ord dient Reagan jevoelige slag toe AMERIKA KIESTZIJN PRESIDENT iconomische problemen Egypte oedingsbron neo-Nasserisme Spaanse officieren krijgen langdurige gevangenisstraffen j Ontvoerders Herrema ontkennen alle schuld irter blijft leider bij Democraten ud-minister Portugal ijgelaten Advocaat in Joegoslavië veroordeelt „PLO wil Israël op wederzijdse basis er kennen" Mao verscherpt campagne tegen premier Nixon: Kissinger voor afluiste ren verantwoordelijk Arabische oliestaten binden steun aan politieke eisen JDERDAG 11 MAART 1976 BUITENLAND TROUW/KWARTET 7 raid Ford heeft in de strijd om het Amerikaanse presidentschap een zeer belangrijke overwin- g behaald door de voorverkiezing in de staat Florida te winnen. Hij bleef zes procent voor op zijn te rivaal Ronald Reagan en is nu onbetwist de sterkste presidentskandidaat bij de Republi- nen. de Democraten had de energieke imy Carter gisteren de meeste re- om breeduit te lachen. Hij be lde in Florida zijn eerste overwin- g op George Wallace, die jaren- g onverslaanbaar werd geacht in zuiden van de Verenigde Staten. 972 behaalde Wallace bij de voor lezingen in Florida nog meer dan rtig procent. Nu reikte hij met 31 cent niet verder dan een tweede ats en het begint er op te lijken de strijdlustige conservatief zijn ledagen heeft gehad, de bij de Democraten werd sena- Henry Jackson, vorige week de I erwachte triomfator bij de voor- s de in Massachusetts. Met de zui- igen Wallace en Carter als te kon Jackson in het zon- Florida onmogelijk op een e£te plaats rekenen. Met 24 procent de stemmen kan hij daarom re- tijk tevreden zijn. «slissend de Republikeinen betreft is de rverkiezing van Florida se irschijnlijk beslissend. President Td en zijn staf vreesden Ronald igan in deze zuidelijke staat het est. De oud-gouverneur van Cali- ïië had hier twee maanden gele- nog bij opiniepeilingen een enor- voorsprong op Ford. En veertien defeen geleden, toen Ford in New Wtmpshire zijn uitdager maar op het w pert je versloeg, spraken de Rea- s i-aanhangers nog vol zelfvertrou- inh over Florida. Daar zouden zij inltief beginnen aan hun zege- ht naar het Witte Huis. Maar Flo- SABON (Reuter, UPI) De voor- '0] lige leider van de behoudende Jristendemocratische partij in Por- al, ex-majoor Sanchez Osorio, is eren voorwaardelijk in vrijheid eld. Hij had zichzelf een week •nfèden gemeld zij de autoriteiten iaiüat hij enige tijd in Parijs had üjtfoond. abrio was minister van voorlichting Mde regering van Antonio de Spino- n |die zelf uit Portugal vluchtte na mislukte staatsgreep in maart ig jaar. Direct na de mislukte itsgreep werd een arrestatiebevel ivaardigd tegen Sanchez Osorio, l^ar hij was toen al gevlucht uit tugal. Omdat Osorio betrokken zijn bij de de staatsgreep werd de itendemocratische partij uitge- n van de verkiezingen. Later l Osorio vervangen als secretaris- iraal. Een militaire woordvoerder dat Osorio is vrijgelaten in af- jhting van de resultaten van het iejlereoek. Er is nog geen aanklacht in hem ingediend. weg. In Florida scoorden zij samen bijna negentig procent en daar steekt het resultaat van Udall wel heel povertjes bij af. door Rimmer Mulder rida heeft Reagan met de neus op twee harde feiten gedrukt. Het eerste feit is dat Gerald Ford de zittende president is; het tweede feit is dat een zittende president bij verkiezingen' bijna niet te verslaan is. De opinie peilingen van twee maanden geleden gaven waarschijnlijk een zeer juist beeld van de politieke verhoudingen in Florida. De conservatieve Republi keinen aldaar hebben Reagan liever dan Ford. Maar Ford is de president en die kun je niet zo maar weg