Finsterwolde en
de koude oorlog
EJI]
Weer actie
voor gebruik
autogordel
Oïïimentaar Uitschakelen van gemeenteraad zwart-wit beschreven
(erkbezoek (1)
(erkbezoek (2)
)ffer
Sigaren één of
twee cent duurder
Vorige week zondag pakte weer iemand
het half miljoen in de Lotto.
Voor 7 kwartjes kuntuóókrijk
worden. Deze zondag al.
het weer
Schoonmaakweer
weérr^pporten
Glazenwasser
wordt duurder
DOOR INVALLER
De Bito en zijn ballonnetje
i r -
Ut,®
Nieuw leven
Telefoon
DERDAG 4 MAART 1976
BINNENLAND
TROUW/KWARTET 5
kerkelijke sociologen van het Kaski
ibben gedaan wat des sociologen is:
~>g een keertje in den brede uitzoeken
opschrijven wat ieder sterveling met
en in zijn hoofd al lang wist of kon
ten, namelijk dat het wekelijkse
rkbezoek in Nederland de laatste acht
ir sterk verminderd is. Het Kaski
icludeert eveneens dat de daling van
kerkbezoek voorlopig nog wel even
doorgaan, maar ook dat is geen
:lusie die opzienbarend mag heten,
lar goed: het is nu mogelijk bij een
•ek over deze zaak het betoog met
[ers te illustreren en dat maakt soms
degelijke indruk.
o leen blijft dan natuurlijk wel de
ikpag: wat doen we met die gegevens?
iijet is, waar, dat het christendom zich
et zo gemakkelijk laat meten naar
enredigheid van het aantal bezette
plaatsen (ook buiten de kerk is chris-
te vinden) en in het Evangelie
h jan hartige woorden te lezen over
genen, die de vooraanzitting bemin-
Niemand hoeft dus een ander met
"th-en-wee-klachten in de armen te
Hen.
door Jan Sloothaak
„De regeringscommissaris in Finsterwolde". Zo heet een boek dat de Socialistische Uitgeverij in
Amsterdam heeft uitgegeven. Marianne Braun, de schrijfster, noemt het „een bijdrage tot de
geschiedschrijving van de Koude Oorlog in Nederland". Die bijdrage is echter zo eenzijdig van
opzet en methodiek dat de waarde die er toch wel aan kan worden toegekend, er erg door wordt
verminderd.
aar om daar dan toch maar even de
toriteit van De Genestet (een negen-
inde eeuwse dichter-dominee, die juist
öor de lichtzinnigheid van de negen-
v inde eeuwse vrijzinnigen zo'n weerzin
ic gen dat soort vrijzinnigheid kreeg)
ji< genover te stellen; met de houding van
ach wat doet het er eigenlijk toe?"
deze zaak evenmin af te doen. Dan
iten we op hetzelfde spoor als de door
e Genestet met zoveel ironie gegesel-
(zeer vrijzinnige en uiterst verlichte)
Rap: „Zoek Jan in 't zondagmorge-
mr, niet bij de vrome scharen", want
n houdt dan („wel zo goed") op z'n
entje kerk in de vrije natuur, waar hij
nminste sigaren kan roken.
ee je komt er niet zo gemakkelijk
it. Ook wij ontkomen er niet (net
>min als de samenstellers van dit Kas-
■rapport), dat wij wel aan het analyse-
Jen slaan, maar als het aankomt op het
|angeven van een therapie overgaan tot
Je zaken van alledag en de kerk be
dremmeld achterlaten.
^)mdat dat onze bedoeling niet is, willen
rij nog wel even wijzen op een paar
egevens, die achter de cijfers van het
Laslci te vinden zijn. Bijvoorbeeld hoe
^t/oojtvol is niet de gedachte dat het
oms krampachtige en modieuze experi
menteren met kerkdiensten geen in-
-jloed heeft ten gunste of ten ongun-
(een groot gedeelte van dit cijferma-
iriaal komt van rooms-kathoiieke on-
ervraagden, maar gezien de algemene
indens mogen er wel lijnen worden
oorgetrokken).
