Pefensie groot truikelblok op ;Areg naar uropese eenheid Kissinger verzoekt uba omzichtigheid" Militairen Portugal laten Carvalho vrij Debacle Pertamina brengt Indonesië in moeilijkheden 'yp*G Wijnboeren in opstand: twee doden sraël contra verkoop papens VS aan Egypte "orster gispt maatregelen Mozambique Birch Bayh stopt ermee Bom rijt Britse wagon uiteen Nieuwe leden van centraal comité vandaag bekend Geen stappen in parlement tegen Peron IAG 5 MAART 1976 BUITENLAND TROUW/KWARTET 7 ^SHINGTON, MAPOETO, SALISBURY (Reuter, UPI, AP) ei tenlandse zaken Henry Kissinger heeft Cuba gewaarschuwd je rachten in de kwestie-Rhodesië. singer zei dat ln het huls van •vaardigden dat Iedere tussen- nst van Cubaanse troepen de Steun Gemenebest J Verenigde Staten niet hebben In- in Londen, beval de commissie van J repen ln Angola, toen daar Cu- het Britse Oemenebest voor de sac- nse troepen werden Ingezet. Maar ties tegen Rhodesië de 35 lid-staten betekent niet dat de Verenigde aan met spoed economische hulp te n ten hetzelfde zullen laten als Cu- 1 nse troepen betrokken worden bij rijd tegen de blanke minderheid- ring ln Rhodesie, zo liet Kissin- blijken. De Amerik aanse minister van de „grootste omzichtigheid" te op de te verwachten blokkade door Mozambique. 0. N mfrigens herhaalde hij dat de Ver- nagde Staten voorstander zijn van la overdragen van de macht aan de eltrte meerderheid in Rhodesië en rschuwde hij de blanke regering »fl de huidige onderhandelingen >11 sschien de laatste gelegenheid voor een vreedzame oplossing. neulend vuur ig mier John Vorster van Zuid- ika heeft verklaard, dat het be- nift van Mozambique om zijn gren- met Rhodesië te sluiten en de )r de Verenigde Naties vastgestel- economische sancties tegen dit d volledig toe te passen, „de vonk zijn die kan leiden tot het oplaai- 3van het smeulende vuur als gevolg d i de wrijvingen in zuidelijk Af- l' höeen rede in het parlement zei de ste-minister dat het optreden van ,s jambique kan lelden tot „escala- tot iets veel ernstigere.' Hij gaf rigens niet aan of Zuid-Afrika be is de goederen uit Rhodesië die niet meer via Mozambique kun- oi worden uitgevoerd, via zijn gron- bied te laten passeren. Volgens de ,e' dafrikaanse minister van verkeer, iwrens Muller, zouden de Zuidafri- ,d( inse spoorwegen een deel voor lit rekening kunnen nemen, maar t alles. „Er zijn bepaalde dingen ^Jsrvoor wij niet zijn uitgerust," al- Muller.Vorig jaar zijn de spoor den van Rhodesië en Zuid-Afrika ip elkaar aangesloten met het oog et WASHINGTON (Reuter/AFP) Se nator Birch Bayh uit Indiana is uit de race voor de democratisch kandi datuur voor het Amerikaanse presi dentsschap. De voor hem teleurstel lende resultaten van de voorverkie zingen in New Hampshire en vooral Massachusetts hebben Bayh doen besluiten zich terug te trekken. Dinsdag behaalde hij bij de primary in Massachusetts niet meer dan 5 procent van de stemmen. De senator zei op een persconferentie dat hem ook de middelen ontbreken voor het verder voeren van een actieve cam pagne. Bayh zal zich blijven inspannen dat de .juiste man' door de democratis che partij kandidaat wordt gesteld voor het presidentschap. Hij zei ech ter niet welk van de andere democra tische kandidaten hij zal steunen. Mike Mansfield De Democratische voorzitter van de Amerikaanse senaat Mike Mansfield heeft bekend gemaakt zich dit jaar niet herkiesbaar te zullen stellen Mansfield heeft 23 jaar zitting gehad in de senaat en was daar langer dan wie ook ln de Amerikaanse parle mentaire geschiedenis voorzitter en fractieleider van de meerderheid. Mansfield wordt 16 maart 73. verlenen aatfi Mozambique, nu dit land de VN-s ancties tegen het blanke minderheldsloewind van