stemmen. Nu Gerald Ford in drie achtereenvol gende voorverkiezingen van Reagan heeft gewonnen kan hij met een ta melijk gerust gemoed de verdere ron des afwachten. Als er in de Ameri kaanse politiek geen al te gekke din gen gebeuren (en dat heeft Ford voor een groot deel in eigen handen) dan kan hij de Republikeinse kandida tuur al voor de partij conventie in augustus in zijn zak hebben. Open strijd Bij de Democraten blijft de strijd nog veel opener, ook al is het aantal se rieuze kandidaten danig geslonken. Van de negen Democraten die zich aanvankelijk hadden aangemeld voor de kandidatuur zijn er nu nog vier over. En twee daarvan kunnen eigenlijk niet echt hopen ooit Ameri kaans president te worden Dat zijn de conservatief Wallace en de liberaal Morris Udall. De laatste haalde in Florida ruim twee procent van de stemmen. Udall is na zijn goede tweede plaatsen in New Hampshire en Massachusetts onbe twist de sterkste liberale kandidaat, maar de verkiezingen worden dit jaar kennelijk beheerst door de meer behoudende politici. Zowel in Mas sachusetts als Florida sleepten de „rechtse drie" (Wallace, Carter en Jackson) de bulk van de stemmen Eigen terrein Wallace weet dat hij voor de meer derheid van de Democraten onaan vaardbaar is en kan daarom nooit echt op de partij kandidatuur heb ben gehoopt. Hij zei zelf altijd dat hij „een rol" wilde spelen en rekende er daarbij kennelijk op dat hij opnieuw de zuidelijke staten achter zich aaft zou krijgen. Daar kan hij na Florida dus niet meer zo zeker van zijn. Hij is op eigen terrein verslagen door Jim my Carter, de grote sensatie van de presidentsverkiezingen tot nu toe. De 51-jarige oud-gouverneur van Ge orgia, die in Massachusetts nog ach ter Wallace eindigde, is door Florida sterk in waarde gestegen. Hij is voor lopig nummer één in het Democra tische kamp en zal daarmee al auto matisch veel aandacht (en dus stem men) trekken bij de volgende voor- verkiezingen. In de noordelijke sta ten moet hij echter eerst nog probe ren af te rekenen met Henry Jackson, de 63-jarige senator uit de staat Washington. Jackson, die als „publieksman" duidelijk achter ligt op de goedlachse en kwiek gekuifde Carter, heeft oneindig veel meer poli tieke ervaring. Bovendien kan hij rekenen op steun van de kant van de vakbeweging en de top van de De mocratische partij. Daarom lijkt Jackson nog lang niet verslagen door Carter, die nu steeds zwaarder onder vuur zal worden genomen. En het staat nog te bezien of de nieuwe ster uit het zuiden, die geen enkele natio nale en internationale politieke erva ring heeft, dan overeind zal kunnen blijven met zijn vage verkiezingspro gramma. Jackson heeft zijn kaarten BELGRADO/V ALJEVO (Reuter, DPA.UPI) Een vooraanstaande Joegoslavische advocaat, de 39- jarige Srdja Popovic, is gisteren door de rechtbank van de Midden- Joegoslavische stad Valjevo veroor deeld tot een jaar gevangenis wegens „het verspreiden van leugenachtige informatie" toen hij twee jaar gele den de dissidente schrijver Dragol- jub Ignjatovic voor de rechtbank ver dedigde. De rechter verwierp de eis van de officier van justitie om Popovic na het uitzitten van zijn straf zijn be voegdheden als advocaat te ont nemen. Volgens de rechter had Popovic tij dens het proces tegen de schrijver het oogmerk gehad tegen de staat gerichte propaganda te maken en de orde iri de rechtszaal te verstoren. Ook had Popovic misbruik gemaakt van zijn positie als verdediger, aldus de rechter. MADRID (AFP, UPI, Reuter) Negen Spaanse officieren, leden van het „Democratisch Militair Verbond" (UDM), zijn gisteren wegens „opruiing" door een militaire