'erder is er ook sprake van een posi-
icve waardering bij de ondervraagden
dit onderzoek voor de werkelijke
emeenschap; voor de onderlinge her
enbaarheid als gemeente. Wil de kerk
us kerk zijn en blijven, dan zal zij
fooral gemeente moeten zijn en waar-
chijnlijk dus in kleinere verhoudingen
aan werken dan zij tot nu toe gewend
Dat is jammer. Marianne Braun heeft
er kennelijk veel werk voor verricht
en hele stapels kamerstukken, ge
meentelijke paperassen, kranten en
andere lectuur door geworsteld. Met
de feiten die ze daarbij heeft uitge
zocht, rijgt ze een verhaal aaneen,
waaruit de communisten in Finster
wolde tevoorschijn komen als de eer
lijke robuuste arbeiders, die zich heb
ben aaneengesloten tegen de here-
boeren en hun machtige Amerikaan
se bondgenoten.
Het was in 1935 dat de communisten
in de gemeenteraad van Finsterwol
de voor het eerst de meerderheid
behaalden. De tweede wereldoorlog
kwam er tussendoor en na de oorlog
bleek die meerderheid nog te
bestaan.
In 1951 schakelde de Nederlandse
regering de gemeenteraad uit. Burge
meester J. Tuin kreeg het voor het
zeggen als „regeringscommissaris-
".^e kwestie veroorzaakte in Neder
land grote beroering. In 1953 werd de
raad overigens al weer ingesteld;
daarover schrijft Marianne Braun
echter niet, ze schrijft alleen over de
oorzaken die tot de uitschakeling
leidden, beginnend door de inder
daad bestaande wanverhouding tus
sen de rijke hereboeren en de arbei
ders. De voorgeschiedenis daarvan
(Domela Nieuwehuis) is wel bekend.
Een feit, dat politicologe Marianne
Braun overigens ook niet heeft ver
meld is dat het absurd lang heeft
geduurd voordat een communisti
sche wethouder weer als loco
burgemeester mocht optreden, na
melijk tot vorig jaar.
Dat de schrijfster zo eenzijdig is, is
vooral jammer omdat het helemaal
niet nodig was. Er zijn genoeg feiten
die voor zich spreken en die - ook
zonder haar politiek gekleurde bril
op te zetten - aantonen dat er inder
daad wel aanleiding voor de arbei
ders was om in verzet te komen.
Velen werken zomers bij de boer en 's
winters in de werkverschaffing, de
DUW (Dienst Uitvoering Werken). Ze
stonden tot hun knieën in de blubber
van de aanslibbingswerken in de Dol-
lard. Ze konden niet zitten om te
pauzeren. Hun broodje aten ze staan
de bij de in de blubber gestoken
stokken, waaraan hun jasjes hingen.
Hun tariefloon ging vaak aan hun
neus voorbij als de werkleiding onte
vreden was hoewel ze veelal (door het
getij) tot 's avonds negen uur moes
ten werken en 's morgens om vijf uur
al weer moesten beginnen. Toen
kwam er ook nog een regeling om zo
nodig op zaterdagmiddag te werken.
Staking
Moeilijkheden konden niet uitblij
ven. Die kwamen er. Er werd ge
staakt, arbeiders geschorst. Die kre
gen geen DUW-loon meer en daar ligt
één van de oorzaken van de Finster-
woldse affaire. De gemeentelijke in
stelling voor Sociale Zaken gaf hun
geld.
Burgemeester Tuin, gesteund door
gedeputeerde staten en de regering,
vond dat te gek: De kas van het
armbestuur was tenslotte geen sta
kingskas
De communisten op hun beurt, kwa
men met het ook niet onredelijk klin
kende argument dat de arbeiders zo
in een dwangpositie werden ge
plaatst. Geen uitkering betekende
verhongeren, tenzij ze wilden wer
ken, maar dan op de voorwaarden die
van hogerhand waren gesteld.
De zaak escaleerde, er deden zich
gevallen van steunfraude voor, ont
slagen van ambtenaren en de com
munisten keerden zich tegen de in
dustrialisatie. Ze wilden geen oorlog
stuig maken voor de Amerikaanse
imperialisten. Er was nog meer, te
veel om hier in kort bestek te be
spreken.