premelr Ian Smith toepairt. Besloten werd dat de secretaris-generaal van het Oemene best, de Ouyanees SJridath Ram phal, contact met de regering van Mozambique zal opnemen om de on derzoeken oip welke gebieden de steun kan woirden verleend. Deze ver klaarde in Londen dat niet over be dragen is gei sproken en dat er geen gevaar bestaat, dat het geld wordt gebruikt voo r wapens voor zwarte nationalists he guerrillastrijders. De aanbeveling tot steun aan Mo zambique wq rd gedaan overèenkom- stig een uitsp raak van de conferentie van premiere van het Gemenebest, die in mei va rig jaar te Kingston op Jamaica werti gehouden. Toen werd de nadruk gelegd op het belang van onverwijlde stappen om een onaf hankelijk Mozambique te hrlpenhel- pen bij de toe-passing van de sancties tegen Rhodesië. L AVIV (Reuter, UPI) Premier Rabin van Israël heeft Jteren gezegd dat zijn land al het mogelijke zal doen om te n hinderen dat de Verenigde Staten wapens leveren aan Egypte, vibin beschuldigde de Amerikanen ervan, dat zij door wapens te n l kopen aan Egypte en Saoedi-Arabië, de bewapeningswedloop iet Midden-Oosten bevorderen. bb d< iijn tweede aanval van deze week wapenbevoorrading door de Ver fde Staten van Israels Arabische tf^nden, zei de premier dat Amerika jelijk kan beweren dat het i het machtsevenwicht in het 1 den-Oosten te handhaven. Daar- zei hij, zouden de Amerikanen stèeveranties van wapens aan Egyp- s en Saoedi-Arabië. moeten doen i Hgen door nieuwe leveranties aan at|ël en dan zouden zij „de drijven- kracht achter de bewapenings- v^Uoop in het Midden-Oosten den." et id Israëlische regering heeft via haar oiibassadeur in Washington, Dinitz, >r de voorgenomen wapenleveran- ues aan Egypte geklaagd. Dinitz werd daarvoor maandag ontvangen door adjunct-minister van buitenlan dse zaken Sisco, die hem meedeelde dat de Amerikaanse leveranties aan Cairo Hercules-transportvliegtuigen, moderne elektronische apparatuur en vrachtwagens zouden omvatten. Premier Rabin had zijn eerste pro test tegen de Amerikaanse wapen voornemens in het begin van de week geuit in het parlement. Hij zei dat de wapens die Saoedi-Arabië zou krij gen, in een eventuele nieuwe oorlog in het Midden-Oosten, hun weg zou den vinden naar het front met Isral. Hij wees erop dat twee Saoedische divisies permanent gelegerd zijn in Jordanië en Syrië. NARBONNH' (AP) Bij een vuurge vecht tussen opstandige Franse wijnboeren «en de politie zijn gisteren een officier Van de oproerpolitie en een demonstrerende wijnboer om het leven gekomen. Meer dan 20 per sonen raakten gewond. Tijdens het vuurgevecht bij een spoorbrug even buiten Narbonne maakten zowel de politie als de wijnboeren gebruik van automatische- wapens. Het vuurgevecht ontstond nadat de boeren even buiten Narbonne de rails hadden opengebroken en drie wagens van een tot stilstand ge brachte goederentrein in brand had den gestoken. Toen de oproerpolitie probeerde de wijnboeren te verwij deren werd zij beschoten met jach tgeweren en machinepistolen. De po litie beantwoordde het vuur met ma chinegeweren. Na een uur verspreid den de wijnboeren zich om later in het centrum van Narbonne weer bij een te komen. Gisteravond deed Michel Romain, de president van het regionale actie comité van de wijnboeren, een suc cesvol beroep op de demonstranten om de gewelddadige acties te sta ken. 