rechtbank tot gevangenis straffen tussen de acht en 2lh jaar veroordeeld. De negen officie ren waren aangeklaagd wegens lidmaatschap van een verboden organisatie en beraming van een opstand binnen de Spaanse strijdkrachten. nu vooral gezet op de voorronde van New York op 6 april. Daar kan hij de achterstand die hij nu heeft op Car ter in één keer goed maken. Voorlo pig zal Carter doorgaan met het ver zamelen van afgevaardigden voor de partijconventie. Bij de eerstkomen de voorverkiezingen (Illinois en North-Carolina) zal hij opnieuw hoge ogen gooien. De uitslag van de voorverkiezing in Florida is: Republikeinen: Ford, 318.844 stem men, 53 proc., 43 afg.; Reagan, 282.618 stemmen, 47 proc., 23 afg. De 27-jarige Eddie Gallagher, die sa men met de 21-jarige Marian Coyle dr. Herrema 36 dagen lang vast hield, zei dat de ontvoering slechts in één opzicht misdadig was geweest. Mis dadig was volgens hem alleeen maar dat de dag na Herremas ontvoering niet meteen nog „tien andere buiten landse profiteurs" waren ontvoerd, en de dag daarop nog eens honderd. „De ontvoering van dr. Herrema en al onze acties van de afgelopen zes jaar strijd, waren een rechtmatige voort zetting van een rechtvaardige strijd voor een Ierland van 32 provincies", legde Gallagher uit. Hij doelde daar mee op het streven naar hereniging van de Ierse republiek met Noord- Ierland dat nu nog bij Groot- Brittannië hoort. „Er is maar één rechter, die wij erkennen en dat is het volk van Ierland", zei Gallagher die ZIJN eigen verdediging voerde. Wanbeleid Marian Coyle klaagde in haar plei- De laagste straffen werden opgelegd aan twee kapiteins die het lidmaat schap van het Democratisch Militair Verbond hadden toegegeven. Profite rend van een koninklijk decreet, waarbij alle gevangenisstraffen van drie jaar en lager betreffende voor november 1975 gepleegde vergrijpen werden kwijtgescholden, worden de ze twee officieren onmiddellijk op vrije voeten gesteld. Het tweetal werd evenmin, in tegenstelling tot de zeven overige veroordeelden uit de strijdkrachten ontslagen. De negen officieren werden in de zomermaan den van 1975 gearresteerd. De vonnissen van de rechtbank in Jimmy Carter, de winnende Democraat bij de voorverkiezingen voor het presidentschap in Florida. Ford heeft nu in totaal 85 afg., voor de Republikeinse partijconventie verzameld, Reagan 40. Er zijn 1295 afg. nodig om de partijkandidatuur te krijgen. Democraten: Carter, 439.870 stem men, 34 proc., 34 afg.; Wallace, 392.105 stemmen, 31 proc., 26 afg.; Jackson, 306.120 stemmen, 24 proc., 21 afg. Carter heeft nu in totaal 80 afgevaardigden, Wallace 57 en Jackson 51. Bij de Democraten heeft men 1505 afg. nodig om presi dentskandidaat van de partij te worden. DUBLIN (AP, Reuter) De Ierse ontvoerders van de Neder landse zakenman Tiede Herrema hebben gisteren in hun slotplei- dooien voor de rechtbank alle schuld ontkend. Zij beroepen zich er op dat hun daad onderdeel was van een rechtmatige strijd tegen de „uitbuiting van het Ierse volk". dooi de Justitie van Ierland aan. „Ik ben van mening dat Cooney, de mi nister van justitie hier vadaag voor u had moeten staan vanwege het mis dadige wanbeleid van zijn departe ment in de afgelopen jaren", zei zij tegen haar rechters. Gallagher en Coyle ontvoerden Herrema vorig jaar op 3 oktober om de vrijlating van gevangen leden van de IRA (het ille gale Ierse republkeinse leger) af te dwingen. Na 36 dagen eindigde de gijzeling met de vrijlating van Herre ma en de overgave van Coyle en Gallagher. Het tweetal staat nu, sa men met drie medeplichtigen, te recht voor een speciale rechtbank van drie rechters. De