Wereldpolitiek
De regeringscommissaris van Fin
sterwolde is eigenlijk niet denkbaar
zonder de koude oorlog die toen
hoogtij vierde. Alles werd betrokken
in de sfeer van de wereldpolitiek.
Volgens Marianne Braun is er in de
rechtse pers (waartoe ze alleen De
Waarheid niet rekent) geschreven dat
communisten bedreigingen uitten.
Zij onderschrijft echter de commu-
nistsche „waarschuwingen, dat eens
rekenschap moest worden afgelegd
voor het kwaad dat de arbeiders werd
aangedaan". De demagogie vierde
ook in het parlement hoogtij. Vol
gens het communistische kamerlid J.
Haken (broer van wethouder Haken
in Finsterwolde), gold er maar één
wet: de Amerikaanse, namelijk dat
de communisten moesten worden be-
streden.Het kamerlid Scheps trapte
de communisten op hun hart door
hen te vergelijken met vanuit Berlijn
gedirigeerde nazi's.
Kortom, de regering was Amerikaans
handlanger en de communisten wa-
J. Tuin: in 1951 regeringscom
missaris van Finsterwolde.
ren handlangers van de Russen. Al
leen in die sfeer kon het gebeuren dat
de regering de toch wel griezelige
beslssing nam om de gekozen ge
meenteraad aan de kant te zetten. Of
dat staatsrechtelijk allemaal wel
goed zat, is mogelijk discutabel. Ma
rianne Braun ziet liet zo: De commu
nisten legden de Grondwet goed uit,
maar de regering deed dat niet zo
zuiver. In haar zwart-wit tekening
ziet zij de communisten als de enige
strijders voor de arbeiders, terwijl de
rest van PvdA tot WD die
arbeiders alleen maar wilde knech
ten. Ze vereenzelvigt de communis
ten en de arbeidersbelangen volko
men en exclusief.
Van een verslaggever
AMSTERDAM—Opnieuw wordt een
campagne gevoerd om het gebruik
van de autogordel te stimuleren.
Men is namelijk geschrokken van de
ervaringen van de Stichting weten
schappelijk onderzoek verkeersvei
ligheid (SWOV). Deze stichting heeft
- zoals bekend - een sterk dalend
gebruik van de gordel geconstateerd.
Vooral de ervaren jonge automobilis
ten zijn in toenemende mate noncha
lant.
Daarom zal Veilig Verkeer Nederland
(WN) een campagne voeren. Men
denkt aan advertenties in dagbladen,
vertoning van films in alle bioscopen,
en voorlichting op taxi's trams en
bussen in grote steden. Pers radio en
televisie worden bij de actie inge
schakeld. De actie wordt begeleid
door de stuurgroep voorlichting au
togordels, die door minister Wester
terp is ingesteld. In deze stuurgroep
zitten ook de SWOV en de ANWB.
Van een verslaggever
DEN HAAG—Op 29 maart worden
sigaren één of twee cent duurder.
Een sigaar van drie gram of meer
gaat twee cent in prijs omhoog, een
sigaar van minder dan drie gram één
cent. De Nederlandse vereniging
voor de sigarenindustrie heeft dit na
overleg met het ministerie van eco
nomische zaken besloten.
De prijsverhoging zal in verband
met voorraden in de winkel pas later
voor het publiek merkbaar zijn.
(ADVERTENTIE)
lordelen over wenselijke of noodzake-
jke politieke veranderingen is betrek-
:lijk eenvoudig, als dat geen werkelij-
offers kost. Het is gemakkelijk reso-
ities aan te nemen of uitspraken te
oen waarvan de gevolgen niet in eigen
lees snijden.
>at geldt niet voor Zambia en Mozam-
ique. Beide landen moeten zich grote
ffers getroosten vanwege hun houding
de kwestie-Rhodesië. Nadat jaren
eleden Zambia alle economische be-
lekfcingen met Rhodesië verbrak wat
ijn koperuitvoer ernstig bemoeilijkte
- heeft nu Mozambique alle verbindin-
en met Rhodesië verbroken en tot
olledige economische sancties he
loten.