'Wij willen dat de spanning wordt opgeheven. Er is vandaag ge noeg bloed govloeld. Ga allemaal naar huis, morgen is een dag van rouw. Een werkelijke slachting mag niet worden voortgezet", aldus Romain. In een toespraak voor radio en tele visie verklaarde minister van bin nenlandse zakem Poniatowski later dat één officies- van politie bij de onlusten om het leven is gekomen en 25 agenten gewond zijn geraakt. Ook is een demonstrant om het leven gekomen en zijn 'velen' gewond. Po niatowski zei verder dat 11 belas tingkantoren, drie spoorwegstations, twee relais-stations en een aantal electriciteitsmasten en rails zijn ver nield. De minister zei de politie te hebben opgedragen 'met vaste hand, maar ook met rechtvaardigheid en gematigdheid' op te treden. Een zware bom heeft gistermorgen de tweede wagon van een Britse forensen trein uiteen gereten (zie foto). Andere wagons werden beschadigd. De bom ontplofte enkele minuten nadat honderen passagiers op een Londens station waren uitgestapt. De aanslag is vermoedelijk het werk van het verboden Ierse Republikeinse Leger. In kringen van de politie vraagt men zich af of het de bedoeling is geweest dat de bom zou ontploffen terwijl de trein nog stampvol was of dat zij met opzet pas later explodeerde. Bij de ontploffing raakten passagiers in een tegemoetkomende trein door glasscherven licht gewond. Vorige maand wist de Londense politie ternau wernood een bom onschadelijk te maken, die op het drukste metro-station van de Britse hoofdstad, Oxford Circus was geplaatst. Ook deze bom zou een massale slachting hebben veroorzaakt. LISSABON (Reuter, UPI, AP) De Portugese militaire autoritei ten hebben gisteren onverwachts de voormalige militaire com mandant van Lissabon majoor Otelo Saraiva de Carvalho uit de gevangenis vrijgelaten. Carvalho zat vast in verband met zijn rol bij de mislukte linkse revolte van 25 november vorig jaar. Majoor Carvalho, een gedegradeerd generaal, zal binnenkort voor de rec hter moeten verschijnen. Carvalho, die vanaf 19 januari onder grote pro testen van links is gevangen gehou den in de hoofdgevangenis van Por tugal Santarem, is één van de laatste van de groep gearresteerde officie' ren, die is vrijgelaten. Majoor Sanches Osario, oud medewerker van de voormalige Por tugese president Antonio de Spinola en oud-leider van de conservatieve centrum-democratische partij CDS heeft zich aangemeld bij de Portuge se autoriteiten. Osario was begin vo rig jaar naar Spanje gevlucht in ver band met zijn bemoeienis met een poging tot een rechtse staatsgreep in Portugal. Hij is overgebracht naar de Caxiasgevangenis. De stafchef van het Portugese leger generaal Ramalho Eanes is gisteren begonnen aan overleg met de com mandanten van de militaire regimen ten in het land. Aangenomen wordt dat het bezoek ln verband staat met de felle aanval, die de chef van de luchtmacht deze week deed op presi dent Costa Gomes en minister van buitenlandse zaken Antunes. LUNTEREN De voorzitter van de Nederduits gereformeerde zendings kerk, ds D. P. Botha, heeft in de gereformeerde synode gezegd dat de moderaturen (besturen) van de zwar te gereformeerde kerken er bij de blanke NG-moderatuur op hebben aangedrongen niet met de Nederlan ders te breken alvorens hen in de gelegenheid te stellen hun stand punt Inzake het programma tot strijd tegen het racisme ln te nemen. Dit is gebeurd in een gezamenlijke bijeenkomst van de leiding van alle vier nederduitse gereformeerde Ker ken in Zuid-Afrika. Van één onzer redacteuren Met het ontslag van Ibny Soe- towo als president van de Indo nesische staatsoliemaatschap pij Pertamina zijn de proble men niet opgelost. Omdat de Indonesische staat vorig jaar de miljardenschulden van Pertamina heeft moeten overnemen, zit zij nu met enorme last die de ontwikkeling van het land zal afrem men. Behalve dat Indonesië van de olieopbrengsten heeft kunnen profi teren is het er ook door in moeilijkhe den gekomen. De gemiste kans kan niet alsnog wor den aangegrepen omdat de oliemarkt is ingezakt en Indonesiës belangrijk ste afnemer