aanklacht tegen hen telt negentien beschuldigingen. Coyle en Gallagher hebben op alle negentien punten ontkend. Van de drie andere verdachten, die mindei ten laste is gelegd, ontkennen twee eveneens alles, de vijfde (David Hu- ne) heeft één feit toegegeven. De rechters kunnen vandaag al vonnis wijzen. TEL AVTV, BEIROET (Reuter) De secretaris-generaal van de Israë lische communistische partij, Meir Vilner, heeft gisteren verklaard dat de Palestijnse Bevrijdingsorganisa tie (PLO) bereid is Israël op basis van wederkerigheid te erkennen. Vilner zei, tijdens een persconferen tie na zijn terugkeer uit Moskou, waar hij het 25e congres van de com munistische partij van de Sowjet- Unie had bijgewoond, dat hij een ontmoeting in de wandelgangen heeft gehad met Farouk Kaddoumi, hoofd van de politieke afdeling van de PLO. „Kaddoumi verzekerde mij dat de PLO niet uit is op de vernietiging van Israël", aldus Vilner. „Zij willen een Palestijnse staat naast Israpl en zijn bereid Israël te erkennen als Israpl de PLO erkent." Ondertussen heeft George Habasch, leider van het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina een beroep op de PLO gedaan om zich tegen alle onderhandelingen met Israël te ver zetten. Dit zou volgens Habasch de eenheid binnen de Palestijnse bewe ging bevorderen. Hoyo de Manzanares moeten nog worden bekrachtigd door de militaire gouverneut van Madrid. De verdedi gers hebben aangekondigd dat alle negen veroordeelden beroep zullen aantekenen bij de hoogste militaire rechtsinstantie. De UDM werd tijdens het proces, dat drie dagen duurde, omschreven als een subversieve organisatie die ageerde tegen het regym van wijlen dictator Franco. Tijdens het proces betoogde een van de kapiteins dat naar zijn mening de staat een democratie dient te zijn die de menselijke vrijheden waarborgt. Hem werd door het hof, bestaande uit vier generaals en een kolonel tij dens dit getuigenis de mond ge snoerd terwijl een van de andere aan geklaagden door rechtse collega's die het proces bijwoonden voor „varken" werd uitgescholden. Volgens bronnen bij de UDM werd de organisatie twee jaar geleden opge richt en heeft zij vijfhonderd actieve leden en een ongeveer gelijk aantal sympathisanten, onder wie enkele generaals. HONG KONG (DPA, AP, Reuter) - De Chinese partijleider Mao Tse- Toeng heeft gisteren nieuwe richtlij nen uitgevaardigd, die de huidige campagne tegen eerste vice-premier Teng Hsiao-Plng waarschijnlijk zul len verscherpen. Het Volksdagblad maakte in een commentaar melding van de nieuwe richtlijnen. De 71-jarige Teng, die tot vorige maand werd beschouwd als opvolger van de overleden premier Tsjoe-En Lai, werd in het commen taar, niet met name genoemd. Evenals in andere publicaties werd hij in het Volksdagblad een kapita listische zwerver genoemd, die van het maoïsme afweek en te weinig aandacht besteedde aan de ideo logie. WASHINGTON (AP) Richard Nixon heeft ontkend dat hij in de eerste periode van zijn presidentschap mensen heeft aangewezen die moesten worden afgeluisterd. Volgens hem was dat de verantwoordelijkheid van Henry Kissin ger, toen nog adviseur voor buitenlandse zaken. Nixon heeft dit gezegd in een verklaring voor een districtsrechtbank. Zijn getuigenis is in tegenspraak met de verklaring van Kissinger, die zei: „Ik dacht dat hij (Nixon) leiding gaf aan het bespieden van Morton Halperin en bepaalde andere personen." Het is deze Halperin die een proces heeft aange spannen tegen Nixon en Kissinger omdat hij is afgeluisterd toen hij nog werkte bij de Nationale Veiligheidsraad. Halperin en anderen kwamen in 1969 onder verdenking te staan omdat vertrouwelijke informatie van de Veiligheidsraad was uitgelekt en in de pers was gekomen. Om er achter te komen waar het lek zat ging de federale recherche (FBI) toen een aantal stafleden afluisteren. 