Zant dat lijkt het belangrijkste aspect
an het nieuws uit Mozambique; niet de
,staat van oorlog", die er vooralsnog op
eer komt dat het land zich op een
ventuele oorlog met Rhodesië vóórbc-
lidt. De toch al niet rooskleurige Mo-
ambiquaanse economie is voor een
root deel van de opbrengsten uit door-
d#oer van goederen uit Rhodesië afhan
kelijk. Ongeveer zeventig procent van
He Rhodesische export verliep via Mo-
n^ambique. Dat zal de voormalige Portu-
/ei ese kolonie moeten missen en dat ter
ne rijl de landbouwproduktie daar fors is
edaald, het toerisme in elkaar is ge-
Stokt, de arbeidsproduktiviteit tegenvalt
l®1 n het plotselinge vertrek van blanke
akenlieden zich wreekt.
Jn >eze stap van Mozambique zal de eigen
conomische problemen vergroten,
^Jiaar het conflict met Rhodesië zal ook
aandacht ervan afleiden. Er is echter
:en reden aan te nemen dat zij om die
gj aatste reden is gezet.
^Uitgaande van deze principiële stelling-
iatname van Mozambique, is het te hopen
rptiat zijn offer dat vooral de armsten
>ndcr zijn bevolking treft één van de
dejaatste zetten zal blijken te zijn om de
enNanke minderheidsregering in Rhodesië
ijk en val te brengen. Met deze verbreking
ar van de economische betrekkingen is de
Dr-hoop vergroot, dat Rhodesië zodanig in
ithet nauw wordt gebracht, dat zijn posi-
eIj1ie onhoudbaar wordt, want ook een
<jloverlevingseconomie heeft haar gren
zen. Mocht dat het geval zijn, dan is het
Is-offer van Mozambique niet vergeefs
•Weest.
Haal meteen een formulier bij uw club of winkelier.
Van onze weerkundige medewerker
Het is, dat de kalender 4 maart aan
wijst, anders zouden we ons bij een
weertype als het huidige op zijn best
voelen zittend in de tuin. Voor
schoonmaakdoeleinden is het weer
uitermate geschikt en we zien dan
ook heel wat vrouwen druk in actie
de laatste dagen, Het naar Denemar
ken doorgereisde hogedrukgebied is
nog altijd sterk genoeg (1039 milibar)
om het mooie weer met veel zonne
schijn te verlengen, vooral nu een
uitdiepende depressie ten noordwes
ten van Ierland naar het noorden
uitwijkt. Plezierig is. dat het weer in
de tweede helft van deze week zach
ter wordt met wegblijven van de
nachtelijke vorst. In de nacht van
dinsdag op woensdag was Leeuwar
den het koudst met minus vier gra
den op anderhalve meter en minus
zes graden op tien centimeter boven
de grond. Het weer in negentig pro
cent van Europa is uitstekend op
dreef op het ogenblik. Alleen in de
uithoeken is het slechter: regen en
storm bij IJsland, veel sneeuwbuien
in noordwestRusland en onweer ten
zuidwesten van Portugal. Het weer-
schip Charlie midden op de oceaan
meldt sneeuwbuien bij één graad
Celcius-temperatuur en een water
temperatuur van plus zes graden.
Ook nu weer een maandoverzicht:
De Bilt berekende over februari een
etmaaltemperatuur van gemiddeld
2.9 graden Celcius tegen twee graden
normaal. Gemiddelde dagelijkse
maxima en minima respectievelijk
5.9 tegen 5.2 normaal en 0.0 tegen
minus 1.1. normaal. Van de 29 febru
aridagen waren er achttien aan de
warme kant. In De Bilt vroor het op
twaalf dagen (normaal 15), ijsdagen
met het etmaal rond vorst waren er
twee, normaal vier. De zon scheen 51
uur tegen 72 normaal en het regende
in De bilt 23 uur tegen 53 normaal, in
Amersfoort twintig uur. Het aantal
dagen met sneeuw op de grond was
in Ten Post (Gr.) 16, ln Amersfoort 8.
Laagste temperatuur in Kamperei
land: minus 11 graden, Ten Post
minus 9.5, Marken minus 8.9, Amers
foort min 8.6 en Oud Beijerland min
7.5 graad Celcius op 1 februari.