Japan met grote voorra den zit en steeds meer voorkeur heeft voor olie uit China, die goedkoper is en minder vrachtkosten vraagt. Dat was ook de reden waarom Indonesië niet mee ging in de laatste prijsver hoging van de OPEC- (olieproduce rende en exporterende) landen en het af liet weten toen een OPEC-fonds werd gevormd voor steun aan ont wikkelingslanden zonder olie. Bundeling Pertamina ontstond acht jaar gele den door bundeling van twee olie maatschappijen. De nu ontslagen Soetowo werd tot directeur met bijna onbeperkte bevoegdheden benoemd die alleen verantwoording schuldig was aan president Soeharto. Onder het bewind van Soetowo be gon Pertamina een ongebreidelde wildgroei. Het werd een „staat in de staat". Het bedrijf hield zich niet alleen bezig met olie, maar strekte haar activiteiten uit tot luchtvaart maatschappijen, ziekenhuizen, golf banen, staalbedrijven, etc. Veel van die projecten werden gefinancierd met oliegelden die eigenlijk in de staatskas hadden moeten vloeien. De olie-vreemde projecten waren lang niet alle winstgevend, wat ln feite de Indonesische staat geld heeft gekost. Pas half vorig jaar werd een commis sie ln het leven geroepen die de bezig heden van Pertamina uiteen moest rafelen en de zaak saneren. Pertamina had een opvallende ma nier van lenen. Er werden kortlopen de kredieten gesloten voor het finan cieren van langlopende projecten. Toen de schuldeisers vanwege de economische teruggang ln de wereld hun geld terugvroegen, liep dat spaak. Soetowo rekende op een le ning van 1 miljard dollar uit het Midden-Oosten om de schulden te kunnen afbetalen, maar die lening is nooit gekomen. De omvang van de huidige schulden komt pas ln augus tus met de zekerheid vast te staan, maar een schatting van 4 miljard MOSKOU (DPA) Het 25e Sowjet- partijcongres heeft tijdens een be sloten zitting een nieuw centraal co mité gekozen. Het nieuwe centraal comité kiest de partijleider, de overi ge leden van het partij-secretariaat en het politburo De samenstelling van deze organen zal vandaag gepu bliceerd worden Ingrijpende veran deringen ln de bestuursorganen van de communistische partij worden in Moskou niet verwacht. Ibny Soetowo dollar is volgens zegslieden niet te hoog. Ontwikkeling De machtige Pertamina met haar daadkrachtige leiding, haar goedge- tralnde kader en specialisten en gro te armslag heeft een grote vinger in de pap gekregen bij de Indonesische ontwikkeling. Zij had de buitenlan dse contacten, vaak met voorbijgaan aan ministeries. De maatschappij was een voorbeeld van een nationaal en onafhankelijk ontwikkelingsmo del voor Zuidoost-Azië. Dat beeld is nu in scherven gevallen door het bankroet van Pertamina. waarvan te hopen is dat het geen effecten geeft op een aantal ontwik kelingsprojecten van de maatschap pij. De schade voor Indonesië en de Indonesische bevolking zou nog gro ter zijn als allerlei projecten abrupt gestopt zouden worden. BUENOS AIRES (UPI) De voor zitter van de Argentijnse Senaat, Italo Luder, heeft verklaard dat hij geen verenigde vergadering van het congres zal bijeenroepen waarom door de oppositie is gevraagd als middel om president Isabel Peron uit het zadel te lichten. Het verzoek was gedaan door de Union radical civica, de op één na grootste politieke partij van Argenti nië, die een verenigde vergadering beschouwt als het middel om de na tionale malaise uit de wereld te hel pen, ondermeer door mevrouw Pe ron niet capabel te verklaren. Een andere partij, de Beweging voor integratie en ontwikkeling, had al eerder, samen met een kleine groep opstandige PeronistUche congresle den, een beroep gedaan op Luder een verenigde vergadering uit te schrijven. Luder had aanvankelijk