5 Iet z n politieke liberalisatiemaatregelen heeft Sa- >e t tijd gekocht. Maar hoe lang kan deze situatie nog b ortduren? Sadat onderkent de gevaren, maar zijn gjering is veel te zwak om daadkrachtig op te treden, idat is eigenlijk een mislukking, maar toch heeft hij ti g een kans om het te redden. Als hij het niet redt, zal periode van Sadat de geschiedenis ingaan als de nkerste periode van Egypte". Zo maakte een voor- iui|nstaande Nasseristische journalist voor mij de ba- is op van Sadats „open-deuren"-poütiek. Toch had- zi n de communisten deze balans eveneens zo kunnen ze imaken. hebben inderdaad gelijk, dat Sa- ts nieuwe Egyptische beleid in fei- tot nu toe mislukt is. Van de zo 'injdige injectie in de Egyptische eco- 10 mie is weinig te merken, behalve bl< t rijker worden van de rijken en het m mer worden van de armen. De bui- ite Handse schuld van Egypte be- aagt inmiddels veertien miljard Har en het land kan z'n rente- j rplichtingen nauwelijks nakomen, j ijwel de enige verplichting die de Ini yptenaren regelmatig nakomen is )rg n maandelijks betaling van zestien te ljoen dollar aan Australië om de 0g rering van tairwe te waarborgen. erughoudend Westerse investeerders hebben h uitermate terughoudend opge- sld. Zo zijn in de afgelopen twee ir vertegenwoordigers van de twee- n° inderd grootste Amerikaanse latschappijen in Cairo op bezoek weest, maar er is geen enkele over- a° nkomst gesloten. Ahmed Aboe el [1K ihd, colomnist bij het rechtse Pc gblad Al Akhbar weet zelfs te ver- sa Uen dat een Amerikaans hotelbe- tyf reeds vijf jaar met de Egyptische ireaucratie onderhandelt over de a ®uw van één hotel in Cairo. Egyptenaren hopen op een ont- kkeling van hun economie door de menwerking van Arabisch olieka- door James Dorsey pitaal, Egyptische arbeidskracht en Westerse kennis. Vaak is dit ook de enige basis waarop zakenmensen uit Europa en de Verenigde Staten be reid zijn om investeringen in Egypte in overweging te nemen. Maar het is zélfs hiervan de vraag of er iets van terecht komt. De Egyp tische econoom en ex-minister van bevoorrading Fouad Moursi wijst op het feit dat Egypte vooral behoefte heeft aan industriële investeringen, terwijl er tot nu toe uit het Westen bijna alleen handelskapitaal het land binnenstroomt. „Van de 1,5 mil jard dollar die Egypte verleden jaar aan economische steun uit het bui tenland heeft ontvangen, werden slechts drie miljoen Egyptische pon den (1,8 miljoen dollar) in productie ve investeringen gestoken," vertelde een andere Egyptische econoom me. Voorwaarden De Nasseristen lijken in hun voor spelling gelijk te krijgen, dat men in de Arabische oliestaten slechts be reid is om Sadat werkelijk te steu nen, wanneer hij een aantal politieke voorwaarden vervult. Zo zou koning Chaled van Saoedi-Arabië tijdens het jongste bezoek van Sadat aan dat land, een toenadering tot Syrië hebben geëist in ruil voor de door Egypte benodigde economische steun. De critici zien dit als een bewijs voor het feit dat Egypte te snel van stapel is gelopen en niet één lijn heeft ge trokken met de overige Arabische confrontatiestaten. „Egypte, dat in soepelheid jegens Israël de andere landen een pas vooruit is, zal op een moment moeten inbinden, vanwege de afhankelijkheid van economische steun uit het buitenland," hadden zij telkens weer gewaarschuwd. Terwijl de Arabische pressie op Sadat stijgt, de binnenlandse economische situatie verslech