Over het opmerkelijke onweer van
zondagavond 19 februari laat meldt
onze correspondent in Ballum op
Ameland nog nader: 'Nog nooit hoor
den wij zo'n rollende donder als ware
het besloten binnen een omheining.
Het leek wel een geweldige carna
valsfanfare met een slotknal vlak bij
ons'. Klaarblijkelijk zijn de meeste
ontladingen horizontaal geweest, op
hoger niveau van wolk tot wolk over
springend, maar soms kan het ge
beuren dat een bliksemuitloper de
grond treft.
weinig verandering
AMSTERDAM
DE BILT
DEELEN
EELDE
EINDHOVEN
DEN HELDER
RDAM
TWENTE
VLISSINCEN
ZD-LIMBURG
ABERDEEN
ATHENE
BARCELONA
BERLIJN
BORDEAUX
BRUSSEL
FRANKKL'RT
OENVVE
HELSINKI
INNSBRUCK
KOPENHAGEN
L1SSA BON-
LOCARNO
LONDEN
LUXEMBURG
MADRID
MALAGA
MALLORCA
MUNCHEN
NICE
OSLO
PARIJS
ROME
SPLIT
STOCKHOLM
WENEN
ZURICH
CASABLANCA
ISTANBOEL
LAS PALMAS
NEW YORK
TEL AVIV
TUNIS
onbewolkt
onbewolkt
onbewolkt
onbewolkt
onbewolkt
onbewolkt
onbewolkt
onbewolkt
onbewolkt
geheel bew.
zwaar bew.
licht bew.
onbewolkt
licht bew.
onbewolkt
onbewolkt
onbewolkt
onbewolkt
onbewolkt
onbewolkt
zwaar bew.
onbewolkt
onbewolkt
onbewolkt
licht bew.
zwaar bew.
regen
onbewolkt
onbewolkt
licht bew.
licht bew.
onbewolkt
onbewolkt
onbewolkt
onbewolkt
onbewolkt
zwaar bew.
hall bew.
zwaar bew.
motregen
onbewolkt
licht bew.
.ANP/KNMI «00
HOOOWATER, vrijdag 5 maart Vlisslngen
4.10-16.40, Horingvlletslulzen 4.40-16.52, Rotter
dam 6.20-18.46, Schevenlngen 5.37-17.40, IJmui-
den 6.15-18.27, Den Helder 0.50-22.08, Harllngen
0.06-12.30, Delfzijl 2.14-14.39.
Van een verslaggever
DEN HAAG Schoonmakers en
glazenwassers mogen hun prijzen
met achtereenvolgens 5,5 en 5 pro
cent verhogen. De prijsstijging
wordt nodig genoemd in verband
met gestegen lonen en andere kos
tenstijgingen.
In de derde klas van de middelba
re school begon de zestieniarige
Elsbeth Doorenbos uit Rotterdam
figuurtjes te tekenen in haar
agenda. De poppetjes die zij op
papier zette, vertoonden weinig
overeenkomst met bestaande din
gen en waren dus tamelijk origi
neel „dat komt doordat ik zo
slecht na kan tekenen"). Het wa
ren meer wezens. Elsbeth vond ze
wel sympathiek en om de boel wat
op te fleuren tekende ze er boomp
jes, vogeltjes en bloemetjes bij.
Een winkelier in de buurt van
haar ouderlijk huis toonde be
langstelling voor de nieuwe crea
tie (toen nog naamloos) en vroeg
Elsbeth kerstkaarten te tekenen.
Zo kwam zij in contact met ie
mand van de Rotterdamse Kunst
stichting, die haar voorstelde een
boekje te gaan maken. Het werd
het „wenssprookje" van de Bi-
toos, van een begeleidende tekst
voorzien door Elsbeths vader.