Ja" gezegd, maar vervolgens kwam hij met de mededeling dat hij de grondwettig heid en legaliteit van de verzoeken zou bestuderen. Gisteren oordeelde hij deze „ongrondwettig." ks»or Bert van Panhuis lang de Europese Unie geen gemeenschappelijk defensiebeleid zal hebben, zal ze onvolkomen Jn met deze zin uit zijn rapport over de eenwording vann Europa heeft de Belgische eerste nister Leo Tindemans onlangs nog eens de vinger gelegd bij wat waarschijnlijk een van de 2e angrijkste struikelblokken op de weg naar een politiek èèn Europa ls. jaeen vraaggesprek met het Ameri- iei mse weekblad Newsweek heeft de ik lerikaanse opperbevelhebber van ddNAVO, generaal Alexander Haig [ai bezorgdheid over Amerika's „be- uwbaarheid uitgebreid onder de P genomen. In het licht van recen- gebeurtenissen heeft hij wel be- P voor de uitingen van argwaan velar in wezen stoelen ze op de stel- ri jgen van het Franse gaullisme. Bo- Defldien kan een eigen nucleaire ont- ve ikellng binnen Europa een hou- uifig geven dat men het ook zonder 941 Verenigde Staten wel afkan. e< ig bestrijdt deze opvattingen. Vol- idèis hem is geen van de beide Atlan- afche partners. Europa en de VS, in Riëat in z'n eentje op te boksen tegen ;ai toekomstige problemen. Dat wil al higens niet zeggen dat Europa zou moeten streven naar een- drfrding. Ook op het militaire vlak idfjft dat best mogelijk. Beide part ei^ in het bondgenootschap moe- iiiit» ach echter wel bewust blijven li de wederzijdse afhankelijkheid. De meeste landen van de Europese Gemeenschap hebben weinig pro blemen met handhaving van het NA- VO-verband. Dit geldt voor Groot- Brittannië, voor Nederland en zeer zeker voor West-Duitsland, dat meer dan geen ander gebaat ls bij de aan wezigheid van Amerikaanse troepen in West-Europa. Europese kernmacht Van groot belang binnen de Europe se groep van de NAVO is echter wel hoe er wordt gedacht over bijvoor beeld een Europese kernmacht. De Nederlandse minister van buitenlan dse zaken Van der Stoel en zijn staatssecretaris Kooymans hebben zich herhaaldelijk en ondubbelzin nig tegen een ontwikkeling in derge lijke richting verklaard. Zij vertol ken hiermee de opvattingen van de Nederlandse regering in het alge meen. Minister Vredeling van defensie heeft bij dit standpunt enige tijd geleden toch een kanttekening gemaakt. De minister zei op een bijeenkomst in Leuven dat het ontbreken van een gezamenlijk defensiebeleid de dieper liggende oorzaak is van het stagne ren van het integratieproces ln Euro pa. Vredeling verklaarde zich tegen stander van een Europese kern macht. Maar hij voegde daaraan toe, dat als er anders geen Europese Unie tot stand zou kunnen komen, hij zo'n kernmacht „in potentie" aanvaardt. Een democratisch georganiseerd Ver enigd Europa zal naar zijn mening echter geen meerderheid voor een eigen Europese kernmacht ople veren. Ook op andere vlakken is er al uitge breid nagedacht over de kwestie van het Europese kernwapen. De West- Europese Unie bij voorbeeld heeft momenteel een rapport op tafel lig gen van de Belgische christen democraat Leyen. waarin wordt ge steld dat het strategische nucleaire kernwapen door een kernmacht Eu- gopa al onmiddellijk bij het begin van een internationale crisis in het spel moet worden gebracht. Duitse vinger Een schrikbeeld voor velen, vooral op de linkrvleugel van het politieke to neel, is het idee van een kernmacht, waarin West-Duitsland „de vinger aan de trekker" zou hebben. In een publicatie van het Nederlands Insti tuut voor Vredesvraagstukken is er op gewezen dat de huidige regering van West-Duitsland zeker niet van plan is de betrekkingen met de VS voor zo'n kernmacht op het spel te zetten. Alleen bij het onverlet blijven van