worden geschat
op 1500 miljard standaard vaten. De
inkomsten uit de grote handelsvaart
belopen thans op jaarbasis circa 48
miljard dollar en die uit visvangst
omstreeks 18 miljard.
Maar dankzij de moderne diepwater-
mijnbouw komen ook de tot dusver
braakliggende minerale reserves ln
de oceaanbodem onder het bereik
van een industriële wereld, die haar
grondstoffen op het vasteland al voor
een goed deel heeft uitgeput.
Volgens de huidige raming ligt er
onder het noordelijk deel van de Stil
le Oceaan voor circa 3 biljoen dollar
aan nikkel, koper, kobalt en man
gaan, met als meest belovende
vindplaats een gordel tussen 1000 en
1500 zeemijl ten westen van Panama.
Geldt hier het recht van de sterkste
of hebben we te maken met een „ge
meenschappelijk erfgoed der mens
heid", zoals de Maltese VN-
ambassadeur Arvid Pardo het noem
de toen hy in 1967 zijn initiatief voor
een algemeen zeerecht lanceerde?
LISSABON (UPI, AP) Premier Jose Pinheiro de Azevedo heeft gisteren tn
een vraaggesprek verklaard, zich beschikbaar te stellen als kandidaat voor
het presidentschap.
CAIRO (AP) Egyptische autoritei
ten hebben gisteren verklaard op
nieuw twaalf Libische agenten te
hebben gearresteerd. De twaalf zou
den zondag en maandag in Cairo zijn
aangehouden toen zij op doorreis
naar Irak waren. Volgens de Egypte-
naren behoren de Libiërs tot de Li
bische stoottroepen en tot het
Volksfront voor de Bevrijding van
Palestina. Eerder waren in Cairo 27
Libiërs aangehouden, die opdracht
zouden hebben gehad om sabotage
in Egypte te plegen en politieke te- Demagogie
genstanders van het Libische regiem
in Egypte uit de weg te ruimen. De
twaalf die nu aangehouden werden
zouden met een soortgelijke
opdracht naar Bagdad onderweg ge
weest IJN. Egypte heeft de Iraakse
autoriteiten op de hoogte gesteld.
Het is niet duidelijk waarom Libië in
Irak onrust zou willen zaaien, aange
zien het feit dat de betrekkingen
tussen Libië en Irak,
Hy wil aan de presidentsverkiezingen
op 25 april meedoen als kandidaat
van de drie coalitiepartijen in de Por
tugese regering, of van een van de
partijen afzonderlijk. Azevedo is ook
bereid kandidaat van de communis
tische party te zijn „alhoewel ik alles
behalve marxist ben. Ik ben wat ik
altyd ben geweesteen oprecht
democraat."
Azevedo benadrukte in zijn interview
met het Portugese weekblad „O
Jornal" dat de politieke toekomst
van Portugal via de stembus moet
worden beslist. Hyzelf geeft de voor
keur aan een democratie met een
Westeuropese vorm van socialisme.
„Ons hoofddoel zou moeten zijn de
vestiging van democratie met een
overwegend socialistische koers in de
Europese zin, en in overeenstemming
met de volkswil," aldus Azevedo.
In het verleden is volgens Azevedo
geprobeerd een onrealistische vorm
van socialisme in te voeren, die door
het volk werd verworpen. „Wij zijn
niet in staat geweest de kapitalis
tische structuur te vervangen door
iets anders. We hadden het volk niets
te bieden," vervolgde hy.
De regering moet nu voor alles een
goede verstandhouding tot stand
brengen «met particuliere investeer
ders en met de vakbonden. „Ik vindt
particuliere investeringen van funda
menteel belang, hetzij door Portuge
zen, hetzij door buitenlanders. Zon
der vrede in de fabrieken en particu
liere investeringen geloof ik niet dat
we onze economische crisis kunnen
oplossen," aldus Azevedo.
In hetzelfde vraaggesprek oefende
Azevedo ook scherpe kritiek op de
vakbonden uil: „Ik ben ervan over
tuigd dat de vakbonden demagogie
bedrijvenen politieke bijeen
komsten houden in plaats van zich
bezig te houden met het bestuderen
van arbeidszaken."
BELGRADO (Reuter) Vier Joego-
slaven zijn gisteren in Belgrado ver
oordeeld tot lange gevangenisstraf
fen in een politiek gekleurd proces.
De vier, die door Joegoslavië „stali
nisten' worden genoemd, zouden con
tacten hebben gehad met Joegosla
vische emigranten in Oost-Europa.
Daarbij zou gesproken zijn over de
mogelijkheid van een ingrijpen van
de Sowjet-Unie in Joegoslavië na de
dood van Tito.