Het boekje begint zoals het een
sprookje betaamt:„Er was eens
een Bito". Die voelt zich niet zo
lekker, want hij is eenzaam, ver
veelt zich en vraagt zich af wie of
wat hij eigenlijk is. Het enige dat
hij heeft is zijn onafscheidelijk
ballonnetje. Daar komt echter
snel verandering in. Een vrouw-
tjes-Bito verschijnt ten tonele,
dat maakte het Juist leuker". In
derdaad. Enkele pagina's verder
bevolken dan ook twee hele kleine
Bitoos het papier, „het wordt echt
gezellig". Ze verzinnen namen
voor elkaar, bouwen een huis, ver
velen zich nooit en genieten volop
van hun verblijf op onze planeet.
Het boekje lijkt regelrecht op een
„En ze leefden nog lang en geluk
kig" af te stevenen. Elsbeth voelde
daar weinig voor en laat de Bi
toos op reis gaan. De resultaten
van die reis bewaart ze liever
voor een volgend boekje. ,Ik
wacht maar af of het een beetje
loopt. Vaste plannen voor het
tweede boekje hebben we nog niet,
maar ik zou graag weer aan de
slag gaan", zegt Elsbeth. Later
naar een tekenacademie? „Voor
lopig denk ik er niet aan, ik ben
bang dat ik er een beetje wordt
verpest. Als hobby wil ik er in
ieder geval mee doorgaan". Het
boekje kan worden besteld bij de
Rotterdamse Kunststichting,
Kruisplein 30 in Rotterdam (010 -
11 5811) of bij het Algemeen Boe
kendepot De Maasstad (010 -
15 50 70). De prijs is f 3.50. Een
leuk boekje, niet alleen voor de
kleinsten onder ons, dat als ge
schenk zeker niet zal misstaan.
'jfW
De Zweed Per Olow Anderson speelt regelmatig, niet geheel tot genoegen
van zijn vrouw, in bad met een gevonden zwaan. Toen de brave borst
onlangs ook nog een veertig kilo zware python naar huis bracht, werd het
mevrouw Anderson te veel. In treffende bewoordingen richtte zij zich tot
haar echtgenoot: „Je kan kiezen tussen de slang en mij. Bel me bij
moeder". De python kronkelt inmiddels elders.
Wat moet ik nou beginnen? Deze
vraag stelde een Indiase zaken
man zichzelf ongetwijfeld enige
dagen geleden, toen bleek dat hij
financieel aan de grond was ko
men te zitten. Een nieuw leven
leek hem de Ideale oplossing om
uit de problemen te komen. Vast
beraden laadde hij zijn twee vrou
wen en vier kinderen in een auto
en reed naar het vliegveld van
Aboe Dhabi. Daar aangekomen
greep hij zijn pen en schreef een
boodschap aan president sjeik
Sayed Bin Al Noehayan met het
verzoek hem een miljoen dollar en
een vliegtuig ter beschikking te
stellen. Hij wilde het land name
lijk verlaten om elders zijn nieuwe
geluk te beproeven.
De zakenman dreigde de auto,
naar zijn zeggen boordevol met
explosieven, de lucht in te blazen
als aan zijn eisen niet zou worden
tegemoet gekomen. Toen hij een
van zijn kinderen met een tweede
boodschap voor de sjeik heen
zond. wist de inmiddels gearri
veerde politie de zakenman te
overmeesteren. Explosieven trof
men in de auto overigens niet aan.
Volgens de Italiaanse historische
gemeenschap in Amerika heeft
niet Alexander Graham Bell (in
1876), maar de Italiaan Antonio
Meucci de telefoon uitgevonden.
Uitgaande van deze overtuiging
wil de gemeenschap de Ameri
kaanse posterijen beletten een
postzegel uit te geven, waarop
Bell als de wettige „vader" van de
telefoon wordt herdacht. In een
aanklacht, gericht aan een ge
rechtshof, wordt gezegd dat de
posterijen zich door de uitgave
van de speciale zegel uitspreken
voor de „fraude en misleiding"
van Bell, toen deze de uitvinding
claimde.
De gemeenschap zegt dat Meucci
vijf jaar voor Bell het patent voor
het toestel had aangevraagd,
maar dat hij werd genegeerd ten
gevolge van de antl-Itallaanse
stemming ln die tijd (ruim hon
derd Jaar geleden).
„En wil je nu onmiddellijk welterusten zeggen, broertje."
WiLLOUeHBV
C PI B