de verhouding met Washington zou Bonn een dergelijke macht niet bij voorbaat afwijzen. Grootste knelpunt voor een Euro pees defensiebeleid lijkt echter voor alsnog de onafhankelijke koers van Frankrijk. Parijs voelt er met de er varing van tien jaren „nationale poli tiek". los van de Verenigde Staten nog steeds weinig voor zich opnieuw te binden. De laatste maanden heeft men enige inschikkelijkheid getoond met betrekking tot het op elkaar af stemmen van wapens, maar daar houdt het voorlopig mee op. De be langrijke blokken binnen de EG. Frankrijk en de atlantici, Oroot- Brittannië en West-Duitsland, zullen de komende tijd zeker op het scherp van de snede over de defensie gaan vechten. Tindemans was zich daarvan ook goed bewust, want pal na zijn opmer king over het gemeenschappelijke defensiebeleid merkte hij op: 'In af wachting constateer ik dat onze sta ten thans niet in staat zijn en ver moedelijk ook ln de nabije toekomst niet ln staat zullen zijn om de alge mene koers te bepalen, zonder welke geen enkel gemeenschappelijk defen siebeleid mogelijk is. De defensiepolitiek van de landen, die deel uitmaken van de Europese Gemeenschap, wordt zeker niet ge kenmerkt door veel gemeenschappe- njke noemers. Je kunt hierbij in de eerste plaats denken aan het feit dat één van de belangrijkste EG- partners, Frankrijk ai sinds tien jaar een eigen weg gaat buiten het bond genootschap van de NAVO. De Fran sen zijn momenteel nog de enigen, die een dergelijke positie innemen. Maar over een aantal jaren dient ook Griekenland zich als EG-lidstaat aan en dit land kan ook niet tot de hech- tste onderdelen van het bondgen ootschap worden gerekend. Het heeft dan wel niet het lidmaatschap van de NAVO opgezegd maar het heeft zich wel aan de militaire verplichtingen onttrokken. Verenigde Staten De kwestie van het ene Europese defensiebeleid is ln wezen de aloude zaak van de verbondenheid van de Westeuropese landen met de Vere nigde Staten. Een verbondenheid, die onlangs weer aan de orde werd gesteld door de Belgische minister van defensie Vanden Boeynants, zijn Nederlandse ambtgenoot Vredeling en de voorzitter van de defensiecom- mlssbe van de Westeuropese Unie (WEU), de Britse Conservatief Julian Critchley. Europa kan voor zijn militaire be scherming niet langer vertrouwen op de Verenigde Staten, aldus Vanden Boeynants. 'Wat gebeurt er als de Verenigde Staten morgen hun atoomparaplu opheffen? Dan zitten we ïtneteen in de moeilijkheden', al dus de minister, die het een noodza kelijkheid noemde dat Europa zich niet alleen politiek maar ook militair verenigt. 'Er wordt gezegd dat de Amerikanen ons frullen helpen als er iets mis gaat', zo waarschuwde Vanden Boeynants. 'maCr laten we voorzichtig Zijn. Hoewel het duidelijk is dat het in Amerika's belang is niet hun plicht dat zij voorkomen dat Euro pa onder Russische overheersing komt, ls het eveneens duidelijk dat fle Amerikanen ons aan ons lot zullen overlaten Indien zij zich realiseren dat de Europeanen niet bereid zijn zlch2elf te verdedigen of bij te dragen aan de noodzakelijke inspanningen. De boer in Nevada Interesseert zich niet voor het ver verwijderde Euro pa', aldus de Belgische bewindsman. terugtrekking Critchley deed onlangs de Amerika nen een voorstel ln deze richting. De enige manier om Europa tot eenheid te brengen, te zorgen dat het zijn defensie-uitgaven op peil houdt en zijn wapens onderling meer op elkaar afstemt, ls de Amerikaanse militaire aanwezigheid ln Europa geleidelijk aan te verminderen, zonder overigens het bondgenootschap daarmee op te heffen Dat zal weer enige werkelijk heidszin geven, aldus Critchley.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1976 | | pagina 7