De zwaarste straf (tien jaar) kreeg
Milivoje 8tevavovic, de vroegere
hoofdredacteur van het persbureau
Tanjoeg. Doesan Brkic, de voormali
ge premier van de deelstaat Kroatië
kreeg acht Jaar. De twee andere ver
dachten kregen respectievelijk acht
en een half en zeven en een half Jaar.
Het proces werd achter gesloten deu
ren gevoerd.
Mleen verder of westerse hulp aanvaarden
De radicalen in Peking slijpen op het ogenblik de messen voor de aanval op Hoea Koeo-feng, de
^nieuwe Chinese waarnemend eerste minister. De reden voor die aanval is dat Hoea de banden met
de Verenigde Staten wil verstevigen en Amerikaanse militair-technische kennis wil zien te krijgen.
iZowel Hoea's eigen positie als de pro-Amerikaanse politiek van China worden nu ernstig bedreigd.
De radicalen zullen het niet gemakkelijk opgeven, zeker niet nu ze vorige maand bloed hebben
geproefd. Dat was toen ze vice-premier Teng Hsiao-ping eruit werkten, vlak voor hij in verband met
jde dood van premier Tsjoe En-Lai het bestuur over het land ook formeel over zou nemen.
Uit aanwijzingen, tussen de regels
door in de Chinese pers, blijkt echter
|jdat Hoea ook machtige bondgenoten
ji heeft. Bij een politiek, die gericht is
op het bemachtigen van moderne
westerse wapens zou vooral het leger
winst boeken en dat heeft zich tot nu
'{toe onthouden van aanvallen op
nHoea.
De militaire leiding stond echter ook
achter Hoea's voorganger Teng, de
man, die ervoor zorgde dat de militai
re beslissingen weer in de legertop
werden genomen.
De aanvallen op Hoea gaan schuil
bonder verschillende dekmantels. Po
rtiek het meest opvallend zijn de
persaanvallen waarbij hij ervan be
schuldigd wordt het Chinese pro
gramma voor de verwerving van we-
^tenschappelijke en technische ken
nis in een verkeerde richting te heb
ben gestuwd. Hoea, die in de
Jperscampagnes niet met name wordt
genoemd, heeft sinds een jaar de lei
ding over dit programma en daaruit
kon worden afgeleid dat hij het doel
wit is van de campagne. Hoea is wel
niet officieel op deze post benoemd
maar een aantal tekenen, zoals ont
moetingen met buitenlandse we
tenschappers, die China bezoeken,
wijzen er duidelijk op dat hij de lei
ding van het programma heeft.
De aanvallen in de pers maken duide
lijk dat de onbekende man die wordt
beschuldigd heeft gezegd dat de Chi
nese wetenschap zich op het ogenblik
in een „crisistoestand" bevindt,
„stagnerend, verward, verlamd". Hij
heeft geklaagd dat de Chinese
technologie heeft geprobeerd het op
eigen kracht bol te werken in plaats
van hulp van buitenaf te krijgen en
gezegd dat de crisis alleen kan wor
den opgelost door te vertrouwen op
buitenlandse deskundigen.
De radicalen antwoorden dat dit de
bestemming van China in de handen
zou leggen van buitenlanders. Als
China haar beleid van „self-reliance"
(het vertrouwen op eigen kracht) op
geeft, zo houden zij vol, kan het nooit
economisch onafhankelijk worden,
noch haar politieke onafhankelijk
heid behouden.
Zij herinneren aan de militaire as
pecten van het debat over China's
ruimtevaartprogramma. China, zo
zeggen deze critici, is er in geslaagd
een eigen satelliet af te schieten
maar alleen ten koste van een mo
derniseringsprogramma dat het land
van het linkse, maoïstische pad
heeft afgeleid. De satellieten in de
ruimte zijn slechts schijn, zeggen zij,
terwijl de rode vlag die op de grond
valt de bittere werkelijkheid vormt.
Het satellietprogramma is, natuur
lijk, nauw verbonden met China's
ballistische raketprogramma dat
verscheidene jaren achterstand
heeft en met haar pogingen erken
ning te krijgen, ook op ruimte-
vaartgebied. Zonder een spionagesa-
telliet zou China nooit een Sowjet-
russische aanval kunnen voorspel
len. Maar gezien wat China in het
westen koopt kan het nog tien jaar
duren voordat Peking een goede, ei
gen spionage-satelliet ontwikkelt.
Zij die westerse wetenschappelijke
hulp willen, beweren, aldus het
Volksdagblad, dat dit de enige ma
nier is om niet „ruimteblind" te
blijven.