tert, lijkt ook het tweede Sinai- akkoord niet de verwachte re sultaten op te leveren. Niet al leen blijft de stroom investe ringen uit het buitenland uit, maar ook de kansen op een politieke doorbraak in het conflict in het Midden-Oosten in de komende drie jaren de periode van het akkoord worden met de dag kleiner. In feite heeft Sadat voorlopig al het maximum voor Egypte uit het akkoord gehaald. Hij heeft de olievelden terugver- kregen, hij heeft in theorie een periode van rust gekregen, waarin hij zich met de binnen landse problemen van Egypte kan bezighouden, en hij heeft de wereld bewezen dat Egypte daadwerkelijk vrede wil. Sociale onrust Ofschoon de uitslag al bij voorbaat vaststaat kiest dit jaar de Volksver gadering een nieuwe president. Sa dat zal in zijn „verkiezingscampag ne" op enig succes willen bogen. Dit succes kan hij duidelijk niet zonder meer uit het omstreden akkoord met Israël halen. Voorlopig rest hem slechts te wijzen op de politieke libe ralisatie. Maar intussen vragen velen in Egyp te zich reeds af hoe lang deze situatie nog kan en zal voortduren. Vele in tellectuelen hebben het gevoel „dat het land naar de knoppen gaat", en vragen zich af wat er zal gebeuren als de sociale onrust in Egypte toe neemt en er op grote schaal in Egyp te zou worden gedemonstreerd. An derzijds ligt de herinnering aan het hardhandig optreden van de Egyp tische autoriteiten in december 1974/januari 1975 tegen de grote ar beidersdemonstraties in Cairo velen nog vers in het geheugen. Toch zijn volgens vele historici de sociaal- economische omstandigheden in Egypte rijp voor een omwenteling net als in 1919 en in 1952. Egypte's president Anwar Sadat bij zijn laatste bezoek aan koning Chaled van Saoedi-Arabië. Vreemd genoeg zijn het juist de com munisten en Nasseristen die voor deze omwenteling bevreesd zijn, wanneer zij de reële mogelijkheden ervan op een rij zetten. Staatsgreep Gamal Abdel Nasser Volgens de communisten zou Sadat gedwongen kunnen worden om zijn politieke llberalisatiemaatregelen weer in te trekken en terug te keren naar een autoritaire bestuursvorm. „Het zou een soort renaissance van het Nasserisme zijn, maar pseudo- Nasseristisch van karakter." Zij be doelen dat, onder de dekmantel van terugkeer naar de oude principes van de revolutie van de Vrije Officie ren in 1952 en de dictatoriale staat uit de periode-Nasser Sadat gewoon met z'n open-deuren politiek door zou kunnen gaan. Voor de Nasseristen ligt het gevaar in de mogelijkheid van een militaire staatsgreep. Zij wijzen op het feit dat de strijdkrachten veel betaald wor den in de vorm van hoge salarissen, officleraclubs en andere privileges, om hen stil te houden. „Als Sadat zijn beleid niet wijzigt ben ik er van overtuigd dat een militaire staatsgreep onvermijdelijk is", was de mening van een Nasserist. Wat de communisten en de Nasseris ten van elkaar onderscheidt is, dat de Nasseristen kritiekloos Nasser's voetsporen willen volgen, terwijl de communisten stellen dat Egypte voor het „Nasserisme zonder Nasser zou moeten kiezen". Hoe het ook mag zijn, Sadat zit voorlopig stevig in de zadel. Toch ls op den duur het verwijzen naar de overwinning in de Oktoberoorlog en de geleidelijke democratisering van Egypte niet voldoende. En ofschoon Sadat de gevaren inderdaad onder kent, zal dit besef binnen afzienbare tijd ook niet meer voldoende zijn. Ondertussen is een tastbare econo mische vooruitgang nog nauwelijks aan te wijzen Dit is het laatste artikel in serie van vier. De vorige verhalen stonden in de kranten van 6, 9, en 10 maart.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 7