Debat in Washington
Het debat in Washington of China
militair-technische hulp zou moeten
worden gegeven kwam in september
aan de oppervlakte met een artikel
in Foreign Policy van Michael
Pillsbury, een onderzoeker van Rand
wiens bewogen pleidooi voor deze
zaak volgens sommige van zijn te
genstanders bijbedoelingen moet
hebben. Zij wijzen op de band van
Rand met het Pentagon, dat gelooft
dat een China met moderne wapens
de dreiging van een Sowjetrussischei
aanval op de Verenigde Staten zou
kunnen verminderen, zonderzeil een
bedreiging te gaan vormen. Moskou
zou door een sterker China meer
gebonden worden aan de oostgrens.
De grootste zorg van Henry Kissin
ger is dat zulke hulp aan China de
■Sowjetrussen een gruwel zou zijn en
een klap voor de ontspanningspoli-
tiek zou betekenen.
Hoewel hij zich bewust moet zijn van
de Chinese behoefte, zegt Kissinger
dat Peking niet om Amerikaanse
hulp heeft gevróógd en dat het niet
de taak van Washington is er over te
beginnen.
Ongetwijfeld heeft Kissinger het
liefst dat de Chinezen naar hem ko
men met een verzoek om hulp, want
dit zou de Verenigde Staten de kans
geven haar eigen prijs te vragen.
Uitverkoop
Dat is echter precies de reden waar
om de leiders in Peking, die de ban
den met de Verenigde Staten verder
willen ontwikkelen, niet recht
streeks om hulp kunnen vragen. Hu
al zijn zij er door de radicalen be
schuldigd van uitverkoop aan de
Verenigde Staten voor een appel en
een ei.
Ieder officieel verzoek van waarne
mend eerste minister Hoea voor
Amerikaanse hulp zou hem doelwit
maken voor de beschuldiging dat hij
inderdaad China's „politieke onaf
hankelijkheid wil laten vallen", zoals
het Volksdagblad aangaf, in ruil voor
wapens.
In het huidige politieke klimaat in
Peking met zijn eigen politieke over
leving op het spel is het nauwelijks
waarschijnlijk dat Hoea zulke risi
co's zal nemen. In het huidige poli
tieke klimaat in Washington, met de
regering en het congres verdeeld
over het gebruik of -misbruik van
wapenhulp. zou ieder verzoek van
Peking worden betrokken in de poli
tieke strijd van het Amerikaanse
verkiezingsjaar.
Het vooruitzicht Is somber toch is
de zaak van Amerikaanse wapen
hulp of niet, waarschijnlijk be
langrijker dan wat dan ook in de
Amerikaans-Chinees-
Sowjetrussische driehoek.
Binnenlands debat
Het belang spruit voort uit de plaats
die deze zaak inneemt in het binnen
lands debat in China. Dat debat gaat
over de snelheid en de richting van
de modernisering in China en over
de middelen die gebruikt moeten
worden om die te bèreiken. Een ho
gere snelheid, bepleit door gematig
den als Teng en tot op zekere hoogte
Hoea, zou een verlaten van het Ma
oïstische model met zich meebren
gen, niet langer voorrang geven aan
landbouw en het behouden van de
„boerensamenleving" die de
grondslag vormt van het Maoïs
tische model.
Het nieuwe vijfjarenplan dat in ja
nuari had moeten beginnen, zou in
feite al prioriteit hebben gegeven
aan de industrie. De Chinese pers
heeft aangegeven dat ontwikkeling
van de industrie één van de be
langrijkste onderwerpen was in dit
plan. Maar zij had alleen kunnen
worden uitgevoerd met westerse
steun.
Eens te meer is de huidige discussie
dezelfde als de discussies die steeds
zijn gevoerd in de verschillende
machtsstrijden die zich ln Peking
zijn gevoerd.
Openstellen
Zal China schuifelend alleen verder
gaan, hoe lang dat ook mag duren,
wat voor offers er ook voor gebracht
moeten worden en zich blijvend ont
trekken aan de rest van de wereld?
Of zal het zich openstellen voor het
Westen, de ontwikkeling van de in
dustrie versnellen, westerse techno
logie en moderne wapens aanvaar
den, met de kans. zoals de radicalen
beweren dat het haar nationale ka
rakter en haar unieke maoïstische
persoonlijkheid kwijt raakt?
Derde weg
Er is een derde weg: de band met de
Sowjet-Unie herstellen. Er zijn ster
ke aanwijzigingen dat sommige Chi
nese leiders deze mogelijkheden
hebben overwogen. Maar misschien
kan het aanbieden van enige van de
wapens, die China wil, de pro-
westerse vleugel in Peking de tijd
geven die deze nodig heeft. En het
aanbod zou bovendien de Sowjet-
Unie kunnen ontmoedigen haar An-
gola-avontuur elders een vervolg te
geven.
